Smaak
voortwee.
Matig jubileumstuk:
vitale uitvoering
Caballero Filter.
„Doe-het-zelver"' gevaar
voor de platenindustrie
toegejjcht
programma]
.Bedelaarsopera in Leidse Schouwburg
TROS ZET POPPES
OP NON-ACTIEF
(^y^jvandaaq
DONDERDAG 30 OKTOBER 1980
RADIO TV KUNST
PAGINA 5
LEIDEN - In een voorbeschouwing is maandag jl. al uiteengezet dat "De Bedelaarsopera",
waarmee gisteravond het 275-jarig jubileum van de Leidsche Schouwburg werd inge
luid, van oorsprong een parodie op de 18de-eeuwse opera is.
LEI DEN-Tijdens een informele
bijeenkomst in een van de
foyers van de Leidsche
Schefuwburg overhandigde
directeur Hans van Dam gis
teravond aan minister Gar
deniers, de commissaris van
de koningin Mr. Vrolijk en
burgemeester Goekoop de eer
ste exemplaren van het ge
denkboek "275 jaar Leidsche
Schouwburg". Deze uitrei
king ging vooraf aan de pre
miere van "De Bedelaarsope
ra". Het informele karakter
van deze korte plechtigheid
werd extra onderstreept door
de onmiskenbare aanwezig
heid van de "bedelaars" die
voor deze gelegenheid het hele
theater bezet hadden. In zijn
openingswoord benadrukte
burgemeester Goekoop geheel
in stijl de bedelende positie
waartoe men zich soms tegen
over het ministerie gedwon
gen ziet om een actief kunst
beleid in stand te houden.
Het herdenkingsboek, dat bij de
Schouwburg verkrijgbaar is,
bevat een groot aantal sfeer
foto's alsmede bijdragen van
ruim dertig "beroepsmatige"
bezoekers van het theater aan
de Oude Vest. Hun woorden
geven niet alleen blijk van een
grote genegenheid voor het
Leidse theatertje, maar
zwaaien ook lof toe aan het
technisch personeel en alle
achter de
Dit had verregaande consequenties
voor de vormgeving van dit stuk
van John Gay. De geschiedenis
van bendeleider Macheath (bij
Brecht Mackie Messer) kreeg een
structuur die allereerst moge
lijkheden moest bieden voor een
zangspel en componist John Pe-
pusch kreeg dan ook de gelegen
heid voor deze "Beggar's Opera"
meer dan vijftig muzieknummers
te schrijven die in feite de voor
stelling moesten dragen. De ach
tergrond van bedelaars, hoeren
en misdadigers was in feite niets
meer dan het decor voor deze
opera-parodie, zij het een decor
dat door de voor die tijd onge
bruikelijke toneelfiguren en de
omgekeerde moraal die erin ver
pakt was, van essentieel belang
was voor het succes van het werk.
Brecht zag dit bij zijn bewerking
tot "Dreigrischenoper" duidelijk
in en actualiseerde wel tekst en
gegeven, maar liet de structuur
ongemoeid. De bewerking van
Peter Lintelo en componist Koos
Mark vertoont echter een geheel
ander uitgangspunt. Hun oplos
sing is ongetwijfeld uit nood ge
boren, van amateurs kan men nu
eenmaal geen professionele
zangscholing eisen, maar had in
grijpende consequenties. Het
dramatische zwaartepunt kwam
nu bijna geheel te liggen op de
gesproken teksten, die in de oor
spronkelijke versie alleen maar
het raamwerk vormden. Tegen
deze ingreep bleek "De Bede
laarsopera" ondanks intensief
sleutelen aan de dialogen nau
welijks bestand. Door het sterk
gereduceerde muzikale aandeel
bleek de plot tamelijk zwak en de
tekst teveel een nadrukkelijke
herhaling van hetzelfde thema,
namelijk de omgekeerde moraal
betreffende geld en erotiek. Met
het reduceren van de muzikale
essentie en het aantrekken van
zangers die geen "rollen" vertolk
ten bleek ook een deel van de ty
peringen verloren gegaan te zijn.
En scherpe dialogen verloren aan
effect nu ze niet meer door liedjes
gescheiden werden. De oplossing
om de overgebleven liedjes op
muziek van Koos Mark voor het
merendeel door aparte solisten te
laten zingen, werkte op sommige
momenten positief door het ont
stane vervreemdingseffect, maar
leverde zeker in het begin ook
enkele verwarrende momenten
op. Een bijkomend nadeel was
het feit dat de plaatsing van het
fanfare-achtige orkest achter op
het toneel het koper zoveel over
wicht gaf dat de instrumentatie
op den duur een nodeloos mono
tone indruk maakte. Door dit al
les werd er wel een erg zware last
gelegd op de schouders van de
uitvoerenden. Dat er toch een vi
tale en zeker in het eerste en der
de bedrijf aantrekkelijke voor
stelling op de planken kwam, is
vooral te danken aan het enthou
siasme dat de spelers uitstraal
den en aan de gedisciplineerde en
beweeglijke regie van Lintelo,
die ondanks het enorme aantal
medewerkenden een indruk
wekkende dosis scènische inven
tiviteit aan de dag legde. Een licht
inzinking in het tweede bedrijf
mag vooralsnog geweten worden
aan een keelaandening van een
van de hoofdrolspelers die hope
lijk bij volgende voorstellingen
snel tot het verleden zal behoren.
De zangsolisten hadden iets meer
tijd nodig om hun draai te vinden
dan de spelers, maar zorgden
daarna ook voor een paar mo
menten die duidelijk bij het
publiek in de smaak vielen. Na
men noemen is gezien de lange
lijst medewerkenden ondoenlijk,
maar een uitzondering moet toch
gemaakt worden voor de in rake
lijnen getypeerde Verraaium van
Joh. Verplancke.
"De Bedelaarsopera" wordt nog tot
en met 3 november elke avond in
de Leidsche Schouwburg opge
voerd.
PAUL KORENHOF
Discriminatie-kwestie
HILVERSUM (GPD) - Ton
Poppes, free-lance presen
tator van het TROS-Top-
50-programma, is door de
TROS voorlopig op non-
actief gesteld.
Dit gebeurt dan hangende het ho
ger beroep dat is aangetekend
door de vader van Poppes tegen
een vonnis van de kantonrechter
in Utrecht. De Top-50, die aan
staande maandag op Nederland 2
zal worden uitgezonden, wordt
dientengevolge dan ook niet door
hem gepresenteerd.
Poppes, werkzaam bij de Utrechtse
discotheek Cartouche, werd on-
I langs door de Surinaamse jonge
renorganisatie Sarnami Hai be
schuldigd van discriminatie,
omdat gebleken was dat bij Car
touche geen kleurlingen welkom
waren. Poppes verweerde zich
tegen deze aanklacht door te
stellen dat dat niet zijn beleid,
maar dat van zijn superieuren bij
Cartouche was, iets waaraan de
tegenpartij weinig geloof hecht
te. De kantonrechter in Utrecht
veroordeelde de eigenaren van
Cartouche enkele weken geleden
tot een geldboete.
Ofschoon volgens de TROS Ton
Poppes alles heeft gedaan wat in
zijn vermogen lag om de TROS
buiten dit geschil te houden, is de
directie van deze omroepstich-
ting van mening, dat iedere
schijn van een opstelling harer
zijds dient te worden voorkomen.
De Nederlandse rechter, vindt de
TROS, is de enige autoriteit die in
Schilderij weg
voor 80 mille
AMSTERDAM (ANP) - Een schil
derij van de Belgische kunste
naar Van de Woestijne heeft
teren op een veiling in Amster
dam 82.000 gulden opgebracht.
Het doek stelt de stad Leuven
voor. Van de negentiende-eeuw
se Belg Teytgat ging een doek
weg voor 77.000 gulden.
Eerder op de dag werden moderne
schilderijen geveild, waaronder
een werk van Dik Ket voor 42.000
gulden. De meeste doeken in de
ze sector brachten tussen de 500
en 3.000 gulden op.
deze zaak beslissingsbevoegd is
en dientengevolge heeft zij beslo
ten de uitslag van het hoger be
roep af te wachten en vanaf he
den Poppes op non-actief te stel
len.
Verkiezingen VS
op radio en tv
HILVERSUM - De NOS zal vol
gende week in samenwerking
met de diverse omroepen zowel
via de radio als de televisie op
ruime schaal aandacht besteden
aan de presidentsverkiezingen in
de Verenigde Staten.
De NOS-radio zendt in de nacht
van dinsdag op woensdag van
00.00 tot 07.00 uur via Hilversum I
een rechtstreeks programma.
De televisie besteedt in drie uitzen
dingen steeds op Nederland I
aandacht aan deze verkiezingen.
Dinsdag 4 november van 23.10 tot
00.20 uur is de uitzending voor
namelijk gevuld met een docu
mentaire van de Amerikaanse
televisiemaatschappij NBC.
De tweede uitzending op 5 novem
ber van 06.30 uur tot 08.30 uur,
geeft de uitslagen, commentaren,
analyses en interviews.
Tenslotte zal woensdagavond 5 no
vember van 22.10 uur tot 22.40
uur worden geïnventariseerd hoe
Europa de nieuwe Amerikaanse
president ontvangt.
Scène uit de "Bedelaarsopera"waarmee gisteren de Leidse Schouwburg zijn 275-jarig bestaan
Jurgens bij uitreiking Edisons:
AMSTERDAM (ANP) - In
aanwezigheid van prinses
Margriet en mr. Pieter van
Vollenhoven zijn gisteren
in het concertgebouw in
Amsterdam de Edisons
1980 uitgereikt.
Uit handen van NOS-voorzitter mr.
E. Jurgens ontvingen Bernard
Haitink, Christopher Hogwood,
Klaas Posthuma, Piet Veenstra,
Christian Zacharias, Margriet
Eshuys, de groep Flairck, Dexter
Gordon, Boudewijn de Groot,
Jasperina de Jong, Lancee, Ro
bert Long, Spargo en Ge Titulaer
het Edison-beeldje. De Edisons
klassiek en populair worden elk
jaar uitgereikt onder auspiciën
van de Nederlandse Vereniging
van Producenten en Importeurs
van Beeld- en Geluidsdragers
(NVPI) met medewerking van de
Nederlandse vereniging van
grammofoonplaten detailhan
delaren. In de periode van 1 april
1979 tot 1 april dit jaar werden
door 13 platenmaatschappijen
180 klassieke en 275 populaire
platen ingezonden.
In zijn toespraak haakt mr. Jurgens
in op een aantal problemen die
voor de grammofoonplatenbran
che van belang zijn. Zo noemde
hij de vergaande gevolgen die de
verdere ontwikkeling van de
technologie van de massamedia
in de richting van een doe-het-
zelf-cultuur voor zowel de gram-
mofoonplatensector als voor de
omroep heeft.
"Nu kopiëren en Verveelvoudigen
van audio- en videobanden en
zelfs op de plaat betrekkelijk
eenvoudig is, betekent dit dat in
vesteringen die een producent in
een kostbare produktie gestoken
heeft, niet worden terugver
diend, omdat een ander de markt
op kan gaan met een natuurlijk
goedkopere, kopie. Wie zal in zo n
omstandigheid nog willen inves
teren", aldus Jurgens.
Hij voegde eraan toe dat dit
probleem ook voor de televisie
zal gaan gelden, evenals voor de
bioscoopfilm. "De nieuwe elek
tronische kopieermogelijkheden
hebben de mogelijkheden tot
uitleving van eigen creativiteit
doen toenemen, maar ook de mo
gelijkheid van misbruik van de
creativiteit en produktionele
vakbekwaamheid van een ander
sterk vergroot.
Mede door de vrije en algemene
ontvangst van onze radio en tv-
uitzendingen is de indruk gewekt
dat die uitvoeringen en pro
gramma's gemeenschapsbezit
zijn, waarmee ieder verder het
zijne mag doen. Zelfs de absolute
juridische bescherming van de
auteurs, componisten en ont
werpers werkt niet afdoende",
aldus Jurgens.
Donderdag 30 oktober
18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Paspoort-informatie voor Turken (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Wollie's Wereld (NCRV)
19.05 - De kleine zwerver (NCRV)
19.30 - Ja natuurlijk (NCRV)
21.05 - Liefde in het hoge noorden (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Den Haag vandaag (NOS)
22.10 - 150 jaar Belgen (NOS)
23.00 - Journaal (NOS)
23.05 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.25 - Welzijnsplan (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Pinokkio (VARA)
19.25 - J.J. de Bom (VARA)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Hoe bestaat het (VARA)
20.45 - Theodor Chindler (VARA)
21.45 - Ombudsman-antwoordman rechtstreeks (VARA)
22.45 - De onvoorstelbare wereld van Roald Dahl (VARA)
23.10 - Achter het nieuws (VARA)
00.05 - Journaal (NOS)
00.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
In 1936 verscheen in Zurich de roman 'Theodor Chindler' van
Bernard von Brentano. Het was een van de vele werken die ver
scheen in de stroom Duitse 'emigrantenliteratuur' die volgde op de
uittocht van intellectuelen en politiek-geengaggerden na de macht-
rname door Hitler. Von Brentano, een broer van de naoorlogse
minister van buitenlandse zaken van West-Duitsland. schetste in
Theodor Chindler' de situatie tijdens de laatste zes jaar van het
Duitse keizerrijk.
De Duitse televisie heeft het boek bewerkt tot een achtdehge serie,die
an vanavond af (Ned. 2 20.45 uur) door de VARA wekelijks zal
orden uitgezonden. De serie is gesitueerd rondom het gezin-
Chindler: Theodor, hoogleraar geschiedenis en afgevaardigde na-
s de conservatieve centrumpartij in de Rijksdag .zijn fanatiek-
kalholieke vrouw Elisabeth, dochter Margarete, zoon Max, zoon
Ernst en zijn vrouw Lilli, en de jonge Leopold.
De familieverhoudingen geven vrij nauwkeurig weer wat zich in de
schijnbaar hechte Duitse samenleving afspeelde. Duitsland was
keizerlijk en conservatief, maar, net als in hel gezin-Chindler
woedden de stormen onder de oppervlakte.
In de loop van de serie ontwikkelen de tegenstellingen zich wat
duidelijker en openlijker. Het gezin-Chmdler valt uiteen in revolu
tionaire en contra-revolutionaire kampen, waarin Margarete als
links-radicale staat voor de Duitse revolutie, en Elisabeth met haar
kwezelachtig religieus fanatisme hel andere uiterste vertegen
woordigt.
Theodor Chindler' is als familieverhaal en als voorgeschiedenis
jan zowel de Weimar-repubhek als Hitiers Derde Rijk een boeiend
relaas, dat door regisseur Geissendorffer in beeld werd gebracht.
In de televisie-actualiteitenrubriek Achter het Nieuws van de
VARA wordt vanavond (Ned. 2 23.10 uuraandacht besteed aan de
Amerikaanse verkiezingen. De VARA heeft voorts een portret van
de Poolse vakbondsvoorman V/alesa en komt met nieuwe onthullin
gen inzake het opwerking scontract van de Franse fabriek Cogema
met de kerncentrale in Borssele.
DONDERDAG 30 OKTOBER
Heilskwartier. 19.02 (S) De wereld
zingt Gods lof. 19.53 Lichtsein. 20.03
(S) Orgelconcert. 20.35 (S) Literama-
donderdag. 21.02 (S) Op de vrije toer.
22.02 (S) NCRV-Donderdag-Sport.
NOS 22.45 Koninklijk bezoek aan de
Nederlandse Antillen. 23.02 (S Met
het oog op morgen. KRO 0.02 (S) De
Nachtspiegel. 1.02 (S) Tussen de
hoezen met Winfricd Povel. 3.02 (S)
Half-Weg. 4.02 (SHerrie of Harry op
1. 6.02 (S) Van zessen klaar wakker
6.50 Het levende Woord.)
HILVERSUM II
IKON 18.05 Kleuter 18 35 Religieus
progr. P.P. 18.50 Uitzending van de
CPN. AVRO 19.00 Zo hoor je nog
eens wat. 19.20 (S) In de kaart ge
speeld. 21.00 (S) Radio Kamer Or
kest o.l.v. Ernest Bour. 22.30 Nws.
22.40 (S) Sonate nr. 2, op 36a, van
Busoni. 23 15 (S) Jazz Spec-
trum.23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS 18 03 (S) De avondspits. TROS
19.02 (S) Poster. 20.02 (S) Ferry
Maat's Soul Show. 22.02 (S) Sesjun
23 02 (Si LP-werk
VRIJDAG 31 OKTOBER
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. KRO: (7.03
13.03 Echo. 13.15 Kruis of munt.
14 02 The Complet. 16 02 Op de val
reep. 17.57 Marktber. i.s.m.
HILVERSUM IV
NOS 7 00 Nws 7 02 Vroeg klass.
Menno Feenstra presenteert nieuwe
gram platen 9 00 Nws 9 02 Muziek
uit de Middeleeuwen en Renaissan
ce. 9.30 Vnjdagmorgenconcert:
Schwétdnger Festpiele 1980. voo
11.00 Muziek voor miljoenen 12.00
Nws. EO: 13.00 Klass. klankjuwelen.
14.00 Nws. 14 02 Theologische ver
kenningen. 14.20 Orgelbespeling.
14 40 Plaat-praat. VPRO: 15 00 Mu-
ziek-op-vier. De Radiola Improvisa
tie Salon.
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR: 18 00 In
formatief progr. 18.30 Actualiteiten.
18 45 Kleuterserie 18.55 Wie das Le-
ben so spielt. 19 25 Sport 19 59 Pro-
grammaoverz. WDR: 18.00 Erlese-
nen Verbrechen und Makellose
Morde 18.10 Auf Achse. 19.15 Ac
tualiteiten. 19 45 Das Knminalma-
gazm). 20.00 Journaal. 20.15 Rcli-
progr. 21.15 Spelprogr. 22.30
DUITSLAND II
23.25 Journaal.
HILVERSUM II
VPRO: 7.00 Nws. 7.20 Germaine
Groenier en Peter Flik op bezoek.
(7.30, 8 00 en 8.30 Nws 9.00 Gym.
voor de vrouw. 9.10 Waterstanden.
9.15 Expres-Vpro. NCRV. 10.30 Ste
den van Europa: Wenen (2). NOS.
10 45 Werkbank AVRO 10 55
Schoolradio. 11.10 Switch on,
schoolradio. TROS: 11.20 Week in -
weck uit. 12 26 Meded. voor land- en
tuinbouw. 12 30 Nws. 12 36 Aktua
NOS: 13.00 Nws. 13 11 Meer over
minder. 14.20 Op .1.-/.-epkist komt
u maar. 14.45 't Kan van nut zijn.
14.45 Rechtoprecht. 15.00 Stad en
land 15.15 Knollen voor citroenen.
15 30 Van onze redatie VOO. 17.00
Info-radio. (17.24 Meded. 17.30
Nws.)
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. EQ 7.02
Ronduit op drie. 8 03 EO-Metter-
daad. 8 05Tijdsein 9 03 De muzikale
fruitmand. 10 03 Muziek motief.
NCRV 1103 Pop non stop. 12 03
Goeiemiddag. (12 25 Weerpraatje.
13 45 Filmnw VOO: 14 03 IX- Tip-
parade 15 20 Popjoum. 15.30 Dc
Tup-40.
DUITSLAND III WDR
19 45 Journal 3. 20.00 Journaal 20 15
Fahrraddiebe. 21.40 Hobbymaga.'i
ne. 22.25 Informatief progr. 23.10
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18 00 Poppenfilmseno 18.05 Agen
da 18.35 Teh Danedyke Mystery,
Engelse jeugdserie. 19 00 Sport
19.30 Liefdadigheidsuitzending.
19 35 Mededelingen en Morgen.
19 45 Joumaa. 20 10 Vlaamse tv-se-
ne. 21 30 Actualiteiten-magazine.
22.20 Dallas. 23.05 Journaal
NET II
20 10 Filmrubriek 21 00 Muzikaal-
documentair progr. 21 50 Mutiny on
the western front, gedramatiseerde
