'In het leger is
geen plaats voor
atoompacifisten'
Te weinig aandacht voor lichte misdaad
Dodewaard: het kleine front van het grote onbehagen
Verdeelde reacties op brief minister
Bond Zonder Naam
moet hotels verkopen
Binnenkort
visumplicht
voor Turken
STRAATSBURG (ANP) - Neder-
land zal waarschijnlijk binnen
enkele dagen een visumplicht
voor Turken invoeren. Een Turk
se delegatie voert vandaag in
Brussel besprekingen met verte
genwoordigers van de drie Be-
neluxlanden over de manier
waarop een visumplicht moet
worden ingevoerd, en minister
Van der Klaauw verklaarde giste
ren in Straatsburg te verwachten
dat kort na het overleg in de Bel
gische hoofdstad een beslissing
zal worden genomen.
De minister zei niet hoe deze beslis
sing zal uitvallen, maar zijn
Luxemburgse collega Gaston
Thorn heeft verklaard dat het in
voeren van een visumplicht on
vermijdelijk is. Omdat tussen
België, Nederland en Luxem
burg een paspoortunie bestaat,
moeten de drie landen gemeen
schappelijk beslissen over het
onen presenteert de
3 kollekties van
Neerlands toonaangevende
meubelindus
GELDERLAND LEOLUX
ARTIFORT PASTOE COJA
PLOEGSTOFFEN AUPING
anders denken over wonen
Hulshoff Wonen in het
hart van Leiden:
Nieuwe Rijn
Minister De Ruiter: „Kleine criminaliteit komt het meest voor
(Van c
parlementaire redactie)
DEN HAAG - Het verontrustend lage op-
sporingscijfer van de kleine criminaliteit
moet opgevijzeld worden. Er is een dis
crepantie ontstaan tussen de aandacht
die de politie schenkt aan de zware mis
daden en de lichtere. Dit zei minister De
Ruiter donderdag in de Tweede Kamer
tijdens de behandeling van de hoofd
stukken over politie in de begrotingen
van justitie en binnenlandse zaken.
De Ruiter kan wel begrijpen hoe die aan
dacht voor de zware jongens in de prak
tijk is ontstaan. Vooral deze misdaden
roepen immers grote ongerustheid bij
het publiek en de politie heeft het gevoel
dat er iets aan gedaan moet worden.
De kleine criminaliteit komt echter het
meest voor. Verder zijn het juist de een
voudige inbraken, de baldadigheid en de
vernielingen die het gevoel van onrust
bij de bevolking doet opkomen, aldus
De Ruiter.
Meer tijd
De minister wil dan ook dat de politie meer
tijd vrij gaat maken voor de lichtere ge
vallen. Daarnaast moet de politie door
gaan met experimenten die nu in
Utrecht en Leiden gehouden worden
over een betere aanpak van de lichte
criminaliteit, waarbij de nadruk wordt
gelegd op een systematische aan-
pak.
Daarnaast moet meer gedaan worden aan
preventie naast repressie. De politie
moet dichter bij de mensen komen door
surveillances. Hierdoor ontstaat een be
ter begrip bij het publiek voor de taak
van de politie, waardoor de bereidheid
tot meewerken aan aangifte en registra
tie van eigendommen zal toenemen,
hoopt De Ruiter.
Ook de warenhuizen moeten volgens hem
meer aan voorkoming doen. De opstel
ling van de waren nodigen bijna uit tot
diefstal, meent de bewindsman. In na
volging van een werkgroep veiligheid
banken, die ingesteld is toen de ban
kovervallen een aantal jaren geleden
toenamen, wil de minister een commis
sie instellen waarin politie en bedrijven
zich kunnen beraden over maatrege
len.
Kwaliteit
Om een betere kwaliteit van de politie te
bereiken, is het volgens De Ruiter en
Wiegel (binnenlandse zaken) nodig dat
de onevenwichtige leeftijdsopbouw
aangepast wordt Daartoe zal de mini
mumleeftijd voor toetreding verhoogd
worden van 17 tot 19 jaar. Daarnaast zal
bekeken worden of de maximumleeftijd
ook omhoog kan worden zodat meer er-
t bij de politie terecht kun-
De ministers wezen eensgezindheid het
verschoningsrecht van politiemensen
af. Volgens hen moet iedere politieagent
volledig inzetbaar zijn. Het zijn allemaal
beroepsmensen en zij behoren voordat
zij bij de politie gaan te weten wat dat
betekent, aldus De Ruiter.
Wanneer een agent gewetensbezwaren
heeft, moet hij die met zijn directe chef
uitpraten. Dit betekent dat de uitkomst
van die gesprekken niet voor elk geval
gelijk zal zijn omdat elke commandant
anders zal oordelen.
De minister heeft dan ook grote moeite
met een motie van mevrouw Wessel-
Tuinstra (D'66), die wil dat de regering
grenzen opstelt voor individuele geval
len, waarbinnen de commandanten een
afweging kunnen maken. Met deze mo
tie wordt de zaak te geïnstitutionali
seerd, vindt De Ruiter.
Thans kunnen Turken, mits zij over
voldoende middelen van bestaan
beschikken, als tourist (zonder
visum) drie maanden in Neder
land blijven. Vinden zy in die pe
riode een baan, dan krijgen zij
vergunning om langere tijd te
blijven.
In het ministerscomité van de Raad
van Europa, dat gisteren in
Straatsburg vergaderde, verweet
de Turkse minister van buiten
landse zaken liter Türkmen
Frankrijk en West-Duitsland,
landen waar een visumplicht be
staat, schending van het hand
vest van de Raad. Invoering of
handhaving, van visa door de
(eenentwintig) bij de Raad van
Europa aangesloten landen valt
niet te rijmen met het streven
belemmeringen voor contacten
tussen onderdanen zo veel mo
gelijk weg te nemen. Waarschijn
lijk omdat de Beneluxlanden nog
geen formeel besluit hebben
aangekondigd, noemde Türk
men deze niet.
ADVERTENTIE
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Wie gewetensbezwaren heeft tegen kernwapentaken, hoort
in het leger niet thuis. Defensie-minister De Geus heeft dat in een brief aan
alle legeronderdelen duidelijk gemaakt.
Beroepsmilitairen die kernwa
pentaken weigeren, hangt ont
slag boven het hoofd. De Vereni
ging van Dienstweigeraars stelt
in een verklaring dat de minis
ter met zijn brief het nadenken
over toepassing van gewelds
middelen door het Nederlandse
leger de kop indrukt.
In zijn lange brief schrijft de minis
ter dat het democratisch uitge
stippelde defensiebeleid „loyaal
moet worden uitgevoerd", ook
als daarin kernwapens een plaats
hebben. Dienstplichtigen die
daar bezwaar tegen hebben,
kunnen een beroep doen op de
Wet Gewetensbezwaren. Be
roepsmilitairen met gewetensbe
zwaren moeten volgens de be
windsman ontslag nemen.
Wie geen ontslag neemt, moet alle
opdrachten uitvoeren, ook als die
met kernbewapening in verband
staan. De Geus noemt dat een
„principieel uitgangspunt waar
aan niet kan worden getornd"
Algemene inzetbaarheid van de
militair is van groot belang voor
de krijgsmacht.
Ontslag
„Met twee soorten personeel, na
melijk met mensen op wie wel en
op wie niet onder alle omstan
digheden kan worden gerekend,
kan de krijgsmacht haar op
dracht niet vervullen", schrijft
De Geus. „Beperking van de in
zetbaarheid leidt tot verminder
de geschiktheid van de militair.
Dit kan uitlopen op beperkingen
in de carrièregang of op ont
slag".
De minister schrijft voorts dat over
kernbewapening vrijuit mag
worden gesproken door militai
ren. Bij het benutten van hun
recht op vrije meningsuiting
moeten ze volgens hem echter
uitgaan van „loyaliteit jegens de
organisatie en de mensen die
daarin werken". De Geus dringt
in zijn brief daarom aan op grote
terughoudendheid bij het uiten
van kritiek op het kernwapen-
beleid.
De Vereniging van Dienstweige
raars is daarentegen van mening
dat de minister de Wet gewetens
bezwaren militaire dienst mis
bruikt om zowel dienstplichtigen
als beroepsmilitairen die geen
kernwapentaken willen vervul
len monddood te maken. De or
ganisatie zegt steun toe aan „allen
die binnen het leger opkomen
voor rechten als vrijheid van me
ningsuiting en het recht dienst
bevelen te weigeren"
Verdeeld
In politiek Den Haag is de brief van
minister De Geus met gemengde
gevoelens ontvangen. Woord
voerders van WD en CDA in de
Tweede Kamer reageerden giste
ren positief. WD-woordvoerder
Blaauw sprak van een "realisti
sche brief', terwijl Couprie
(CDA) bevestigde dat de minister
met zijn standpunt op de CDA-
lijn zit.
Defensiespecialist Stemerdink van
de PvdA liet zich kritisch uit.
"Elke militair heeft op elk mo
ment het recht, vaak zelfs de
plicht, om bevelen te weigeren",
zei hij. Volgens Stemerdink is de
minister er zich onvoldoende van
bewust dat een groot aantal be
roepsmilitairen bezwaren heeft
tegen het gebruik van kernwa
pens.
Kapitein Stelling, een beroepsmili
tair die het met de defensietop
aan de stok heeft over zijn
atoompacifisme, sprak gister
avond van "een bedroevende
brief'. Ook hij wees erop, dat een
aanzienlijk aantal militairen met
gewetensbezwaren worstelt. "Ik
beschouw de brief als een doel
bewuste poging om de discussie
hierover uit de krijgsmacht te
bannen", aldus Stelling. Hij was
teleurgesteld, dat de minister in
zijn brief volledig voorbijgaat aan
de ethische, strategische en juri
dische bezwaren die tegen het
gebruik van kernwapens kunnen
worden aangevoerd.
DEN HAAG (GPD) - Enkele
honderden demonstranten heb
ben gisteren op het Haagse Bin
nenhof steun betuigd aan de
"Dwaze Moeders van de Plaza
de Mayo", die op geregelde tij
den in het Argentijnse Buenos
Aires protesteren tegen vermis
sing of gevangenhouding van
hun kinderen en echtgenoten.
Na een stille rondgang door Den
Haag werd op de Argentijnse
ambassade een protestbrief be
zorgd.
Financiële reserves uitgeput
„Groote Keyser"
spoedig ontruimd
DEN HAAG (GPD) - De gemeente
Amsterdam en de regering zullen
volgens minister Wiegel op korte
termijn tot overeenstemming
komen wat betreft de gekraakte
Groote Keyser in de hoofdstad.
De ontruiming zal dan ook niet zo
lang meer op zich laten wachten.
De ministers hebben het ge
meentebestuur laten weten dat
zij bereid zijn al het benodigde
materieel en personeel beschik
baar te. stellen voor een ontrui
ming.
HAARLEM (ANP) - De Bond Zon
der Naam ziet zich door finan
ciële problemen gedwongen haar
twee hotels te verkopen. Het gaat
om het hotel 'Land en Bosch' in
Haarlem en hotel 'Sin Nombre' in
Cubellas in Spanje. Woordvoer
der mr. L. Laus zei gisteren des
gevraagd dat 'exploitatie-beëin
diging' van de hotels noodzake
lijk is geworden door de finan
ciële tegenvallers, ontstaan door
de aankoop van een derde hotel
in Zand voort in december 1977.
Dit hotel, 'Sonnewende', dat in
middels is gesloopt, heeft zoveel
van de financiële reserves van de
bond gevergd dat verkoop van de
overige twee hotels nu onont
koombaar is om het verdere
voortbestaan van de bond te
kunnen waarborgen.
Volgens mr. Laus probeert de bond
de hotels als 'going concerns' van
de hand te doen waardoor de
werkgelegenheid van het totaal
35 man tellende personeel ge
handhaafd zou kunnen blijven.
Lukt dat niet, dat is ontslag niet
uitgesloten, aldus mr. Laus.
De Bond Zonder Naam. die onge
veer 300.000 leden en begunsti
gers kent, richt zyn activiteiten
vooral op minder-validen. alleen
staanden en bejaarden. De hotels
van de bond zijn speciaal op deze
groepen ingesteld. Het hotel
'Sonnewende' zou eveneens
worden aangepast aan het gas-
tenbestand van de bond, maar de
renovatie bleek zo duur uit te
vallen dat besloten werd tot
sloop. Plannen om een nieuw ho
tel te bouwen zijn inmiddels op
gegeven. Volgens mr. Laus is de
belabberde financiële gang van
zaken rond het hotel Sonnewen
de vooral te wijten aan 'de onfor
tuinlijke connecties van de bond
met de beleggingsmaatschappij
Finlea'. Deze onsoliede maat
schappij' heeft volgens de
woordvoerder van de bond zeer
slechte adviezen uitgebracht
ARNHEM (GPD) - Vanaf het ten
tenkamp dat is verrezen in de
weilanden bij Valburg, vertrekt
morgen kort na het ochtendglo
ren een stoet die zijn weerga niet
kent in Nederland: 10.000 de
monstranten marcheren af naar
de kerncentrale van Dodewaard.
Over de smalle dijkweggetjes
trekken de lange kolonnes even
ongestoord voort met hun herfst-
yakantiedagen, hun idealen en
hun veldhospitalen. Het bouw
werk aan de rivier, dat niet alleen
hun gedachten maar ook het wij
de landschap geheel beheerst,
wenkt al niet eens van verre -
slechts zes kilometer scheiden de
duizenden uit het tentenkamp
van de in een onneembaar ves-
tingswerk veranderde kerncen
trale. Drie cordons en driedui
zend politiemannen scheiden
hen op de laatste kilometer van
hun doel: overgave en sluiting
van de centrale van Dodewaard,
die uit het vlakke land van de Be
tuwe oprijst als het begin maar
ook als het omstreden symbool
van een kernenergietijdperk in
Nederland.
Of we dat tijdperk ooit echt gaan
beleven, is nog maar de vraag.
Partijprogramma's en enquêtes
bewijzen dat het verzet tegen
kernenergie de laatste jaren
groeiende is. En zelfs in het rege
ringskamp stijgt het begrip voor
de argumenten van de tegen
standers. Sluiting van de kern
centrales in Dodewaard en Bors-
sele zou het gevolg kunnen zijn
van een maatschappelijke dis
cussie over kernenergie, heeft
minister-president Van Agt vori
ge week in de Tweede Kamer ge
zegd.
Confrontatie
Heel andere taal dus dan het bouw
plan voor die nieuwe kerncen
trale waarmee minister Van Aar-
denne eerder dit jaar op de prop
pen kwam. De minister van eco
nomische zaken is er morgen, en
de rest van de spannende herfst
vakantie, natuurlijk niét bij wan
neer de anti-kernenergiebewe-
ging in de weilanden van de Be
tuwe de confrontatie aangaat met
de tot de tanden gewapende
overheid, die zich immers niet
door geweld de wet wil laten
voorschrijven.
Maar zijn naam is onverbrekelijk
verbonden met een demonstratie
die op een angstaanjagende ma
nier uit de hand kan lopen - hy is
de man die de al jaren geleden
beloofde maatschappelijke dis
cussie over kernenergie nog
steeds niet van de grond heeft
gekregen. Van Aardenne is een
overtuigd voorstander van de
toepassing van kernenergie, en
dat is zyn goed recht. Maar voor
velen was het minder begrijpelijk
dat het met de toegezegde 'brede'
discussie een en al vaagheid en
uitstel is geworden. Belofte
maakt schuld, en dat herinner
den de tegenstanders van kern
energie zich vooral na 'Harris-
burg' maar al te goed.
Vanaf dat moment werd het verzet
vooral onder de jeugd, feller en
massaler. Het kabinet onderken
de de kracht van deze protestbe
weging; het plan voor de discus
weinig elegant voorbeeld van
democratische discussie. Maar
alleen al om psychologische re
denen hadden Van Aardenne en
milieu-minister Giryaar er goed
aan gedaan in elk geval antwoord
te geven, zodat men zich aan de
andere kant in elk geval serieus
genomen kon voelen.
Energienota
Terwijl iedereen zich ineens weer
het zwijgen van die bureaula, en
de weggemoffelde maatschap
pelijke discussie herinnerde,
volgde op de afbouw-eis dat soort
hooghartig zwygen dat zoveel
onbedaarlijk geschreeuw kan
losmaken. Men hoorde pas weer
van de minister toen hij met een
energienota kwam en daarin te
kennen gaf nog eens drie kern
centrales te willen bouwen. De
vele duizenden actief by de anti-
kernenergiebeweging betrokken
Nederlanders werd het nu geheel
rood voor de ogen en vanaf mor
gen is Dodewaard 'frontge
bied,.
Van de herfst-manoeuvres in Do
dewaard moet men maar het al
lerbeste hopen. Bekend is dat het
de overheid zeer menens is met
de harde aanpak van mensen die
het recht in eigen hand willen
nemen. In alle toonaarden is in de
Tweede Kamer ook al gezegd dat
de actievoerders dan misschien
wel gelijk kunnen hebben, maar
nog steeds geen gelijk hebben
gekregen in het parlement.
Bekend is ook dat er in de op ge
weldloosheid hamerende bewe
ging die morgen naar Dodewaard
oprukt, een onderstroom is van
actievoerders die er wat harder
tegenaan gaan omdat men met
zo'n blokkade wel het verkeer,
maar niet de kerncentrale kan
ontregelen. Maar we moeten na
tuurlijk ook het allerbeste hopen
van die maatschappely ke discus
sie, waar zo iedereen zo lang en
tevergeefs naar heeft uitge-
Stuurgroep
Van Agt heeft nu, om het opgeroe
pen kwaad te bezweren, mooie
toezeggingen Rcdaan in de Ka
mer. In werkelijkheid heeft een
jarenlang stelselmatig negeren
van de grote anti-kernenergie
beweging en de weinig doortas
tende aanpak van de discussie
belofte de bekende moeilykhe-
den op de lange baan geschoven.
Zo staat al zeer lange tyd vast dat
de hele discussie over de toe
komstige energievoorziening
moet berusten by een landelijke
stuurgroep.
Bekend is dat Van Aardenne en zyn
adviseurs nog steeds geen kandi
daten hebben gevonden voor het
voorzitterschap. Bekend is ook
dat door al dit soort halfslachtige
kwesties de vertraging al zo groot
is dat het niet voor 1983 wordt
voordat de maatschappelyke
discussie uiteindelyk zal uit
monden in besluitvorming. Het
zal zeker 1985 zyn voordat in het
vergaderzieke land de voor- en
nadelen van kernenergie en an
dere oude en nieuwe energie
bronnen op een rijtje zyn ge
zet
sie, waarin iedereen zijn zegje
mocht doen, bleef in een Haagse
bureaulade liggen, en Vervolgens
liet Van Aardenne pas weer van
zich horen op een wijze die veel
kwaad bloed zette.
Vergunning
De anti-Dodewaardbeweging
bracht aan het licht dat er in de
centrale veel meer uitgebrande,
radioactieve splijtstofstaven la
gen dan in de vergunning was
toegestaan. Zonder zelfs het par
lement in te lichten, veranderde
de minister de vergunning zodat
er geen vuiltje meer aan de lucht
was. Een wijze van samenspraak
die de door de progressieve par
tijen gesteunde anti-Dode
waardbeweging aan de rand van
razernij bracht.
Maar Van Aardenne ging nog even
door met het negeren van de te
genpartij. Vijfduizend deelne
mers aan het anti-kernenergie
tentenkamp bij Valburg eisten
met pinksteren van de regering
afbouw van het kernenergiepro
gramma. Zo'n ultimatum is een
Rondom het terrein van de kerncentrale Dodewaard heerst een doodse stilte, nadat er rond het gehele gebied
versperringen zijn aangebracht.