De'vergeten gewonden van Amerika'
Boekje over
oefenspeelgoed
gehandicapte
kinderen
VROUWEN VAN VIETNAMVETERANEN
Totaal-stof
in het
interieur
DONDERDAG 13 NOVEMBER 1980
O 4 S T
Spelend gaat het beter
(Door Leens Macaré)
Haar oorspronkelijke beroep was
goudsmid, met als specialiteit het
zetten van juwelen. Maar tijdens
een langdurig verblijf in een zie
kenhuis ontdekte ze het nijpende
gebrek aan „therapeutisch speel
goed" voor gehandicapte kinde
ren. Ontwerpster Marianne Wil-
lemsen-Van Witsen ging iets
doen met die ontdekking. Ze ging
oefenpoppen en ander speelgoed
voor gehandicapte kinderen ma
ken; speelgoed waarin als het wa
re oefeningen „verpakt" zitten
die een gehandicapt kind spelen
derwijs kan doen.
Al verscheidene jaren maakt ze, in
een werktempo dat het nooit laat
afweten, „aai-, hand-, voet-, stoei-,
knuffel-, was- en doorgeefpop-
pen" die voor lichamelijk en
geestelijk gehandicapte kinderen
een stimulans zijn om spelen
derwijs allerlei bewegingen en
vaardigheden aan te leren.
Dat oefenspeelgoed, uitgevoerd in
mooie, ijzersterke en wasbare
stoffen in prachtige warme kleu
ren, wordt gebruikt in kinderzie
kenhuizen en inrichtingen voor
spastische kinderen, in kinder
dagverblijven en revalidatiecen
tra. Voor gehandicapte kinderen
die volwassen zijn geworden,
maakt ze grote objecten die aan
gepast zijn aan hun volwassen
maten.
Omdat Marianne Willemsen het
werk en de vele opdrachten uit
binnen- en buitenland allang niet
De Amerikaanse ont
werper Perry Ellis laat de
vrouw twee mogelijkhe
den: een minirok of een
pofbroekpak waarvoor
de Zwitserse Garde van
Vaticaanstad model
tieeft gestaan
meer aan kan, heeft ze een boekje
geschreven over het maken van
dit oefenspeelgoed. Ze heeft het
opgedragen „aan alle dappere
Eva's die, ondanks alles, toch de
moed gevonden hebben om door
te gaan en er het beste van te ma
ken".
Werkbeschrijvingen, duidelijke pa
troontekeningen en foto's van
haar meest gevraagde poppen
zijn verzameld in dit boek, onder
de titel „Spelend gaat het beter"
Volgens de samenstelster kan ie
dereen die enige handwerkerva
ring heeft, de poppen maken. Het
boek is zowel voor beroepskrach
ten bestemd als voor ouders die
een gehandicapt kind thuis ver
zorgen. Maar iedereen die van dit
genre handenarbeid houdt, zal
door de knieën gaan voor de fan
tastische en kleurige bedenksels
van deze poppenmaakster.
„Spelend gaat het beter" is een uit
gave van uitgeverij Intro in Nij-
kerk en kost f 18,50.
"Totaalstof' in het interieurvoor het tafel- en keukenwerk. gezellig en mooi.
(Door Leens Macaré)
„Talloze vrouwen in de Verenigde
Staten zijn nog altijd bezig met
het verwerken en begrijpen van
een oorlog die dertienduizend
mijlen hier vandaan aan de gang
was, en waarin hun man, vriend,
zoon of broer werd
Dat zegt een Amerikaanse psychia-
trisch-sociaal werker (zelf „Viet-
nam-veteraan") die al verschei
dene jaren hulpverleningswerk
doet onder vrouwen in wier le
vens de oorlog in Vietnam diepe
sporen heeft achtergelaten. Dat
zijn niet alleen de vrouwen die
tijdens het hoogtepunt (tussen de
jaren 1969 en 1973) van die oorlog
een man, minnaar, zoon of broer
in Vietnam verloren, maar ook de
gescheiden vrouwen die hun
huwelijk met een uit de strijd te
ruggekeerde ex-militair ten ge
volge van onvoorstelbare (en
voor hen onbegrijpelijke) span
ningen op de klippen zagen lo
pen.
Een derde groep wordt gevormd
door de vrouwen die nog steeds
getrouwd zijn met ex-Vietnam-
strijders en in hun gezinnen nu
nog de naweeën te verwerken
krijgen van de oorlogservaringen
van hun partners. Volgens een
recent rapport heeft bi jna de helft
van de (bijna drie miljoen) Viet-
nam-veteranen ernstige licha
melijke of psychische klachten,
terwijl drie op elke vier mannen
van deze bevolkingsgroep in de
afgelopen jaren huwelijks
problemen heeft gekregen.
Al in het begin van de jaren zeven
tig zijn, meestal op initiatief van
ex-strijders hier en daar hulp
verleningsprojecten op gang ge
komen voor de vrouwen die me
de-slachtoffer werden (en nog
worden) van een oorlog die on
wezenlijk ver van huis werd ge
voerd. Maar pas de laatste jaren
wordt het probleem van „de ver
geten gewonden" (zoals deze
vrouwen worden genoemd) meer
en meer in zijn volle omvang her
kend, ook door de overheid.
Een nieuw hulpverleningspro
gramma voor oud-Vietnamstrij-
ders dat onder de naam „Opera
tion Outreach" over het hele land
op gang is gekomen, is evenmin
uitsluitend op de veteranen ge
richt, maar ook en vooral op hun
vrouwen en gezinnen die indirect
met de gevolgen van een oorlog te
maken krijgen.
Geweld en stilzwijgen
Een aantal van deze vrouwen komt
aan het woord in de kader van een
artikel over dit hulpverlenings
werk dat in het Amerikaanse fe
ministische maandblad Ms. ver
scheen.
Een vrouw van vijfendertig vertelt
dat zij en haar man nog acht jaar
samen hebben geleefd nadat hij
van het front was teruggekomen.
In die jaren werd ze dikwijls door
hem mishandeld. Haar echtge
noot had regelmatig grote woede
aanvallen, kon geen baan houden
en gedroeg zich „als een guerril
lastrijder". Ze liep een aantal
malen weg, bezweek dan bijna
onder de schuldgevoelens en
ging steeds weer naar hem terug.
Uiteindelijk is ze gescheiden,
maar haar schuldgevoelens zijn
gebleven.
Een vrouw van begin veertig praat
over haar huweljk met een vete
raan dat in totaal elf jaar duurde.
Hij werd niet gewelddadig na zijn
terugkeer uit Vietnam. Hij zweeg
alleen maar. Dat zwijgen duurde
vijf jaar; toen pleegde hij zelf
moord. Ook deze vrouw gaat ge
bukt onder zware schuldgevoe
lens en verwijt zichzelf dat ze niet
heeft herkend wat er aan de hand
Veel weduwen van Vietnamstrij-
ders hebben hun reactie op de
dood van hun man in de loop der
jaren zien veranderen. Ze vertel
len dat ze, toen hun mannen om
streeks 1970 sneuvelden, zichzelf
bleven voorhouden dat hun
echtgenoot „voor de vrijheid
stierf', en dat ze destijds razend
waren op de mensen van de anti-
oorlogsbeweging. Nu geloven ze
niet meer dat de dood van hun
mannen iets wezenlijks voor de
wereld heeft betekent: „er is geen
trots meer, alleen maar pijn en
het gevoel verraden te zijn".
Een jonge vrouw die net dertig is
geworden, vertegenwoordigt
binnen de „vergeten gewonden"
een nieuwe categorie slachtof
fers. In 1971 werd haar man die
als infanterie-sergeant in Viet
nam diende, blootgesteld aan
„Agent Orange", het beruchte en
van kankerverwekkende eigen
schappen verdaqhte chemische
ontbladeringsmiddel dat in de
gevechtszones werd ge
bruikt.
Begin van dit jaar stierf hij aan
maagkanker. Zijn weduwe be
schrijft zichzelf als lid van een
nieuwe groep van vrouwen die in
de nabije toekomst alsnog
slachtoffer zullen worden van
dergelijke door de Vietnamese
oorlog achtergelaten „tijdbom
men", en door het leven moeten
met de afgrijselijke angst dat hun
nog jonge kinderen „erfelijk be
smet" zullen zijn.
Het hulpverleningsprogramma
„Operation Outreach" dat vorig
jaar (met goedkeuring en forse fi
nanciële steun van de regering)
op gang is gebracht, wordt uitge
voerd door een kleine honderd
teams van deskundigen die ver
spreid over het hele land werken.
Via praatgroepen, open ontmoe
tingscentra, straatwerk en via al
lerlei organisaties en plaatselijke
nieuwskanalen hoopt men vooral
de vrouwen te bereiken die in de
ontwortelde levens van de vete
ranen „de machteloze toeschou
wers zijn bij een ramp".
Zolang het nog bij wat
nachtvorstjes blijft kunt u
in de tuin nog heel wat
doen. Hout zagen voor de
open haard bijvoorbeeld.
Maar hebt u het grasveld al
geëgaliseerd door er sier-
tuincompost overheen te
strooien? Dat is even een
vreemd gezicht, die don
kere plekken op 't gras,
maar u moet eens opletten
hoe snel dat spul erin re
gent, zodat u in het voor
jaar op een lekker luchtige
bovenlaag kunt rekenen,
waarin de graswortels veel
naar hun gading vin
den.
Vogelnestkastjes moet u ook al op
hangen, want daarin gaan veel
vogels slapen. Mezen en winter
koninkjes kruipen daarin dik
wijls met velen bij elkaar om
koude winternachten door te
komen. Inspecteer de tuin ook op
onkruid, want dat blijft door
groeien en zaad maken! Brandne
tels uit de rulle grond trekken,
liefst met behulp van de riek, zo
dat u de gele wortels óók verwij
dert. Trek er wel handschoenen
bij aan want de netelcellen blij
ven werkzaam aan de steel-
stompjes.
En hebt u de bessen al gesnoeid? Of
gestekt? En gemest? De zwarte
bes is dankbaar voor houtas uit
de open haard. Die as doet 't óók
goed in decomposthoop, die u zo
af en toe eens dient om te zetten.
U zult er versteld van staan hoe
veel gedierte daarin hartje winter
nog actief bezig is u aan goede
compost te helpen! Duizendpo
ten. pissebedden, regenwormen
en wat niet al voelen zich kiplek
ker in de wat broeierige tempera
tuur van decompost. In 't midden
en oosten van het land kunnen er
ook hazehvormen en ringslangen
in overwinteren.. Voozichtig met
de riek dus.
Blijft de winter zacht dan komen de
neuzen van de bolbloemen al
vroeg boven de grond. Luister
naar de weersverwachtingen om,
zodra er vorst wordt aangekon
digd, die nieuwsgierige neuzen te
dekken. Vooral hyacinten zijn
gevoelig voor vorst. Een laagje
van tien centimeter turfmolm er
op voorkomt schade. Bij tulpen
en narcissen kan 't vijfcentimeter
zijn. Een laag bladeren met den-
netakken erop is ook prima.
Wordt het weer zachter, schuif
dan het dekmateriaal terzijde,
anders groeien die neuzen door
Heeft het gesneeuwd dan is er geen
vuiltje aan de lucht. Een pak
sneeuw is een veilige bescher
ming voor de planten. Maak al
leen een pad vrij. maar werp
daarbij geen sneeuwwal op. Die
sneeuw moet u verspreiden an
ders verdrinken de planten bij
dooi.
Op naaldbomen staat zo'n donzig
sneeuwdek prachtig, maar laat 't
niet te dik worden ofte lang op de
takken liggen. Die takken buigen
door en kunnen zelfs breken. Op
de heide kun je door de sneeuw
last getormenteerde jeneverbes
sen zien. Dat komt nooit meer
goed. Met de hark of bezem
schudt u de sneeuw van uw (vaak
kostbare) conifeertjcs Loop ook
zo weinig mogelijk over het ga
zon. En als het heeft gevroren
zonder sneeuw helemaal niet. U
kunt moeilijk te herstellen scha
de aan uw grasmatje berokkc-
Hebt u de rottende bladeren al uit
de vijver gevist? Dat gaat prima
met een stukje kippegaas aan de
tanden van de riek gestoken Bij
een vijver van kunststoffolie
moet u die riek wel heel voorzich
tig hanteren, zoals te begrijpen
De bagger uit de vijver verspreidt u
over de aarde zodat ze kapot kan
vriezen. Dus niet op een bergje
laten liggen, dat wordt een vieze
troep. Zet kikkers en ander le
vend spul weer terug in het water.
Uw vissen blijven wel leven, al
bevriest de bovenlaag, als uw vij
ver maar dieper is dan 60 cm.
Toch is het beter regelmatig een gat
open te houden. Plaats daarin een
bos stro of een takkebosje. Dan
kan er toch zuurstof in het water
komen. Bij een betonnen vijver
dient u de randen ook ijsvrij te
houden, anders loopt u het risico
drukt.
Bij kunststof en folie loopt u dit ri
sico vrijwel niet. Toch ook hier
een gat in het ijs maken en er
daarna zoveel water uitscheppen
dat er onder het ijs een luchtlaag
ontstaat. Het gat afdekken met
„piepschuim" van verpakkingen
en een deken erover.
Let op of er water in uw planten
bakken staat. Of in de regenton.
Dat moet er uit, anders vriezen ze
kapot. Zet ze onderste boven
Het is toch eigenlijk wel jam
mer dat de jaarlijkse beurs
voor woontextiel Inter-Decor
niet voor de consument toe
gankelijk is. Namens "het
publiek" lopen daar dan wel
de journalisten rond, die maar
moeten proberen om de to
taalindrukken van zo'n beurs
(elk jaar toch wel weer een
"trendsetter") op de lezer
over te brengen.
De opgedane ervaringen nog
eens op een rij zettend (na de
meteen eruit springende
nieuwtjes al te hebben over
gebracht), zouden we toch
nog even de onwillekeurig in
het hoofd opkomende verge
lijking tussen "woontextiel"
en kleding willen aanstippen.
Het is op beide gebieden heel
duidelijk een kwestie van
mode. Alleen is de kleding-
mode wat meer van het hijg-
type"; kleding wordt vaak
impulsief gekocht en na een
jaar mag een jurkje of een
leuke broek best wel weer een
pensioenperiode aan het
kleerhangertje in de kast ge
nieten.
Woontextiel echter is blijven
der. Vandaar dat de fabrikan
ten er met veel meer zorg aan
werken.
Wat op de Inter-Decor beurs
van dit najaar weer heel dui
delijk naar voren is gekomen:
de ontwikkeling in de rich
ting van de "totaalstof" zet
zich stevig door. Men gaat
daarin steeds verder. De ge
perfectioneerde fabricage
technieken, de mogelijkhe
den van de moderne soepele
weefsels, de (veelal via com
putertechnieken tot stand
gekomen) dessinering en
kleursamenstellingen enz.
hebben de weg gebaand naar
een zogeheten "totaalstof'.
Wie welbewust een interieur
opbouwt, kan naar hartelust
stoeien. Totaalstof wil zeg
gen, dat je bijv. in een slaap
kamer met op zich wel ver
schillende, maar in onderlin
ge samenhang fraai harmo
niërende stoffen voor zowel
het bedtextiel als de gordij
nen, en ook nog de kussens,
lampekappen enz. kunt ge
bruiken.
Hetzelfde geldt voor de woon
kamer, de keuken enz. Je
kunt die lijn vanaf de "tafe
laankleding" en de stoffering
van meubels e.d. ook door
trekken naar de wanden, die
dan weer verband houden
met de gordijnen. Thans be
ginnen ook de fabrikanten
van vloerbedekking in te zien
dat ze daarop moeten af
stemmen.
Bij incidentele aankopen (voor
vernieuwing van oude mate
rialen en aanvullingen) ga je
niet zo gauw over op een to
tale vervanging. Maar als je
een nieuw huis helemaal
moet gaan inrichten, is een
beetje aandacht voor de mo
gelijkheden die de "totaal
stof' thans biedt, een goed
uitgangspunt bij de keuzebe
paling. Het advies van een
werkelijk vakkundige wo
ninginrichter is daarbij* on
ontbeerlijk.
Sinds Inter-Decor 1980 is er
weer veel nieuws, de moeite
van het bekijken waard. Want
tenslotte kies je voor een
"woonmode" die heel wat ja
ren mee moet.
Bruin worden zonder zon. Hoe
vaak hebben we het al niet ge
probeerd. Nooit was het resultaat
helemaal 100%. Voor f 27,- kunt u
het weer eens proberen. In de
mannen-serie Aramis zit name
lijk een overnighttan. De crème
smeert u er 's nachts op en bij het
inde spiegelkijken na het wakker
worden heeft u een leuk kleurtje
dat er niet afgewassen kan wor
den.
Jules is de nieuwe mannenlijn
van Dior. Het is.een heel comple
te serie met eau de toilette,
scheerprodukten gezichtsver-
zorgingspreparaten en badpro-
dukten. De prijzen liggen tussen
def 14,- en f39,-.
Een grappig cadeautje is de bil
jarlbal gevuld met "Eau Folie"
van Guy Laroche. De prijs is ook
aantrekkelijk: f 14,95.
Een nieuwe serie lanceert Lan-
cóme voor de vrouw met een vet
te huid: Controle de Lancóme.
Om het eens te proberen is er een
verpakking van f 19,95 waarin de
zeep, de regulerende lotion en
creme en een basiscrème voor
onder de make-up.
Van Courrèges is er een nieuw
parfum in de handel gekomen:
Amerique prijs 1/8 oz. parfum
f30,-; eau de toilette 2 oz. f50,-.
Wie gek is op de geur van Fidji
kan nu ook de linnenkast daar
mee parfumeren. Er zijn nu reuk
zakjes te koop om tussen de la
kens te leggen: f 7,95. Een andere
manier om Fidji door het hele
huis te ruiken is het branden van
wierrookstokjes. In een verpak
king van 10 stuks kosten die
f9,95.
