ryro
Vier eeuwen
Hervorming
in Wassenaar
Minder katholieke dopelingen
LEZERS SCHRIJVEN
GSZMEZZ
Autoritaire kerk werkt vervreemding in de hand
Lieten in de jaren 50 nog 95 van de
100 rooms-katholieke ouders
hun kind dopen, twee jaar gele
den, in 1978, was dat aantal te
ruggelopen tot 80.
Dat deelt het Katholiek Sociaal-
Kerkelijk Instituut (KASKI) mee
in zijn rapport van een onderzoek
naar de dooppraktijk dat vorig
jaar in opdracht van de bisschop
pen werd ingesteld. Volgens een
Vaticaanse instantie voor statis
tiek is eenzelfde verschijnsel in
ternationaal waargenomen.
Op de vraag aan doopouders waar
óm zij hun kind lieten dopen
kwamen vaak vage antwoorden.
De meesten kiezen wel voor een
"christelijke opvoeding". Zij
hebben de geboorte zelf als een
belangrijke gebeurtenis, ook
godsdienstig, ervaren en willen
hun kind graag zien opgenomen
in de geloofsgemeenschap, zon
der echter aan een binding met de
"wereldkerk" of de kerk als "in
stituut" veel waarde te hechten.
Vervreemding
De ouders zijn, zo merkten de on
derzoekers, dikwijls weinig ge
motiveerd.
Dat is des te opmerkelijker omdat
dit onderzoek betrekking had op
een - in vergelijking met anderen
- "zeer kerkelijke" groep van
over het algemeen nog trouwe
kerkgangers. Veel ouders laten
hun kind ook niet meer zo gauw
mogelijk na de geboorte dopen,
wat vroeger gebruikelijk was.
Doorgaans wachten zij een half
jaar.
"Nader onderzoek binnen de grote
groep katholieken die de kerke
lijke praktijken, zoals kerkelijk
huwelijk, kerkgang en doop, niet
meer nakomen zou een nog veel
grotere vervreemding van de
kerkelijke godsdienstigheid aan
het licht brengen"
Serieus
Bij een soortgelijk onderzoek in
1977 verklaarden de meeste pas
tores, met de ouders een goed ge
sprek te hebben gevoerd voordat
het kind werd gedoopt.
Navraag op dit punt onder de ou
ders maakte nü duidelijk, dat
velen zo n gesprek hebben ge
mist. Ouders hebben nu ook een
andere verwachting van het
doopgesprek. Zij willen vooral
niet "beleerd" worden. Hun ei
gen overtuiging en vragen moe
ten ter sprake kunnen komen.
Het is de onderzoekers van het
KASKI opgevallen, dat de men
sen als gesprekspartners serieus
genomen willen worden. "Elke
poging tot autoritair spreken
van de kerk zullen zij afwijzen.
Elke keer dat zij het gevoel heb
ben voor dovemansoren te pra
ten zullen zij verder van de kerk
afgroeien".
Het KASKI vindt de kritiek van
veel mensen op de kerk vaak te
recht.
conflict Rome-Reformatie met
zich bracht, moet de algemene
verdraagzaamheid in het duin-
dorp in die tijd opmerkelijk groot
zijn geweest.
Volgens jhr. dr. W. A.Beelaerts van
Bloklanddie in 1933 een serie ar
tikelen in het Wassenaarse kerk
blad schreef over Wassenaar in de
Geuzentijd, gebeurde de afwik
keling van zaken tussen de belij
ders van de oude en de nieuwe
leer in een heel gemoedelijke sfeer
Zo kregen de hervormden nog een
paar rekeningen te vereffenen uit
de katholieke tijd. Pastoor Wou-
tersz. had met het oog op zijn mo
gelijke terugkeer nog wat mis
gewaden besteld. Bij de afleve
ring namen de hervormden ze
welwillend voor hun rekening.
En bij de onderhandelingen tus
sen rooms-katholieken en her
vormden betaalden de aanhan
gers van de nieuwe leer de geza
menlijke verteringen.
Hele dorp
Hervormd Wassenaar waagt zich
dus met reden aan een herden
king. Eenvoudig en wel graag
met "heel het dorp".
In de Dorpskerk wordt een histori
sche tentoonstelling ingericht,
die de eeuwen tussen Willibrord
en de langurige ambtsperiode
van dr. Honders enigszins in
beeld brengt.
Voor een tweede tentoonstelling in
de oude kerk, getiteld: "Kerkge
bouw-Uitgebeeld", heeft de
voorbereidingscommissie een
beroep gedaan op kunstenaars en
amateurs. Zij tonen schilderijen,
tekeningen en foto's van de her
vormde kerkgebouwen ter plaat
se, te weten de Dorpskerk, de
Kievietkerk en de latere Mes-
siaskerk. Secretaris Hilgeman
van de kerkeraad toonde zich nu
al tevreden over de inzendingen,
zowel wat betreft het aantal als de
kwaliteit.
In een afdeling "Kerkelijke Curio
sa" worden lepeltjes, tegeltjes en
dergelijke, met de kerkgebou
wen erop, uitgestald. In alle drie
kerken vindt men een overzicht-
in-beeld van activiteiten binnen
de verschillende wijkgemeenten
en een "stukje geschiedenis" van
elke wijkgemeente over de laat
ste tientallen jaren.
Elke Wassenaarder die aan deze
tentoonstellingen wil meewer
ken - en dus voorwerpen, platen,
boeken, foto's enz. in bruikleen
kan afstaan - gelieve contact op te
nemen met de koster van de
Dorpskerk, H. de Ridder,
Schoolstraat 8.
Punt 2 van de viering is een soort
"Wassenaars kerkepad", a la de
NCRV. Zaterdagmiddag 22 no
vember vindt men de kerkge
bouwen en andere hervormde
centra geopend. De organisten
zitten dan ook op hun plaats en
spelen werken uit de orgellitera-
De Dorpskerk.
tuur tussen 1580 en heden. Bij el
ke kerk krijgen de deelnemers
een kerkzegel op hun inschrijf-
papier. Het eindpunt is het
Dorpscentrum.
Herdenking
De officiële herdenking is op zon
dagavond 23 november om 7 uur.
In deze dienst gaan de predikan
ten R. Steenstra en W. van Brug
gen voor en ook zullen daar prof.
dr. W. Schulte Nordholt, gemeen
telid en historicus, burgemeester
mr. K. Staat en pastoor M. Oom-
ens van de Willibrordus-parochie
het woord voeren.
De drie hervormde cantorijen en
het jeugdkoor van Wassenaar
verlenen gezamenlijk medewer
king onder leiding van de cantor
organist Jan van Biezen. Wim
Landsman zal het orgel bespelen.
Na de dienst is er nog een ontvangst
in het nabijgelegen Dorpscen
trum.
S. J. DE GROOT
Molenwijkkoor. Het Leidse
"Molenwijkkoor" zal zondag
middag om half 4 in de Sint Lau-
renskerk in Rotterdan met de
"Delfshavense cantorij" mede
werking verlenen aan een kerk
dienst, die de Wereldomroep
(Hilversum) zal opnemen voor
uitzending op zondag 16 novem
ber. De uitzending op 16 novem
ber is om half 12 voor West-Eu
ropa (16-, 25-, 31- en 49 meter-
band). om half 1 voor Oost-Euro
pa (zelfde banden), om half 11 's
avonds voor Noord-Amerika (25-
en31 meter-band)en om half 12 's
avonds voor Zuid-Amerika (zelf
de banden).
Voorzitter A. C. de Lezenne Cou-
lander van het koor vroeg ons nog
te melden, dat zijn koor iedere
vrijdagavond van 8 tot 10 uur re
peteert in het gebouw "Irene"
aan de Driftstraat.
Lezing. Vanavond om 8 uur
houdt de Wassenaarse evangelist
D. Jan Bruijn in de Lokhorstkerk
te Leiden (Pieterskerkstraat 1)
zijn derde lezing in de serie "In
wat voor tijd leven wij"? Deze le
zing is getiteld: "Vuur uit de he
mel toen, en wat nu"?
Cursussen. De Generale Diako-
nale Raad van de Nederlandse
Hervormde Kerk gaat cursussen
verzorgen voor organisatoren en
vrijwilligers van diakonale
vakantieweken. Hij heeft ook een
"pastorale handreiking" voor het
vakantiewerk met lichamelijk
gehandicapten op zijn program
ma staan en een uitbreiding van
het werk voor vluchtelingen en
minderheden in ons land. De
diakonale raad wil meer overleg
en samenwerking met organisa
ties van zending, werelddiako-
naat en ontwikkelingssamen
werking.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Lunteren
(deelgemeente) J. G. van der Vlist
Vroomshoop, te Vinkeveen kan
didaat N. P. J. Kleiberg Doorn;
aangenomen naar Blauwkapel-
Groenekan kandidaat P. J.
Teeuw Lekkerkerk.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Veen D. Hakkenberg
Lisse; bedankt voor Scherpenis-
se A. M. den Boer Norwich (Ca
nada).
Vrouw- Bisschop Bluyssen van
Den Bosch deelde op een bijeen
komst van het Katholiek Vrou
wengilde in Nijmegen mee, dat in
zijn bisdom een werkgroep zal
worden opgericht die moet on
derzoeken, op welke manier de
vrouw meer aan het kerkelijke
werk kan deelnemen.
WASSENAAR - Haal je geen oude wonden open als je gaat
herdenken dat vierhonderd jaar geleden de kerkhervor
ming hier officieel begon? Zo'n gebeuren krijgt gauw iets
triomfantelijks, en dat past niet meer in een klimaat van
interkerkelijke toenadering en samenwerking, dat er te
genwoordig, ondanks de vertraagde oecumenische ont
wikkeling, toch is.
De heer H. Hilgeman, secretaris
van de centrale kerkeraad,
meent, dat dit wel kan.
"Natuurlijk niet op een zegevie-
H. Hilgeman:
Dat mag je
nu best
herdenken'
rende manier. De reformatie van
de zestiende eeuw was niet
"mooi", om het zo eens te zeggen.
En wat wij er in die vierhonderd
jaar van hebben gemaakt, was
ook niet in alle opzichten zo fraai.
Er zat en er zit nog steeds pijn in".
"Maar het mag. Juist in deze tijd
van oecumenische beweging,
waarin Rome en de Reformatie
elkaar ontmoeten, met name in
ons eigen land, hoeven we zo'n
feit niet uit de weg te gaan. Denk
maar aan de Raad van Kerken,
die wij ook in Wassenaar heb
ben".
"Daarbij komt nog de houding van
de Wassenaarse hervormden van
het eerste uur. Zij hebben zich
niet afgezet tegen hun oude pas
toor, zoals duidelijk uit de histo
rische gegevens blijkt. En ook
niet tegen hun rooms-katholieke
mede-christenen. De achterblij
vende rooms-katholieken had
den overigens weinig reden om
jaloers te zijn op het groepje her
vormden. Immers, die zaten van
staatswege mooi opgescheept
met een kerkruïne. Na het beleg
Willibrord
Op het oude kerkzegel van de her
vormde gemeente ziet men de
jaartallen 1580 en 695 staan. Het
eerste duidt op de officiële stich
ting van deze plaatselijke kerk,
het tweede op het feit dat Willi-
brordus, die een paar jaar daar
vóór met een schip de Hollandse
kust, tussen Katwijk en Wasse
naar, had bereikt, werd benoemd
tot eerste bisschop van Utrecht.
De leer van de Hervorming werd al
van 1570 af met geestdrift in Was
senaar uitgedragen. De her
vormden kwamen toen bijeen ten
huize van Appollonia Maertens-
dochter. In 1573, toen de Span
jaarden het beleg om Leiden
hadden geslagen, ging pastoor
Dirk Woutersz. uit Wassenaar
weg. Hij kwam er in 1580 terug,
maar wel om op kosten van de
hervormden aldaar te worden
begraven.
In 1577 werd op aandrang van Ael-
brecht van Raephorst alle moeite
gedaan om een predikant te be
roepen. De geschiedenis ver
meldt niet, of Wassenaar al in
1578 een vaste predikant had. Wel
is zeker, dat van eind 157 9-tot 1583
Gerbrandus Johannes Schagen
de gemeente als predikant heeft
gediend. Op 1 mei 1581 betrok
deze man een pastorie in de
Langstraat, toen Suytstraat gehe
ten.
Ook beijverden de hervormden
zich om de Dorpskerk - "een uit
geplunderde stenen romp", zoals
de vroegere predikant dr. H. J.
Honders in zijn boekje "Uit de
historie van de Dorpskerk" het
gebouw beschrijft - zo gauw mo
gelijk te herstellen en geschikt te
maken voor hun eredienst.
Gemoedelijk
Ondanks de spanningen die het
De hervormden van Wasse
naar hebben die vraag niet
zelfgenoegzaam naast zich
neergelegd toen zij moes
ten beslissen, of ze het
vierde-eeuwfeest van hun
plaatselijke gemeente wel
zouden vieren. Rond 1580
begon hier een reformato
rische groep te functione
ren, en dat wordt deze
maand, in het weekeinde
van 22 en 23 november,
"op bescheiden wijze"
herdacht.
en ontzet van Leiden was de oude
kerk niet méér dan een puin
hoop"
Kraakactie
In de krant van 31 oktober stond
een artikel over de kraakactie
Burgsteeg 8a onder de kop: Kra
kers verlaten vrijwillig het pand.
Dit is niet waar. Wij hebben het
pand beslist niét vrijwillig verla
ten. Toen de inspecteur van de
politie met enige collega's aan de
deur kwam, wilde hij naar binnen
om met ons te "praten". Dit heb
ben wij hem geweigerd, wat ons
goed recht is. We konden ook wel
door de brievenbus praten. Hier
op liet hij zijn collega de deur
openbreken; omdat we in dit huis
woonden, heeft hij zich dus
schuldig gemaakt aan huisvre
debreuk, samen met zijn colle
ga's. We hebben met de inspec
teur gepraat. Daarna kwam ook
de eigenaar van het huis binnen,
die onder druk van de politie ons
beval het pand te verlaten (dit
moet gebeuren voordat de politie
over kan gaan tot ontruiming).
Hij zei nog tegen ons: "Sorry,
maar ik kan niet anders". De poli
tie heeft daarop gevraagd of wij
het pand vrijwillig wilden verla
ten. Toen wij daarover nog aan
het nadenken waren, want ei
genlijk wilden wij dit niet omdat
zij onrechtmatig binnengedron
gen was, dreigde de inspecteur
ons met geweld en met enig
machtsvertoon sleepte hij een
van ons hardhandig de kamer uit
en duwde hem enkele treden van
de trap. Daarop pakten wij onze
spullen en liepen het pand uit.
Wij zijn gearresteerd op grond
van huisvredebreuk, zijn op het
bureau gehoord en er is proces
verbaal opgemaakt. Na 3V2 uur
zijn we weer vrijgelaten. Van
vrijwillige verlating van het pand
is dus geen sprake. Na het on
rechtvaardige optreden van de
gemeente d.m.v. vriendjespoli
tiek trad dus ook de politie op een
onrechtmatige wijze op. Er is nog
niet eens zekerheid over de vraag
of er wel een ontruimingsbevel
Afke van der Tooien
Breestraat 8
Leiden.
Fietstocht
De door het raadslid W. van der
Pluijm uitgezette fietsroute door
Leiden voor de Leidse gemeente
raadsleden is hoop ik erg leer
zaam geweest. Zoals uit de foto
bij het artikel bleek leveren ver
keerd geparkeerde auto's de
grootste gevaren voor de fietsers
op.
Nou is dat voor sommige raadsle
den juist een politiek stokpaard
je: de binnenstad autovrij maken.
Toch zou ik de heren aan willen
raden niet achterstevoren op het
genoemde beestje plaats te ne
men, want dan kijk je hem in zijn
achterste. De weg van de minste
weerstand is natuurlijk auto's zo
veel mogelijk te weren, maar toch
lijkt het mij beter het beestje bij
de kop te pakken en de moeilijk
heden van de andere kant te be
naderen. Die is, zoals de Advies
raad voor de Binnenstad al aan
gaf, minstens drie parkeergara
ges plannen zo dicht mogelijk bij
of in de binnenstad.
De fietsproblemen lossen zich dan
vanzelf op. De neringdoende
Leidenaar zal dankbaar zijn. An
ders voorzie ik dat we uit pure
armoede allemaal ridder te voet
worden. Bij die gedachten lachen
de op de loer liggende randge
meenten in hun vuistje. Heren,
volg de adviesraad op en laat Lei
den het laatst lachen.
S. HEEMSKERK
Mariënpoelstraat 19a
Leiden
Kernwapens
Naar aanleiding van het artikel
"Kernwapens" van de hr. Van-
dersmissen in deze krant van 29
oktober jl., maak ik gaarne de
volgende opmerkingen:
1. De bewering dat "een atoompa
cifist, die kennelijk géén moeite
heeft met fragmentatiebommen,
strijdgassen en biologische wa
pens, op zijn zachtst gezegd schi
zofreen of erg modegevoelig is"
doet mijns inziens onrecht aan de
oprechte innerlijke bewogenheid
van de atoompacifisten. Zo'n
bewering zegt wellicht meer over
het invoelend vermogen van de
hr. Vandersmissen, dan over de
geestestoestand van de atoompa
cifisten.
2. De ernst van de kwestie ver
draagt zich niet met opmerkin
gen als "De luchtmachtkapitein
Stelling, die momenteel nog
al de kernshow steeltIk
denk dat kapitein Stelling daar
allerminst behoefte aan heeft. Hij
- en anderen - vragen in feite naar
de rechtsgrond van het onmen
selijke afschrikkingssysteem.
Dat dit niet tot militairen beperkt
is, is gezien de discussies evident.
3. Alhoewel minister de Geus en
sommige anderen proberen de
kwestie te versmallen tot die van
gewetensnood, is de werkelijke
kwestie de vraag naar de waarde,
de inhoud en het rechtsgehalte
van onze democratie. Het gaat om
de wijze waarop de democratie
zich gedraagt binnen de interna
tionale rechtsregels en of deze
democratie de volkerengemeen
schap respecteert. De officieren,
die dus in onrust komen over be
paald recht, vragen naar de kwa
liteit van de democratie die zij
moeten dienen. Dat dit uitermate
belangrijk is, kwam destijds in de
processen tegen oorlogsmisda
digers in Neurenberg naar voren.
Daar werd duidelijk vastgesteld,
dat niemand zich vrij kan pleiten
met een beroep op bevelen van
zijn meerderen, wanneer de uit
voering daarvan leidt tot oor
logsmisdaden. Oorlogsmisdaden
zijn bovendien uitdrukkelijk om
schreven. (Prof. dr. Verdonk in
Hervormd Nederland van 25 ok
tober jl.).
Misschien dat de hr. Vandersmis
sen zijn beschouwing ook eens in
de voornoemde context zou wil
len plaatsen. De onderhavige
kwestie is van groot belang en
dient derhalve uitermate zorg
vuldig te worden benaderd. Ie
dere discussie en elk ingezonden
stuk kan leiden tot doordenking
en zo bijdragen aan de verhelde
ring en de oplossing van de
problematiek.
A.J. Vermond
Kon. Julianalaan 52,
Rijnsburg.
Spiritisme
Met een zekere belangstelling heb
ik de ingezonden brief van jl.
woensdag 29 oktober gelezen,
waarin de heer G. Bosveld te
recht waarschuwt tegen het ge
bruik van occulte (is verborgen)
krachten. Inderdaad is het ge
bruik of mis-bruik van deze
krachten, zonder kennis, niet van
gevaar ontbloot. Het is echter de
vraag of zo'n waarschuwing af
gedaan kan worden met een ver
wijzing naar een bepaalde Bijbel
tekst en de uitkomsten van een
bepaalde geloofs-leer. Zegt Tho
mas a Kempis niet reeds dat hei
lige boeken dienen te worden
gelezen in de geest waarin zij zijn
geschreven? Indien men dit niet
doet plaatst men dit soort onbe
kende zaken in een sfeer die van
"de duivel" afkomstig zou zijn.
Waarbij alles wat men niet kent of
heeft onderzocht, als zondig,
slecht of des duivels wordt aan
gemerkt. Toch zullen ook zij die
dit doen, de knop van de licht
schakelaar omdraaien zonder
enige kennis van datgene wat het
licht veroorzaakt. Op datzelfde
moment maakt men gebruik van
een verborgen (is occulte) kracht,
dus zonder enige kennis van de
achterliggende oorzaak.
Dit wil echter niet zeggen dat
daarmee de bezigheden van een
"kwieke tante uit Haarlem" wor
den goed gepraat. Als dit soort
lieden niet kan of wil zeggen op
grond waarvan zij deze bezighe
den verrichten, verkopen zij
goedgelovige mensen slechts
stenen voor brood". De geeste
lijke schade die daardoor wordt
aangericht in de vorm van
schuldgevoelens e.d., is echter
wel het gevolg van de eeuwen
lange indoctrinatie van hen die
zeggen dat de mens een zondig
Ook zij gaan voorbij aan alle aan
wijzingen en adviezen die wor
den gegeven door Hem waarop
hun geloofsleer is gebaseerd. Of
is de oproep: "Zoek eerst het Ko
ninkrijk dor Hemelen en zijn ge
rechtigheid en al het andere zal u
als vanzelf toevallen", van enige
practische waarde ontbloot? Het
merkwaardig is dat Paulus daar
aan toevoegt dat men dit z.g ko
ninkrijk niet buiten zichzelf maar
in zichzelf dient te zoeken.
"Klopt en u zal worden openge
daan" is in dit licht gezien een di
recte aanwijzing. Dit betekend
dat men zichzelf en zijn verbor
gen krachten kan leren kennen
door onderzoek. De uitspraak
van het orakel van Delphi:
"Mens, ken uzelf', is daarmee
geheel in overeenstemming. Het
is opmerkelijk dat in alle verhe
ven levensbeschouwingen in de
zelfde richting wordt gewezen.
Men zal echter wel een standpunt
dienen in te nemen op grond
waarvan men kiest voor de "bui
ten"- of voor de "binnen"kant.
Waarbij men zich kan afvragen of
datgene wat men in de spiegel
ziet de werkelijke mens is of dat
deze gezocht kan worden in het
eigen innerlijk.
Vanzelfsprekend is er dan geen
sprake van dat men dan "zonodig
mensen voor wil schrijven wat zij
zouden moeten doen of laten"
Dit is al te lang gebeurt en gaat
nog steeds door. Men dient echter
zijn eigen keus te bepalen. Een
ieder die een zelfstandig denkend
mens wil worden, een van zich-
zelf-bewust wezen, kan deze oc
culte kennis verwerven. Dit kan
gebeuren door onderzoek van de
daarover bestaande geheime of
esoterische kennis en door deze
te toetsen aan de praktijk van het
leven. Ieder die dit werkelijk wil,
zal geen poging onbeproefï laten
om daarmee in aanraking te ko
men. Waarbij men wellicht tot de
ontdekking kan komen dat deze
geheimen niets met geheimzin
nigheid hebben te maken, maar
slechts met onbekendheid die
veroorzaakt is door diegene die
"de sleutel tot de kennis hebben
weggesloten".
J. Carton,
Pr. Mauritslaan 60,
Voorschoten.
