De mens kan nog ouder worden
Hoge kwaliteit op
Antiekbeurs Delft
Moeten
mensen
die roken
of teveel
eten
extra
belasting
gaan
betalen?
Dr. Wafelbakker van Jeugdgezondheidszorg:
WOENSDAG 15 OKTOBER 1980
VARIA
PAGINA 1!
,door
Sjak
Jansen
,JDe mens kan nog veel ouder worden". Dat stelt dr.
Frits Wafelbakker (55), geneeskundig inspecteur
van de jeugdgezondheidszorgHet bekende lijstje
van niet roken, geen of matig gebruik van alcohol,
(regel)matig eten, ontbijten, voldoende slaap 's
nachts en een redelijke hoeveelheid lichaamsbewe
ging moet volgens Wafelbakker worden aangevuld
met geen riskante sporten of levensgewoonten (roe
keloos gedrag in het verkeer), geen werkverslaving
en het vermijden van zorgen.
Evenals de leefstijl, de innerlijke weerstand en de ge
zondheidszorg is ook het milieu van invloed op de
gezondheidstoestand van de bevolking. Gelet op het
belang van de factoren milieu en leefstijl besteden
wij ons geld verkeerd, vindt Wafelbakker. „Er gaat
teveel geld naar gezondheidszorg en te weinig naar
milieu en naar leefstijl" Op deze pagina legt hij uit
waarom.
„Het zit fout met de
kostenontwikke
ling", zegt Wafel
bakker en hij pakt
er de begroting van
zijn ministerie (dat
van Volksgezond
heid en Milieuhy
giëne) meteen bij.
„Hier zie, voor
volksgezondheid is
bijna vier miljard
uitgetrokken en
voor milieuhygiëne
slechts 300 miljoen.
De grap in Lekker-
kerk kost alleen al
zo'n 100 miljoen.
Die som geld komt
weliswaar uit een
andere pot, maar
toch staan die be
dragen niet in ver
houding met de
realiteit."
Wafelbakker geeft
rondborstig toe niet
het recht te hebben om
de begroting van zijn
ministerie aan te tas
ten, maar een mening
hebben mag hij wel. En
die mag hij geven ook,
zegt-ie.
Met behulp van een rapport van
de Canadese minister van
volksgezondheid en welzijn,
Mare Lalonde, heeft Wafel
bakker uitgedokterd dat de
mens gemiddeld 85 jaar kan
worden. Mannen halen mo
gelijk de 80, vrouwen de 90.
Vandaag de dag leeft een man
gemiddeld 72 jaar en een
vrouw 78. Nog een heel ver
schil met onze gemiddelde
levensduur in 1840. In dat jaar
lag er voor een pasgeboren
jongetje 36 jaar in het ver
schiet en voor een meisje 38
Vinger Gods
Maar willen we die gemiddelde
levensduur van 85 jaar berei
ken, dan moet er volgens Wa
felbakker verbetering kómen
in een reeks van punten, die
nu nog knellen. De Haagse
arts stipt er nog enkele aan.
,,Alle epidemieën, zelfs polio,
kunnen we bestrijden maar
toch zijn er mensen die op dat
punt de boot afhouden, om
dat zij vinden dat de vinger
Gods daarbij in het spel is."
Natuurrampen eender. Die
kunnen we voor een belang
rijk deel voorkomen of be
perken, daar hebben we in
derdaad de kennis voor, maar
we doen er bar weinig tegen.
Of kijk naar ons zelf. Elk jaar
gaan er weer duizenden van
ons met wintersport, terwijl
we weten dat één op de tien
met een gebroken been
thuiskomt. En de drie-ploe
gendiensten. Het is bekend
dat die diensten slopend zijn
voor de gezondheid, maar
toch gaan we er mee door. En
wat dacht je van de lucht- en
milieuverontreiniging? Ie
dereen geeft toe dat dat heel
fout en slecht is, maar stop
zetten doen we het niet."
Roker
Wafelbakker vraagt zich ernstig
Dr. Wafelbakker
af bij wie nu de verantwoor
delijkheid van dit soort
problemen ligt. Berust die bij
het individu? Moetje de roker
laten opdraaien voor de latere
kosten van ziekenhuisopna
me? Zou je mensen die te veel
eten of een riskante sport
beoefenen eigenlijk niet apart
moeten belasten, wanneer zij
de kosten van gezondheids
zorg zo extreem hoog doen
oplopen? Of ligt die verant-
Volgens Wafelbakker staan
hier sociale verantwoorde
lijkheid en persoonlijke ver
antwoordelijkheid tegen
over elkaar, maar moeten we
natuurlijk toe naar een el
kander aanvullend model.
Zo
hij tot de aanbeveling ge
komen om wat ons leefpa
troon aangaat, de eerder ge
noemde tien regels (niet ro
ken, matig eten, geen zorgen,
niet te hard werken, enzo
voorts) in acht te nemen.
Borrel
\lles goed en wel, er zullen Ne
derlanders zijn, die zeggen:
„Sigaretje verboden, borrel
laten staan en de tengels ook
nog eens van het gebakje af
die Wafel bakker kan me wat!
Natuurlijk", knikt Wafelbak
ker, „maar je moet gewoon
zorgen dat je geen behoefte
hebt aan sigaretten, sterke
drank of zoetigheid. Gewoon
zorgen dat je die slechte ge
woontes niet aanleert. Dat is
een kwestie van opvoeding.
Daarom zijn mgn aanbeve
lingen vooral aan het adres
van de komende generaties
gericht."
,En zorgen. Of die wel zijn te
vermijden? Nou ja, er zijn na
tuurlijk legio ouders die,
wanneer hun kind naar
school gaat, zich zorgen ma
ken of het onderweg in het
verkeer niet wordt aangere
den. Kijk, dat soort zorgen
kun je en moet je zoveel mo
gelijk vermijden, want alge
meen wordt aangenomen dat
levensvreugde rechtstreeks
verband houdt met gezond
heid."
Azerbeidzjan
De hoogste leeftijd die een
mens ooit heeft bereikt,
schijnt volgens Wafelbakker
114 jaar te zijn. In onze wel
vaartswereld mag je ver
wachten dat één op de 10.000
personen de leeftijd van 100
jaar bereikt.
Alle verhalen betreffende 120-
jarige boeren in zuidelijke
Sowjet-republieken als
Azerbeidzjan en Georgië
moet je niet serii
„Die berusten niet op de v
kelijkheid", weet Wafelbak
ker. „Er bestaat een direct
verband tussen het aantal
100-jarigen en het aantal anal
fabeten. Die mensen weten
dus niet wanneer ze geboren
zgn en zeggen maar wat"
Gevraagd naar de kans die hij
zichzelf geeft om de mogelij
ke gemiddelde levensduur
van 80 jaar te bereiken, zegt
Wafelbakker breeduit grijn
zend dat dat ervan af hangt.
Als hg morgen bemerkt dat
de grond van zijn volkstuin en
de groenten die hij daaruit be
trekt besmet zijn met benzeen
of tolueen, zit die hoge leeftijd
er wellicht niet in natuurlijk.
„Maar", zegt hij, „ik volg een
gezond leefpatroon. Ik neem
de door mij aanbevolen leef
regels allemaal in acht"
Kamervragen
- Gelooft hij trouwens niet dat
die tien leefregels zo vanzelf
sprekend zijn. dat Jan en Al
leman die had kunnen beden
ken?
Wafelbakker (schiet in de lach);
„Nou ja, wat ik gesteld heb,
heeft anders binnen het mi
nisterie de nodige stof doen
opwaaien. Het heeft hier nog
al wat opzien gebaard."
- Denkt Wafelbakker dat zijn
mening aanleiding zal zijn
voor het stellen van vragen in
de Tweede Kamer?
De arts, die als tamelijk ambi
tieus bekend staat: „Mijn taak
is niet om Kamervragen uit te
lokken, maar om de mensen
aan het denken te zetten".
Dan opnieuw in de lach schie
tend: „Maar of hier Kamer
vragen uit zullen
voortvloeien, hangt er hele
maal van af hoe genuanceerd
u dit in de krant over
brengt...."
Een fraaie ivoren netsuke in de
vorm van een grazend paardje uit
Japan eind 18de eeuw)
Engelse commode (eerste helft
18de eeuw) met een plaguette in
blauw Delfts aardewerk (begin
18de eeuw) en een kannetje in
blauw Delfts aardewerk met zilve
ren deksel en Chinese voorstelling
(zeventiende eeuw)
DELFT (GPD) - Het komt
niet zo heel vaak voor dat
je binnen een week twee
tentoonstellingen van we
reldklasse te zien krijgt: in
Parijs de Biennale des An-
tiquaires in het Grand Pa
lais, en in Delft de zo lang
zamerhand wereldbeken
de beurs in Het Prinsen
hof.
Twee exposities die de aard van
twee zo verschillende volken als
het onze en het Franse volmaakt
weerspiegelen. In Parijs, die
schitterende ruimte, die een aan
eenschakeling vormt van grote
groene tuinen waarin de ver
schillende stands van de anti
quairs als ware paleizen van
schoonheid en kostbaarheid gele
gen zijn. In Delft de verrukkelijke
intimiteit van dat prachtige ge
bouw. dat echter voor menige an
tiquair grote moeilijkheden geeft
bij de inrichting ervan,omdat dit
gebouw met talloze grote en kleine
vertrekken nooit voor zo'n doel
bestemd is geweest.
Wat de kwaliteit betreft: voor beide
geldt hoog tot zeer hoog, maar
Nederland wint het met vlag en
wimpel - je zou haast zeggen:
vanzelfsprekend - waar het de
schilderijen betreft, terwijl
Frankrijk weer erg goed blijkt in
meubels en Louis XV- en XVI-
stijl, die echter op Hollanders
ietwat irriterend overkomen als
te veel versierd en zo. Merkwaar
dig! Want ze lopen wel warm voor
overdadig versierde Hollandse
ranken- en tussenkasten.
Maar nu dan Delft. Daar hebben ze
dit jaar een jarige „Job" en wat
voor één De bekende Amster
damse firma Schulman viert het
feit dat ze honderd jaar bestaat en
vier generaties heeft gewerkt aan
de handekn zeldzame munten en
penningen. Het is ruimschoots de
moeite van het vermelden waard
want een zó heuglijk feit is in de
antiekhandel zeldzaam.
Het is steeds weer een wonder hoe
ze daar in Delft met een op zo
hoog peil staande expositie kun
nen komen nu het aanbod op de
wereldmarkt langzaam maar ze
ker kleiner wordt.
Neem nu een collectie als die van
Cramer uit Den Haag. Deze is
kleiner dan we gewend zijn maar
er hangen niet minder dan vier
prachtige, Van Goyens, een
Ruysdael, een geweldig indrin
gend mansportret van Gerard
Terborch en een Maria met kind
van een tijdgenoot van Jan van
Eyck, die zonder meer het hoog
tepunt is van de hele tentoonstel
ling.
Op schilderkunstgebied is er trou
wens zoveel te genieten dat we
hier maar een summiere opsom
ming kunnen geven. Bij Douwes
uit Amsterdam hangen een paar
mooie Jongkinds, een Boudin
met een haven van Bordeaux, een
Courbet en een Van Schendel.
Mooie negentiende-eeuwers
vindt men bij Robert Noortman
Gallery uit Londen - voor het
eerst aanwezig - waaronder een
Cézanne naar een ets van Adriaen
van Ostade. Vlaamse meesters
vindt men bij P. de Boer uit Am
sterdam. Evenals een merkwaar
dige vanitas van David Teniers.
Een kruitontploffing te Delft
door Egbert van Poel is te vinden
bij de schitterende stand van S.
Nijstad Oude Kunst uit Den
Haag.
Grafiek is in overvloed aanwezig.
Zo biedt het antiquariaat Hans
Marcus uit Amsterdam een rijke
keuze aan stadsgezichten, veld
slagen en kaarten uit het begin
van de 80-jarige oorlog, terwijl
Laurentius uit Zaltbommel een
aantal Rembrandts heeft. Ook
sculptures zijn in overvloed en in
vele soorten aanwezig en
rechtvaardigen reeds een gang
naar de beurs. Kunstzalen Vecht
uit Amsterdam toont een schitte
rende bronzen Renaissance-stier
met een goud-achtig patina, een
Noordfranse St. Rochus van
kalksteen met sporen van antieke
beschildering, een zeldzame laat-
Romeinse keizerfiguur uit de
tweede of derde eeuw en nog veel
Luiermand
Van der Heijden uit Rotterdam
heeft een loden ruiterstandbeeld
van stadhouder koning Willem
III. Het zilver flonkert in Delft in
overvloed en ook hier is een ware
beurstopper: een zilveren luier
mand uit 1666 vooreen heel dure
baby, namelijk een klein Na-
ssautje. Zijn vader was Willem
Adriaan van Nassau, heer van
Odijk en de zilveren mand was
bestemd voor het torsen van de
doopjurk van het knaapje. De
mand is niet minder dan 73,5 cen
timeter lang...
Premsela en Hamburger tonen hun
gebruikelijke schitterende zil
vercollectie, terwijl bij Morpurgo
uit Amsterdam opvalt een ge
monteerde Nautilus-schelp. Ook
bij andere exposanten vindt men
trouwens die merkwaardige ver-
sieringsdrang van wat men toen
slechts kende als zeldzame voor
werpen: tropische schelpen en
kokosnoten, die alle kunstig met
snijwerk versierd werden. Een
nieuw verschijnsel op de beurs
zijn de twee zilveren kannen in
Jugendstil uit 1900. Hiermee is
een vroeger geldende antiekda-
tum opgeheven. Ook de 19e
eeuw, waarin zulke prachtige
stukken zijn gemaakt, komt nu in
aanmerking voor expositie.
De 19e eeuw toont zich waarlijk
vorstelijk bij de diverse collecties
juwelen die iedere vrouw wel in
verrukking moeten brengen Er
is meer dan genoeg met briljan
ten bezet werk, maar daarnaast
zijn er talloze van die verfijnde en
in wezen discrete sierraden, die
onze voormoeders getooid heb
ben. Ze tonen turkooizen, topa
zen, granaten, vaak gecombi
neerd met roosdiamanten, die
buitengewoon fraai van werk en
stijl zijn.
Ook bij de meubels zijn als altijd
een aantal topstukken. Er zijn
nogal wat mooie kabinetten, bu
reaus, glazen kasten, en een zeer
opvallend schildpaddenkunst-
kabinet bij Salomon Stodel uit
Amsterdam, Duitse barok van
het beste soort uit het einde van
de 17e eeuw. Ook merkwaardig is
een kamfer houten kabinet uit
Batavia.
Wie een mooie klok zoekt, van welk
soort ook, vindt al gauw de weg
erheen door het melodieuze ge
tingel op alle hele en halve uren
Wat daar staat uitgestald bg
Stender Uurwerkmakers uit Sint
Michielsgestel is fenomenaal.
Bijna elk soort klok. van simpel
tot uiterst geraffineerd, is er te
vinden. Kinébanian uit Amster
dam is vertegenwoordigd met
een vorstelijke collectie tapijten,
zo mooi, dat je ze beter aan de
muur hangt (zoals ook in Delft
wordt gedaandan ze op de grond
te leggen. Want er bestaan weinig
fraaiere stukken wandversiering
dan een antiek Oosters tapgt met
de diepe gloed van zijden of wol
len weefsel, de prachtige bestor
ven tinten van met natuurverve
bewerkte garens en ornamente
die eeuwen oud zijn Kmebania
toont ook een aantal kussens di
alle moderne sierkussentjes o
de vlucht doen slaan.
Schaakspellen
Dan hebben we de in Delft voor ht
eerst exposerende Mark Doum
uit Amsterdam met prachtige ar
tieke schaakspellen in o.a. ivoo
Dan vraag je je in gemoede af c
een fervent schaakspeler niet li<
ver zo'n stel ivoren schaakstuk
ken zou willen hebben dan ee
nieuw autootje, temeer omdat c
prijs ongeveer overeen *om
Maar zo n autootje is al gauw z'
waarde kwijt terwijl het schaak
spel steeds kostbaarder word
De keuze zou niet moeilijk teh<
ren te zijn. Bij die schaakspclle
zijn dan ook antieke schaakbo:
den te krijgen die uitklapbaar zij
tot een tnk-trak-bord. Ze zgn va
ivoor en ebbehout en kunststuk
ken op zichzelf
beurs blijft tot 29 oktober De op<
ningstijden zijn: dagelijks van 1
tot 17 uur, 's zondags van 13 tot 1
uur, dinsdag- en donderdag
avond van 19 tot 22 uur.
