'U zult goede genot van anderen niet verknallen'
Reagan: drie
maal is
scheepsrecht
Carter wil met
Reagan nauw
samenwerken
Kissinger
wil niet
in ploeg
van Reagan
Als haringen in een ton in The All American Night
LEIDEN, dinsdagavond - Als ie
mand in vroeger tijden het woord
voerde in sociëteit Minerva en het
was wat rumoerig dan stond er
een jongeling op met de gelaal-
strekken van een pasja en de stem
van een grintmolen en die riep
dan: "Politesse, politesse" (be
leefdheid). En dan wérd het stil.
Maar die dagen zijn voorbij. Het
Ik-tijdperk ts ook doorgedrongen
tot de studentenburcht aan de
Breestraat. Iedereen kwekt vol
uit, luisteren is niet meer in de
mode. Vandaar dat hel forum,
dat gisteren de spil van de All-
American Night had moeten
worden, bijkans in het lawaai
verzoop.
Om elf uur is het al zo druk in Mi
nerva (naar schatting huizen een
kleine 3000 man en vrouw in het
gebouw) datje beter kunt spreken
van de als-haringen-in-een-ton
night. Als het forum tehiidden
van dichtbezelte tribunes (met
daarop o.a. de Amerikaanse am
bassadrice in Nederland) zijn
licht over de gebeurtenissen in
Amerika wil laten schijnen,
neemt volgens het programma in
de belendende eetzaal de verkoop
van typische Amerikaanse ge
rechten zoals hamburgers een
aanvang. Tevens laat de Leidse
dixieland-band de eerste tonen
los.
Dit is, naar zich laat raden, niet
bevorderlijk voor de rust.
Het forum (bestaande uit de jour
nalisten Kuiper, Snijders, De
Bruin, Thornton van het persbu
reau Reuter, VVD-kamerlid
Blaauw,PvdA-buitenland secre
taris Maarten van Traa, prof.
Irwin van de Leidse universiteit,
onder aanvoering van oud-Asso-
ciated Press correspondente Nel
Slis) leunt al meteen tegen een
soort geluidsmuur aan. Tot
overmaat van ramp "zingt" de
microfoon mooi rond en kunnen
de forumleden onderling elkaar
niet verstaan. Een student roept
ferm naar de achter de tribunes
roezemoezende menigte: "Gaat u
heen als u geen belangstelling
voor politiek hebt". Daarmee
wordt geen decibel gewonnen.
Nel Slis roept gespierd: "Will you
please shut op" (Willen jullie as
jeblieft je kop houden). Maar men
wenst niet in de bier-hamburger
en donut kout te worden gestoord.
Zwembad,
Van Traa steekt dan toch maar van
wal ("Ik voel me hier als in een
zwembad"). Hij verwacht dat
Garter wint, hoopt dat ook, "want
als Reagan wint kunnen we een
heleboel dingen die ons dierbaar
zijn wel vergeten"
Thornton heeft geen enkele twijfel:
"Amerika rukt langzaam naar
rechts en Reagan zal daarom
royaal winnen". Een man met een
scherp inzicht, zoals later de uit
slagen zullen bevestigen.
Het geroezemoes neemt nu zo toe dat
een student in een soort Oxford-
Nederlands tot de herriemakers
roept: "U mag het goede genot
van anderen niet verknallen. U
zult stilte betrachten"
Morgen brengen.
Er breekt nu ook wat vaatwerk.
Kuiper van De Tijd: "Ik geloof,voor
zover er nog iemand luistert, dat
Carter het zal redden. Met Rea
gan zullen we wel geen oorlog
krijgen, maar wat moeten we met
een man die SALT niet wil, Camp
David niet wil en niet wil weten
van minimumloon?"
De Bruin meldt moedeloos dat hij
bij zijn entree al voelde dat het
h ier "onbegonnen werk" zou zijn.
Hij voegt er aan toe een nipte zege
van Carter te verwachten. De
VVD-er Blaauw blijft nogal
vaag. Snijders van het Utrechts
Nieuwsblad, meent een streepje
op de anderen voor te hebben als
het om voorspellen gaat: hij heeft
een zusje in Amerika en die meent
dat Carter het wordt. Carter acht
hij geen sterke president, "maar
hij heeft wel goede ideeën en zelfs
die heeft Reagan niet".
Prof. Irwin probeert een paar keer
dapper door de geluidsbarrière
heen te breken en werpt dan de
handdoek in de ring. "Ik kan me
zelf niet horen, en dat is nog tot
daaraantoemaar ik kan zo ook
niet denken".
Einde forum, tot verdriet van de
geïntereseerden op de tribunes.
Nieuwe poging
De organisatie (prettige jongens en
meisjes, dat moet gezegd) veront
schuldigt zich in de kamer van het
vierde dispuut voor de situatie.
Besloten wordt later nog een po
ging te wagen. Dat wordt tegen
tweeën en dan hebben de drie gro
te Amerikaanse omroepmaat-
schappijen op basis van twee
procent van de getelde stemmen
geconcludeerd dat Reagan gaat
Forum over de Amerikaanse verkiezingen
druk bezocht, t
.veinig beluisterd.
Van Traa's blik verduistert nu. Te
midden van nog altijd veel la-
waai zegt hij dat het Oostblok
vermoedelijk wel tevreden met
Reagan zal zijn, "want commu
nisten hebben eigenlijk liever te
maken met conservatieven, daar
maak je gemakkelijker afspra
ken mee". Van die opmerking
kijkt de VVD-er Blaauw zeer op.
Maar aller aandacht richt zich nu
op de binnenschrijdende minister
van buitenlandse zakendr. Chris
van der Klaauw. Hij krijgt een
heldenontvangst en neemt plaats
op de uiterste rechtervleugel van
het forum. Na zijn openings
woord ("Ik ben een zeer oude reü
nist) is het duidelijk dat hij hier
een thuiswedstrijd speelt. Van
der Klaauw meldt de menigte zo
juist uit Luxemburg te zijn geko
men "en nu zou ik graag wel wat
stilte willen hebben".
In geen honderd jaar.
"Ik ben geen deskundige", zegt Van
der Klaauw olijk, "maar minis
ter van buitenlandse zaken".
'Dat is in uw geval ]>recies hetzelf
de", roept de lelijke Van Traa,
maar Van der Klaauw wenst dat
niet te horen. Zijn betoog begint
in 1946, toen hij en zijti medestu
denten de toenmalige minister
van buitenlandse zaken, Van
Kleffens, op de societeitstafel
hadden laten plaatsnemen,
daarbij roepend het grote gevaar
van die tijd: "Gromiko, Gromiko,
Gromiko".
"En Gromiko is er nog steeds. Dat is
het verschil met de regeringen in
het Westen, die komen en gaan,
behalve de regering-Van Agt.die
blijft". Na nog wat loszanderige
opmerkingen, zegt hij over de
Amerikaanse verkiezingen:
"Daarover ga ik geen voorspel
lingen doen". Groot applaus.
waarna Van der Klaauw nog
prijsgeeft: "In de buitenlandse
politiek heeft ook een land als
Amerika zijn vaste gegevenhe
den, waar iedere president reke
ning mee moet houden". Vervol
gens een lofzang op de relatie Eu-
ropa-Amerika, waarvan prof.
Irwin eerder had gezegd "Je zult
Reagan wel eerst moeten uitleg
gen waar Europa ligt".
Dan bcgintVanTraa te zuigenWie
heeft Van der Klaauw nou liever:
Carter of Reagan. De minister:
"Achhet maakt niet zo reel uit.ik
zie niet veel verschil. Men moet de
dingen niet overdrijven. Is er
soms tussen mij en Van der Stoel
zoveel verschil?".
Van Traa legt nu inzijn gezicht heel
dat afgrijzen dat je ook in Dra-
cula-Jilms tegenkomt. Maar het is
zo klaar als een klontje: Van der
Klaauw is op eigen grond niet
kapot te krijgen
Om kwart voor drie woedt The All-
American Night nog in alle he
vigheid.
"Gebruijckt jolijt in uwe jonghe ja
ren", staat op de muur van de so
ciëteit.
Daar is men dan ook volop mee be
zig.
RUUD PAAUW
Een verheugde Ronald Reagan aan de telefoon met een van
naast hem in hun hotelsuite in Los Angeles, waar zij de uitslc
WASHINGTON (AFP) - Ro
nald Reagan, de oud-filmster
uit Hollywood, heeft op 69-
jarige leeftijd bereikt waar
hij twaalf jaar naar toe heeft
gewerkt.
Al in 1967 bracht, bij het diner
ter gelegenheid van Reagans
verkiezing tot gouverneur
van Californië, een van zijn
vrienden een heildronk uit
op de "toekomstige presi
dent van de Verenigde Sta
ten".
Toch heeft deze veteraan, ove
rigens de oudste ooit geko
zen president, pas bij zijn
derde poging succes gehad.
Twee keer probeerde hij
vergeefs voor de Republi
keinse Partij kandidaat te
zijn voor het Witte Huis: in
1968 legde hij het af tegen Ri
chard Nixon en in 1976 ver
loor hij na een taai gevecht
van president Gerald Ford.
Tijdens zijn jeugd scheen niets
hem te bestemmen voor het
hoogste ambt van het land.
Als tweede zoon van een Ier
se schoenverkoper die
rooms-katholiek was, graag
een slok dronk en vaak zon
der werk zat, en van een in
Schotland geboren protes
tantse die graag naar de
schouwburg ging, toonde
"Ronnie" al heel jong hang
naar de radio.
Hij begon ook bij dat medium
zijn loopbaan als sportver
slaggever en in 1937 trok hij
in Californië de aandacht
van een agent van de firma
Warner Brothers die hem
zijn eerste filmrol aanbood.
Hij liep gedurende 28 jaar de
studio's van Hollywood plat
en deed mee in meer dan vijf
tig films waarvan er niet een
veel succes had. Maar deze
ervaring hielp hem aan een
beheersing van de t.v., die
een rol van beslissende bete
kenis heeft gespeeld in zijn
strijd tegen Jimmy Carter.
De belangstelling voor de poli
tiek ontstond bij Reagan in
het vakbondswerk, waarbij
hij actief betrokken was
sinds zijn voorzitterschap
van de bond van acteurs in
1947. Als vakbondsman ge
tuigde hij in die tijd voor de
"commissie voor anti-Amer-
tikaanse activiteiten" van
het Huis van Afgevaardig
den.
Die onderzocht de "communis
tische infiltratie" in de
filmwereld, nadat de produ
centen in Hollywood zwarte
lijsten hadden aangelegd om
acteurs en scenarioschrij
vers met communistische
sympathieën uit het beroep
te stoten.
Dit spookbeeld van het "rode
gevaar" sterkte in de loop
der jaren de ex-Democraat
Reagan in diens conserva
tieve opvattingen. In 1964
beschreef hij, in een rede ter
ondersteuning van de uiterst
conservatieve Barry Gold-
water, Amerika als "het eni
ge eiland van vrijheid in de
wereld."
Van dan af wordt Reagan de
hoop van de conservatieve
Republikeinen. In 1966
wordt hij met overmacht ge
kozen tot gouverneur van
Californië, de rijkste staat
van de VS met de meeste in
woners. Zonder enig
probleem wordt hij vier jaar
later herkozen.
Zijn staat van dienst als gou
verneur is controversieel.
Maar zeker heeft Reagan be
hoorlijk veel ervaring opge
daan wat betreft de uitvoe
rende macht. Hij zal, zo
denkt men, het Witte Huis
net zo bestieren als hij dat
Californië deed: meer als
scheidsrechter dan als diri
gent.
Toen hij zich, in november
1979, voor de derde keer in de
strijd wierp voor de Re
publikeinse nominatie,
achtten velen Reagan te oud
om tot het eind door te gaan.
Maar van de 32 voorverkie
zingen won hij er 28. Zijn
verkiezing tot kandidaat, in
juli op de conventie in De
troit, geldt als een echte uit
spraak van eenheid door de
Republikeinse Partij, die
met Reagans kandidatuur
een eind wil maken aan de
"schande van Watergate".
Ondanks zijn scherpe verkla
ringen en zijn wil om "Ame
rika op het eerste plan terug
te brengen" en in weerwil
van de suggesties van Jimmy
Carter als zou hij een gevaar
zijn voor de vrede, heeft
Reagan het beeld in stand
weten te houden van een va
der die rustig is in politieke
zaken. Hij houdt van lange
tochten te paard op zijn
boerderij in Santa Barbara
(in Californië), en brengt de
avond graag bij de t.v. door
aan de zijde van zijn tweede
vrouw Nancy, een oud-actri
ce die geldt als zijn invloed
rijkste raadgeefster.
In de loop van zijn campagne,
die in een matig tempo ver
liep, heeft Reagan zich er in
hoofdzaak toe beperkt zijn
toehoorders een boodschap
voor te houden die de grond
slag zal zijn van zijn presi
dentschap: het "expansio
nisme van de Sowjet-Unie"
overal in de wereld te be
dwingen en zoveel mogelijk
de bemoeienis van de federa
le overheid reduceren om het
particuliere initiatief en de
wetten van de vrije-markt-
economie ten volle tot hun
recht te laten komen.
In een Amerika dat vernederd
is door de slepende gijze
lingszaak in Teheran en gef
rustreerd is door de inflatie
en de werkloosheid, heeft
Reagan met succes kunnen
betogen dat de "Amerikaan
se droom" niet dood was, al
vinden veel van zijn critici
dat de nieuwe man in het
Witte Huis simpele dromen
heeft waarin het verleden
een overheersende rol speelt.
WASHINGTON (DPA) - De oud
minister van buitenlandse zaken
Henry Kissinger heeft vannacht
verklaard geen positie te ambië
ren in de regering van Ronald
Reagan.
In een interview met de televisie
maatschappij ABC zei Kissinger
zijn vroegere positie niet meer te
willen hebben, maar evenmin te
zullen streven naar een andere
plaats in de regeringsploeg van
Ronald Reagan.
Naar zijn zeggen had Kissinger die
mogelijkheid tot nu toe niet met
Reagan besproken.
Lillian Carter, de moeder van de
verliezende president: Mij moet
maar naar Plains terugkomen om
het gras te maaien en de tuin aan te
harken".
De onafhankelijke kandidaat
John Anderson bij het uitbrengen
van zijn stem.
Hij kondigde gisteren aan „mis
schien" in 1984 een nieuwe poging
te wagen om in het Witte Huis te
komen.
Jimmy Carter: „God geeft lasten.
r ook schouders"
In overgangsperiode
WASHINGTON (AP) - "Vier
jaar geleden heb ik u beloofd
dat ik nooit tegen u zou lie
gen, dus kan ik hier niet staan
en zeggen dat het geen pijn
doet." Met deze woorden be
gon Jimmy Carter zijn rede,
waarin hij toegaf van Reagan
te hebben verloren.
Het volk van de Verenigde Sta
ten heeft zijn keuze gemaakt,
en ik aanvaard die beslissing
uiteraard, maar ik moet toe
geven dat ik dat niet met het
zelfde enthousiasme doe als
vier jaar geleden.
Ik kan u zeggen grote waarde
ring te k<jesteren voor het sys
teem dat hoe dan ook de men
sen de vrije keuze laat van de
gene die hen gedurende de
volgende vier jaar zal leiden.
Ongeveer een uur geleden heb
ik gouverneur Reagan in Cali
fornië opgebeld en tegen hem
gezegd dat ik hem met zijn
prachtige overwinning ge
lukwenste.
Ik verheug me erop gedurende
de komende weken nauw met
hem samen te werken We
zullen samen een goede over
gangsperiode doormaken. Ik
heb hem gezegd dat het de
beste overgangsperiode in de
geschiedenis moest worden,
en daarna heb ik hem dit tele-
"Het is nu duidelijk dat het
Amerikaanse volk u als vol
gende president heeft geko
zen. Ik wens u geluk en beloof
u dat wij alle steun en mede
werking zullen verlenen om
in de komende weken op or
dentelijke wijze het bestuur
over te dragen. Ik wens u en
uw gezin het allerbeste bij het
op u nemen van de verant
woordelijkheden die nu voor
u liggen
Was getekend Jimmy Carter
Ik ben gezegend geweest, zoals
slechts enkele mensen voor
mij, dat ik het lot van deze na
tie heb mogen helpen vor-
Bij dat werk heb ik uw trouwe
steun genoten. In sommige
opzichten ben ik de gelukkig
ste van alle presidenten ge
weest om dat ik dagelijks bij
gestaan werd door een wijs en
goed man aan mijn zijde, vol
gens mij de beste vice-presi
dent die er ooit geweest is,
Fritz Mondale.
Ik heb niet alles bereikt wat ik
van plan was. Misschien lukt
dat wel nooit iemand, maar
we zijn niet voor de werkelij
ke problemen teruggedeinsd.
We hebben een aantal voor ons
land zeer belangrijke doel
einden bereikt, we hebben er
achter gestaan en ervoor ge
vochten. Die inspanningen
worden niet beëindigd met
het aftreden van deze rege
ring.
Doorgaan
Het werk moet doorgaan. En de
vooruitgang die we hebben
geboekt zal ook niet verloren
gaan als wij uit onze functie
treden.
De verheven principes die dit
land sinds zijn ontstaan heb
ben geleid zullen Amerika
naar de uitdagingen van de
toekomst geleiden.
Dit is een bijzonder land omdat
wij door onze enorme econo
mische en militaire kracht
een bijzondere verantwoor
delijkheid hebben voor het
zoeken naar oplossingen voor
de problemen waar de wereld
mee te maken heeft.
Onze invloed zal echter nog gro
ter zijn wanneer wij ons hou
den aan de principes van vrij
heid, gerechtigheid en men
senrechten voor iedereen.
God is goed voor mij geweest,
en God is goed voor dit land
geweest, en ik ben daar waar
achtig dankbaar voor. Ik ben
er dankbaar voor dat ik u als
president heb mogen dienen,
dankbaar voor de successen
die we hebben gehad, dank-
- baar dat u tot het einde bij me
bent gebleven in alle goede
dingen die ik getracht heb te
doen.
Er is een oud jiddisch spreek
woord waar ik in de dagen en
maanden van mijn president
schap vaak aan heb moeten
denken. Het is kort maar
krachtig God geeft lasten
maar ook schouders.
In alle dagen en maanden dat ik
u en dit land heb gediend is u
bereid geweest my uw
schouders, uw vertrouwen en
uw gebeden te geven.
Niemand kan van zijn vrienden
meer vragen
Ik heb president willen zijn
omdat ik van dit land en zijn
mensen houd. Nog een enkel
Laat ik tot slot zeggen dat ik
vanavond teleurgesteld ben,
maar dat ik mijn liefde voor
land noch volk verloren heb."
