Madrid verdeelder dan ooit
Een ander
gezicht
van der
WIEL
PLO: twijfel over Reagan
Foot botst al
met Thatcher
over kwestie
ontwapening
Olof
Iran
Palme
en Irak
gaat tussen
bemiddelen
Pak'm,
die
karakter
volle
IW.,
borrel!
Onafhankelijk
Polen: rustige
verjaardag
dJML-
PROCES TEGEN GROEP-ORMSKERK
Wat zijn gevolgen van Jordaanse optie"?
Veiligheidsconferentie begint zonder agenda
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1980
(Van onze correspondent
Rienko Wilton)
BEIROET - Er zijn duidelijke
aanwijzingen dat Amerika on
der Ronald Reagan een andere
strategie in het Midden-Oosten
zal ontwikkelen dan onder pre
sident Carter. Er wordt de laat
ste dagen in de verschillende
Arabische hoofdsteden druk ge
speculeerd over wat Reagan
precies bedoelt met de zoge
naamde „Jordaanse optie".
Het wordt als een teken aan de
wand gezien dat Reagan, een
maal in functie, zo spoedig mo
gelijk koning Hoessein van Jor
danië wenst te ontmoeten, en
zich niet geheel gebonden acht
aan de Amerikaans-Egyptisch-
Israëlische Camp-Davidakkoor-
den bij het zoeken van een oplos
sing voor het Midden-Oosten
conflict. Bovendien is Henry Kis
singer, de man van de stap-voor-
stap-benadering, op dit moment
Reagans belangrijkste Midden-
Oosten-adviseur fungeert, en d)
de Israëlische oppostionele Ar
beiderspartij eveneens de nadruk
legt op een Jordaanse rol bij het
oplossen van de Palestijnse
kwestie.
Reagan toonde zich niet alleen een
vijand van de PLO door te zeggen
dat het een „door niemand ooit
gekozen terroristengroep" is,
maar ook heeft hij iedere moge
lijkheid van eventuele Ameri
kaanse erkenning van de PLO als
enige wettige vertegenwoordiger
van het Palestijnse volk uitgeslo
ten.
Door de Palestijnen als „vluchte
lingen" te omschrijven, heeft
Reagan, gezien door de Palestijn
se oDtiek. een belediging toege
voegd aan onrechtvaardigheid:
de Palestijnen, binnen en buiten
de PLO, hebben altijd volgehou
den dat zij niet als „vluchtelin
gen" wensen te worden be
schouwd, maar als een volk met
nationale legitieme rechten.
Reagans „Jordaanse optie" komt
hierop neer dat de Amerikaanse
regering vanaf 20 januari 1981 wil
dat het Palestijnse „vluchtelin
genprobleem" binnen een Jor
daans kader dient te worden op
gelost en dat koning Hoessein, en
niet de PLO zoals de Arabieren al
6 jaar volhouden, namens de Pa
lestijnen in de door Israël bezette
gebieden zou moeten spre
ken.
Woede
Reagans uitspraken over de PLO
hebben grote woede veroorzaakt
onder de Palestijnen. „Reagan
rijmt op Begin", was de eerste
reactie van het Palestijnse pers
bureau WAFA. In gematigde
PLO-kringen (Fatah) reageert
men: „Een uitgesproken vijand
(Reagan) is beter dan een altijd
weifelende zogenaamde sympa
thisant (Carter)"
Reagan vertegenwoordigt op de
eerste plaats de zakenwereld en
de joodse lobby zou zich wel eens
minder invloedrijk kunnen tonen
dan de Amerikaanse olie-lobby.
Deze laatste wil goede contacten
handhaven met bijvoorbeeld Sa-
oedi-Arabië, een land dat alle be
grip toont voor Reagans anti-
communisme, vooropgesteld dat
de Palestijnen een onafhankelij
ke mini-staat krijgen op de wes
toever en Gaza, luidt de Pale
stijnse redenatie.
Maar in kringen van het verwer
pingsfront binnen de PLO (Ha-
bash, Hawatmeh) stelt men dat
Reagan zo uitgesproken anti-
Palestijns is, dat daarmee iedere
illusie is weggenomen (zoals de
„hard-liners" altijd hebben be
weerd) dat de PLO ooit een kans
geboden zal worden deel te ne
men aan welk vredesoverleg dan
ook.
Sadat
Egyptische president Sadat be
schouwt het idee van de „Jor
daanse optie" voorlopig als een
gevaar voor zijn eigen rol en posi
tie: Sadat heeft de Israëlische op
positie-leider Peres tijdens zijn
bezoek aan Cairo vorige week
duidelijk gemaakt Rat Jordaanse
betrokkenheid bij het vredespro
ces zal moeten wachten tot het
moment dat Egypte, Israël en
Amerika het eens zijn geworden
over Palestijnse autonomie. Door
Reagan in een geweldig diploma
tiek offensief duidelijk te maken
dat Egypte en Amerika een ge
meenschappelijke „anti-Russi
sche strategie" in het Midden-
Oosten zouden moeten volgen,
tracht Sadat de Amerikanen af te
houden van de „Jordaanse optie"
opdat Sadats centrale rol bij het
„vredestichten" in het Midden-
Oosten niet ondergraven
wordt.
"Radar VS zo
lek als zeef
WASHINGTON (UPI) - De
Sowjetrussische luchtmacht
is al enige tijd in staat met zijn
bommenwerpers onopge
merkt door "enorme gaten"
in het Amerikaanse defensie
ve radarsysteem heen te vlie
gen, aldus "Defense week"
van gisteren. De vliegtuigen
hoeven daarvoor alleen maar
lager te vliegen dan 3.000 me
ter, aldus de publikatie.
Een officier van de luchtmacht
heeft volgens het blad gezegd
dat Sowjet-vliegtuigen her
haaldelijk het Amerikaanse
radarnet uitproberen door
met verschillende snelheden
op verschillende hoogten en
koersen te vliegen.
WARSCHAU - Polen vierde giste
ren de 62e verjaardag van zijn on
afhankelijkheid in een rustige
sfeer. Een bescheiden delegatie
van de Warschause afdeling van
de nieiiwe onafhankelijke vak
centrale "solidariteit" legde bij
het graf van de onbekende sol
daat bloemenkransen in dë Pool
se nationale kleuren rood en wit.
Het was een korte maar bewogen
plechtigheid.
(ADVERTENTIE)
ZACHTHEID MET KARAKTER
Een jaar geleden ook liep dezelfde
herdenkingsplechtigheid op het
Victoriaplein in de Poolse hoofd
stad bij het graf van de onbeken
de soldaat uit in een anti-Russi
sche demonstratie, die met ge
weld werd onderdrukt.
Gisteravond verliep de fakkelop
tocht - waaraan een kleine dui
zend mensen deelnamen - heel
rustig. Er was geen applaus en er
waren geen anti-Russische leu
zen te horen. Veel deelnemers
aan de fakkeloptocht droegen de
rood-witte Poolse vlag met zich
De rust en kalmte van dinsdag te
kent de algemene opluchting die
er in Polen heerst over de beslis
sing van het hooggerechtshof om
bepalingen waarin de leidende
rol van de communistische partij
werd erkend en het stakingsrecht
tot een minimum werd beperkt,
te schrappen uit de vakbondssta
tuten.
De leiders van "solidariteit" blijven
echter herhalen dat de onder
handelingen van elf dagen gele
den tussen de regering en de vak
centrale in een chaos zijn uitge
mond en dat er nog steeds erg
veel onopgeloste vraagstukken
liggen. Zolang die toestand voor-
duurt, is het gevaar van nieuwe
stakingen niet ondenkbaar.
Voor zover bekend is er nog min
stens één staking aan de gang. In
Gdansk staakt het personeel van
de gemeentelijke gezondheids
dienst al een aantal dagen voor
hogere lonen en betere arbeids
voorwaarden. Uit sympathie vol
gen 800 medische studenten van
de medische faculteit van de uni
versiteit in Gdansk geen colleges.
Met de tijdelijke maatregel om
journalisten te weren en sommi
gen weg te sturen heeft Polen een
golf van protest van buitenlandse
regeringen op haar hals gehaald.
Heel Polen is zich intussen bewust
dat het einde van de crisis nog
lang niet in zicht is. Het lot van
Polen in de afgelopen 200 jaar, al
dus het blad Zycia Warszawy is
bepaald "door buitenlandse om
standigheden en door de vastbe
slotenheid een eigen status te
hebben en die te verdedigen".
Het Roomskatholieke dagblad
Sloao Powszechne schreef dins
dag in een commentaar "Van
daag is het, terwijl wij een enor
me poging doen om een crisis
waarin wij ons bevinden onder
controle te brengen, belangrijk
voor ons om te kijken naar de be
tekenis van november 1918".
Vóór november 1918 was Polen
verdeeld tussen Pruisen, Oosten
rijk en Rusland.
(Van c
correspondent Peter Hattink)
De Poolse vakbondsleider Lech Walesa arriveerde gisteravond in de
Staatsopera in Warschau.
Hij sprak enkele duizenden vakbondsleden en familieleden toe, en zei
onder meer dat de tijd is gekomen om alles wat de vakbond tot nu toe heeft
bereikt te consolideren.
De vakbond tracteerde haar leden daarna op een avond (politiek) amuse
ment.
MADRID - De Spaanse minister van buitenlandse zaken,
José Pedro Perez-Llorca, heeft vanacht om half twaalf
de conferentie voor veiligheid en samenwerking in Eu
ropa te Madrid geopend. Maar de conferentiegangers
zijn verdeelder dan ooit.
De 33 Europese landen, de Ver
enigde Staten en Canada, die aan
de bijeenkomst deelnemen, zijn
er niet in geslaagd om tijdens de
negen weken durende voorbe
reidende werkzaamheden een
akkoord te bereiken over de spel
regels van de veiligheidsconfe
rentie. De 35 delegaties zullen tij
dens de eerste week, waarin elk
land z'n openingstoespraak
houdt, proberen tot overeen
stemming te komen over de sa
menstelling van de agenda, de
organisatie, het tijdschema en
over de continuïteit van de Euro
pese veiligheidsconferentie.
Vlak voor de officiële opening had
de Russische delegatie een
krachtig nee laten horen op een
Zwitsers-Hongaars compromis
voorstel waarmee het Westen al
akkoord was gegaan. De Russi
sche afwijzing veroorzaakte grote
consternatie en in Westerse krin
gen werd al de verwachting uit
gesproken dat Madrid niet eens
meer officieel geopend zou wor
den, maar al voor die tijd een
complete mislukking was ge
worden.
Klok
Gisteren stond in het teken van de
onwerkelijkheid. De nacht tevo
ren was besloten om de klok en
kele minuten voor twaalf uur stil
te zetten teneinde de 35 deelne
mende landen in de gelegenheid
te stellen om alsnog „op maan
dag" een akkoord te bereiken
over het scenario van de Veilig
heidsconferentie, waarbij men
door deze ingreep formeel niet in
tijdnood kwam.
De gehele dag ging de stemming
over de kans van slagen van een
voorstel, ingediend door een
Zwitsers en Hongaars delegatie
lid, op en neer. Er heerste een
gematigd optimisme toen de
Russische delegatieleider aan
kondigde dat hij Moskou om toe
stemming had gevraagd tot het
harde antwoord „njet!" het door
gaan van een normale veilig
heidsconferentie op losse
schroeven zette.
Van het begin af aan stonden de
Westerse landen kritisch tegen
over het compromisvoorstel,
maar men was bereid water in de
wijn te doen. Hierbij bleef de Ne
derlandse delegatie uitdrukke
lijk op het standpunt staan dat de
ontspanning tussen Oost en West
niet bestond uit het redden van
de veiligheidsconferentie, maar
uit het nagaan in hoeverre de
deelnemende landen zich aan de
gemaakte afspraken hadden ge
houden sinds de eerste vervolg
conferentie in Belgrado.
Hoewel bij verschillende Westerse
delegaties het geloof overheerst
dat de Sowjet-Unie geen belang
meer stelt in de conferentie en de
kans op voortgang ervan laag
wordt ingeschat, doen de neu
trale, niet-gebonden landen er
alles aan om deze samenspraak
over vrede en veiligheid te red
den. De geruchten over een for
mule die gezichtsverlies voor alle
partijen kan vermijden en de ont
spanning voorlopig op een
kunstmatige manier in stand zal
moeten houden worden steeds
sterker.
Hierbij zou de Spaanse delegatie
leider gisteren op het laatste
moment de Europese veilig
heidsconferentie formeel moeten
openen en de 35 deelnemende
landen moeten verzoeken om de
werkzaamheden van de bijeen
komst tot een nader te bepalen
tijdstip uit te stellen. Daarmee
zou „Madrid" voor het moment
zijn gered, en kunnen worden
gewacht op betere tijden, wan
neer de hemel tussen Oost en
West weer wat is opgeklaard.
LONDEN - De Britse premier Margaret Thatcher verwelkomt koningin
Elizabeth l van Engeland, de koningin-moeder, die gisteren op Downing
Street 109 een diner kreeg aangeboden.
Dit nog ter ere van haar tachtigste verjaardag
LONDEN (Reuter/AFP) - Nauwe
lijks had de nieuwe Labour-op-
positieleider Michael Foot giste
ren voet in het Lagerhuis gezet of
hij kwam al in botsing met de
conservatieve premier, Margaret
Thatcher. Dat gebeurde op het
stuk van de ontwapening.
Mevrouw Thatcher zei dat de Britse
onafhankelijke nucleaire af
schrikkingsmacht deel uitmaak
te van het westelijke verdedi-
gingsschild, bijdroeg tot het
evenwicht tussen de grote mo
gendheden en de vrede in het
Westen verzekerde.
Maar Foot verklaarde met klem dat
er miljoenen mensen in het land
zijn die ernstig bezorgd zijn over
schaal en tempo van de bewape
ningswedloop. "Het is een mis
daad en een dwaasheid van de re
gering daaraan voorbij te gaan".
De leden van de socialistische frac
tie kozen Foot maandag als hun
leider als opvolger van oud-pre
mier James Callaghan. Foot ver
sloeg met 139 tegen 129 stemmen
oud-minister Denis Healey. Deze
heeft al meegedeeld dat hij zich
kandidaat zal stellen voor het
adjunct-leiderschap.
creation
Een nieuwe bril, een nieuw gezicht.
Van der Wiel
heeft de nieuwe
bril die u zoekt;
of kontaktlenzen.
Dat is weer een
heel ander
gezicht.
Nieuwe Rijn 62 Leiden 071 -124108
met zorg voor uw ogen en oog voor uw uiterlijk.
NEW YORK (DPA/AFP) -
Irak en Iran zijn gister
avond akkoord gegaan
met de komst van Olof
Palme, oud-premier van
Zweden, naar Bagdad en
Teheran om in speciale
opdracht van de secreta
ris-generaal van de VN,
Kurt Waldheim, ds com
municatie tussen de oor
logvoerende landen op
gang te brengen.
Palmes komst zou moeten leiden
tot onderhandelingen over een
vreedzame oplossing voor de
oorlog. De VN-woordvoerderdie
dit gisteravond in New York be
kendmaakte, zei dat Olof Palme
vrijdag in New York aankomt en
begin volgende week naar het
oorlogsgebied vertrekt.
Besprekingen
Het fiat van Iran en Irak bereikte
Kurt Waldheim via de gevol
machtigde afgezant van presi
dent Saddam Hoessein, Ismat
Kittani en via de Iraanse zaakge
lastigde bij de Verenigde Naties.
Jamal Shemirani. Palme zal met
beide diplomaten het komende
weekeinde besprekingen voeren,
alvorens met een speciaal vlieg
tuig uit Zwitserland naar het
Midden-Oosten te vertrekken.
Het is nog niet bekend welke
hoofdstad Palme het eerst zal
aandoen.
Secretaris-generaal Kurt Wald
heim lichtte gisteravond de leden
van de veiligheidsraad in over de
op handen zijnde bemiddelings
pogingen van Palme. Deze had
den zich al enkele weken geleden
uitgesproken voor het sturen van
een speciale afgezant van Kurt
Waldheim naar Bagdad en Tehe-
Snel door
PARAMARIBO (GPD) - Voor de
gewone rechter in Paramaribo
zullen morgen zes verdachten
verschijnen, die worden be
schuldigd van medeplichtigheid
aan de zgn. coup-Ormskerk. Vol
gens de officiële Surinaamse ver
sie zou Ormskerk, een gewezen
Nederlandse adjudant, eind april
vanuit Frans Guyana gepoogd
hebben een staatsgreep in Suri
name uit te voeren. Onder de ver
dachten bevindt zich een van
Ormskerks Nederlandse volge
lingen, Jóhannes Krol.
Twee verdachten zijn oud-parle
mentariërs van de Nationale Par
tijcombinatie: Theo Bean en Ru-
fus Nooitmeer. Zij worden ervan
beschuldigd geld te hebben inge
zameld om de operatie-Ormskerk
uit te laten voeren. Bean zou
daartoe hebben aangeklopt bij
ex-minister van volksgezondheid
Brahim, Nooitmeer deed hetzelf
de bij partiigpnoot Amat Rahim.
Beiden zouden in opdracht heb
ben gehandeld van oud-minister
van landbouw Johan Kasanta-
roeno, die hier als het „brein" van
de actie wordt beschouwd. Ka-
santaroeno heeft Suriname direct
na de militaire staatsgreep die het
kabinet-Arron ten val bracht
verlaten.
De Surinaamse Virginia Hofman
zou de reis van Ormskerk, die bij
de ,coup" om het leven kwam,
hebben geregeld en getracht hem
in contact te brengen met Nooit
meer en Bean. Samen met de
parlementariërs had zij eveneens
gepoogd de financiering van de
operatie rond te krijgen. De Gro
ninger Johannes Krol zou koe
riersdiensten voor Kasantaroeno
hebben verricht. Brieven van de
ex-minister bestemd voor Ramin
waren door Krol uit Nederland
meegenomen „terwijl deze ver
dachte wist of kon vermoeden
wat de inhoud ervan was, name
lijk gewelddadige omverwerping
van het Surinaamse gezag", aldus
de aanklacht. Krol zou overigens
tijdens zijn verhoor zwaar zijn
mishandeld door de militaire po
litie.
De overige verdachten zijn de va
der van Kasantaroeno en een arts,
Kortvliet.
Een woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken in Washington
deelde gisteravond mee dat Alge
rije heeft toegezegd het geheime
Amerikaanse antwoord op de
Iraanse eisen voor de vrijlating
van de 52 gegijzelden snel naar
Teheran te zullen doorgeven.
Functionarissen waarscnuwden
voor al te grote verwachtingen
betreffende de ontwikkelingen in
de gijzelingszaak. "Ik denk niet
dat u op een snel antwoord hoeft
te rekenen", zei een functionaris
in Washington.
Nuttig
Over de missie van de Amerikaanse
onderminister van buitenlandse
zaken, Warren Christopher, die
gisteren voortijdig weer uit Al
giers vertrok, zei woordvoerder
John Trattner later gisteravond
dat de gesprekken "intensief en
nuttig" waren geweest.
Hij zei dat Christophers delegatie in
de Algerijnse hoofdstad de ach
tergronden van het Amerikaanse
antwoord heeft toegelicht en
uitlog heeft gegeven over de wet
telijke en financiële procedures
die eventueel moeten worden ge
volgd.
Volgens Trattner zou het enkele
dagen kunnen duren voordat Te
heran een antwoord op de Ame
rikaanse boodschap heeft gefor
muleerd.
