tvn
"De dag van de marionetten":
Bergman revancheert critici
r .,m r „mr
r a r A\\w
rJtr m
Verhouding tussen man en
kind heel integer verfilmd
'lil», 'HIHh, n
Platvoet aan de Nijl: weinig verbetering
VRIJDAG 7 NOVEMBER 1980
FILM
PAGINA 11
k '''fc. ''ih, i
"Pe dagvan de marionet
ten", regie: Ingmar Berg
man, met Robert Atzorn,
Christine Buchegger en
Martin Benrath. Theater.
Camera, 16 jr.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiimi
Een paar jaar geleden bracht de Zweedse schrij
ver-regisseur Ingmar Bergman zijn sinds het
eind van de jaren vijftig gestaag gegroeide
publiek in vergelegenheid met de film "Het
Slangeëi". Problemen met de belastingdienst
hadden hem zijn vaderland doen verlaten en
naar Berlijn gebracht, waar hij voor het eerst een
produktie buiten Zweden draaide. Een veran
dering van klimaat, die bij de première als
rampzalig werd gekenschetst.
Het sfeerbeeld van het cabaret ten
tijde van de crisis, stond in de
schaduw bij de tekening die we
kennen uit "Cabaret", de succes
volle verfilming van Cristhoper
Isherwoods' "Goodbye to Ber
lin". Wat de kijker te zien kreeg
waren twee twijfelende acteurs
(Liv Ullman en David Carradine)
op zoek naar een scenario en een
regisseur. Bergman moest maar
terug naar Zweden, dat was zo
ongeveer de centrale boodschap
van de filmkritiek.
En Bergman ging terug en nam re
vanche met een briljante "Au
tumn Sonata", waarin hij de in
"Face to face" en "Scenes from a
marriage" nog louter binnens
kamers opgestelde camera, mee
nam op locatie in een druilerig en
droefstemmend Zweeds land
schap.
Nu twee jaar later is Bergman weer
gaan experimenteren. Weliswaar
is er in zijn jongste film wederom
de vertrouwde thematiek en vi-
sualisering; de gezichten van be
kende Bergman acteurs als Liv
UUrnan, en Erland Josephson
ontbreken. "De dag van de ma
rionetten" is in zijn geheel in
West-Duitsland en met louter
Duitse acteurs opgenomen. Dat
betekent inderdaad een experi
ment. De vertrouwensrelatie die
Bergman in Zweden met zijn vas
te acteurs had opgebouwd, was
immers zeer bepalend voor de
kwaliteit van zijn werk. En daar
bij komt dan na het zien van deze
film mijn persoonlijke overwe
ging dat de Zweedse taal op de
een of andere moeilijk te definië
ren manier meer aansluit bij de
sfeer van Bergman, dan de Duit-
Het thema: het wankele evenwicht
van Peter Egermann, een jonge,
introverte manager uit een wel
gesteld milieu, wordt in toene
mende mate verstoord door een
balanceren op de rand van droom
en werkelijkheid. Die spanning
concretiseert zich in de angst dat
hij zijn vrouw Catherina zal ver
moorden. Met die angst kan hij
niet leven, het brengt hem in de
buurt van zelfmoord en uiteinde
lijk tot de moord op een prosti-
tuée, die hij nauwelijks kent,
maar die dezelfde naam heeft als
zijn vrouw en in uiterlijk ook het
een en ander van haar weg heeft.
De moord krijgen we in de eerste
scène al te zien; wat volgt is een
combinatie van beelden uit de
periode vóór en na de gebeurte
nis. Zo is de tweede scène, enkele
weken voor het drama, gesi
tueerd in de kamer van een be
vriende psychiater, die door Pe
ter als eerste in zijn angst wordt
ingewijd.' De man doet weinig
met die kennis, neemt geen tijd
voor een gesprek, omdat hij een
bezoek van Peters vrouw ver
wacht die hij heimelijk bemint.
Het vertrouwen van Peter in zijn
vriend krijgt een deuk, op het
moment dat Peter het gesprek
ziet tussen de psychiater en zijn
vrouw, waarin afwisselend Pe
ters angst en hun gevoelens voor
elkaar aan de orde komen.
Zo wordt "De dans van de mario
netten" Bergmans zoveelste visie
op emotioneel vastgelopen men
sen, die niet in staat zijn tot affec
tieve relaties. Bij Peter leidt dat
onvermogen tot moord; bij zijn
vrouw,, zijn moeder en zijn psy
chiater is het afwisselend latent
aanwezig.
In Bergmans kille set is er geen
Peter en Catharina Egermann: emotioneel vastgelopen
ontkomen aan bijna alle opna
men zijn in zwart-wit, binnens
kamers gemaakt, vaak in een wit
te ruimte zonder aankleding, met
de camera voortdurend op de ge
zichten van de spelers gericht).
Niet voor zijn karakters, maar
ook niet voor de kijker. Wat
Bergman zelf bij "Face to face"
opmerkte, geldt ook nu ween
"We gaan een film maken die in
zekere zin handelt'over een mis
lukte zelfmoordpoging. Maar in
wezen gaat het hier over Leven,
Liefde en Dood. Dat komt omdat
er eigenlijk niets bestaat dat be
langrijker is. Om je mee bezig te
houden. Om aan te denken. Om je
r te verontrusten. Om geluk
kig c
Het enige zwakke punt in de film is
de analyse van de psychiater aan
het einde: Peter heeft een domi
nante moeder, een slechte relatie
met zijn vader, is latent-homo-
sexueel en kan zijn vrouw niet
bevredigen. De moord is toeval,
het kan veroorzaakt zijn door een
simpel woord of gebaar van de
prostitué, waardoor hij uit balans
werd gebracht en tot zijn daad
kwam.
Zonder die verklaring achteraf was
zijn onvermogen als hulpverle
ner ook voldoende aangetoond.
En wie op het moment van de
analyse over de oorzaken van Pe
ters labiliteit nog in het duister
tastte, zal er achteraf ook weinig
mee aan kunnen.
Bergmans film ging vorige week in
Amsterdam in première. Afgelo
pen maandag was de produktie al
op de mee-financierende West-
duitse televisie te zien (Via het
kabelnet). De aloude discussie
over de concurrentie van televi
sie voor de bioscoop lijkt daar
door opnieuw actueel. Lijkt,
want wil het effect van de door de
regisseur bewust gecreëerde kil
te, niet teloorgaan, dan verdient
projectie op het grote witte doek
in de duisternis van de bioscoop
veruit de voorkeur boven verto
ning in de knusse Nederlandse
huiskamer.
TON VAN BRUSSEL
Een griezelfilm van Engelse
makelij uit 1978 is The Medu
sa Touch. En geen slechte
ook. Richard Burton speelt
een schrijver die door Medusa
is aangeraakt en tot zijn
schrik in staat is allerlei ram
pen te veroorzaken. Lino
Ventura en Lee Remick zijn
Burtons sterke tegenspelers.
Augustin Meaulnes is een ro
mantische jongeling die zeer
gesteld is op zijn vrijheid. Hij
leeft in een fantasiewereld die
wreed wordt verstoord als de
vrouw die hij tot de zijne wil
maken, hem laat vallen. Dat is
in het kort de geschiedenis in
de film Le Grand Meaulnes,
gebaseerd op één van de
meest gelezen romans in
Frankrijk. Dinsdag te zien op
België 2.
Regisseur King Vidor kwam
danig in de problemen bij de
opnamen voor de film Solo
mon and Sheba. Tyronne
Powers die voor de hoofdrol
was aangetrokken, zakte tij
dens een duel-scene plotse
ling in elkaar en stierf. Vidor
zag zich toen genoodzaakt
veel scenes opnieuw te fil
men, nu met Yul Brynner in
de rol van Solomon. Gina
Lollobrigida bleef de aan
trekkelijke tegenpartij. Vrij
dag op België 1.
Blake Edwards is al jaren bezig
met het maken van komedies
(laatstelijk 10). Eén van de
leukste was Operation Peti-
coat, waar ook nog een tv-se-
rie van is gemaakt. Op een
Amerikaanse onderzeeboot is
Cary Grant commandant en
Tony Curtis een luitenant die
faam heeft als 'ritselaar'. Ook
vrijdag maar dan via Duits
land 2.
ZATERDAG: Sergeant York;
16.00 uur; Bel. l (regie Ho
ward Hawks met Gary Coo
per. Amerikaanse film uit
1941). Grand Hotel; 20 15 uur;
Dtsl. 2 (regie: Edmund Goul-
ding met Greta Garbo. Ame
rikaanse film uit 1932). The
Medusa touch; 22.05 uur;
Dtsl. 1.
ZONDAG: A royal scandal;
15.25 uur; Dtsl.2 (regie: Ernst
Lubitsch. Amerikaanse film
uit 1945). Friendly Fire; 21.10
uur; Dtsl. 1 (regie: David
Greene met Ned Beatty.
Amerikaanse film uit 1979).
MAANDAG: A private enter
prise; 21.45 uur; Dtsl. 3 (regie:
Peter Smith. Engelse film uit
1974). Roseland; 23.00 uur;
Dtsl. 1 (regie: James Ivory
met Geraldine Chaplin. Ame
rikaanse film uit 1977).
DINSDAG: Stormy weather;
19.30 uur; Dtsl. 2 (regie: An-
gaat veel meer om gezelligheid en
geborgenheid.
La femme enfant blinkt, zoals ge
zegd, uit in terughoudendheid,
zonder dat om de hete brij wordt
heengedraaid. Penelope Palmer
speelt het meisje Elizabeth dat
haar verstikkende, burgerlijke
milieu ontvlucht en 'compensa
tie' zoekt bij de doofstomme
tuinman Marcel (gespeeld door
Klaus Kinski). Twee eenzame
mensen die verliefd op elkaar
worden, zonder datje daar nu de
gangbare betekenis aan moet ge-
Voor Elizabeth is Marcel veel meer
een grote vriend, terwijl Marcels
gevoelens heen en weer worden
geslingerd. Enerzijds is het de
ontwakende vrouw die hem in
Elizabeth aantrekt (zoals in de
verleidelijke badkuipscène), an
derzijds ziet hij haar vooral als
kind (boos als Elizabeth make-up
heeft gebruikt). Eén van de sleu
telscènes is als Elizabeth voor de
klas Lorelei van Heinrich Heme
voordraagt. Pas dan beseft ze dat
Marcel net zo door haar betoverd
is als de schippers in Heines ge
dicht door het gezang van de wa
ternimf.
Het regiedebuut van de schrijfster
Raphaelle Billctdoux mag er zijn.
La femme enfant is prachtig van
sfeer en de gevoelens van Marcel
voor kind vrouw Elizabeth zijn
op treffende manier in beeld ge
bracht. Wel is Billeldoux nog wat
te lang van stof en kan aan het nut
van Marcels handicap worden ge
twijfeld. Een extra handicap in
een toch al moeilijke verhouding.
I'. MM .11".' ;M.\
drew Stone met Lena Home.
Amerikaanse film uit 1943).
Le grand Meaulnes; 20.40
uur, Bel. 2
WOENSDAG The power of
the whistler; 22.15 uur: Dtsl.3
(regie: Lew Landers met Ri
chard Dix. Amerikaanse film
uit 1945)
DONDERDAG The criminal;
20.15 uur; Dtsl. 3 (regie: Jo
seph Losey. Engelse film uit
1960). Da ho ben lin; 22.05
uur; Dtsl. 2 (Chinese film uit
1978).
VRIJDAG: Solomon and She
ba; 20.15 uur; Bel. 2. Mv bril
liant career, 20.15 uur; Dtsl 1
(regie: Gillian Strong. Au
stralische film uit 1978) Ope
ration Petticoat; 23.05 uur;
Dtsl. 2
"Platvoet aan de Nijl",
theater: Trianon, hoofd
rollen: Bud Spencer en
Bodo, regie: Steno, alle
leeftijden.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIUIII
Bud Spencer lijkt afscheid te heb
ben genomen van Terence Hill,
met wie hij jarenlang een filmduo
voor de 'van-dik-hout-zaagt-
men-planken-humor' vormde.
Gelet op hun laatste gezamenlij
ke produkt, "Vier vuisten op sa
fari", niet helemaal ten onrechte.
Konden de twee vroeger tussen
twee stevige vechtpartijen door
nog wel eens leuk uit de hoek
komen, 'op safari' was helemaal
niet om te lachen, eerder om te
huilen.
De baardige Spencer verscheen
een aantal maanden geleden
zonder Hill op het witte doek als
inspecteur Rizzo in "Inspecteur
Platvoet slaat alles". Een film die
juist nergens op sloeg. De nieuwe
'Platvoet', "Platvoet aan de Nijl",
lijkt wat dat betreft niet op zijn
voorganger. Dat wil niet zeggen
dat alles nu uitmuntend is, inte
gendeel.
Het verhaal is ouder dan de weg
naar Kralingen, maar er is nu
tenminste een verhaal, iets dat de
vorige keer ontbrak. Inspecteur
Rizzo reist naar Egypte om een
ontvoerde professor te redden.
De professor zou heel erg belang
rijke ontdekkingen hebben ge
daan en in de 'schurkenwereld'
wordt flink jacht op hem ge
maakt. Als klerenkast Rizzo zich
met hem gaat bemoeien komt het
natuurlijk allemaal dik voor el
kaar.
De film wordt gelanceerd als een
lachfilm, maar gelachen werd er
gisteren in de redelijk volle bio
scoop bitter weinig. Ook niet om
het kleine jongetje Bodo, een
overblijfsel uit de eerste 'Plat
voet' dat overduidelijk alleen
maar meedoet om de mensen met
een vertederde blik te laten la
chen.
Ik vraag me af met hoeveel 'leuke'
jongetjes en meisjes we na "Kra-
mer vers,us Kramer" nog zullen
worden opgescheept om een
nietszeggend verhaaltje op te
fleu
Frankrijk ook niet kinderachtig
zijn, bewijst La femme enfant,
een film met een wel heel tere
problematiek: pedofilie.
Geen film vooreen groot publiek, al
is het wel doodzonde dat een deel
van dat publiek door de gehan
teerde leeftijdsnorm van 16 jaar
bij voorbaat is buiten gesloten.
Een zo integer gemaakte film met
een thematiek die toch ook de
jeugd niet koud zal laten ('pas op
voor mannen die dropjes uitde
len'). had eigenlijk op scholen
gedraaid moeten worden.
In de visie van regisseuse Ra
phaelle Billetdoux kan een der
gelijke verhouding alleen maar
opbloeien tussen een kind dat
thuis weinig liefde ontvangt en
daarom open staat voor aardige
'ooms'. Seksueel verkeer lijkt
daarbij niet uitgesloten, maar het
Taboes zijn er om te doorbreken.
Film kan daarbij (mits goed ge
bruikt) een machtig wapen zijn,
omdat het een groot publiek be
reikt. Een vrouw als Eva (dames
liefde) en in mindere mate Taal
der liefde (herenliefde) zijn daar
van voorbeelden. Dat ze in
''ih,"i
Marcello Mastroianni werkt in Napels aan de opna men van de film "La Pelle" (de huid)die wordt gereg isseerd
door Liliana Cavani (links op de foto).
Mastroianni is op het ogenblik in Leiden in de film Mogliamentete ziendie vanavond en morgenavond in de
nachtvoorstelling van Camera draait.
La femme enfant; regie:
Raphaelle Billetdoux;
hoofdrollen: Klaus
Kinski en Penelope
Palmer; theater: Studio;
16 jaar.
Blijvers
"Xanadu" - Aardige muziek in
slechte film, Lido 2. Leiden.
"The Shining" Stanley Kubrick's
versie van griezelen. Lido 3, Leiden,
Euro 1 en 2, Alphen.
"Long Riders" - Goede western over
James-Younger-bende. Lido 1,
Leiden.
"The sound of music" - Musical, Eu
ro 4, Alphen.
"What's new pussycat" - Sterren-
rijkdom in al oude film, Lido 3, Lei
den.
Nachtfilms
"Mogliamante" - Camera, Leiden.
"The Shingln" - Luxor, Leiden.
"Partnerruil" - Rex, Leiden.
"Convoy" - Euro 2. Alphen.
"Dog day afternoon" - Euro 3, Al-
"Sex Airlines" - Euro 4, Alphen.
Rex
"Wellusten van weleer"
Den Haag
"Moordspecialisten" - Apollo 1
(460340), 16 jr.
"Cannibals" - Apollo 2. 16 jr.
"Xanadu" - Asta (463500), al.
"Le notti di Cambina" - Bijou
(461177), 16 jr.
"Being there" - Calypso (463502), al.
"Gloria" - Babylon 1 (471656), 12 jr.
"Xanadu" - Babylon 2, al.
"Dans van de marionetten" - Baby
lon 3, 162 jr.
"Everything you always wanted to
know about sex" - Camera (467200).
16 jr
'The sea wolves" - Cineac 1 (630637),
al.
"When a stranger calls" - Cineac 2,
16 jr.
"Voor een paar dollars meer" - Ci
neac 3, 12 jr.
"Salo. of de 120 dagen van Sodom" -
Corso (467200), 12 jr.
"Phantasm" - Du Midi (855770), 16
"Kelly's heroes" - Euro (667066). al.
"Goldfinger' - Metropole 1 (456756).
12 jr
"Galigula", Metropole 2, 18 jr
"Vrouwenstad", Metropole 3, 16 jr.
"L'Arnant de poche" - Metropole 4,
16 jr
"Promises in the dark" - Metropole
5. al.
"Brubaker" - Odeon 1 (462400), 16 jr
- "Don Giovanni", 16 jr.
"In de greep van de Zombies" -
Odeon 2, 16 jr.
"The black hole" - Odeon 2, 16 jr.
"Can't stop the music" - Odeon 3,16
jr-
"Papillon" - Odeon 4. 12 jr.
"Chère inconnue" - Odeon 5, 16 jr.
"De perversiteiten van Clair" - Le
Paris 1 (656402), 18 jr.
"Bahama's een pornoparadijs" - Le
Pans 2, 18 jr.
"Hoe heter hoe beter"-Le Paris 3,18
jr.
'The shining" - Passage (460977), 16
Jr
"Pornopoesjes in de wolken" -
Royal 3 (601192), 16 jr.
"Scarlet Buccanneer" - Royal 4, 12
jr.
"De kleine dikke met de superslag"
- Royal 5, 16 jr.
"Being there" - Studio 2000 (542288).
al.
"II y a longtemps que je t'aime" - De
Uitkijk (542288), 16 jr.
Amsterdam
"Gloria" - Alfa 1 (278806), 12 jr.
"All that jazz" - Alfa 2, al.
"Vrouwenstad" - Alhambra 1
(233192), 16 jr.
"La femme enfant"-Alhambra 2,16
jr.
"Xanadu" - Bellevue Cinerama
(234876), al.
"Being there" - Calypso 1
(266227),al.
"Reggy sunplash" - Calypso 2, al.
'The big red one" - Calypso 3, 12 jr.
"Kr zijn nog drie smachtenden VOOT
u" - Centraal (248933), 18 jr
"De twee missionarissen" - Cineac
Damrak 1 (245648), 12 jr.
"One flew over the cuckoo's nest" -
Cineac Damrak 2, 16 jr.
"In de greep van de Zombies" - Ci
neac (243639), 16 jr.
"Midnight cowboy" - Cinecenter
(236615), 16 jr.
"Kentucky fried movie" - Cinecen
ter. 16 jr.
'To be or not to be" 12 jr The
birth of nation" en "La terra trema",
16 jr.
"Xanadu" - Cinema International"
(151243), al.
'The blues brothers" Cinema 2, al.
"Brubaker" - City 1 (234579). al.
"Chère inconnue" - City 2, al.'The
black hole" City 3, al
"Funny America" - City 4, 12 jr.
"Fame" - City 5. al.
"Hardly working" - City 6, al
"Funny America" - City 7, 12 jr.
"M'n lieve commissaris" - Cine 'D'
(226551), al.
"Bananas" - Desmet (2S6551). 12 jr.
"Muiterij op de Bounty" - Du Midi
(723653), 12 jr.
"•Zonder verdoving" Lcidseplein-
theater (235909), 16 jr.
'The sea wolves" - Noggerath
(230566), al.
'The devil in Miss Jones" - Pansicn
(248933), 18 jr.
"Goldfinger" Rembrandlplein-
theater 1 (223542). 16 jr
"Platvoet aan de Nijl" - Rembrandt-
pMnthcater 1 al
"De duivel hale je" - Rialto (723488),
al.
"Het teken van het beest" Rivoli
(723488), 16 jr.
The Portorico gang" - Roxy
(232809), 16 jr.
"Dans van de marionetten" - Studio
K (231708), 16 jr
"La femme enfant" - The Movies
(245790). 16 jr.
"La strada" - The Movies, 16 jr.
'The shining" - Tuschinski 1
(262633), 16 jr.
"Little darling" - Tuschinski 2, al
"Caligula" - Tuschinski 3. 18 jr
"When a stranger calls" - Tuschinski
4. 16 jr.
"Promises in the dark" - Tuschinski
5. 12 jr
"La terraza" - De Uitkuk, 16 jr.
