Iran dreigt met
mijnen leggen in
Straat Hormoez
'Aardbeving m Allah's wil, maar waarom?'
|S|e^'o?§&
Koofemasi1
Spanningen tussen beide Duitslanden
mm
,6ï(euMeÜ.
.fKsnuizsiB
Madrid korzelig over
rapport van Amnesty
WOENSDAG 15 OKTOBER 1980
PAGINA a
Na rede Erich Honeeker
(Van onze correspondent
Hans amesz)
BONN - In Bonn is grote beroering
ontstaan over de rede van de
Oostduitse staats- en partijleider
Erich Honeeker, waarin hij van
de Bondsrepubliek diplomatieke
erkenning van de DDR eist.
Vooraanstaande leden van de re
gerende sociaaldemocratische
partij in West-Duitsland hebben
Honeckers uitlatingen al „een
breuk met de ontspanningspoli-
tiek" genoemd.
Na de verhoging van de verplichte
geldwisseltarieven voor westerse
bezoekers aan Oost-Duitsland en'
Oost-Berlijn heeft de zeer agres
sieve redevoering die Erich Ho
neeker maandag voor partijfunc
tionarissen in Gera hield, in Bonn
twijfels bevestigd dat de DDR
geen enkele prijs meer stelt op
een spoedige ontmoeting tussen
Bondskanselier Schmidt en par
tijchef Honeeker. De gespannen
situatie die hu tussen de beide
Duitslanden is ontstaan, zal van
daag in het Westduitse kabinet
worden besproken. Schmidt on
derbreekt daarvoor een korte
vakantie.
De DDR-regering eist, zo zei Ho
neeker maandag, erkenning van
het Oostduits staatsburgerschap
door de Bondsrepubliek en de
uitwisseling van ambassadeurs
tussen beide Duitse staten. Ook
Honeckers verklaring dat de
Bondsrepubliek de uitvinder en
(Van onze speciale
verslaggever Peter Hattink)
EL ASNAM - "Mamma, waar ben
je?", roept de 9-jarige Naouel El
Bouri op het moment dat er een
Algerijnse brandweerman voor
zichtig de brokstukken van haar
bleke gezichtje haalt. „Pappa,
waar ben je?", roept ze, niet be
seffend dat de reddingsploeg
haar dode vader, die gedeeltelijk
over haar heen heeft gelegen,
even van tevoren heeft verwij
derd. Eenmaal op de brancard
protesteert de kleine Naouel hef
tig: „Ik wil niet naar het zieken
huis. Ik wil naar mijn pappa en
Precies vier dagen had Naouel
onder de puinhopen van haar
woning in El Asnam gelegen. Zij
heeft geluk gehad, want vlak bo
ven haar bleef het dak van het
huis, dat haar vader dodelijk
verwondde, hangen. De red
dingsploeg toonde zich ontroerd
door de vitaliteit van het meisje
en had alleen maar één hoop: dat
ze niet dezelfde weg zou gaan als
de drie Japanners, die maandag
levend onder de puinhopen van
het hotel Cherif werden gehaald.
De buitenlanders overleden tij
dens het transport naar het zie
kenhuis.
Door de stad El Asnam lopen
geeft je een gevoel van onmacht.
Sommige gebouwen zijn totaal
vernield en andere vlak in de
buurt staan er bij alsof er niets is
gebeurd. De inwoners van de
stad vertrouwen de bestaande
beton-constructies niet meer, die
hebben laten zien dat ze als kaar
tenhuizen in elkaar kunnen
klappen. Op pleinen, in tuinen of
aan de kant van de weg bivakke
ren ze in tenten of in de open
dompteur van het NAVO-besluit
voor modernisering van middel-
lange-afstandswapens in West-
Europa is, wekt in officiële West
duitse kringen het vermoeden
dat Oost-Duitsland op aanbeve
ling van Moskou een drastische
koerswijziging van zijn politiek
tegenover de Bondsregering en
misschien ook tegenover West-
Europa heeft ondernomen.
Als bewijs voor deze stelling wordt
aangevoerd dat Honeeker voor
de tweede keer binnen enkele
dagen de situatie in Polen aan
haalde. West-Duitsland werd
door hem gebrandmerkt als
„veroorzaker van de opruiings
campagne tegenover het socialis
tische Polen" en wordt verant
woordelijk geacht voor onder
steuning van de „antisocialisti
sche en contrarevolutionaire
krachten in dat land"
lucht. Vrouwen en mannen sta
ren wezenloos voor zich uit en
schijnen zich af te vragen of het
leven nog wel zin heeft als je zo
veel familie of vrienden hebt
verloren. Troosteloos aanvaardt
een oude man dat Allah de ver
nietiging van El Asnam heeft ge
wild, maar hij voegt er onmiddel
lijk aan toe dat hij niet begrijpt
„Ik had vrijdagmiddag net een
kop koffie besteld in het café
naast hotel Cherif. Opeens ging
de grond met een geweldige
dreun een paar keer omhoog. Ik
sprong onmiddellijk uit het raam
en rende naar het plein, dat op en
neer danste. Toen schudde het
plein hard heen en weer. Ik lag op
de grond en in 15 seconden stort
ten alle omringende gebouwen
in. In het café waren honderd
man. Ze zijn allemaal dood", zegt
brandweerman Miloud Dahama-
ni triest, want hij heeft er moeite
mee dat hij de enige overlevende
is uit het café.
Door het aanhoudende geloei van
de sirenes heen vertellen sommi
ge bewoners hoe de aardbeving,
aardbeving, is verlopen. „Het was
alsof er door honderdduizenden
mitrailleurs een salvo werd ge
lost", meent Abdelkrim, een Al
gerijnse soldaat. „Het was alsof
duizenden vrachtwagens door de
stad denderden", zegt'een jong
meisje, die net op tijd met haar
broertje uit hun huis wist te
vluchten. „Het was alsof een
zwaar onweer het einde van de
wereld aankondigde", vertelt
Abaliteriz Kheniche, een van de
leden van de Algerijnse Be
scherming Bevolking.
Abaliteriz voelt zich ondanks alle
ellende een gelukkig man, want
hii redde maandagavond een ba-
In Bonn wordt die beschuldiging
echter het minst zwaar genomen.
De redenering is dat wanneer de
verslechterde relatie tussen de
beide Duitslanden zou zijn ver
oorzaakt door de gebeurtenissen
in Polen, een politiek van rustig
afwachten oplossing kan bren
gen. Serieuzer zijn de verhoging
van de verplichte inwisseling van
deviezen voor westelijke bezoe
kers aan de DDR en Oost-Berlijn
en in de allereerste plaats de eis
tot erkenning van een apart
DDR-staatsburgerschap en de
uitwisseling van ambassadeurs,
zoals dat volgens Honeeker „voor
de betrekkingen tussen soeve
reine landen gebruikelijk" is.
Die eisen zijn voor Bonn nauwe
lijks of niet bespreekbaar, omdat
de Westduitse grondwet uitgaat
van één Duitse natie. Dat gege
ven is nog eens bekrachtigd door
by van twee maanden. „Wij hoor
den in een gat tussen de puinho
pen een heel zacht kreetje. Ik
drong de ruimte binnen. Als een
wonder was de baby door de
aardbeving uit het wiegje geval
len en daaronder terechtgeko
men. De wieg lag vol brokstuk
ken, maar het sterk uitgehonger
de kind mankeerde niets. Ik
huilde van vreugde toen ik met
dit kleine wezentje naar buiten
kwam".
De herdershonden van de Fran
se, Zwitserse en Duitse red
dingsploegen lopen nog steeds
onrustig tussen de puinhopen.
Volgens de begeleiders van de
honden liggen er nog duizenden
lichamen onder de brokstukken.
De honden signaleren alleen li
chamen, maar kunnen geen aan
wijzingen geven of deze dood of
levend zijn.
De reddingsploegen staan af en
toe voor zware beslissingen.
Soms ligt een lijk vast tussen het
puin en geeft de gevoelige elek
tronische apparatuur aan dat er
onder het stoffelijk overschot een
ruimte is, waarin zich lichamen
bevinden. Impulsief met een
hijskraan het bovenliggende
puin verwijderen zou ineenstor
ting tot gevolg kunnen hebben.
Langzaam en voorzichtig puin
ruimen met de hand kan het ver
minderen van de levenskansen
van de mensen in de afgesloten
ruimte betekenen.
De reddingswerkzaamheden in
El Asnam staan in het teken van
het respect voor het leven. Zodra
slachtoffer heeft opgevangen
graaft men met de hand voorzich
tig verder. Zwaargewonden krij
gen meteen een injectie tegen de
pijn, die ze in slaap brengt. Stof
een rechterlijke uitspraak van het
Constitutionele Hof in Karlsruhe
In het in 1972 door de regering-
Brandt gesloten basisverdrag
met de DDR werden deze beide
punten buiten beschouwing ge
laten.
Toch is het de DDR altijd een doorn
in het oog geweest dat de Bonds
republiek niet in staat of bereid is
de DDR als buitenlandse staat te
erkennen. De beide Duitse staten
hebben een bijzondere onderlin
ge verhouding. Een van de for
mules waarin dit is vastgelegd,
luidt dat Bonn de DDR weliswaar
staatsrechtelijk, maar niet vol
kenrechtelijk erkent. De DDR is
in de ogen van de Bondsre
publiek weliswaar een staat maar
geen natie. En dit juridisch ver
schil is voor de Bondsrepubliek
van constitutionele betekenis.
De Bondsregering wordt dus nu
felijke overschotten worden
meteen in gedesinfecteerde la
kens gewikkeld en afgevoerd
naar de tuin van het vernielde
ziekenhuis te El Asnam, waar zij
door familieleden worden geï
dentificeerd of gefotografeerd
worden voor identificatie achter
af. Daarna worden de meeste
omgekomen slachtoffers ter aar
de besteld in een massagraf.
In totaal zijn er in de streek
325.000 daklozen", zegt een ver
moeide Mohammed Legrand,
functionaris van het ministerie
van informatie. „Om precies te
zijn hebben wij nu 2000 lijken ge
borgen, maar wij vermoeden dat
het totaal aantal dodep ongeveer
20.000 is. Het grote probleem op
het ogenblik is het onderkomen
voor de overlevenden. Wij heb
ben in totaal 30.000 tenten nodig.
Ik schat dat wij er nu 10.000 heb
ben. Ook zijn buitenlandse artsen
nog steeds welkom, want na het
verplegen van de verwonden
duiken er gecompliceerde ziek
ten op".
De Algerijnse autoriteiten zijn
begonnen met het opstellen van
een rapport voor de wederop
bouw van El Asnam. waarin ook
de fouten van de afgelopen ont
wikkeling in de streek zijn opge
nomen. De hoofdstad El Asnam,
die na de aardbeving van 1954
haar inwonersaantal zag verzes
voudigen, ligt in een gebied, waar
de grond voortdurend in bewe
ging is. Uit de ramp van vorige
week vrijdag is gebleken dat ge
wapende betonnen constructies
als luciferhoutjes knappen en
ouderwetse kleine huisjes bij een
aardschok over het algemeen
overeind blijven staan. N iet-be
grijpende getuigen in deze
troosteloze ellende.
gevraagd - ook voor binnenlands
gebruik - hierop een duidelijk
antwoord te geven. De CDU-
CSU-oppositie eist met nadruk
een „tegenstrategie". Zij is bereid
de regering-Schmidt in bepaalde
sancties tegen de DDR te onder
steunen. De CDU-CSU wil hier
voor de stichting van een inter
ministeriële werkgroep onder
leiding van de kanselier in het le
ven roepen die zich uitsluitend
met de consequenties bezig
houdt die uit de nieuwe Oost
duitse koers voortvloeien.
Een eerste gelegenheid tegenover
de DDR een harde houding aan te
nemen en de annulering van het
verplichte inwissleingsbesluit te
eisen, is mogelijk bij de aan
staande onderhandelingen over
een renteloos „swing-krediet" ter
hoogte van 850 miljoen Westduit
se marken voor de DDR. Maar in
Bonn weet men allang dat eco
nomische sancties een tweesnij
dend zwaard zijn. Sancties die
Bonn als verdragsbreuk kunnen
worden aangerekend, wil de re
gering Schmidt (nog) niet ne-
Of het Westduitse kabinet vandaag
in zijn eerste belangrijke zitting
na de Bondsdagverkiezingen van
5 oktober verder komt dan een
diepgaande analyse en een ner-
haling van protesten aan het
Oostduitse adres, wordt door po
litieke insiders dan ook betwij
feld. Besluiten over concrete te
genmaatregelen jegens de nieu
we afgrendelingspraktijken van
de DDR worden nog niet ver
wacht. Waarschijnlijk zal de
Bondsregering het bij politieke
acties laten. Hiertoe behoort het
aan de orde stellen van de ver
plichte deviezeninwisseling voor
westelijke bezoekers aan de DDK
en Oost-Berlijn bij de Raad van
Europa.
Vandaag komen de ministers van
buitenlandse zaken van de 21 lid
staten van deze organisatie in
Straatsburg bijeen. De bewinds
lieden willen daar over de the
ma's van de toetsingsconferentie
op 11 november in Madrid be
raadslagen. De Westduitse minis
ter van buitenlandse zaken, Gen-
scher, zal daarbij zijn collega's
vragen de jongste Oostduitse
maatregelen in Madrid op de
agenda te plaatsen en als schen
ding van de overeenkomst van
Helsinki te brandmerken. Meer
acties van het Westduitse kabinet
worden voorlopig niet ver
wacht.
Onderhands wordt in Bonn toege
geven dat het voorbereiden en
nemen van ingrijpende maatre
gelen tegen de DDR niet alleen
moeilijk is vanuit de positie
waarin de beide Duitse staten
zich tegenover elkaar bevinden,
maar ook vanwege het feit dat bij
elke verscherping van de ver
houding tussen de twee Duits
landen het probleem West-Ber-
lijn weer om de hoek komt kij
ken. En dat zou inhouden een
nieuwe aanslag op de achilles
pees van de Interduitse verhou
dingen en de relaties tussen Oost
en West. Vuprzichtigheid is
voorlopig troef, ook al is de ver
ontwaardiging in het Westduitse
regeringscentrum groot.
Waarschuwing
vakbonden
aan Thatcher
LONDEN (UPI) - De Britse vak
bondsleiders hebben premier
Margaret Thatcher gewaar
schuwd voor een periode van
ernstige sociale onrust wegens de
stijgende werkeloosheid. Zij wa
ren verontwaardigd en teleurge
steld na een gesprek met haar,
gisteren, omdat ze weigerde de
strenge monetaire politiek te ver
zachten. De vakbondsleiders zien
in deze politiek de voornaamste
oorzaak van de grote werkloos
heid in Groot-Brittanniè, die de
twee miljoen is gepasseerd.
Een van de leiders van de TUC, de
grootste Britse vakcentrale, Alan
Sapper, karakteriseerde de ont
moeting met Margaret Thatcher
als "formeel en koel". De bespre
king was de eerste sinds That
chers Conservatieve Partij vorig
jaar mei de verkiezingen won.
Volgens Sapper wilde Thatcher
niet zeggen hoeveel hoger de
werkeloosheid moet worden
voor ze haar strenge monetaire
politiek laat varen.
David Basnett, voorzitter van de
economische commissie van de
TUC waarschuwde de premier
voor toenemende sociale onrust
"De frustratie en wanhoop van de
werklozen kan spoedig tot een
uitbarsting komen" Thatcher
liet verslaggevers weten dat ze
even graag de werkeloosheid
wilde terugdringen als de vak
bonden. Maar de voorstellen van
de vakbonden leiden volgens
haar tot inflatie en deze zal nog
meer werkloosheid veroorzaken.
Bij hoge inflatie bestaat er meer
gevaar voor sociale onrust, aldus
de premier, die vergelijkingen
trok met het Duitsland van de ja
ren dertig
Vakbondsleider Clive Jenkins ge
looft dat de Britse regering nogal
bezorgd en geschokt is, en zelf
ook wel weet dat deze strenge
monetaire politiek op niets uit
loopt. Maar premier Thatcher zei
niet te twijfelen aan haar beleid.
Hernieuwde diplomatieke activiteit
BAHREIN/BAGDAD/TEHERAN (AFP/Reuter/UPI) - De diplomatieke
activiteit rond de oorlog tussen Irak en Iran is vandaag opnieuw toegeno
men. De secretaris-generaal van de.40 landen tellende islamitische confe
rentie, Habib Chatti, gaat vandaag opnieuw naar Bagdad.
In een speciale zitting van de Vei
ligheidsraad van de Verenigde
Naties zullen vandaag delegaties
van beide partijen worden ge
hoord. Het Saoedi-Arabische
persbureau SPA heeft bekend
gemaakt dat Chatti een nieuwe
bemiddelingspoging zal onder
nemen. De zitting van de Veilig
heidsraad zal openbaar zijn en
zowel Iran als Irak hebben toege
stemd eraan deel te nemen.
Berichten van het front wijzen erop
dat de Iraakse troepen zich aan
het ingraven zijn rond de Iraanse
oliestad Abadan. Vanuit deze
stellingen zouden ze een poging
wagen de stad te veroveren. In de
even ten noorden van Abadan
gelegen havenstad Chorramsjahr
wordt nog steeds hevig gevoch
ten. Volgens westerse corres
pondenten heeft Irak nu meer
dan de helft van de stad in han
den. Ook bij de provinciehoofd
stad van Choezestan, Ahwaz, zijn
de gevechten hevig. Zowel Tehe
ran als Bagdad maken melding
van grote aantallen slachtoffers.
Mijnen
Iran dreigde gisteravond de Perzi
sche Golf en de Straat van Hor
moez te ondermijnen als de sta
ten aan de Golf hun steun aan
Irak niet staken. Deze waar
schuwing is volgens radio Tehe
ran afkomstig van een niet met
name genoemde generaal van het
Iraanse leger. Functionarissen
van het Amerikaanse ministerie
van defensie waren sceptisch
over dit dreigement, omdat vol
gens hen Iran niet over de techni
sche middelen beschikt de Straat
en de Golf te blokkeren met mij
nen. In het geval dat Iran dat wel
is, zo zeiden ze, zullen helikopters
aan boord van Amerikaanse ma
rineschepen die zich in het ge
bied van de Arabische Zee be
vinden deze mijnen opruimen.
De Iraanse luchtmacht voerde gis
teren een bombardement uit op
de Iraakse hoofdstad Bagdad.
Ooggetuigen zeiden dat een
Phantom werd neergehaald door
luchtdoelgeschut. Na het bom
bardement stonden raffinaderij
en in de zuidelijke wijk Dora in
brand. In westerse kringen wordt
gezegd dat grote opslagtanks zijn
getroffen. De Iraakse legerlei
ding zei dat 12 burgers bij het
bombardement werden gewond,
er werd geen melding gemaakt
van schade aan de raffinaderii.
Radio-Teheran meldde dat de
Iraakse troepen bij Abadan twee
kilometer werden teruggedron
gen. Een groot aantal Iraakse
tanks zou zijn vernietigd, evenals
personeelsvoertuigen en vlieg
tuigen. Ooggetuigen meldden dat
de strijd rond Abadan zeer fel is
Ajatollah Montazeri, na Chomeini
soldaten in het ziekenhuis op.
met grote verliezen aan beide zij
den. Irak voerde zware artillerie
beschietingen uit op de stad. De
Iraakse legerleiding zei gister
avond dat haar troepen een vitale
pijpleiding hadden opgeblazen
die olie transporteert van de zui
delijke provincie Choezestan
naar het noorden van Iran.
In Tokio maakte het Japanse mi
nisterie van buitenlandse zaken
bekend dat vijftig Japanners die
in Iran werkzaam waren bij de
aanleg van een haven, geen toe
stemming hebben gekregen om
Iran te verlaten. De Japanners
wilden wegens de oorlogstoe
stand terugkeren naar hun land,
maar noch hun Iraanse werkge
ver, noch de autoriteiten gingen
hiermee akkoord.
Verslagenheid en ontreddering in Algerije
e belangrijkste geestelijk leider van Iran, zocht gisteren gewonde Iraanse
MADRID (Reuter) - De gisteren uitgegeven verklaring van Amnesty In
ternational over de mishandeling van politieke gevangenen in Spanje
heeft in Madrid verbazing en verontwaardiging gewekt.
De Spaanse regering reageerde nog niet op de aantijging van Amnesty dat
politieke gevangenen in Spanje zowel lichamelijk als geestelijk worden
mishandeld, maar Spaanse functionarissen waren kwaad over de ver
klaring van Amnesty. Volgens hen speelt de verklaring in de kaart van
linkse en rechtse extremisten en bewijst ze een slechte dienst aan de nog
jonge Spaanse democratie.
De anti-terrorisme wetgeving die door Amnesty werd bekritiseerd, is Ont
worpen om weerstand te bieden aan linkse guerrilla-groepen als ETA
(de Baskische onafhankelijkheids organisatie), Grapo (anti-fascistische
groeperingen van de eerste oktober) en extreem rechts, zo zeiden de
functionarissen. Een van hen zei dat als er in Spanje werd gemarteld die
niet systematisch gebeurt en dat het bovendien zou worden uitgeroeid.
(ADVERTENTIFA
v
mm. Willem Barentszs'raat 21
Industrieterrein "De Waard"
Leiden Telefoon 071-122547
