Samenhang erotiek
!n geld kern van
le Bedelaarsopera
["/SI\RtWMmM}
Politieke macht
van financiers
toegelicht
Podiumblik
eidse Schouwburg viert 275-jarig bestaan
-Gewaagde benadering Othello
PAGINA 5
IDEN - Het toneel van de Leidse Schouwburg heeft op
et ogenblik meer weg van een uitdragerij dan van een
laats waar verheven kunstbeoefening haar beslag krijgt,
'et toneel zelf, maar ook de ruimten erachter, toch al een
ntluisterde omgeving voor wie gewend is in de zaal te
tten, ligt bezaaid met oude rommel en vodden, en men-
n die daar gretig in staan te graaien blijken acteurs en
ctrices op zoek naar hun kostuum.
is duidelijk dat het 275-jarig be-
aan van de Leidse Schouwburg
woensdag 20.15 uur) niet gevierd
ordt met een hoogstaande en
ïltureel verantwoorde voor-
elling van een society-komedie.
plaats daarvan heeft de
chouwburgcommissie haar oog
ten vallen op de 250 jaar oude
edelaarspera ("The Beggar's
pera") van John Gay (tekst) en
ahn Pepusch (muziek), oor-
>ronkelijk een dermate dodelij-
e parodie op de Italiaanse opera
at een componist als Handel zijn
erkzaamheden in Londen voor
iige tijd moest staken,
cies twee eeuwen daarna zou er
Berlijn een bewerking in pre-
lière gaan die zo mogelijk nog
eroemder werd dan het origi-
eel: "Die Dreigroschenoper"
an Bertold Brecht en Kurt Weill,
en nog fellere satire in het ten
mele voeren van de onderwe-
ld als afspiegeling van de bur-
erlijke maatschappijstructuur.
ementen
regisseur Peter Lintelo de
raag wat er sindsdien eigenlijk
og interessant is aan de Handel-
arodie van Gay:
j de oorspronkelijke versie moet
B een paar verschillende elemen
ten onderscheiden. Om te begin-
len natuurlijk de parodie op de
!8de-eeuwse opera waarmee Gay
liet alleen die opera belachelijk
vilde maken, maar ook de krin-
ten waaruit hij voortkwam, na-
pelijk de hofkringen. Dat is al
len maatschappelijke implicatie,
die vond ik voor ons niet
Ten eerste omdat mijn
i pdracht was een voorstelling te
laken voor een zo breed moge-
jk publiek met een zo breed mo-
elijke groep waarvan ik mag
eronderstellen dat veel mensen
auwelijks de 18de-eeuwse opera
ennen. Ten tweede omdat hof-
ringen hier niet of nauwelijks
iestaan, en het heeft geen zin om
dit kader Beatrix belachelijk te
laken.
ar toen kwam het tweede ele-
lent dat ik er heel duidelijk in
ag, en dat was ook een maat-
chappelijk aspect, namelijk een
door John Gay geponeerde om
gekeerde moraal: alle vrouwen
zijn hoeren, alle mannen zijn hoe
renlopers, en het huwelijk is al
leen het zoeken van sociale status
en sociale zekerheid. En dat leidt
dan tot opvattingen als: de enige
nuttige vrouw is een dode vrouw,
omdat je dan haar centen hebt, en
omgekeerd: de enige nuttige
echtgenoot is een dode echtge
noot omdat je hem alleen maar
trouwt om zijn geld. Gay maakt
hier het huwelijk in feite tot een
vorm van prostitutie en hij bena
drukt dit door het dit door het
stuk te situeren in een milieu
waarvan de echte recht-voor-z'n
-raap prostitutie een wezenlijk
bestanddeel vormt.
Die twee vormen naast elkaar laten
zien hoe mannen en vrouwen
verkeerd omgaan met erotiek in
verband met geld, en dat is een
maatschappelijk aspect dat nog
zo actueel is als ik weet niet wat.
Als Mack aan het slot ieder van
zijn bendeleden een vrouw geeft,
dan is dat helemaal geen oplos
sing. De bestaande situatie gaat
gewoon door en in onze voorstel
ling wordt alleen Lucy zich be
wust van de rol die zij in deze hele
erotiek-handel speelt, waardoor
zij letterlijk en figuurlijk uit haar
rol kan treden en alleen op het
toneel achterblijft met de mede
deling "Ik slaap vannacht al
leen".
Altena
Die samenhang tussen erotiek en
geld is de kern geworden van
mijn bewerking, want zoals het
stuk er lag, kon het nu niet meer
gespeeld worden, dat was ook de
Schouwburgcommissie van be
gin af aan wel duidelijk. Ik ben
toen gaan praten met Ernst van
Altena die de vertaling gemaakt
heeft, en die gaf me toestemming
om mijn gang te gaan. Alleen aan
de liedteksten hebben we nau
welijks iets veranderd. Wel weer
aan de muziek. Pepusch' melo
dieën en de bestaande bewerkin
gen daarvan boden een
klankkleur waar wij niets mee
konden doen, althans niet met
betrekking tot onze interpretatie
Dan zou je de opera echt moeten
gaan parodiëren, en dat levert
zowel het probleem op dat het to-
neelgebeuren in overeenstem
ming moet zijn met de muziek als
het feit dat je acteurs moet heb
ben die tevens goede zangers zijn.
Daarom heeft Koos Mark er to
taal nieuwe muziek bij geschre
ven voor een bezetting die doet
denken aan een straatorkestje,
dus binnen het concept dat hier
een stelletje tuig op het toneel aan
het spelen is. Bovendien wordt er
niet gezongen door de acteurs
zelf, maar door aparte zangers die
opzij van het toneel staan. Dat
schept enerzijds een bepaald
vervreemdingseffect, en daar
komt Brecht toch nog even om de
hoek, maar ook had dat de prakti
sche consequentie dat ik bij de
keuze van de spelers alleen maar
op de acteeerkwaliteiten hoefde
te letten."
Geen audities
Peter Lintelo, cum laude als drama
turg afgestudeerd in Amsterdam,
heeft gedurende de afgelopen
zestien jaar vooral de aandacht
getrokken met zijn enscènerin-
gen bij achtereenvolgens het Ag-
nes-college en de Zoetermeerse
Comedie. Op enkele uitzonde
ringen na waren de medewer
kenden aan de Bedelaarsopcra
onbekenden voor hem. Met hen
moet hij wel in twee maanden tijd
een gecompliceerde voorstelling
van de grond krijgen.
"Ik heb ze gewoon op het type ge
kozen. In audities geloof ik niet
meer. Wat moet je daar zeggen?
Doe maar eens een zwangere prei
na die een tomaat tegenkomt? De
één klapt tijdens een auditie he
lemaal dicht en de ander gaat zich
enorm uitsloven om maar op te
vallen. Maar als je mensen ge
woon kiest op het type en hun
bereidheid om mee te doen, zitje
al behoorlijk safe. Daarna pro
beer ik vooral het beeldende ele
ment naar boven te halen voor
zover dat de handeling onder
steunt en ook soms symboliseert.
Ik zie de taak van een regisseur
niet zozeer in het opleggen van
een interpretatie, als in het
scheppen van een situatie waarin
de spelers zich lekker kunnen
voelen. Regisseren is voor mij op
de eerste plaats de mensen in een
situatie brengen waarbinnen hun
eigen creativiteit kan floreren en
vorm krijgen."
PAUL KORENHOF
LEIDEN - Het onverbiddelijke
artistieke hoogtepunt van de
ze week is ongetwijfeld de op
voering woensdagavond,
(20.15) donderdagavond en
vrijdagavond van de Bede-
laarsopera, waarmee de
Leidse Schouwburg zijn 275-
jarig bestaan viert. Elders op
deze pagina treft men een in
terview aan met de regisseur
van het stuk, Peter Lintelo.
Het Begische ensemble "Anne
Froidebise" brengt woens
dagavond (20.15) in de Ka
pelzaal een programma van
17de en 18de eeuwse muziek.
Het ensemble bestaat uit de
claveciniste Anne Froidebise
en de fluitisten Jean Paul en
Emmanuel Pirard. De
christelijke toneelgroep "Im
perium speelt vrijdag-en za
terdagavond in het Micro
theater (2030 uur) het stuk
"Hij heette Ted" door Wout
Pera en Johan van Amers-
voort.
Het Projekttheater komt zater
dagavond (2030 uur) in het
Lakhheater met "De plotse
linge dood van de anarchist"
geschreven door Dario Fo. Dit
toneelstuk is in 1972 geschre
ven naar aanleiding van de
geruchtmakende Italiaanse
affaire-PinelliHet stuk is een
waarschuwing tegen het op
treden van fascistische bendes
die bomaanslagen en tal van
andere acties op touw zetten
met de bedoeling ze de linkse
groeperingen in de schoenen
te schuiven.
VARA-serie „Multinationals"
doorleefd acteerspel theatergroep Nijinsky
HILVERSUM - Een bank verkoopt
een produkt,zoals iedere leveran
cier dat doet. Een bank koopt geld
in en verkoopt het weer door met
winst, legt een hooggeplaatste
functionaris van de Amerikaan
se geldgigant Manufacturers
Hanover Trust uit. Hij doet dat in
de tweedelige documentaire
'Schulden', die de VARA op
maandag 27 oktober en maandag
24 november uitzendt in de serie
'De Multinationals'
Ludi Boeken, die ook nauw be
trokken was bij de voorgaande
vier afleveringen van 'De Multi
nationals', maakte deze vijfde en
EIDEN - Er zullen ongetwijfeld regisseurs en toeschou
wers zijn die de manier waarop de Amsterdamse theater
groep "Nijinsky" Shakespeare's "Othello" benadert, ver
foeien.
egisseur Arend Bulder heeft, in
overleg met de leden van 'Nijins
ky', gekozen voor een interpreta
tie, waarbij alle niet de dramati
sche handeling bepalende perso
nen zijn weggelaten/wegge-
schreven.
die manier ontstaat een 'Nijins-
ky-Othello', waarin nog maar
drie acteurs en twee actrices
rondlopen. Een niet geheel van
gevaar ontblote onderneming,
omdat bij ontbreken van vol
doende talent Shakespeare's
geesteskind op deze wijze nogal
hardhandig om het leven komt.
Zaterdagavond was in een goed-
bezet LAK-theater echter het te
gendeel het geval. Vooral Bart
Kiene, die in zijn spel zo opval
lend veel doet denken aan Henk
van Ulsen, en Aartje Duyvenë de
Wit als resp. 'Othello' en 'Desde-
mona' geven de dramatische
ntwikkeling van hun relatie veel
diepgang.
e pure liefde tussen Othello en
Desdemona wordt wreed ver
stoord door Jago (Reinier Bulder,
een broer van de regisseur), die
tegenover Othello suggereert, dat
Desdemona een relatie zou heb
ben met Cassio (Age Kramer), de
rivaal van Jago.
hakespeare heeft in het oorspron
kelijk gegeven veel ruimte gela
ten voor een persoonlijk getinte
regie. Ook de rolinterpretatie
biedt vele mogelijkheden. Het
wantrouwen van Othello ten op
zichte van Desdemona en het pa
nisch aandoende zelfverwijt, dat
hij maakt, wanneer hij via Emilia
ontdekt, dat Jago een val voor
hem heeft opgezet, weer 'Nijins
ky' volledig aan de oppervlakte te
brengen.
Na 'Gorter' heeft 'Nijinsky' zater
dagavond wederom bewezen een
hechte dramatische continuïteit
in de verschillende stukken te
kunnen waarborgen. 'Nijinsky'
staat, afgaande op 'Gorter' en
'Othello' voorlopig (tot het te
gendeel wordt bewezen) borg
voor goede repertoirekeuze en
diep-doorleefde acteerkunst.
Arend Bulder, die acteerde in 'Gor
ter', vervulde als regisseur van
'Othello' een wat marginale rol.
Want hoewel de regisseur alle
mogelijkheden heeft een stuk
naar eigen inzicht aan te passen,
heeft hij toch vooral Bart Kiene
en Aartje Duyvenë de Wit toege
staan hun 'eigen Othello' neer te
zetten.
Met Bambi Uden en Reinier Bulder
in sterk bezette ondersteunende
rollen, werd het LAK-theater za
terdagavond een goede plek om
te toeven.
BERT KOEKEBAKKER Scène uit "Othello"
zesde aflevering. Het onderwerp
is de greep van het internationale
geldwezen en in dit geval van de
multinationaal georganieerde
samenwerkende commerciële
banken en het Verenigde Naties
filiaal, het Internationale Mone
taire Fonds op het dagelijks leven
in landen die geld moeten le
nen.
De films tonen wat er allemaal
plaatsvindt, als een land drin
gend om geld verlegen zit. "In
vooral hoe een land in geldnood
al dan niet vrijwillig dient te dan
sen naar de pijpen van de geld
schieters.
Vroeger waren het de rijke landen
die de arme landen van liquide
middelen voorzagen. Sedert de
westerse economie het wat
moeilijker kreeg, de 'oliedollars'
op de markt kwamen en de 'Euro
dollar' verscheen hebben de
bankconcerns die taak overge
nomen. Pas als de banken geen
interesse meer tonen komen niet-
commerciële bronnen, als het
IMF, in aanmerking.
Het is de vraag of de hulp die de
arme. en dus meestal ontwikke
lingslanden, van het IMF kunnen
krijgen zoveel minder kapitalis
tisch van aard is dan de aanbie
dingen van de multinationale
banken.
Het eerste deel, dat maandag is te
zien, gaat over het IMF, en vooral
over de invloed die deze organi
satie op het dagelijks leven in
Jamaica heeft. In de jaren zeven
tig wilde dit Caribische eiland
zichzelf onder aanvoering van de
socialistische regeringsleider
Manley een basis voor toekom
stig welvaart verschaffen. Al het
geld waar Manley de hand op kon
leggen, werd gestoken in de op
bouw van het land: onderwijs,
huisvesting, volksgezond
heid.
Maar de wereldeconomie zat tegen,
evenals het politieke klimaat.
Geleend geld hoort thuis in eco
nomisch interessante korte ter
mijn-projecten. Toen de suiker
stagneerde lieten de banken het
afweten en moest Jamaica aan
kloppen bij het IMF, bij de Ver
enigde Naties. Dat schreef een
versoberingsprogramma voor.
devaluatie van de Jamaicaanse
dollar, enz
Jamaica had geen keus en tiendui
zenden kwamen prompt zonder
werk te zitten. Maar het eiland
voldeed daarmee wel aan de ei
sen die het IMF had gesteld.
NEDERLAND I -
Maandag 27 oktober
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Klem: maatschappelijk aktiviteiten programma (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
19.00 - De wereld van het Jungleboek, serie (VARA)
19.50 - Twee stuivers hoop (VARA)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Twee voor twaalf, kwis (VARA)
22.35 - De politieagent van het kapitaal, actuele documentaire
(VARA)
23.40 - Journaal (NOS)
23.45 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II -
18.25 - Sociale verzekering (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De Vijf, jeugdserie (TROS)
19.25 - Angie (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Scruples (TROS)
21.10 - Eenzaam, tweezaam, driezaam, cabaret-programma
(TROS)
22.00 - Aktua-TV (TROS)
22.35 - Soap (TROS)
23.05 - Journaal (NOS)
23.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR: 18.00 Sport.
18.30 Actualiteiten. 18.45 Kleuterse
rie. 18.55 Achtung Zoll. 19.25 Cultu
reel progr. 19.59 Programmaoverz.
WDR: 18.00 St. Pauli Landungs-
brucken. 18.30 Was sich neckt, das
liebt sich. 18.40 Achtung Zoll. 19.15
Actualiteiten. 19.45 Das Kriminal-
magazin.). 20.00 Journaal. 20.15 Doe.
21.00 Reportages 21.30 Berlin
Alexanderplatz. 22.30 Actualiteiten.
23.00 Das Zimmer nebenan. 23.55
Journaal.
DUITSLAND II
18.20 SOKO 5113, politieserie. 19.00
Journaal. 19.30 Amusementsp?ogr.
20.15 Medisch magazine. 21.00 Ac-
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 1&30 Cursus
Duits. 19.00 Doe. 19.45 Journal 3
Journaal. 20.15 Doc. film. 22.00 Der
merkwurdige Monsieur Victor.
23.35 Journaal.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Poppenfilmserie. 18.05 Vlaams
tekenfilmserie. 18.30 Open School.
18.55 Informatief progr. 19.25 Ver-
keerstips 19.30 Liefdadigheids-
progr. 19.35 Mededelingen en mor
gen. 19.45 Journaal. 20.10 Weerbe
richt. 20.15 Spelprogr. 20.50 Spoils oi
war, engelse serie. 21.40 AnU-love
story. 22.25 Journaal. 22.40 Open
School.
In 1952 werd de gouden palm van Cannes met ieders instemming
aan de Italiaanse inzending „Duesoldi di speranza"(Twee stuivers
hoop) gehecht. Een ondanks de trieste achtergrond van de gebeurte
nissen blijmoedige film, waarmee regisseur Renato Castellani illu
streerdedat het neo-realisme van die tijd zich opperbest met de stijl
van de schelmenroman liet combineren. De VARA laat dit lieve
oudje (vanavond, Ned. 11950 uur) over de beeldbuis gaan.
Hoofdpersoon is de jonge Antonio, die na de demobilisatie in zijn
dorpje aan de voet van de Vesuvius terugkeert. Hoewel hun slechte
leefomstandigheden de levenslust van de inwoners allerminst heb
ben aangetast, treft hij er geen florissante toestanden aan: armoe
de, honger, werkloosheid. Zelf kan Antonio evenmin aan de slag
komen, terwijl hij toch ook voor moeder en zusters moet zorgen.
Dus wordt elke kans gegrepen om lires binnen te brengen en zo zien
we Antonio onder meer in actie als chauffeur van een hoog bejaarde
autobus, als hulpkoster, bloeddonor en plakkaten-plakker voor de
communistische partij. Het valt allemaal niet mee als je ook nog te
maken hebt met een onpraktische mamma mia en een tempera
mentvolle beminde genaamd Carmela. Maar voor de kijker valt er
veel plezier aan te beleven aan Twee stuivers hoop."
,£en rondje Europa met Herman van Veen" poogt een impressie
te geven van een tournee, die van Veen het vorig seizoen maakte
dooreen deelvan Europa. Bij de samenstelling van het programma
ging regisseur Ralph Inbar ervan uit, dat hij de nadruk nu eens met
wilde leggen op de pure registratie van Van Veen 's programmaHet
moesten vooral het leven gedurende zo'n vermoeiende tournee, de
persconferentiesde inspanningen en de ontspanning zijn. die sa
men een beeld geven van Herman van Veen,zoals hij ook buiten zijn
werk is.
Ralph Inba r hoopt Van Veen in zijn programma neer te zetten,zoals
hij hem zelfheeft ervaren, namelijk als "Een aardige man en een
doordouwer". (Ned 2,2T.10 uur).
leder heel uur nieuws. 18.11 Aktua.
18.25 (S) De verhalen van Virgilius
vaTi Tuil 18.30 (S) Rollebolleradio.
18.45 (S) Het zesde continent. 19.02
(S) Tros-country. 20.02 (S) Voorzich
tig breekbaar. 20.30 (S) Peekei: on
gezouten. 21.02 (S) Julio Iglesias
Special. 22.02 (S) Aktua-Sportcafe
NOS 23.02 (S) Met het oog op mor
gen.
HILVERSUM II
18.00 (S) Muziek in vrije tijd P.P.
18.50 Uitzending van de PVDA.
NCRV 19 00 (S) Steen in de vijver.
(19 00 NCRV-Leerhuis. 19.15 Psalm
van de week. 19 40 Rondom het
Woord). 20.00 (S) Muziek in NCRV
studio 2. 21.30 (S) Vondel had een
kousenwinkel). 22.25 Bond zonder
naam. NOS 22.30 Nws. 22.40 Open
School NCRV 23.25 (S) Muziek van
eigen tijd. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS 18.03"(S) Avondspits. AVRO
19.02 (S) Praatpaal 15. 20 02 (S) Het
Stecnen Tijdperk. 21 02 (S) Lichte
muz. 22.02 (S) AVRO's Swmgtime.
23.02 (S) Candlelight.
DINSDAG 28 OKTOBER
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. AVRO 0.02
(S) Pim Jacobs Platenscala 1 02 (S)
In the still of the night. 2.02 (S)
AVRO's Service Station. 6.02 (S) Au
to in. AVRO aan 6.30,7.03. 7.30.8.03
en 8.30 AVRO's Radiojournaal) 9.03
Steunpunt 9 08 (S plus M) Arbeids-
vitaminep. 10.02 De zandbakshow i.
11.02 Desiree, hoorspelserie. 11.30
(S) Uit is IN. 1145 (S) Rondom
twaalf. 13.03 AVRO's Radiojournaal.
13 20 (S) De AVRO Diligence. 13 55
Beursplein 5. 14 02 (S) De vergulde
HILVERSUM II
KRO 7 00 Nws. 7 10 Ochtend-
gymnastiek. 7.20 Het levende
woord. 1.30 Nws. 7.36 Echo. 8.36
ORF Big Band o.l.v. Ernst Kugler
8.50 Postbus 900 9 00 Gymnastiek
voor de vrouw. 9.10 Waterstanden.
9.15 Scheepspraat. 9.20 De letter M.
10.30 Ouder worden we allemaal.
11.00 Schoolradio. (11.00 Grasdui
nen. 11.10 Water- Natuurlyk). 11.30
Ratel. OVERHEIDSVOORLICH
TING. 12.16 Uitzending voor de
landbouw. KRO 12 26 Mededelin
gen voorde land-en tuinbouw. 12 30
Nws 12 36 Echo 13 00 Nws 13 11
GoaL 13.30 Schoolradio. (13.30 Grote
Broer. 13.59 Bolle en Slim 14 05
Waar komt de sla vandaan 14 20
Straks boeken lezen) NOS 14 30
Open School. KRO 15.15 God, hoe
heet je ook alweer. 15 30 Geen ver
boden toegang. 16.30 Het praatpro
gramma. 17.24 Mededelingen. 17.30
M"- 17 36 Echo.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws VARA 7 02
(S) Gesodcmeurdcrs 8 30 (S) Hol
land ze zeggen 10.30 (S) Typosch
Jansen. 1130 <S) VARA's Zoek-
plaatje. 13.30 (S) Spits beeld 15.30
°onkrant. 16.30 (S) Beton.
HILVERSUM IV
TROS 7.00 Nws. 7.02 (S) Capriccio.
9 00 Nws. 9.02(S) Mu/in 30(S) Van
heinde en verre 10.00 (S) Opu* tien
tot twaalf 12 00 Nws 12 02 (S> In
termezzo. 13 00 (S) De meest ver
kochte klassieke tien. 13 30 (S) Ko
ren en korpsen 14 00 Nws 14 02 (S)
14 30 <S> GuiUnteitan.
15 00 (S) Koren en korpsen. 15.23 (S)
Belcantonum
