Hoe de paus onfeilbaar werd Kabinet laat Noorden in de (vries) kou staan... fUMmiiittwn Boek over macht en onmacht van een dogma Steunplan niet meer dan een „prul „Gemeenten moeten hinderwetvergunning kunnen intrekken WOENSDAG 22 OKTOBER 1980 Op 1 november is het precies dertig jaar geleden dat paus Pius XII tot dogma (leerstelling) verklaarde, "dat de Onbevlekte Moeder Gods Maria, altijd Maagd, aan het eind van haar leven met lichaam en ziel in de hemel was opgenomen". Hij verklaarde dat ex cathedra, dat wil zeggen het betrof een kwestie van geloof, dat hij alle katholieken ten gelove voorhield op straffe van zonde. Daarmee werd de tweede onfeilbare pauselijke uitspraak gedaan. De eerste betrof de pauselijke onfeilbaarheid zelf, die tachtig jaar tevoren (in 1870) was afgekondigd door Pius IX. Dat dogma werd toen hevig omstreden en het wordt dat tot op de dag van vandaag. Tien jaar geleden werd het weer actueel door de encycliek "Humanae Vitae" en het boek van prof. Hans Küng "Onfeilbaar?" Thans is de pauselijke onfeilbaar heid opnieuw in opspraak, en wel door het geruchtmakende boek van dr. T.A.B. Hasler: "Hoe de paus onfeilbaar werd". Het ver scheen dezer dagen met als on dertitel: "Macht en onmacht van een dogma". In dit boek toont de auteur zich een felle tegenstander van het dog ma. Hij is het volkomen eens met Küng die in een uitvoerige inlei ding min of meer een samenvat ting geeft van zijn boek "Onfeil baar?" Volgens Küng is er nie mand, behalve God, onfeilbaar. Derhalve de paus ook niet. Wel bestaan er volgens Küng onaan tastbare geloofswaarheden in de kerk. Traditie Het dogma van de pauselijke on feilbaarheid werd in 1870 door Pius IX afgekondigd als besluit van het eerste Vaticaanse conci lie. Hij er\ zijn medestanders ba seerden zich op de evangelietekst "Gij zijt Petrus, en op deze steen rots zal ik mijn kerk bouwen, en de poorten der hel zullen haar niet overweldigen. Ik zal ze de sleutels geven van het rijk der hemelen, en wat gij zult binden op aarde zal ook in de hemel ge bonden zijn, en wat gij zult ont-' binden zal ook in de hemel ont bonden zijn". Verder beriepen zij zich op de kerkelijke traditie en op de diverse concilies in de af gelopen eeuwen. Dr. Hasler toont aan, dat er van een kerkelijke traditie geen sprake is en dat er op de concilies ter zake geen besluiten zijn genomen. Over de interpretatie van de tekst kun je van mening verschillen. In elk geval heeft Jezus Christus nooit gesproken over onfeilbaar heid. Hij zei altijd wel duidelijk wanneer hij het niet eens was met de wet: "maar ik zeg u". In de eerste tien eeuwen is er door de pausen niet over onfeilbaar heid gerept. De eerste die aan de paus onfeilbaarheid toeschreef was de franciscaner pater Petrus Clivi. Johannes XXII wilde er echter niets van weten. Hij be schouwde de onfeilbaarheid als een ontoelaatbare beperking van zijn soevereine rechten en ver oordeelde de pater en zijn leer als "het werk van de duivel". Twee eeuwen later hanteerde kar dinaal Nicolaas van Kues het be grip weer. Na Maarten Luther (1517) werd, als reactie op de pro testanten die het gezag van de paus bestreden, weer gedacht aan de onfeilbaarheid. Het conci lie van Trente (1545-1563) wilde er echter niet aan, ondanks het feit dat de Italianen en de Jezuïe ten erop bleven hameren. In de 18e eeuw schreef een zekere "Fe- bronius", pseudoniem van wij bisschop Johann Nicolaus von Hontheim, een boek tegen de aanspraken van "Rome". De Franse revolutie bracht de om mekeer. Pius VII sloot een con cordaat met Napoleon en bracht daarmee de macht van de voor naamste tegenstanders - de Franse bisschoppen - om zeep. De Maistre wilde een onfeilbare paus. Gregorius XVI had voordat hij paus werd als monnik een boek geschreven waarin hij de onfeilbaarheid verdedigde. Schokkend Zo stonden de zaken ervoor toen Pius IX in 1845 paus werd. Om zijn persoon draait de hele zaak van de onfeilbaarheid. Hij is in de totstandkoming van het dogma dermate overheersend dat de au teur het belangrijk acht zijn fi guur wat nader te analyseren. Het is een schokkend portret gewor den, dat veel verklaart. Pius IX was een epilepticus, die een zekere neiging tot mystiek had en autoritaire trekken vertoonde. Hij was een ijdel man, die vaak aanvallen van woede had, een man ook die onoprecht was en leugenachtig en met een bijten de, kwetsende spot. Tenslotte was hij zeer matig onderlegd en wist hij vaak niet waar men het over had. Hasler vraagt zich af of Pius IX wel toerekeningsvatbaar was. Hij wordt in zijn vraagstelling ge steund door onder anderen bis schop Hefele, die schreef dat deze man zijn tegenstanders "één voor één afslachtte", onder meer door huwelijksdispensaties te weige- Ook bisschop Dupanloup was zeer negatief over de paus. Hij schreef op 28 juni 1870: "Ik ga niet meer naar het concilie. De geweldda digheid, de brutaliteit en nog meer de onoprechtheid, leugen achtigheid en ijdelheid maken het mij onmogelijk". Op de vooravond van de plechtige afkondiging bezwoer hij de paus er niet toe over te gaan. "Hij is krankzinnig of hij houdt mij voor krankzinnig" was Pius' commentaar. Propaganda PAUS PIUS IX OMSTREEKS 1853 Naar een geschilderd portret in de Bibliuthèque Nationale Tenslotte beschrijft de auteur mee slepend de wijze waarop Pius propaganda liet bedrijven voor zijn dogma. Er moest voor wor den gestreden "usque ad effusio- nem sanquinis" (tot het vergieten van hun bloed toe). Er versche nen artikelen vóór en bisschop pelijke brieven en er werden de paus speciale petities aangebo den. Soms waren deze petities gewoon besteld. De schrijvers vóór werden omstandig gepre zen; de tegenstanders werd door de paus "roekeloosheid, dwaas heid, overstand en brutaliteit" verweten. Hun boeken kwamen op de index, "quocumque idio- mate", in elke taal, zoals met na druk werd gezegd. Bij verkiezin gen werd gemanipuleerd en handtekeningen werden in het geheim verzameld. Pius IX ging nog verder: hij schold de tegenstanders uit "voor rotte vis", zette na het kussen van de voet door een patriarch (tegen stander natuurlijk) zijn voet op het hoofd van betrokkene cn maakte zelfs ruzie met kardi naal Guidi (volgens beweringen zijn zoon). Pius IX begon zijn studie vrij laat en als Giovanni Mastoi hield hij van vrouwen. De nuntii werkten als verklikkers en de pers werd gemanipuleerd. De tegenstan ders waren murw gemaakt en toen de dag daar was leek het er op dat iedereen vóór was en blij. De werkelijkheid was anders. Tal lozen verlieten de kerk omdat zij zich met dit dogma niet konden verenigen. In 1950 verlieten wederom velen de katholieke kerk uit protest. Na "Humanae Vitae" - voor alle dui delijkheid: een encycliek en geen dogma - hielden velen de kerk ook voor gezien. Het is te hopen dat de bisschoppen, thans in Rome bijeen om zich over de materie, die in "Humanae Vitae" aan de orde wordt gesteld, te buigen en hun mening te ge ven, de moed durven opbrengen zich van het pauselijke woord in deze van Paulus VI en eigenlijk ook van deze paus te distantiëren. En als ze te veel in de ban zijn van paus en "Rome", moeten zij het boek van Hasler maar eens ter hand nemen. En ik raad het niet alleen kardinalen en bisschop pen aan, maar iedereen die zich met "Rome" verbonden voelt. De anderen zullen het op voorhand met de auteur eens zijn, denk ik. "Hoe de paus onfeilbaar werd". "Macht en onmacht van een dogma". Dr. A.B. Hasler; uitg. In den Toren; f 35,-. THEO KROON De raad voor de zending van de Nederlands Hervormde Kerk or ganiseert van 2 tot 9 november de najaarszendingsweek, die deze keer als thema heeft "Uw ko ninkrijk kome". Uitgangspunt voor deze zendingsweek is de conferentie van de Wereldraad van Kerken over zending cn evangelisatie die dit jaar in het Australische Melbourne werd gehouden en over hetzelfde on derwerp ging. Ter gelegenheid van de zendingsweek is een dub belnummer over deze conferen tie verschenen van het gezamen- lijke zendingsblad "Vandaar" van hervormden en gerefor meerden. O De gereformeerde vereniging ter bestrijding en voorkoming van verslaafdheid aan alcohol en drugs (GVAD) zal in Kampen een opvangcentrum stichten. Een pand aldaar, dat reeds onderdak biedt aan een klein aantal ex-ver- slaafden, zal verbouwd worden. De capaciteit zal twintig bedden bedragen. Twee kleine kerken, de Refor med Presbyterian Church in Ier land en de gelijknamige kerk in de Verenigde Staten, hebben hun lidmaatschap van de Gerefor meerde Oecumenische Synode (GOS) opgezegd. Eerder verbrak een lidkerk in Noord-Ierland de banden met deze organisatie. Ook de Schotse Free Church overweegt deze stap. Deze ker ken hebben vooral bezwaar tegen het feit dat de G.O.S. op de laatste vergadering (juli. nimes) niet de Gereformeerde Kerken in Ne derland heeft geroyeerd. Zij zijn van mening dat de gereformeer den in theologisch opzicht veel te vrijzinnig zijn. Bovendien hebr ben ze bezwaar tegen het gere formeerde lidmaatschap van de Wereldraad van Kerken. De belangstelling voor de natio nale bijbel week 1981 die wordt gehouden van 25 tot 31 januari, groeit snel. Het aantal aanvragen van materiaal - preekschema's, gespreksbrochures, vouwbladen en affiches - is in een paar dagen verdubbeld. Dit heeft de organi serende instantie, de raad voor contact en overleg betreffende de bijbel (RCOB), op haar jongste vergadering vastgesteld. Er zijn 13.000 proefzendingen aan paro chie- en kerkeraden de deur uit gegaan. Omdat deze hier en daar laat zijn ontvangen, heeft de RCOB de aanvraagtermijn ver lengd van 1 tot 15 november. In de RCOB werkt een groot aantal kerken en bijbelorganisaties sa men. Hij organiseert de bijbel- week om de twee jaar, in de Beroepingen: Nederlands Her vormde Kerk: Beroepen te Hui zen: A.W. van der Plas, Rijssente Genemuiden: J. van Rossum, Huizen; te Leiden: A.T. Kramer, laatstelijk zendingspredikant (Christelijk Evangelische Kerk van Timor), wonende in Oegst- geest; te Arnemuiden (toezeg ging): G.S.A. de Knegt, Barne- veld; aangenomen naar Ouden hoorn (nadere beslissing): Ph.J. Leenmans uit Wedde (part-time), die bedankte voor Meeden-Om- melanderwijk; aangenomen naar Pijnacker (toezegging): F. Hou- wert. laatstelijk predikant te Jo hannesburg (Nederduitsch Her vormde Kerk van Afrika), uit Echteld, die bedankte voor Hil versum; naar Deventer G. van Dijk, Noordlaren: naar Baren- drecht (buitengewone wijkge- meente): J. Plomp, kandidaat te Werkendam; naar Bergentheim: C. Hakkenberg, Lopikerkapel; bedankt voor Oene en voor Stol wijk: J.J.W. Mouthaan, Nun- speet. Gereformeerde Kerken: Bedankt voor Boskoop: L.H. Kwast, Kol- lum. Gereformeerde Kerken Vrijge maakt: Aangenomen naar Hat- tem: B. van Zuijlekom. Assen- Zuid, die bedankte voor Drach ten en Zwolle; naar Lelystad: P. de Wit. kandidaat te Kampen, die bedankte voor Daarlerveen, Le- mele-Lemelerveld, Oldehove, Rijswijk, Ulrum in combinatie met Houwerzijl, Vlaardingen. Veenendaal. Waardhuizen (c a.), IJsselmuiden-Grafhorst in com binatie met Zwartsluis, Zaanslag en voor Zaandam; bedankt voor Helpman: M. Brandes te Ermelo; beroepbaar de classis Zwolle prep. geexamineerd en beroep baar verklaard. K. Jonker, kan didaat, Simon van Slingelandt- plein 15. 8022 BH Zwolle. Gereformeerde Gemeenten: Be roepen te Scheveningen: D. Rietdijk te Vlaardingen; te Oud dorp. C. van de Poel te Yerseke; bedankt voor Emmeloord: N.W. Schreuder te Goes; voor Bent* huizen en Zwijndrecht J. Karens te Opheusden; aangenomen naar Capelle aan den IJssel: Pieter Blok te Dirksland. DEN HAAG - Het Noorden kan vandaag kennis nemen van een van de meest verhullen de en tegelijk onthullende rapportages die ooit over het gebied zijn verschenen. Het zogenaamde „Voortgangs rapport ISP" dat kamerle den en statenleden in het Noorden vandaag zal infor meren over het rijksbeleid ten aanzien van deze regio, vertelt in fraaie taal en koele cijfers twee harde waarhe den. Die zijn: het beleid heeft succes en ook: het beleid gaat falen. Deze twee tegenstrijdige medede lingen kunnen betekenen dat de waarheid wel ergens in het mid den zal liggen. Met andere woor den: het beleid heeft geen succes maar het faalt ook niet. Kortom: het ISP (Integraal Structuur Plan) gaat zoals het moet gaan. Niets is minder waar. Het enige dat het ISP-voortgangsrapport van daag oplevert, is een grotere ver warring dan ooit. Het beschrijft luidkeels de mooie afspraken tussen rijk en Noorden, maar kan tevens niet heen om de conclusie dat de afspraken niet werken. Misschien beten de afspraken hebben niet het gewenste ge volg. In het algemene deel van het rap port zijn 2575 arbeidsplaatsen te vinden die het ISP heeft opgele verd. En tevens de conclusie dat de doelstelling, het gelijkblijven van de regionale werkloosheid, is gehaald. Maar zelfs deze laatste „waarheid" van de ISP-makers kan de toets der noordelijke kri tiek niet doorstaan. Het lijkt zo mooi maar geschreven wordt dat aan het patroon van de verwe zenlijking van de taakstelling voor 1979 „lijkt te zijn voldaan". Gelukkig is die voorstelling van zaken gekozen en niet het apert onjuiste „is gehaald". Misleidend Toch blijkt ook de suggestie dat men het wel lijkt te hebben ge haald een zeer misleidende. Er is integendeel allerminst iets ge haald. Het is mislukt. Alleen kost het de samenstellers van de ISP- voortgangsnota geweldig veel moeite om de erkenning van de mislukking in de mond te nemen, laat staan op te schrijven. Pagina's lang wordt geprobeerd uit te leggen hoe goed het toch wel is gegaan met werkgelegenheid en het scheppen van nieuwe en het behouden van bedreigde banen. Maar het eindresultaat is nul. Want de regionale werkloosheid is wel degelijk gestegen. De ISP- makers hebben formeel gelijk als ze het gelijkblijven verwoorden. Tot eind 1979 was dat wel zo. Maar in hun beschouwingen gaat de ontwikkeling in de eerste maanden van 1980 ten onder in een prietpraterige sneeuwbui. Terwijl het er juist om gaat te we ten hoe de zaak zich in dit jaar verder ging ontwikkelen. Over twee maanden is 1980 voorbij en 1979 is nu al een grijs verleden geworden. Een paar zinnen die de provincies aan het rapport hebben bijgedra gen, spreken klaarder taal dan de tevredenheid uit het rijksgedeel te. Terwijl de ploeg ISP-makers van minister Van Aardenne op timistisch becijferde hoe goed het wel ging, spreken de provin cies over fors verlies van werk: Friesland noemt 350 verloren ba nen, Groningen meldt de afbraak in de industrie (Philips, Avebe en Okto scheppen honderden werklozen) en Drente vreest 700 tot 800 industriearbeiders in de WW. Niet het koele eindcijfer van 1979 telt dus als beoordeling voor het ISP-beleid, maar de beschikbare verwachtingen uit begin 1980. En die bevatten alleen ai in de parti culiere sfeer een kleine 3000 ver dwenen of te verdwijnen banen, hetgeen met aanleverende func ties op 4500 „tekort-banen" kan worden geschat. Een fikse knauw dus na het eerste ISP-jaar. Banen weg Wie dan de inspanningen ziet, kan onmogelijk onder de indruk ko men. Het particuliere werk (1700) dat erbij kwam zat voor meer dan de helft (915 arbeidsplaatsen) in het „behoud". Nieuwe banen komen voor de helft voor reke ning van de NOM-deelnames en slechts 540 nieuwe banen zijn de gepremieerde vestigingen. Sa menvattend kan men stellen: de winst van 1700 banen in 1979 valt in het niet bij de 4500 die dreigen te verdwijnen in dit jaar. heid niet groter laat worden, moet wel zeer grote oogkleppen ophebben of er duur voor betaald worden de verkeerde dingen te zeggen. Het is allerminst leedvermaak die- tot de conclusie leidt dat het ISP zoals voorspeld, zou gaan mis lukken. Al vaak is gewag ge maakt van de overdreven ver wachtingen en valse beloften die in het ISP-kader zijn gewekt en gedaan. De reden daarvan was, dat voorspellingen deels op drijf zand gebaseerd waren, deels op niet waar te maken toezeggin gen. Voorbeeld van zo'n non-beleid is het Onderwijs Plan Bureau in Emmen. Dat werd jaren geleden al beloofd, toen weer geruisloos in de la gelegd, totdat de Tweede Kamer er in maart over begon te donderjagen. O, géén minister Pais, maar het komt echt hoor! Nog geen half jaar later laat de onderwijsminister weten dat er gèèn geld is en er „voorlopig" DeEemshaven had het paradepaardje van hel Nourden moeten worden. Hel tegendeel ishet geval. Het terrein ligt braak. Bedrijven zijn niet in vestiging geïnteresseerd. niks van komt. Weg 120 hoog waardige arbeidsplaatsen voor Emmen. En dan heet die plaats ook nog groeipool. Non-beleid Ander voorbeeld van non-beleid: Albeda wil de oudere arbeiders in 't Noorden één jaar eerder pen sioneren dan elders. Legt 30 mil joen op tafel zonder dat hij weet of zoiets kan. Vorig jaar mislukt, dit jaar komt er opnieuw niks van. .De 1500 banen die zo'n maatregel vorig en dit jaar opge leverd zou hebben, zijn niet ge haald. Wat oudere werklozen, E- werkers, zijn de houtwallen inge stuurd, om toch nog maar iets van het geld te besteden. Moest onthullende van het voort gangsrapport is de becijfering van de ÏSP-kosten in de toe komst. Het moet allemaal met wat minder geld. Dat is een vreemde voorstelling van zaken. Want tot nu toe ging het eerst in 1977-1978 om wat „losse flodders", daarna tussen 1979 en 1982 om „gelijk blijven" en tot 1985 om het „inhalen" van een achterstand. Terwijl dus met de beschikbare middelen het ge- lijkhouden van de achterstand al te kort schiet, wordt voor het in halen van die achterstand met minder geld volstaan. DEN HAAG (GPD)- Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat gemeenten de be voegdheid krijgen om verleende hinderwet vergunningen weer in te trekken, indien be drijven geen maatre gelen willen nemen om de door hen veroor zaakte hinder te beper ken. PvdA, D'66 en CDA deden zo n voorstel gisteren tijdens de behandeling van de door mi nister Ginjaar (milieuhygië ne) ingediende voorstellen tot wijziging van de bestaande Hinderwet. De fracties vin den voorts dat de mogelijk heden van de gemeenten om strafmaatregelen tegen over tredende bedrijven te nemen worden uitgebreid. r>r> Zo willen onder meer CDA, WD en PvdA dat gemeenten ook dwangsommen aan be drijven kunnen opleggen. Dit in die gevallen waarin sluiting van het bedrijf een te zware straf wordt geacht. Dan zou, zo betoogde CDA-woord- voerder Deetman. ook de verplichte sluitingsbevoegd heid in een vrijwillige kunnen worden omgezet. Tripels (WD) vond dat het nu voorgestelde straffenpakket geen aanscherping behoeft. Het voorstel van de PvdA om milieu-delicten onder te brengen in de Wet Economi sche Delicten - wat sluiting en dus grote problemen tot gevolg kan hebben - deelde hij niet. Hij ziet meer heil in het opleggen van dwang- het CDA. klonk nogal wat kri tiek op de voorgestelde wijzi gingen, die deze fracties lang niet ver genoeg vinden gaan Een belangrijk kritiekpunt bleek de vraag wanneer hin derwetvergunningen moeten worden verleend. Tot nog toe gebeurt dat pas wanneer een bedryf of Inrichting gaat „draaien", wanneer de hinder dus voor het eerst gaat optre den. De minister stelt nu voor om de vergunning-verlening te laten ingaan bij de „oprichting", dus de bouw. van het bedrijf. Volgens de nieuwe wet kan een gemeentebestuur bepalen dat in delen van de gemeente zonder vergunning hinder- wet-plichtipe bedrijven wor den opgericht l i 'A h IA en D'66 vinden echter dat 'i>' gemeenten dan ook delen moeten kunnen aanwijzen waar in het geheel geen hin derende bedrijven mogen komen. Met andere woorden: iets wat veei moeilijker is, in feite de grootste klus ooit voor het Noorden ver richt, moet betaald worden met een kleinere pot geld. Wie het ISP-rapport leest, mag zo op me nige verrassing stoten. Het ISP-voortgangsrapport is deels onwaar, achterhaald, onwaarach tig, vaag. met zichzelf in tegen spraak, kortom, als beleidsstuk een prul. Het ergst zijn de gevol gen van het „beleid" in het rap port: de werkloosheid neemt toe, méér dan gemiddeld in Neder land en de werkelijke achter stand wordt versluierd. Een angstwekkend vooruitzicht voor het Noorden. PvdA: vragen over kinderbedjes DEN HAAG (ANP) - De PvdA-frac- tie in de Tweede Kamer verlangt maatregelen die ongevallen met kinderbedjes in ziekenhuizen moeten uitsluiten. Naar aanleiding van een recent on geval in een ziekenhuis waarbij een patientje het leven verloor hebben de c cialisten T ussaint en Muller-van Ast zich schrifte lijk tot staatssecretaris Veder- Smit gewend. Zij willen weten in hoeverre in dit geval mede sprake is geweest van onvoldoende toe zicht op de desbetreffende afde ling. Voorts vragen zij wtnneef een. aangekondigde, wettelijke regeling inzake de deugdelijk heid van kinderbedden en -boxen tot stand komt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 23