in Polen
Schmidt: optimisme
voor de toekomst
aardbeving:
Znid-Italië
na de
troosteloze
puinhoop
Devaluatie top Amman
door wegblijven PLO
Britse minimumrente
twee procent omlaag
Palme: "Goede redenen
voor vrede Iran-Irak"
DINSDAG 25 NOVEMBER 1980
BUITENLAND
PAGINA 13
Een eenzame man loopt door de puinhopen van wat eens een straatje in Balvano was. Twee huilende vrouwen bij de lichamen van familieleden. Bij de doden waakt een soldatenwacht.
(Van onze correspondent
Hein ten Kortenaar)
,Als kind heb ik wel eens een aardbeving
meegemaakt. Die van 1962 herinner ik
me ook nog. Maar zo erg als dit heb ik
het nog nooit gezien". Aan het woord
een schoenmaker uit Solofra, die sa
men met zijn dorpsgenoten staat toe te
kijken bij het puin ruimen in de hoofd
straat. Net als alle bewoners van het
getroffen gebied rondom Eboli weet
hij dat hij woont in een streek die in de
loop der eeuwen al herhaaldelijk door
aardbevingen is geteisterd. Het is een
risico waarmee men leert leven en wel
door het te vergeten. Maar de avond
van zondag 23 november 1980 zal voor
de rest van zijn leven en dat van zijn
kinderen in het geheugen gegrift blij1
ven: op die avond werd een groot deel
van het dorp in enkele ogenblikken
weggevaagd.
Zoals alle anderen met wie ik er over
spreek, weet hij geen woorden te vin
den voor de gruwelijke angst die hem
op dat moment overviel. Het woord dat
steeds terugkeert en dat aangeeft waar
allen het meest van geschrokken zijn is
„boato", het brullend geluid waarmee
de aarde haar woede scheen aan te
kondigen. Onmiddellijk daarop begon
de grond te stampen en te golven, stort
ten aan alle kanten muren in en vielen
met donderend geweld stenen en gruis
naar beneden.
Wanneer ik in Solofra aankom, wordt aan
de ingang van het dorp met schoppen
en houwelen gegraven in wat er over is
van twee naast elkaar staande huizen:
een vormeloze ruïne van niet meer dan
enkele meters hoog. Soldaten en
brandweerlieden met witte zakdoeken
voor het gezicht gaan de stenen verbe
ten te lijf. De dorpelingen staan er
zwijgend omheen: zi j weten dat er een
heel gezin onder bedolven ligt.
Hier staat een ogenschijnlijk ongedeerd
huis naast het puin van de woning die
eraan vast was gebouwd; daar zie ik
een gebouw van drie verdiepingen
waaruit alleen de muren van de eerste
etage zijn weggeblazen.Jn de gapende
opening, als in een luguber poppen
huis, een woonkamer met bankstel en
televisie, een keuken waar de pannen
nog op het fornuis staan.
In Avellino, een van de andere steden in
het getroffen gebied, zie ik hetzelfde
schouwspel dat overal elders te zien is:
alle open plekken en pleinen staan vol
met auto's die klaar worden gemaakt
voor de overnachting. Er wordt ge
sjouwd met kussens en dekens, de
vrouwen maken eten klaar op open
houtvuurtjes. Ook hier de strakke ge
zichten en het zwijgzame toezien bij
het puinruimen. De oude binnenstad,
kennelijk een armenwijk met niets dan
bouwvallige woningen, is grotendeels
ingestort.
Aan een enkele overeind gebleven muur
hangt omgeven door tegeltjes een gei
ser in wat zondag nog een badkamer
was. Aan een scheef hangend balkon
netje hangt de kinderwas nog in de
bleke novemberzon. Tussen het puin
liggen her en der de aandoenlijk ge
worden dingen van het zo plotseling
verstoorde dagelijks leven.
De weg gaat langzaam omhoog, de ber
gen in, langs nooit gehoorde dorpen als
San Potito en Parolise, tot aan een
kruispunt waar de politie alle verkeer
tegen houdt. Vandaar af kan men al
leen nog te voet verder, de weg leidt
naar Sant' Angelo dei Lombardi, ooit
een schilderachtig bergdorp, nu geheel
van de kaart gevaagd. Het geweld van
de aardbeving heeft hier niets ge
spaard: de kerk staat nog maar half
overeind, een nog niet helemaal vol
tooid gioot flatgebouw is als een kaar
tenhuis in elkaar gezakt. Andere hui
zen lijken als met een moker in elkaar
gebeukt te zijn.
Als ik later uit het dal omhoog kijk,
steekt de berg pikzwart af tegen een
bloedrode zonsondergang. In alle an
dere omstandigheden een prachtig ge
zicht, nu eerder een angstwekkend
schouwspel. Minder dan 24 uur gele
den is diezelfde berg brullend ont
waakt en heeft in een oogwenk alles
van zich afgeworpen wat de mensen er
in de loop van de eeuwen tegenaan
hebben gebouwd. Een uur lang reed ik
daarna in het aardedonker. De straat
verlichting brandt niet en in geen enkel
huis is er licht. De elektrische centrale
op de berg is gedeeltelijk ingestort en
nog steeds buiten werking. Hier en
daar tegen de heuvels brandt een hout
vuurtje. Het is een opluchting wanneer
ik in de buurt van Napels terugkom in
de verlichte wereld.
Maar ook in Napels is niets normaal:
vannacht slaapt er niemand in huis,
maar langs straten en pleinen in auto's,
op banken of zo maar op de stoep. In
het hotel waar ik tenslotte aanland, zijn
kamers te over behalve ik is er van
nacht geen enkele gast. Het geeft een
merkwaardig gevoel van luxe, tot ik
hoor dat ook het restaurant en alle res
taurants in de stad gesloten zijn. Nie
mand durft zich vandaag binnenshuis
op te houden, men voelt zich nergens
meer veilig. En ook wanneer men zich
eindelijk weer naar binnen zal wagen,
zal de angst van deze dagen nooit meer
helemaal verdwijnen.
Ondanks slechte economie
BONN - Bondskanselier
Helmut Schmidt gelooft
dat de wereld en dus ook
de Bondsrepubliek moei
lijke jaren tegemoet gaan.
Hij is van mening dat de
Duitsers spaarzaam moe
ten gaan leven teneinde
met name de economische
problemen te kunnen
overwinnen. Volgens de
Westduitse regeringslei
der is er echter ondanks
een teruggang van de pro-
duktie en een mogelijk
lichte stijging van de
werkloosheid geen reden
tot pessimisme.
In zijn bijna twee uur durende rege
ringsverklaring zei Schmidt dat
de Duitse economie gezond is en
de internationale concurrentie
positie van de Bondsrepubliek
nog steeds goed is. „Dat blijft zo,
als wij zorgen voor een noodza
kelijke herstructurering en mo
dernisering van
Vernieuwing en herstructure
ring, investeren en concurreren
zijn ook in de jaren tachtig onze
grote kans", aldus de Bondskan
selier, die zijn verklaring het mot
to „Moed voor de toekomst" had
gegeven. Morgen zal het parle
ment op de regeringsverklaring
antwoorden.
In eerste reactie zeiden oppositie
leider Helmut Kohl en CSU-frac-
tievoorzitter Friedrich Zimmer
man dat Schmidts rede nauwe
lijks aanknopingspunten voor
een doeltreffend beleid biedt.
Kohl hekelde de koele technocra
tische aard waarmee de rege
ringsleider meent de problemen
van de komende jaren te lijf te
kunnen gaan.
Zwaartepunten
Met betrekking tot de binnenland
se economische politiek van de
nieuwe sociaal-liberale regering
noemde Schmidt vier zwaarte
punten: een grotere onafhanke
lijkheid van olie als beslissende
economische en technische fac
tor; een begrensde uitbouw van
kernenergie; het vasthouden aan
de volledige werkgelegenheid en
een economische en structurele
heroriëntering.
(Van onze verslaggever
Rienko Wilton
ARMMAN - Aan de vooravond van
de grote jaarlijkse Arabische top
conferentie, die vandaag in de
Jordaanse hoofdstad Amman
begint, heeft de PLO aangekon
digd niet te zullen deelnemen aan
de top. De Palestijnen gaven
daarbij gehoor aan een Syrische
oproep om de Amman-top te
boycotten.
Syrië en haar vrienden in het zoge
naamde Front van standvastig
heid d.w.z. Zuid-Jemen, Libië,
Algerije en de Palestijnen boy
cotten de Amman-top officieel
met het argument dat de tegen
stellingen in de Arabische wereld
ten gevolge van de Iraaks-Iraanse
oorlog, een Arabische top zinloos
maken. De overgrote meerder
heid van de Arabische landen,
het zgn. gematigd conservatieve
blok, meent evenwel dat die ge
schillen juist op een topconferen
tie bijgelegd zouden kunnen
worden, en daarom zijn bijna alle
Arabische landen vandaag in
Amman vertegenwoordigd.
Maar nu de PLO zelf niet op de
Arabische top aanwezig is, neemt
de politieke betekenis van deze
inter-Arabische conferentie au
tomatisch sterk in betekenis af.
Immers, de Palestijnse-kwcstie,
of beter gezegd het niet opgelost
zijn van de Palestijnse-kwestie
op voorwaarden die voor de Pale
stijnen zelf acceptabel zijn, is
datgene wat de Arabieren, on
danks hun vele tegenstellingen,
nog bindt.
Omdat PLO-chef Arafat nu niet in
Amman komt opdagen, ont
neemt hij zichzelf de kans - en dat
is een hoeksteen van de Interara-
bische politiek van de Palestij
nen - om de Arabische landen
opnieuw te binden tot blijvende
solidariteit met de Palestijnse
zaak en de PLO.
Dat is hard nodig, want er wordt in
Amman druk gespeculeerd dat
koning Hoessein - met Arabische
toestemming uiteraard - bereid
zou zijn mede namens de Pale
stijnen met de nieuwe Ameri
kaanse president Reagan te on
derhandelen, daarmee de PLO
naar het tweede plan verwij
zend.
Doel van de regering blijft de libe
rale rechtsstaat meer vorm te ge
ven. Onderzocht zal worden in
hoeverre het radicalenbesluit van
1972 geliberaliseerd kan worden.
„Wij willen geen extremisten,
van links noch van rechts, in
overheidsdienst, maar ook geen
opportunisten", aldus Helmut
Schmidt.
Buitenland
De kanselier besteedde veel aan
dacht aan de buitenlandse poli
tiek van de nieuwe regering-
Schmidt-Genscher. Hij zei dat
die politiek „duidelijk en bere
kenbaar" blijft, wat inhoudt dat
de Bondsrepubliek erkent dat de
NAVO en de Europese Gemeen
schap van wezenlijk belang blij
ven voor het handhaven van vre
de en veiligheid in de wereld,
voor sociale en economische
vooruitgang.
Tegelijkertijd legde Schmidt er de
nadruk op dat er ten aanzien van
de Derde Wereld een politiek van
gelijkberechtiging moet worden
gevoerd. De Westduitse rege
ringschef kondigde aan dat hij
van plan is om in juni 1981 in
Mexico deel te nemen aan een
conferentie van regeringsleiders
over Noord-Zuidvraagstukken.
Hij zal zich daar inzetten om
vooral twee problemen te behan
delen die, aldus Schmidt, anders
tot „menselijke en politieke cata
strofes" kunnen leiden: de be
volkingstoename op de wereld en
de explosie van de olieprijzen,
waardoor bijna alle ontwikke
lingslanden ongehoord sterk
worden getroffen.
Ontspanning
Ondanks de toenemende spanning
in de Oost-Westverhouding wil
de Bondsregering vast houden
aan de ontspanningspolitiek. „Er
is geen andere weg", zei Schmidt.
„Juist in moeilijke tijden moeten
wij in gesprek blijven met de
Sowjet-Unie en de andere landen'
van het Oostblok". Dat geldt ui
teraard ook voorde DDR, hoewel
de Bondskanselier nog eens vast
stelde dat de jongste „afgren
zingsmaatregelen" van Oost-
Du itsland een „zware klap voor
iedere Duitser" betekenen.
Voorwaarde voor een echte ont
spanningspolitiek blijft echter
het militaire machtseven
wicht.
De kanselier zei datWest-Duitsland
zijn NAVO-verplichtigingen
(drie procent van de defensieuit
gaven per jaar) zal vervullen.
Schmidt vindt dat het Westen
met het oog op de gevaarlijk toe
nemende Russische expansie in
het bereik van Euro-strategische
wapens zijn eigen potentieel in
Europa moet moderniseren en
versterken. Even belangrijk blijft
dat er moet worden gestreefd
naar ontwapening.
VATICAANSTAD -Paus Johannes Paulus II heeft gisteren premier
Margaret Thatcher in audiëntie ontvangen .Op de foto overhandigt hij een
boek over het Vaticaan aan de Britse premier.
LONDEN (Reuter) - De Britse Con
servatieve regering van mevrouw
Thatcher heeft gisteren een pak
ket economische maatregelen
aangekondigd dat de wankele
Britse economie weer in het goe
de spoor moet leiden. Onderdeel
daarvan is een onmiddellijke
verlaging van de minimumrente,
een met het officiële bankdiscon-
to in andere landen vergelijkbare
rente, met twee procent tot veer
tien procent.
De maatregelen werden gisteren in
het Britse parlement bekendge
maakt door de minister van fi
nanciën, Sir Geoffrey Howe. Het
besluit om de minimumrente te
verlagen komt na sterke druk van
de kant van de Britse werkgevers
volgens wie het hoge rentetarief
van zestien procent het indus
triële leven in het land verlamde
en de recessie alleen maar verer
gerde.
Als gevolg van de verlaging heeft
het pond sterling gisteren een
aanzienlijke koersdaling te zien
gegeven. Gisteren leidde de ren
teverlaging tot een dieptepunt in
bijna vier maanden
Een jaar geleden stelde het kabinet
de rente vast op de recordhoogte
van zeventien procent. In juli van
dit jaar verlaagde het de rente
met een procent. Het is met de
Britse volkshuishouding daarna
alleen maar verder bergafwaarts
gegaan. Het aantal werklozen
groeide tot een record van ruim
twee miljoen of 8,4 procent van
de beroepsbevolking en aan een
verdere stijging valt al niet meer
te ontkomen, zo luidt de algeme
ne verwachting.
Minister Howe moest gisteren toe
geven dat de staat dit jaar meer
leningen heeft moeten sluiten en
dat er meer geld in omloop is ge
komen dan was beoogd. Óm het
economisch beleid alsnog te
doen slagen, dient er in het ko
mend begrotingsjaar ruim een
miljard pond (bijna vijf miljard
gulden) op de overheidsbeste
dingen te worden bespaard. Zo
zal defensie 200 miljoen pond
(een miljard gulden) moeten in
leveren. Desondanks zullen de
defensie-uitgaven dit jaar en ook
het komend jaar reecl met 2,5
procent stijgen.
(Van onze correspondent Anton Koene)
WARSCHAU - Poolse spoorwegarbeiders hebben gisteren
gedurende twee uur het treinverkeer in een groot deel van
Polen lamgelegd. Bij de grote tractorenfabriek Ursus, net
buiten Warschau, zijn de arbeiders voor onbepaalde tijd
in staking gegaan. Voor vandaag heeft het spoorwegper
soneel een staking van vier uur aangekondigd.
Inzet bij deze laatste werkonder
breking is de eis dat de regering
snel een bevoegde delegatie naar
Wroclaw stuurt om te onderhan
delen over het nakomen van een
overeenkomst over het loon van
spoorwegpersoneel. Deze onder
handelingen zouden moeten
worden bijgewoond door een af
vaardiging van de nieuwe, onaf
hankelijke vakbond Solidari
teit.
In dit een maand geleden gesloten
akkoord is vastgelegd dat de lo
nen van het hele spoorwegperso
neel met onmiddellijke ingang
zouden worden verhoogd en dat
de zeer slechte arbeidsomstan
digheden van de Poolse spoor
wegarbeiders zouden worden
verbeterd.
Bang
Een spoorwegstaking in Polen is
iets waar de Poolse regering nog
al bang voor is omdat het de rest
van het Warschaupact het argu
ment zou verschaffen dat de vei
ligheid van de staten in gevaar
wordt gebracht. Het zou voor met
BAGDAD - TEHERAN (UPI'Reu-
ter) - De Zweedse oud-premier
Olof Palme is na ruim een week
van besprekingen in Iran en Irak
als speciaal afgezant van de Ver
enigde Naties uit Bagdad naar
New York vertrokken om verslag
uit te brengen aan secretaris-ge
neraal Kurt Waldheim. Hij "wei
gerde optimistisch of pessimis
tisch te zijn. Wij moeten niet ho
pen op spoedige resultaten maar
de objectieve redenen voor vrede
zijn zeer goed", aldus Palme tot
verslaggevers.
Deoorlogscommuniquës van beide
landen duidden gisteren weer op
hernieuwde zware gevechten aan
het zuidelijk front.
Olof Palme heeft na zijn besprekin
gen met Iraanse en Iraakse lei
ders en een bezoek aan het front
gezegd dat het eerste deel van zijn
missie was te luisteren, teleren en
de standpunten van beide parijen
toe te lichten. Hij zei dat hij
daarin was geslaagd en dat het
zeer leer/aani WM
Op de vraag of hij naar Iran en Irak
zou terugkeren, antwoordde hij
dat dit door iedereen wordt aan
genomen. Op de vraag welke re
denen hij aanweüg achtte voor
vrede zei hij: "Deze landen heb
ben veel behoefte aan ontwikke
ling en opbouw en met aan het
besteden van hun geld aan oor
log. zij willen onafhankelijk zijn".
name Oost-Duitsland, Tsjecho-
slowakije en in het bijzonder de
Sowjet-Unie kunnen leiden tot
een voor die landen onaanvaard
baar strategisch probleem.
Zo zullen de Russen zich beroepen
op het feit dat de havens langs aè
Oostzeekust van het achterland
zijn afgesneden, waardoor Rus
land in de wintermaanden ver
stoken blijft van een groot deel
van zijn levensmiddelen. Boven
dien wordt door spoorwegsta
kingen in Polen het contact tus
sen het Russische leger en de 22
in Oost-Duitsland gelegerde divi
sies afgesneden.
Tot nu toe hebben de Poolse sta
kingsleiders de spoorwegen met
de grootste omzichtigheid buiten
alle stakingsacties gehouden
omdat zij zich de mogelijke ge
volgen maar al te goed realiseren.
De spoorwegarbeiders voelen
zich echter in de steek gelaten en
hebben het heft in eigen hami-n
genomen. Ofschoon de spoor
wegarbeiders de steun hebben
van de militante vleugel
lidanteit". heeft de nieuwe vak
beweging de spoorwegstaking
niet georganiseerd.
Eisen
De staking in de grootste Poolse
tractorenfabriek Ursus komt kort
nadat de Poolse regering een be
roep heeft gedaan op alle Polen
om de landbouw alle mogelijke
voorrang te geven. De arbeiders
van Ursus eisen vrijlating van
Jan Maroniak, de drukker van
„Solidariteit", die wordt be
schuldigd van het verraden van
staatsgeheimen
Manonak werd verleden week in
Warschau gearresteerd nadat de
veiligheidsdienst de officier van
justitie in Warschau opdracht
had gegeven de bureaus van So
lidariteit te doorzoeken op een ui
terst geheim document. Dit bevat
een plan om „dissidenten en aan
verwante anti-sociahstischtische
elementen" uit te schakelen en is
afkomstig van dezelfde officier
van justitie. Naar verluidt zijn de
papieren ontvreemd uit 's mans
archief.
