Geef minderheden een kans;
we kunnen niet zonder hen V
Raad van Kerken: in
studie meer
doen aan oecumene
èubliek MS *j
Frankrijk zal meedoen aan de
nieuwe Rijn-zout-eonferentie
Entzinger over toenemende vreemdelingenhaat:
DINSDAG 18 NOVEMBER 1980
VARIA
PAGINA 15
Het verbaasde Han B. Entzinger niets, de vorige week
uitgelekte enquete van Bureau Lagendijk, die uit
wees dat de vreemdelingenhaat in ons land ernstige
vormen heeft aangenomen. „Discriminatie is zicht
baarder geworden", weet de Leidse socioloog, „en
de gelegenheid ertoe is fiks gegroeid, omdat er meer
minderheden zijn."
Entzinger (33) is secretaris van
de door de rijksoverheid in
gestelde Adviescommissie
Onderzoek Minderheden en
werkzaam op het Centrum
voor Onderzoek van Maat
schappelijke Tegenstellin
gen van de Rijksuniversiteit
Leiden. Hij weet te vertellen
dat het aantal etnische min
derheden in ons land de afge
lopen tien jaar in vergelij
king met de andere Westerse
landen percentueel verre
weg het sterkst is gestegen.
De socioloog: „De vraag naar
onze schaarse goederen, zoals
huisvesting, is daarmee aan
zienlijk toegenomen. Daar
door zien sommige Neder
landers de aanwezigheid van
buitenlanders als een vorm
van concurrentie. En dan
gaan ze roepen van: Wat moe
ten die gasten hier? Stuur ze
maar weg. Maar zo eenvoudig
ligt dat niet."
Menselijk
„Neem alleen de Surinamers.
Bijna 90 procent van hen be
schikt over een Nederlands
paspoort. Die kun je niet zo
maar het land uitzetten. Juri
disch is dat onmogelijk. Ook
menselijk gezien kun je zoiets
niet maken, maar ik heb de
indruk dat sommige leden
van de regering daar niet zo
heel erg voor terugschrik
ken."
„Maar buiten dat hebben wij die
mensen gewoon hard nodig.
Zonder de gastarbeiders valt
onze economie in duigen. En
dan kunnen sommigen wel
zeggen van: We hebben
200.000 werklozen en evenzo
veel gastarbeiders, dus die
werklozen kunnen mooi hun
plaatsen innemen, maar die
vlieger gaat niet op natuur
lijk."
.,Het hele begrip van passende
arbeid speelt daarbij een rol.
En zeg nou zelf: welke Ne
derlander is bereid voor z'n
brood de hele dag vloeren te
dweilen of borden te was-
Onbehagen
Wat Entzinger maar wil zeggen
is dat naarmate er meer
vreemdelingen ons land bin
nenkomen en onze economie
verder achteruit gaat, er bij de
autochtone bevolking meer
gevoelens van onbehagen
opborrelen.
Volgens de Leidse weten
schapper is het allemaal heel
eenvoudig te verklaren,
„maar daarom nog niet goed
te praten."
,We weten allemaal dat de
zichtbare discriminatie er is.
Dat Surinamers de toegang
tot discotheken wordt ont
zegd en Molukkers worden
gediscrimineerd bij het zoe
ken naar een baan. Maar de
versluierde discriminatie
heeft zo langzamerhand ook
grote vormen aangenomen.
In ons rechtsstelstel bevin
den zich allerlei regeltjes, die
bedoeld of onbedoeld in het
nadeel van de etnische min
derheden werken."
Overheid
„Neem alleen sommige adver
tenties. Werkgevers kunnen
niet openlijk zeggen: ik moet
geen kleurlingen. Maar ze
stellen wel te pas en te onpas
in advertenties van: Hij moet
goed Nederlands kunnen
spreken, terwijl het om niet
meer dan een lopende band
functie gaat."
„Of neem de overheid. Het ge
middelde huis in Nederland
is berekend op het Hollandse
gezin van pa, moe en twee
kinderen. Maar bij de bui
tenlanders heb je of hele grote
gezinnen of alleenstaanden
en daar is ons bouwpro
gramma helemaal niet op af
gestemd. Ook dat is ver
sluierde discriminatie, maar
een heleboel Nederlanders
realiseren zich dat niet."
Entzinger draagt nog een voor
beeld aan: het aanbod van be
roepsopleidingen. Daarvoor
is een algemene vereiste datje
de Nederlandse taal goed
spreekt. Menige buitenlandse
jongere kan dat niet, met het
gevolg dat zo n beroepsoplei
ding aan zijn neus voorbij
gaat.
Zondebok
Entzinger „Die buitenlanders
hebben altijd gezegd van: Wij
hoeven geen Nederlands te
leren, want we gaan straks
toch terug. Voor onze rege
ring was dat een mooi excuus
om de beroepsopleidingen
niet op die buitenlanders af te
stemmen. Maar ondertussen
rezen de problemen wel de
pan uit en dat kan niet na
tuurlijk."
.Daarom: wanneer wij meer de
positieve kanten van die
vreemdelingen in ons land
wilden inzien en het met onze
economie wat beter ging, zou
het met die discriminatie
heus zo'n vaart niet lopen.
Want dan zou er ook geen
zondebok hoeven te worden
aangewezen, zoals nu het ge
val is."
,En in welke kringen je de
mensen, die discrimineren,
moet zoeken...? Ik weet het
niet. Ik kan me voorstellen
dat mensen in de oude stads
wijken, de ongeschoolden het
meest met de etnische min
derheden te maken hebben.
En zich eerder door hen be
concurreerd voelen dan één
of andere rijke peer in Wasse
naar. Onbekend maakt on
bemind, zegt men wel eens."
,Xja, en wat we kunnen doen
om die toenemende discrimi
natie aan banden te leggen..?
Allereerst kun je wetgeving
strenger maken. Fikse straf
fen uitdelen aan mensen die
aantoonbaar hebben gedis
crimineerd. Maar eerlijk ge
zegd zie ik daar niet zoveel
heil in, want als een bepaald
gedrag onder de bevolking
niet leeft, kun je dat niet af
dwingen door middel van
wetten. Kijk maar naar het
verkeer."
„Mogelijkheid twee is het ge
ven van voorlichting. Maar
nadeel daarvan is dat de
mensen vaak alleen dat op
pikken wat ze willen oppik
ken. Daardoor gebeurt het
dikwijls, dat mensen hun
vooroordelen juist bevestigd
zien."
„Nee, de beste oplossing is vol
gens mij de minderheden met
respect voor hun cultuur een
reële kans bieden om vol
waardig mee te doen aan onze
samenleving. Hen ervan over
tuigen dat zij tot meer in staat
zijn dan werk achter de lo
pende band en toiletten
schoonmaken alleen."
Tijdrovend
„Dat kun je om te beginnen be
reiken door het onderwijs wat
meer op hun behoeften af te
stemmen. Ik geef toe: het is
een kostbare en tijdrovende
oplossing. De tweede of derde
generatie zal er pas baat bij
hebben, maar het is volgens
mij wel het beste."
„Niet in de laatste plaats omdat
er een enorme voorbeeldwer
king van uit gaat. Kijk maar
naar de Indische Nederlan
ders. Aan hun huidskleur zijn
deze mensen onmiddellijk te
herkennen, maar zij worden
niet gediscrimineerd. En dat
komt niet alleen omdat deze
mensen zich hier destijds uit
stekend hebben willen aan
passen, maar vooral ook om-
datje hen in alle lagen van de
bevolking aantreft."
Gehandicapt
„Die kant moeten we ook uit
met de etnische minderhe
den in ons land. Ze dragen nu
het stempel dat ze dom zijn.
omdat ze veelal onze taal
niet kennen. Maar daar moe
ten we overheen."
„Ze zijn net zo min dom als wij.
Ze passen er best tussen, al
leen door voornamelijk het
taalprobleem zijn zij een
beetje gehandicapt en moe
ten wij enige moeite doen om
een plaats voor hen te vinden.
Dat is alles wat van ons wordt
verlangd. En me dunkt dat
dat niet teveel is gevraagd...."
De vaste vertegenwoordi
gers van de kerken hebben
op een beleidsconferentie
van de Raad van Kerken in
Lunteren nagelaten een
kleine, maar ongetwijfeld
historische stap te zetten
in de richting van werke
lijke oecumene.
Een beleidsvoorstel, dat door de
'achterban' naar voren was ge
bracht, vroeg de raad de leden-
kerken uit te nodigen zichzelf
dwingend de vraag te stellen of
hun eigen kerk nog iets wezen
lijks toevoegt aan het geheel van
kerken in het proces van de een
wording en of deze inbreng een
zelfstandig voortbestaan als af
zonderlijke kerk rechtvaardigt.
De vaste vertegenwoordigers van
de kerken in de raad vonden dit
zelfonderzoek kennelijk te ver
gaan en voerden het beleidsvoor
stel af van het programma voor
de komende jaren.
Dit was overigens het enige be
leidsvoorstel dat door een meer
derheid van de officiële verte
genwoordigers van de kerken
werd afgewezen.
De beleidsconferentie van de raad
was de afsluiting van de tweede
landelijke kerkenconfc-entie,
een initiatief van de raad dat twee
jaar geleden werd genomen om
een bezinningsproces op gang te
brengen binnen de gemeenten en
parochies van de elf bij dc raad
aangesloten kerken. De raad wil
de de punten die uit de Kerken-
conferentie naar voren waren ge
komen tijdens de beleidsconfe
rentie in Lunteren opnemen in
zijn beleid voor de komende ja
ren.
Van de twintig beleidsvoorstellen
die werden behandeld, zijn er ne
gentien unaniem of door een
meerderheid van de raad overge
nomen. De kerken die een be
paald beleidsvoorstel hebben ge
steund, verplichten zich om de
voorstellen in elk geval onder de
aandacht te brengen van de eigen
kerk.
Opgeheven
Dc Algemene Vereniging van
Vrijzinnige Luthersen heft zich
zaterdag in Utrecht op. De ver
eniging werd in 1913 opgericht
als tegenwicht tegen de opko
mende rechtzinnigheid binnen
de Evangelisch Lutherse Kerk.
Ze leidde de laatste jaren al een
sluimerend bestaan.
Omdat de contrasten binnen dit
kerkgenootschap vervaagden en
de beide vleugels steeds meer
naar elkaar toegroeiden, verloor
de vereniging leden en traden er
geen nieuwe leden toe.
Latijnse mis
Uit een in oktober gehouden en
quête blijkt, dat van de 30 procent
praktizerende rooms-katholie-
ken 57 procent de Latijnse mis
terug wil. Als de niet-praktize-
renden worden meegeteld, dan
wenst 48 procent een liturgievie
ring van vóór het concilie.
De opdracht tot het onderzoek was
gegeven in verband met het ver
zoek van de curie-congregatie
voor de eredienst in Rome aan
alle bisschoppen om na te gaan in
hoeverre de gelovigen een La
tijnse misviering willen.
De voorzitter van de traditionalisti
sche internationale federatie
"Una Voce", dr. Eric de Saven-
them, trekt uit het resultaat van
de enquête de conclusie, dat de
verwaarlozing van de Latijnse li
turgie een grote pastorale fout
van de bisdommen is geweest.
Naar zijn mening zou de congre
gatie voor de eredienst de paus
moeten voorstellen, de oude mis
viering volgens de liturgie van
Trente weer toe te staan.
Opleidingen
Eén van de aangenomen beleids
voorstellen betreft de kerkelijke
opleidingen. De Raad van Ker
ken gaat zich richten tot de ver
schillende opleidingen met het
verzoek om in het studiepro
gramma meer te gaan doen aan
de oecumene. Concreet denkt
men hierbij bijvoorbeeld aan het
uitwisselen van docenten of het
aanstellen van docenten van een
andere kerk. Daarnaast wordt
gedacht aan het gedurende één
semester studeren aan een theo
logische faculteit, hogeschool of
kerkelijke opleiding van een an
dere kerk en aan het lopen van
een stage in andere kerken.
De raad besloot verder een werk
groep op te richten die zich gaat
bezighouden met een bezinning
op de relatievormen. De werk
groep krijgt tot taak binnen twee
jaar te rapporteren over de hou
ding van de kerken ten aanzien
van bijvoorbeeld huwelijk, het
samenwonen van niet-gehuw-
den, homofielen, vaste niet-hu-
welijkse relaties (van jongeren en
ouderen) en communes. De raad
meent dat de kerken "ontspan
nen en ontspannend moeten in
gaan op de verschillende relatie
vormen en relatieproblemen."
Het voorstel om bij de lidkerken
erop aan te dringen gezamenlijke
woorddiensten en eucharistie-
avondmaalvieringen te houden
werd ook aangenomen. Alleen de
rooms-katholieke vertegen
woordiging, onder leiding van
bisschop Ernst, vroeg nadrukke
lijk om de aantekening te hebben
tegen gestemd. De ruimte die de
ze kerk krijgt van de leiding in
Rome om aan dit soort gezamen
lijke diensten mee te doen is zeer
beperkt. Een officieel "ja" van
ernst op deze initiatieven zou de
verhouding met Rome nog ster
ker verslechteren.
HAAKSBERGEN - Zeker zestig graven op de rk-begraafplaats in Haaksbergen zijn ernstig beschadigd. De
ravage is zo groot dat de gemeente, die het kerkhof beheert, de diverse afgebroken stenen niet zonder meer kan
thuisbrengen. Nabestaanden van diegenen, die er liggen begraven, helpen daarom bij het identificeren. Een
woordvoerder van de gemeente schat de schade op ruim 10.000 gulden. Gezien het grote aantal graf schendingen
gaat de politie ervan uit dat er meerdere daders zijn. Van hen ontbreekt tot nu toe ieder spoor.
MEVROUW
VAN SOMEREN
GECREMEERD
ROTTERDAM (ANP) - Politiek
Nederland heeft gisteren in Rot
terdam afscheid genomen van
mevrouw Haya van Someren-
Downer, de VVD-politica die vo
rige week woensdag op 54-jarige
leeftijd overleed.
De belangstelling voor haar crema
tie was overweldigend groot de
aula van het crematorium in Rot
terdam-Zuid bevatte nauwelijks
genoeg ruimte voor alle belang
stellenden. Onder hen bevond
zich minister-president mr. A. A.
M. van Agt. Ook vele liberale ka
merleden en (oud) bewindslieden
gaven blijk van belangstelling.
Het liberale Eerste Kamerlid Zou
tendijk sprak een kort herden
kingswoord. evenals de WD-
partijvoorzitter mr. F. Korthals
Altes. Zy prezen de inzet en
werkkracht van mevrouw Van
Someren, de "ambassadeur van
het liberalisme". Ook werd gewe
zen op haar warme menselijk
heid, haar verdraagzaamheid en
op haar sterke vrijheidsdrang.
Mevrouw Van Someren werd
"een echte liberaal en een groot
Nederlander" genoemd.
(Van onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS - Frankrijk zal mee
doen aan de conferentie van
Rijnstaten op 22 januari, waar
geprobeerd zal worden een
oplossing te vinden voor de
impasse waarin het Rijn-
zoutverdag is geraakt. Dat
maakte minister van buiten
landse zaken Van der Klaauw
gisteren bekend na een ge
sprek met zijn Franse ambt
genoot Francois-Poncet.
Enkele weken geleden was
vanuit de bij het Rijn-zout-
probleem betrokken milieu
ministers de suggestie tot een
nieuw gesprek gedaan. Van
Franse zijde zal minister
D'Ornano aan het gesprek
deelnemen.
De kwestie van het zout in de
Rijn is tusser Van der Klaauw
en Francois-Poncet uitvoerig
ter sprake gekomen. Van Ne
derlandse zijde was men over
Franse standpunt niet hele
maal gelukkig.
De Franse regering gaat van het
standpunt uit dat zij een al
ternatief voor het mislukte
plan van zoutinjectering had
aangeboden, door voor te
stellen het overtollige zout in
een daartoe op te richten fa
briek voor consumptie ge
reed te maken. Dit plan was
bij de andere Rijn-staten ech
ter op tegenstand gestuit, al
was het alleen al omdat bij
een overproduktie aan zout
voor nog een fabriek in West-
Europa allerminst plaats is.
De Fransen eisen nu dat de
andere Rijnstaten meteen be
ter idee komen.
Van een nieuw plan voor het
Rijnzout is in feite geen spra
ke. In januari zullen opnieuw
de al eindeloos doorgespro
ken bestaande projecten de
revue passeren. Zoals dat van
het afvoeren van het overtol
lig zout uit de kalimijnen in de
Elzas met Rijnaken.
Hoewel de Franse minister van
buitenlandse /.aken Franc nis.
Poncet in de ochtenduren te
genover Nederlandse corres
pondenten had verklaard dat
het Rijnverdrag „dood" was,
wees minister Van der
Klaauw later op de dag óp een
tegenstrijdigheid in deze re
denering De minister wees
erop dat zijn Franse ambtge
noot tijdens een lunchge-
sprek had verklaard aan deze
„oplossing Rijnaak" te willen
meewerken op basis van de
financiële verdeelsleutel zo
als die in het Rijn-verdrag was
afgesproken, terwijl dit ver
drag door dezelfde minister
eerst voor „dood" was ver
klaard.
Gedurende het algemene ge
sprek van de beide ministers
bleek dat Francois-Poncet er
niet voor voelde - met name
ten aanzien van de problemen
in het Midden-Oosten - een
afwachtende houding aan te
nemen tot de nieuwe Ameri
kaanse president Reagan zijn
ambt heeft aanvaard. Nieuwe
Franse initiatieven buiten het
circuit van afgesproken ont
moetingen met de FG-landen
kondigde Francois-Poncet
echter niet aan.
Van der Klaauw werd duidelijk
te verstaan gegeven dat bin
nen de EG, Frankryk politiek
zich niet tegen de toetreding
van Spanje tot de Gemeen
schap had opgesteld, maar
dat Frankrijk eerst zyn land
bouwproblemen ten aanzien
van dit land opgelost wilde
zien voordat tot toelating zou
worden besloten.
Het onderhoud tussen de beide
ministers duurde aanzienlijk
langer dan was voorzien en
minister Van der Klaauw
noemde na afloop de uitwis
seling van gedachten „nuttig
en plezierig". De minister
wenste zich desgevraagd niet
te verdiepen in de mogelijk
heid dat na de presidentsver
kiezingen van mei in Frank
rijk. de internationale sche
ma's op langere termijn kon
den worden beïnvloed door
een ander gekleurd Frans re
gime.
