De veelbewogen bevrijdingsdag van Jan Wolkers Spetters - Opname: ingewikkelde ruzie Nieuwe roman: "De perzik van onsterfelijkheid 5Commerciële filmgeen Oscar-nominatie (fsf)vanda§g^ BUITENLAND tgegeljcht DONDERDAG 13 NOVEMBER 1980 AMSTERDAM - Jan Wol kers is aan het verhuizen. Na bijna 30 jaar ontruimt hij zijn atelierflat in Am sterdam-Zuid om zich te gaan vestigen in een lan delijk huis aan een bos rand op Texel. Zijn biblio theek ligt als een omge vallen boekenkast in een verzameling kartonnen dozen. Volkstuin Deze verhuizing betekent ook dat hij afstand doet van zijn volks tuin aan de rand van Amsterdam, maar die werd, zo vertelt hij, toch al verziekt doordat daar vlakbij een nieuwe autoweg is aange legd. Op een volkstuin speelt zich voor een deel ook zijn nieuwe roman af, 'De perzik van onster felijkheid', die morgen bij De Be zige Bij verschijnt. Het boek verhaalt de ondergang van een man en een vrouw, die in de oorlog bij het verzet betrokken zijn geweest. Zijn vriend, de man van die vrouw, is bij een ver zetsactie omgekomen. „Een mislukte overval. Toen we er vandoor gingen, vlogen de kogels om onze oren. Bij hem alleen niet. Hij was meteen morsdood. Ik heb haar bijna moeten wurgen om haar weg te krijgen. Ze had ze met het pistool in de vuist willen op wachten en bij hem sterven". - Heeft Jan Wolkers met zijn boek een bepaald echtpaar als voor beeld genomen? „Door mijn werk aan het Ausch witz-monument heb ik heel wat van zulke oud-verzetsmensen le ren kennen. En ook door de fa milie van Karina, haar vader was een van de 21 van de Februari staking. Daar zijn veel mensen bij, die na de oorlog in de vernie ling zijn geraakt. Bij de jaarlijkse Auschwitz-herdenking zie je wat er van ze is geworden. Hoe ze de last van het verleden met zich meedragen". Koude oorlog „Je zou ook kunnen denken aan Hannie Schaft. Die is door de Duitsers doodgeschoten, maar wat zou er van haar zijn geworden als zij was blijven leven? Daarna heb je de periode van de koude oorlog gehad, die bij communis tische oud-verzetsmensen erg hard is aangekomen". - Wat mij bij het lezen heeft ver baasd, is dat het boek zich af speelt in een dag, op 5 mei 1980. De herhaling van de intocht door de Canadezen in Amsterdam wordt uitvoerig beschreven. Toch heb ik de titel 'De perzik van on sterfelijkheid' al een jaar geleden van je gehoord. „Het thema van het boek, maar dan zonder de intocht van de Canade zen, bestond al eerder. Er waren ook al stukken van klaar. Op de titel ben ik gekomen door een te kening op de tentoonstelling van Oostaziatische kunst in het Rijksmuseum, voorjaar 1978. Tussen allerlei dingen door ben ik toen aan dat boek begonnen. Maar toen de Bevrijdingsdag van dit jaar naderde, begreep ik dat ik de handeling in dat kader moest onderbrengen". Dossier „Die hele dag zijn Karina en ik erop uit geweest. Heel bewust heb ik die viering met die Canadezen meegemaakt. Ik heb natuurlijk veel meer gezien dan in het boek staat. Als je weet dat ik een heel dossier met gegevens heb. Je kunt daarin gauw te ver gaan, door teveel details uit de werke lijkheid te geven. Op een bepaald moment gaat zoiets een eigen le ven leiden" Jan Wolkers met zijn vrouw Karina: "Ik heb me nooit op mijn borst Achtergrond -Bijna al je boeken hebben een au tobiografische achtergrond, maar dit verhaal absoluut niet. „Het verwondert mij inderdaad dat het niet terugverwijst naar mijn verleden, en dat er ook geen bij belse verwijzingen in staan. Er zijn altijd nog van die idioten die zeggen: als ik niet over Oegst- geest schrijf of over mijn jeugd of over mijn vader, dan gaat het niet". „Dat is natuurlijk maar voor een deel waar. Het komt omdat het materiaal zo rijk was, dat ik er zo veel uit kon putten. Het kan best dat er nog heel andere mogelijk heden zijn. Ik vind dat ik dit met dit nieuwe bodk bewijs". „Wat mij zo opviel toen ik de druk proeven corrigeerde, is dat al die geslagen lijnen van het verhaal zo conse quent doorlopen. Dat gebeurt voor een groot deel onbewust. Er is een soort computer in je herse nen aan het werk, die zorgt dat alles in eikeaar grijpt. Zelfs in de Engelse vertaling van 'De doods hoofdvlinder', die ik nu nalees, ontdek ik regelmatig dingen waarvan je zegt: dat is wel won derlijk. Je kunt dat niet verzin- Woedend De oplaag van het boek bedraagt 80.000, waarvan er 60.000 bij vooraanbieding door de boek handel zijn afgenomen. Wolkers: „Het oplagecijfer wordt niet in het boek vermeld, omdat de collega's zo al woedend ge noeg zijn. Of laat ik lieitici. Je hoeft Alfred Kossmann in het Vrije Volk maar te lezen over 'De kus': hij had het boek maar niet gelezen, hij zou zich maar een zaam hebben gevoeld tussen die 90.000 andere lezers. Dan moet hij de Bijbel en Homerus ook maar niet lezen". „Ik heb mij nooit op mijn borst ge slagen en gezegd: er worden zo veel boeken van mij verkocht, het moet wel goed zijn. Dat is gewoon waanzin. Het is eerder derlijk dat mijn werk, v toch kan zeggen... Ik kan me best begrijpen dat 'Hollands Glorie' van Jan de Hartog een bestseller is, maar mijn werk is toch heel wat anders". „Nou ja, ik geloof dat een van de geheimen daarvan is, als ik het niet goed vind, dan geef ik het niet uit. Dan werk ik er een jaar langer aan. Ik heb nooit ook maar voor een blaazij rekening gehou den met het publiek". Meesterwerk? „Iedere schrijver vindt het boek dat hij zojuist heeft voltooid, een meesterwerk. Dat is normaal, an ders kun je beter niet gaan schrij ver.. Maar of het dat werkelijk is, dat zal de tijd leren. Een criticus kan daar zijn mening over ge- „Dat thema van die man en die vrouw en hun hond lag allang klaar. Het heeft pas door die Be vrijdingsdag zijn beslag gekre gen. Dat vond ik een erg goed ka der. Maar je maakt het jezelf ook moeilijk, want je beperkt je ver schrikkelijk. Tot één dag. Maar ik moet zeggen dat ik zelf vind, dat ik daar goed in geslaagd ben". LEIDEN - Er driegt een conflict tussen minister Gardeniers van CRM, en de Oegstgeester filmregis seur Paul Verhoeven, nu diens film "Spetters" niet mag meedingen naar een Oscar. En daarmee tussen twee belangenverenigin gen van filmmakers. De één, het Genootschap van Filmmakers, heeft "Spet ters" als afgevaardigde aangewezen, de ander, de Nederlandse Beroeps Filmers, wil - evenals CRM - dat "Opname" van het Werkteater naar Ame rika gaat. Een ruzie met vele haken en ogen. Wat is het geval? Elk jaar zendt Ne derland (en ook een groot aantal andere landen) een Nederlandse speelfilm naar Amerika, om eventueel in aanmerking te ko men voor een Oscar(-nominatie). Alleen die nominatie al is van zelfsprekend een grote eer voor een Nederlandse regisseur, die hierdoor min of meer internatio nale erkenning ondervindt voor zijn produkt. Deze eer viel Paul Verhoeven enige jaren geleden te beurt met z'n film 'Turks Fruit.' Dit jaar besloot het 'Genootschap van Filmma kers', een belangenvereniging van Nederlandse speelfilmregis seurs om 'Spetters' van Verhoe. ven, dat het afgelopen jaar tussen de 750.000 en 1.500.000 bezoekers naar de bioscopen trok, voor no minatie in Amerika voor te dra gen. In het Genootschap zitten, behalve Rob Houwer en Paul Verhoeven diverse bekende regisseurs. Aan beide, door de Oscar-organisatie gestelde criteria, voldeed, vol gens Verhoeven, de voordracht tot nominatie van 'Spetters'. Het was een commerciële speelfilm, die in vele Nederlandse biosco pen was (is) te zien en de voordra gende organisatie (het 'Genoot schap van Filmmakers') achtte zichzelf representatief voor de Nederlandse filmwereld. De NBF (Nederlandse Beroeps Filmers, een andere vereniging) echter hield daarop een enquête onder haar inmiddels kwalitatief en kwantitatief sterk uitgedund ledenbestand en daar besluit men de film 'Opname' van het 'Werkteater' uit Amsterdam, ge- regiseerd door Erik van Zuylen voor te dragen voor -een Oscar nominatie. Zij vindt daarbij een gewillig oor bij CRM-ambtenaar G.J. van der Molen, die op zijn beurt, volgens Verhoeven, bij de minister van CRM de indruk wekt. dat haar stem in deze van doorslaggeven de aard zou zijn bij de voordracht van een Nederlandse film voor een Oscar-nominatie. Volgens Verhoeven is dat absoluut niet het geval en heeft CRM-amb tenaar Van der Molen de minister in een vaktechnische dialoog verwikkeld, waar zij het liefst volledig afstand van wil nemen. 'Een verregaand staaltje van staatsbemoeienis' noemt Ver hoeven in zijn Oegstgeester werkkamer de pogingen van ver schillende ambtenaren binnen CRM om 'Opname', tenslotte een CRM-film, voor te dragen voor de Oscar-nominatie. Het is volgens Verhoeven bovendien een na drukkelijke televisieproduktie, die niet voor niets onderscheiden werd met de 'Nipkov,schijf en de 'Prix d'Italie'. Een ander argument is volgens Verhoeven, dat de NBF waaruit het Genootschap is afgescheiden Paul Verhoeven: staatsbemoeienis.. allang niet meer representatief L voor het potentieel aan Neder landse speelfilmregisseurs en bovendien heeft, volgens Ver hoeven, 'Opname' nooit in het normale commerciële circuit ge draaid. Verhoeven: 'Sinds omstreeks 1950 zijn er zeven films geweest in Ne derland, die mëèr dan anderhalf miljoen bezoekers trokken. Daar zaten vier films van mij bij t.w 'Wat zien ik', 'Turks Fruit', 'Keetje Tippel' en 'Soldaat van Oranje'. 'Spetters' zat in het eer ste roulement tussen de drie kwart en anderhalf miljoen. Die film zal dan de achtste film wor den met meer dan anderhalf miljoen bezoekers. Ik heb nadrukkelijk het idee, dat er een hetze tegen mij wordt ge voerd. Ook binnen het Genoot schap ben ik er niet helemaal van overtuigd, dat mijn produkten volledig worden gewaardeerd. Maar daar heeft men besloten alle 'kinnesinne' overboord te zetten en praktisch te handelen. Men meende, dat slechts één Neder landse film de kans maakt geno mineerd te worden en dat is 'Spetters'. Niet alleen omdat ik door 'Turks Fruit' en 'Soldaat van Oranje' mijn naam al redelijk in Amerika heb gevestigd. Ook speelt een belangrijke rol, dat Samuel Goldwyn, door bemid- delling van Barbra Steisand. zich bereid heeft verklaard belangrij ke bedragen in 'Spetters' te in vesteren om de film in Amerika voldoende bekend te maken, zo dat een eventuele nominatie en wellicht een Oscar tot de moge lijkheden behoren. CRM-ambte naar Van der Molen, die in zijn fanatieke afkeer van het werk van Verhoeven nu, volgens de Oegst geester cineast heeft getracht de minister voor zijn karretje te spannen, tracht nu deze nomina tie te doorkruisen door een tv- produktie als 'Opname' tussen de speelfilm-nominatie te 'from melen'. Feit is in ieder geval, dat de NBF niet heeft gereageerd op een uit nodiging van CRM om, met een vertegenwoordiging van het Ge nootschap op het ministerie over de affaire te praten. Nadat de NBF het liet afweten, heeft Van der Molen, in plaats van uit hun weigering naar Den Haag te ko men af te leiden, dat daarom 'Op name' afgevoerd diende te wor den, de minister geadviseerd een stem voor 'Opname' uit te bren gen. Dit is blijkbaar gebeurd, want zeer Minister Gardeniers: NBF heeft het al jaren gedaan... recent luisterde Wim Verstap pen, lid van het Genootschap, zijn telefoonbeantwoorder af en daarop had CRM-ambtenaar Van der Molen ingesproken, dat me vrouw Gardeniers besloten had 'Opname' voor nominatie voor te dragen. Verhoeven: "Hierin gaat de minis ter en Van der Molen te ver. De mening, de stem of het advies van de minister zijn in dit verband niet relevant. Volgens Verhoeven kunnen er nu verschillende dingen gebeuren. De Oscar-organisatie weigert, op grond van de statuten, 'Opname' als inzending en kiest voor Ver- hoeven's 'Spettes'. CRM c.q. de minister mevrouw Gardeniers, besluit, overtuigd door de argu mentatie van het Genootschap van Filmmakers, tot intrekking van 'Opname' als voordracht voor nominatie. En tenslotte is er nog de mogelijkheid, dat me vrouw Gardeniers het advies van Van der Molen officieel blijft vol gen en 'Opname' naar Amerika stuurt volgens Verhoeven zullen dan beide inzendingen worden geweigerd. Verhoeven meent, dat mevrouw Gardeniers, zonder zich de con sequenties van een dergelijke uitspraak bewust te zijn, vol strekt tegen haar zin betrokken is bij een hooglopend meningsver schil tussen ambtenaren van CRM en de NBF enerzijds en het 'Genootschap van Filmmakers', waardoor Paul Verhoeven zich gesteund weet, anderzijds. Desgevraagd laat minister Garde niers weten dat het allereerst gaat om de vraag wélke instantie de keuze mag maken voor de Oscar gegadigde. Volgens haar is dat de Beroeps Filmers, omdat deze vereniging het al tenminste vijf tienjaar doet. Van 1965 tot en met 1972 werd de keuze en werden de aanmelding en inzending geheel buiten de overheid om door de NBF verricht. In 1973 waren er bij de NBF interne moeilijkheden: vanuit Califonie werd voorgesteld "Turks Fruit" voor te dragen tewijl de NBF zelf "The family" van Lodewjjk de Boer koos. Daarop werd het mi nisterie van CRM door de NBF gevraagd voortaan de gegadigde te zoeken. Hetgeen tot 1978 ook gebeurde. Volgens de regels ech ter dienen filmers en filmtechnici een film voor te dragen. Vanaf 1978 werd de selectie weer door de NBF ter hand genomen. Volgens minister Gardeniers bleven voor aanmelding en in zending de ministeries van CRM en buitenlandse zaken alsmede de consul-generaal in Los Ange les betrokken. De minister meent dat in de NBF méér filmers én technici zitten - zoals de Acade my of Motion Picture Arts Sciences dat ook wil - dan in de nieuwe vereniging. Bovendien is ongeveer een derde van de leden van het Genoot schap óók lid van de NBF. Minister Gardeniers in een schrif telijke reactie: "Hieruit moge duidelijk zijn dat ik niet ben in gegaan op de vraag welke film, "Spetters" dan wel "Opname", de 'betere' is. "Opname" is geen zg. CRM-film maar - evenals "Spetters" - een door het Pro- duktiefonds gesubsidieerde film". BERT KOEKEBAKKER (ADVERTENTIE) NEDERLAND I 18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.30 - Sesamstraat (NOS) 18.45 - Paspoort voor Turken (NOS) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - AVRO's Teletips (AVRO) 19.25 - Heidi (10) (AVRO) 19.-50 - AVRO's Sportpanorama (AVRO) 20.15 - Mork en Mindy (AVBO) 20.40 - Alvast een beetje Telebingo (AVRO) 21.05 - Liedjes van liefde en vriendschap (AVRO) 21.37 - Journaal (NOS) 21.55 - Den Haag Vandaag (NOS) 22.10 - NOS-Tribune (NOS) 23.05 - Journaal (NOS) 23.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) NEDERLAND II 18.25 18.55 18.59 19.25 20.00 20.27 20.43 21.08 22.05 22.55 23.26 23.31 Welzijnsplan le cyclus, les 1 (TELEAC) Journaal (NOS) Pinokkio (VARA) J.J. de Bom voorheen de Kindervriend (VARA) Journaal (NOS) Hoe bestaat het (VARA) VARA's Speelgoedaktie 12345 (VARA) Theodor Chindler (VARA) Achter het nieuws (VARA) De onverstelbare wereld van Roald Dahl (VARA) Journaal (NOS) Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) DUITSE TV DUITSLAND I (Reg. progr. NDR 18 00 Natuurse rie. 18.30 Actual. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Natuurserie. 19.25 Sport. 19.59 Progr. overz. WDR: 18.00 Erlesene Verbrechen und makelose Morde, tv-serie. 18.15 Auf Achse, tv-serie. 19.15 Actual. 19 45 Korte film.). 20.00 Joum. 20.15 Discussieprogr. 21.00 Popmuz. 21.45 Spelprogr. 22.30 Ac- DUITSLAND II 18.20 Kreuzfahrten eines Globetrot ters. tv-serie. 19.00 Joum. 19.30 Spelprogr. 20.50 Reportage. 21.00 Actual. 21.20 Inform, progr. 22.05 Der grosse Fluss fiiesst (Da Ho Ben Lin), Chinese speelfilm. 0.50 Joum. DUITSLAND III WDR 18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus psychologie. 19.00 Jeugdprogr. 19.45 Journal 3. 20.00 Joum. 20.15 Die Spur fuhrt ins Nichts (The criminal), Engelse speelfilm. 21.45 Filmmagaz. 22.30 Filmreporrt 23.15 Joum. BELGISCHE TV BELGIË VLAAMS 18.00 Poppenfilmserie. 18.05 Kin- derprogr. 18.35 Het geheim van Da- nedyke, tv-serie. 19.00 Tekenfilmse rie 19.05 Sport. 19.35 Meded. en Morgen. 19.45 Joum. 20.10 Wie be taalt de veerman, tv-serie. 21.00 Ac tual. 21.50 Dallas, tv-serie. 22.35 NET II Van 18.00 tot 20.10: Zie NET I. 20 10 Film rubriek. 21.00 Late liefde (Spate Liebe), tv-spel. Op 21 november presenteert Mies Bouwman de eerste aflevering van een dertiendelige TeleBingo reeks. Vanavond zal ze wat alge mene informatie over de wekelijks op het scherm terugkerende aktie geve. Behve een opsomming van plaatsen waar het TeleBingo fes tijn zich zal afspelen wordt ook verteld waar de opbrengst naartoe gaat. wat de spelregels zijn etc. (Nederland 120.40 uur). "Liedjes van Liefdeen Vriendschap" is de titel van een showpro gramma rond Mieke Telkamp, dat door de Avro vanavond (Ne derland 1,21.05 uur) wordt uitgezonden. Mieke Telkamp wordt in de show muzikaal bijgestaan door een orkest onder leiding van Piet Souer. "De organisatie van de prostitutie" is het onderwerp van het discussieprogramma NOS-Tnbunevan vanavond. Vooral in Rotterdam vormt de organisatie van de prostitutie al jaren een probleem. Daarom zal burgemeester Van der Louw van de Maas stad als hoofdgast in het programma optreden. Hij krijgt een aan tal kritische vragen voorgeschoteld, waarna de "tribune" het woord krijgt. (Nederland 122.10 uur). In de tv-aclualiteitenrubriek "Achter het nieuws" van de Vara vanavond een reportage over het terrorisme in Italië. Verder aan dacht voor het gif dioxine, dat in Nederland nog als landbouwbe- strijdingsmiddel wordt gebruikt. (Nederland 2, 22.05 uur). Vroeger heeft Drioli zijn rug laten tatoeëren door schilder Souti- ne. Inmiddels is deze schilder beroemd geworden. Drioli daarente gen is arm en lijdt honger. Maar dan krijgt hij een prachtig aanbod en aan zijn ellende lijkt een eind te komen. Aldus luidt de korte inhoud van een aflevering uit de serie 'de onvoorstelbare wereld van Roald Dahl' (Nederland 2, 22J55 uur). HILVERSUM II HILVERSUM I NOS: Ieder heel uur nws. NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. 18.30 (S) Ber uit Europa. 18.45 (S) Leger des Heils- kwartier. 19.02 (S) De wereld zingt Gods lof. 19.53 (S) Lichtsein. 20.03 (S) Orgelconcert. 20.35 (S) Literama- Donderdag. 21.02 (S) Op de vrije toer. 22.02 (S) NCRV-Donderdag- Sport. 22.50 (S) Politiek bekeken. NOS: 23.02 (S) Met het oog op mor gen. KRO: 0.02 (S) De Nachtspiegel. HILVERSUM II 18.50 P.P.: Uitz. van de CPN 19.00 Zo hoor je nog eens wat 19.20 (S) In de kaart gespeeld. 21.00 (S) Vanuit Reger II (22.30 Nws 23.15 (Sj Jazz spectrum. 23 55 Nws. HILVERSUM III NOS: Ieder heel uur nws. 18.03 (S) DeAvondspits met de Nationale Hitparade TROS: 19 02 (S) Poster, HILVERSUM IV Nws. (8.00. 8.30 Nws., 9.00 Gymn voor de huisvrouw). 9.15 Expres- VPRO. NCRV 10.30 Steden van Eu ropa Rome (III) 10 45 NOS: Werk bank. 10.55 AVRO: De Nederlandse schoolradio. 11.10 Switch on. 11.20 TROS: Week in - week uit 12.26 Me ded. voor land en tuinbouw. 12.30 Nws. 12 36 Aktua. NOS 13 00 Nws. 13.11 Meer over minder. 14.20 Op de zeepkist komt u maar 14.45't Kan van nut zijn. 14 45 Recht op recht. 15.00 Stad en land. 15.15 Knollen voor citroenen. 15 30 Van onze redactie VOO: 17.00 Info-radio. (17.24 Meded.. 17.30 Nws.). HILVERSUM III NOS: Ieder heel uur nws EO 7.02 (S) Ronduit op drie 8 03 (S) EO-Mot- terdaad-Memo. 8 05(S)Tijdsem 9 03 (S) De muz fruitmand. 10.03 Mux. motief NCRV. 1103 (S) Pop non stop. 12.03 (S) Goeiemiddag VOO: 20.02 (S) Ferry Maat s Soul Show. 22 02 (S) Scsjun. 23.02 (S) Wim van Putten met LP-werk. VRIJDAG 14 NOVEMBER HILVERSUM I NOS leder heel uur nws. KRO 7 03 Echo. 7.30 Sociale inform 8 03 Echo. 9.03 (S) Gevar. progr 12.03 (S) Van Uur tot Uur 13 03 Echo 13.15 (S) Kruis of munt 14.02 (S) The Com plet. 16 02 (S) Op de valreep 17.57 Marktberichten i.s.m. KNBTB. NOS 7 00 Nws 7 02 (S) Vroeg klass. 9 00 Nws. 9.02 (S) Muz. uit de Mid deleeuwen en Renaissance. 9.30 (S) Vrijdagmorgenconcert Bariton en piano: Klass. liederen. VOO 11 00 <S)Muz voor miljoenen, deel 1 12 00 Nws 12 02 Muz voor miljoenen, deel 2 12 02 Muziekkwis. 12.10 Muz. uit de klass. top 10. 12.30 Nws Po pulaire klass EO 13 00 (S) Klass. klankjuwelen. 14 00 Nws. 14.02 (S) Theologische verkenningen. 14.20 (S Orgelbespeling 14 40 (S) Plaat- praat VPRO. 15 00 (S) M

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 5