Wanden met ontelbare notities
vormen begin
Ruimtelijk Boek
toegelicht
[[WA&QSLarnma
Minister moet
bemiddelentussen
NOS en partijen
Leidse kunstenaar Aad van Houwelingen exposeert in Utrecht
Rectificatie
verhaal
Dagboek
Anne
Frank
Totaal theater
Goed acteerwerk
VRIJDAG 17 OKTOBER 1980
NEDERLAND 1
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Daar vraagje me wat (KRO)
19.40 - De Willem Ruis Show (KRO)
21.05 - De Benny Hill Show (KRO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Praten met de minister-president (KRO)
22.05 - Hollywood, documentaire sene (KRO)
23.00 - De beslagen spiegel (IKON)
00.05 - Journaal (NOS)
00.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Doctor Snuggles (AVRO)
19.05 - AVRO's Toppop (AVRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Irma la douce, speelfilm (AVRO)
22.45 - Televizier Magazine (AVRO)
23.30 - 4x verkocht, blijspelserie (AVRO)
00.05 - Journaal (NOS)
00.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
Zaterdag 18 oktober
NEDERLAND 1
15.32 - In berenland (VARA)
15.55 - Captain Caveman (VARA)
16.06 - Pierre Fabien, jeugdserie (VARA)
16.32 - De wereld rond in tachtig dagen (VARA)
16.56 - De film van Ome Willem (VARA)
DUITSE TV
tual. en parlementair oven, 23.00
Sport. 23.25 Der Chef, misdaadserie.
0.10 Journ. (Reg. progr.: NDR: 18.00
Westside-Hospital, tv-serie. 18.30
Actual. 18.45 Kleuterserie. 18.55
Westside-Hospital. tv-serie. 19.25
Reg. mag. 19.59 Progr.-overz. WDR;
18 00 WWF- Club 18.30 Halb 7: Nick
Knatterton. tv-serie. 18.40 WWF-
Club. 19.15 Actual i.
DUITSLAND II
18.20 Serie tekenfilms. 18.35 Slap
stick. 19.00 Journ. 19.30 rep. van
ZDF-correspondenten uit de hele
wereld. 20.15 Derrick, misdaadserie.
21.15 aktueel nws. uit de filmbran-
che. 22.00 Actual. 22.20 Cutureel
Mag. 23.05 Die Frauen von Stepford.
(The Stepfords wives), speelfilm,
0.55 Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kinderserie. 18.30 Cursus
Econ. en bedrijfshuishoudkunde.
19.00 Vnjetijdsmag. 19.45 Journal 3.
20.00 Journ. 20.15 filmdoc. 2100
Rep. uit Duitsland. 21.30 Reg. progr.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Jeugdserie 18.15 Kleuter-
progr. 18 30 Open School. 19.00 Kor
te film. 19 05 Reg. progr. 19.35 Me-
ded. en Morgen. 19.45 Journ. 20.10
Weerber. 20.15 De eenzame van Fort
Humboldt (The breakhart pass),
speelfilm. 21.45 Amus.progr.
NET II
Van 18.00 tot 20.15; Zie NET 1. 20.15
rubens. schilderen diplomaat, tv-se-
ne. 21.10 Sport. 22.20 Cutureel
Televizier Magazine, de televisie-actualiteitenrubriek van de
AVRO, heeft vanavond de volgende onderwerpen: een reportage
over de aardbeving in Algerije, een reportage overeen boekje dat de
Nederlandse vereniging voor vrijwillige euthanasie vandaag het
licht doet zien en een reportage over een dreigende werkonderbre
king bij de KLM.
(Nederland 2, vanavond 22.45 uur).
Er zijn mensen die er vast van overtuigd zijn dat film en gespro
ken woord niet verenigbaar zijn. Een van die mensen is een actrice
die aan het woord komt in de serie "Hollywood"die de KRO met
ingang van vandaag op het scherm gaat brengen. Deze actrice heeft
het over een "slecht huwelijk", als ze praat over de tijd dat de
'stomme film verdween en de helden van het witte doek ook verbaal
iets over konden gaan brengen.
Die goeie ouwe tijd, toen de acteurs middels hun gebaar duidelijk
moesten maken wat erzo'n beetje werd bedoeld, toen de muziek nog
een uiterst vooraanstaande rol speelde en toen de films nog regel
matig werden onderbroken door stukjes geschreven tekst, al dan
niet omlijst door krullende lijnen. Dat is het onderwerp van de
dertiendelige Engelse serie "Hollywood".
(vanavond, Nederland 1,22.05 uur).
Er was eenseen meisje van lich te zeden met een gouden hart
Irma la Douce. Elke gelijkenis met een écht hoertje berust op toeval
Allicht, in een sprookje. Onder regie van Billy Wilder werd dit
voormalige toneelstuk een enorm populaire filmkomedie, die een
lang leven in de bioscopen was beschoren en nu het vrijdagavond
programma van de AVRO komt vullen. Shirley MacLaine en Jack
Lemmon zijn onweerstaanbaar in de hoofdrollen.
De liedjes werden geschrapt, de dansen zijn verdwenen en het ver
haaltje is omgespit, maar blijspel-virtuoos Wilder gaf er een serie
goed getimede grappen voor terug en zijn satire op het wereldje van
'poules'(demeisjes),'mees'(haar beschermers)en 'flics'(deagenten)
zal het ook nu prima doen.
(vanavond, Nederland 2 2027 uur).
VRIJDAG 17 OKTOBER
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. KRO: 18.02
Echo 18.20 Punt Uit 19.55 Overwe
ging. 20.03 Country Time. 21.02 Nine
o'clock jazz. 22.02 Goal. NOS 23 02
Met het oog op morgen. VPRO. 0.02
Prettig gestoord de nacht door Ca
jun muziek en verrassingen
HILVERSUM II
Staandcbij
VOO 1800
OVERH.VOORL: 18 40 De Neder
landse Antillen. PP. 18 50 Uitz. van
de VVD VOO 19.00 Veronica sport.
NOS: 20 00 europees concertpo
dium Concertgebouw Orkest met
zangsolistcn: Klass. muziek (20 40
Accoord.) 22.30 Nws. 22.40 NOS-
Cultuur-Mag 23.30 Horizon 23 55
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. NOS: 18.03
De Avondspits met de Nationale
Hitparade. 19.02 De Rock en Roll
Methode. VPRO: 2ó.02Ook zo. 20 30
Rub-A-Dub. 22 02 Het VPRO Radio-
thcater. (22.02 Concert)
ZATERDAG 18 OKTOBER
HILVERSUM I
11.02 (S) Di- VARA felicitr
(S)Tussen starten finish. 13.03 (S) ln
de Rooie Haan 15.02 (S) Muziek uit
Studio 1 16 02 (S) De Speeldoos
HILVERSUM II
TROS 7 00 Nws. 7.10 Ochtend-
gymnastiek. 7.20 TROS binnenkort
7.30 Nws. 7 36 Aktua 8.00 Nws 8 11
Op uw gezondheid. 8.30 Nws. 8 36
Toeraktua. 9 00 Gymnastiek voor de
vrouw. 9.10 Waterstanden. 9.15 On
der de mensen. 10.00 Werken in de
nacht. doe. 10.30 Coulissen 11 30
Janboel. 12.00 Opvoeden kan ieder
een. 12.26 Mededelingen voor land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12 36 Ak
tua. 13.00 Nws. 13.11 Introduktic
kernpunt 13.15 Van de binnenpagi-
na. 14 00 Kernpunt. 15 00 Sport en
sport. 15.30 Kieskeurig. 16.00 Aktua*
extra. 17.00 Aktua-extra-Kamer-
brced. 17 24 Mededelingen. 17 30
Nws. 17.36 Aktua.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. NCRV 7.02
(S) PoplYisser. 9 03 (S) Happy sound
10.03 (S) Popstation. 12.03 (Si Los
vast 14.03 (Si De stap 15 03 iS> Dis
co-expres. 16.03 tS) NCRV Zater
dag-Sport
HILVERSUM IV
AVRO 7 00 Nws. 7 02 (S) Op
klein stationnetje, 's morgens i
vroegte. 8.00 (S) Klassiek
i de
line. 9.00 Nws. 9 02 (S) Hedendaagse
muz. 9.05 (S) Piano-an. 10.00 (S)
Concerto Matinnale. 12.00 Nws
12.02 (S) Oude Meesters. 13.15 (S)
Marijke Srrut-Sibinga presenteert
14 00 Nws. 14.02 (S) Nederlandse
Kamermuziek en liederen van Ne
derlandse componisten. 15 15 (S)
Historische opnamen van Neder
landse Musici. 16.00 (S) Volksmu
ziek uit Holland 16.15 (S) Opera met
n Hollands accent.
Door een misverstand is in
verhaal over Miep, de koe
rierster, die het dagboek a
Anne Frank vond, een sto
rende onjuistheid geslopen.
In het artikel wordt verteld
dat Miep en Koophuis,
van de directeuren van
bedrijf van Otto Frank, na de
arrestatievan de onderdui
kers in Het Achterhuis de pa
pieren en het dagboek va
Anne Frank vonden. Dit
onjuist.
Het waren Miep en haar ma
Henk, de tweede koerierster
Elly en de magazijnmeester
die de overhoop gehaalde v
trekken bezochten en er
papieren aantroffen.
Directeur Koophuis en direc
teur Kraler. beiden in het
dagboek onder die namen
genoemd, werden gearres
teerd en naar het concentra
tiekamp Amersfoort overge
bracht. Koophuis kwam
enige tijd vrij omdat hij li
chamelijk zeer verzwakt was.
Kraler werd op transport ge
zet naar Duitsland, maar wist
uit de trein te ontsnap
pen.
Voorts moet mij van het hart, dat Belgen en zij, die op de hoogte zijn met de
situatie en de onderlinge verhoudingen in België "Au Bouillon Beige"
veel meer naar waarde weten te schatten dan de nuchtere Nederlanders
gisteravond in een goed bezette Leidse Schouwburg.
Verwijzingen naar de taalstrijd en de moppen over Nederlanders zullen in
België een nog attenter gehoor vinden. De pralines en de "Mannekepis-
bierpomp" in de pauze moesten de feestelijke viering van het 150-jarig
bestaan van België nog meer luister bijzetten.
Daartoe waren ook Annelies Vaes (ooit uitblinkend in "De Zondagswan
deling"), Jo de Meyere (die sinds de "Kapelaan van Odekerke" in Ne
derland blijkbaar geen kwaad meer kan doen) en Willy van Heesvelde
(die zich in het verleden naast o.a. Rijk de Gooijer en Doris van Caneg-
hem grandioos blameerde) naar Leiden getogen.
Gedrieën trachtten zy wat inhoud te geven aan het broodmagere gegeven
van auteur Walter van den Broeck en regisseur Jaap Vissenaken. Het
dient vooral Annelies Vaes nagegeven te worden, dat zij haar gedeelte
van de dialogen uittilt boven de grauwgrijze middelmaat, waarbinnen
dit stuk zich afspeelt.
Hoewel er gisteravond in de Leidse Schouwburg zeer veel werd gelachen,
waren de grapjes vaak van zo'n obligate simpelheid, dat je je in verwon
dering afvraagt, of er voor de viering van het 150-jarig bestaan van België
geen beter stuk gevonden had kunnen worden.
Twee broers en een zuster, die op zoek zijn naar de fameuze bouillon van
hun vader, is werkelijk geen gegeven om volledig voor uit de bol te gaan.
Auteur Walter van den Broeck had het geluk in Van Heesvelde, De Meyere
en Vaes ditmaal twee acteurs en een actrice te weten, die volledig bere
kend bleken op hun taak.
Maar het was hun exclusieve verdienste, dat "Au Bouillon Beige" nog
enige indruk kon maken. Hadden daar drie Belgische amateurtoneel
spelers gestaan dan zou het debacle catastrofale vormen aangenomen
hebben.
Want gisteravond bemerkte je tussen de enthousiaste intonatie van Van
Heesvelde, die ditmaal wèl volledig overeind bleef, een vaak zeer zwak
ke tekst.
Als België niets meer kan produceren, dan deze uiterst vrijblijvende café
humor. lykt het zaak eerst de hand in eigen boezem te steken, alvorens
de Nederlanders weer op hun haast spreekwoordelijke gierigheid aan te
spreken.
BERT KOEKEBAKKER
UTRECHT (GPD) - "Mijn familie komt oorspronkelijk uit
de buurt van Giessendam, daar ligt het stamland van de
Van Houwehngens. Het zijn waarschijnlijk baggeraars
geweest. Zelf ben ik geboren in Zoeterwoude, maar al
gauw verhuisde/i we naar Voorschoten, later naar Leiden
waar ik nog altijd woon".
Vanaf morgen staat in de Tuinzaal
van het Centraal Museum te
Utrecht het werk van Aad van
Houwelingen ter bezichtiging.
Het is een van de merkwaardigste
tentoonstellingen, die ooit in Ne
derland zijn gehouden. Dit lijkt
zwaar overdreven, maar het is
gewoon waar: een complete ka
mer met wanden en al is uit zijn
atelier overgebracht naar
Utrecht.
De wanden van die kamer zijn van
binnen en buiten voorzien van
ontelbare blaadjes uit de notitie
boeken van de kunstenaar. Hon
derden beschreven en betekende
blaadjes, maar ook collages, et
sen, zeefdrukken en ander werk
maken deel uit van de tentoon
stelling. Een gigantisch, over
rompelend geheel, dat toch maar
het begin is van een nog veel gro
ter werk-in-wording.
Die notitieboekjes. Zeven jaar ge
leden is er al een kleine expositie
van geweest in cultureel centrum
't Hoogt. Veel was er toen niet van
te zeggen, die boekjes lagen in vi
trines, je kon ze niet openslaan.
Maar sindsdien heeft Aad van
Houwelingen een groot aantal
bladen losgesneden en daarmee
grote doeken en wanden beplakt,
zodat het geheel toegankelijk is
geworden. Ontwikkelingen wor
den zichtbaar, tekeningen en tek
sten ondersteunen elkaar, de gro
te gehelen
kunstwerken.
In 1966 woonde Van Houwelingen
in een bouwvallig pand aan de
Lokhorststraat. Hij kocht toen bij
de Hema zijn eerste notitieboek
en begon daarin te schrijven en te
tekenen. Later ging hij zelf noti
tieboeken binden en nu heeft hij
er al 56 vol. Hij zit er het liefst mee
in Leidse koffiehuizen, hij noemt
speciaal 't Cipiershuisje aan het
Gerecht.
Wat schrijft hij op? Dit bijvoor
beeld: 'In het koffiehuis ontstaat
een rustige spanning, waarin de
notities als reizigers op je af ko
men en in je notities onderdak
krijgen. 'De beeldspraak klopt
niet helemaal, maar we begrijpen
wat hy bedoelt.
Aad van Houwelingen heeft een
baard, die voornamelijk dient om
te mompelen. Je moet goed luis
teren, als je hem wilt volgen. Hij
is geen prater van nature, allicht
niet, iemand die boeken vol
maakt met notities, doet dat om
dat déze uitingsvorm hem beter
ligt dan een andere.
Maar hij is toch niet ongenegen ook
mondeling iets mee te delen. Hoe
ontdekt een kunstenaar zichzelf?
Bij deze man ging dat heel sim
pel: hij zag zijn vader bezig met
waterverf. Het gezin woonde toen
nog in Voorschoten, het was
oorlog, Aad was acht jaar. Zijn
vader maakte een aquarel van de
Hervormde Kerk, waar zij pal te
genover woonden. Het was een
moment van herkenning, waar
door een kind zich opeens be
wust wordt van een mogelijk
heid, die de richting van zijn le
ven gaat bepalen.
Het plezierige was, dat hij thuis
nooit veel tegenwerking heeft
ondervonden. Hij mocht dan ook,
toen hij van de HBS kwam, naar
de Koninklijke Academie in Den
Haag, maar in een artiestenleven
zag zijn vader eerlijk gezegd wei
nig heil: het compromis werd ge
vonden in de studie voor middel
baar tekenen.
De man van wie hij het meeste heeft
opgestoken is de legendarische
W. J. Roozendaal. 'De lessen van
Roozendaal waren dé lessen',
zegt hij nu nog. In zijn tweedejaar
kocht hij een etspersje, na het be
halen van de akte MO A Tekenen
ging hij lithograferen aan de Vrije
Academie in Den Haag. Lesge
ven heeft hij maar kort gedaan. In
1958,24 jaar oud, verwierf hij een
koninklijke subsidie met een
groot schilderij naar een foto van
'Het gezin Holtermann'.
Dat eerste notitieboekje uit de He-
ma heeft hij vernietigd, het twee
de bond hij eigenhandig in met
Japans rijstpapier. In drie maan
den was het vol. Hy gaf het de
titel 'Journal of a happy lone
wolf (Dagboek van een gelukki
ge eenzame wolf). Het bevindt
zich nu in het Prentenkabinet
van de Rijksuniversiteit te Lei
den. In 1969 verhuisde hij naar
een ander vervallen huisje op de
Langebrug, een voormalige sme
derij, die hij zelf voor menselijke
bewoning geschikt heeft ge
maakt.
In die tijd kwamen de eerste ideeën
bij hem op voor het RUIMTE
LIJK Boek. Hy werkte toen al
met bespannen wanden, maar de
uitvoering van zijn ideeën werd
pas goed mogelijk toen hij een
atelier kon betrekken op de zol
der van de voormalige Marine
Kweekschool op het Noordeinde.
De kamer in de Tuinzaal is nog
maar een eerste Hoofdstuk van
het Ruimtelijk Boek. Een schets
van het geheel, zoals hij dit in de
volgende jaren denkt te voltooi
en, staat afgebeeld in de voortref
felijke catalogus (van Matti Veld
kamp), die uitvoerige informatie
bevat over de kunstenaar en zyn
werk.
Het boeiende is dat hij
ideeën niet uit de weg gaat. Zo is
het Hoofdstuk aan de voorzijde
n enkele collages,
materiaal uit zijn prille
Aad van Houweling
Ruimtelijk Boek.
jeugd is verwerkt, zoals een
schortje en een amateurkiekje.
[n het Hoofdstuk vindt men overi
gens ook een met notitiebladen
bewerkt tafeltje, nog afkomstig
uit de smederij.Er staat een stoel
bij zonder zitting. Toch is het, zo
als de praktijk heeft uitgewezen,
mogelijk erop te zitten.
Het Ruimtelijk Boek van Aad van
Houwelingen is een grandioze
conceptie. Je zou kunnen zeggen
dat hij bezig is zyn eigen museum
te bouwen, maar dan een mu
seum van een heel apart karakter.
Heel uit de verte doet het denken
aan de Merzbau van Kurt Schwit-
ters, die overigens door oorlogs
geweld verloren is gegaan.
Hopelijk heeft Aad van Houwelin
gen meer geluk. (De tentoonstel
ling duurt tot en met 17 decem
ber; dinsdags tot en met zater
dags 10-5 uur, zondags 2-5 uur).
HANS VAN STRATEN
wand van zijn Hoofdstuk, een kamer die het eerste onderdeel vormt van zijn
LEIDEN - Wat gisteravond in het LAK-theater werd ge
bracht onder het mom van Totaaltheater over jonge men
sen op zoek naar de zin van het leven, bleek een staaltje
van je reinste volksverlakkerij. Wat op het toneel werd
gepresenteerd was een christelijke hersenspoeling waar
aan Sipke van der Land nog een puntje zou kunnen zui
gen.
"Twintig werkende jongeren en studenten uit het hele land brengen een
totaaltheater, waarin de mens in zijn zoeken naar echtheid, eerlijkheid
en zin belicht wordt". Zo stond het in de aankondiging.
Een dergelijke tekst maakt de animo om naar het theater te gaan niet
groter, maar ik wilde niet meteen het ergste geloven.
Het eerste deel van de voorstelling van het Totaaltheater wakkerde de
achterdocht nog niet verder aan. Het leek op onbeholpen maar in wezen
goedbedoeld vormingstoneel over vertwijfelde jongeren die de wereld
toch zo slecht vinden. Hoewel dit alles zeer voorspelbaar aanschouwe
lijk werd gemaakt was er nog geen reden om het ergste te vermoeden.
Dan wordt plotseling zonder reden Jezus ten tonele gevoerd. Eerst denk je
aan een grap, maar die gedachte verdwijnt snel als de groep alle registers
opentrekt om je het scheppingsverhaal in te pompen. Bij elke schep
pingsdag worden dia's vertoond van zonsondergangen, witte duiven of
zwevende Blue Band-meisjes. Geen cliché blijft de toeschouwer be
spaard, die de hele voorstelling door consequent als volstrekt onnozel
wordt behandeld.
Elke gesproken tekst wordt ook op een doek geprojecteerd, elke beweging
wordt herhaald, opdat het publiek het maar goed zal begrijpen. De door
een symphonische rockgroep gespeelde muziek is keurig verzorgd maar
mist elke originaliteit en is alleen uit op een zo groot mogelijk effectbe
jag.
Terwijl de symphonische ellende maar door-echoot wordt het evangelie
gesimplificeerd tot een banaal sprookje, waar je voor je eigen bestwil
maar beter in kan geloven.
Op het toneel uitkomen voor je eigen overtuiging is goed te rechtvaardi
gen. Maar als je van te voren het centrale doel van je voorstelling ver
zwijgt om, zoals één van de groepsleden zei: "geen mensen af te schrik
ken", dan ben je hypokriet.
En als je denkt dat het publiek zit te wachten op een drammerig kitsch-
evangelie, maak je je schuldig aan onvoldoende begrip voor je naaste.
ARIEJAN KORTEWEG
Het werkt best wel irritant, als je moet constateren, dat er
minstens vijftien maal een zeer stevige Nederlandstalige
vloek wordt gebruikt in "Au Bouillon Beige". "Nondeju"
wordt daar overigens zeer zeker niét toe gerekend.
DEN HAAG (ANP) - Vanuit
zes fracties in de Tweede
Kamer is minister me
vrouw Gardeniers (van
CRM) gevraagd te bemid
delen in hetconflict tussen
de Nederlandse Omroep-
stichting (NOS) en de poli
tieke partijen. Inzet van
het conflict is de indeling
van de radio-zendtijd voor
politieke partijen.
Vanuit de kamer is de minister ge-
vraagd te bevorderen, dat de nu
bestaande impasse wordt door
broken. De betrokken kamerle
den Jansen (PPR), Roethof
(PvdA), Hans de Boer (CDA),
Keja (VVD) en Van der Spek
(PSP) willen in elk geval vanaf
januari 1981 een beter tijdstip
voor bedoelde politieke uitzen
dingen, dit met het oog op de ko
mende kamerverkiezingen.
In een toelichting op de vragen
wordt erop gewezen, dat het nu
geldende tijdstip van de betrok
ken radio-uitzendingen 18.50 uur
is. In de toelichting wordt er ver
der aan herinnerd, dat de NOS
overleg over een nieuw tijdstip
van uitzenden heeft toegezegd,
maar dat dit overleg nooit heeft
plaatsgevonden.
HILVERSUM (ANP) - Pieter de
Vink is per 15 oktober benoemd
tot eindredacteur vn de NOS-ru-
briek "Panoramiek". De Vink
werkt al vanaf eind 1974 bij dit
programma. Hij volgt Klaas Jan
Hindriks op. die op eigen verzoek
als diplomatiek correspondent
wordt belast met internationale
verslaggeving, aldus een mede
deling van de NOS.