'Op zoek naar de drijfveren
achter het menselijk gedrag'
Podiumblik
Onafhankelijk Toneel
wil fantasie prikkelen
vandaag...
Johan Ooms speelt Diaghilev in Chinchilla9
Ook met Landschap Zeezicht
[l^\Rrogramma
Kobayashi haalt alles
uit Residentie-Orkest
MAANDAG 13 OKTOBER 1980
PAGINA 5
AMSTERDAM - Toneel
groep Globe speelt
„Chinchilla", een stuk
over een klein gezel
schap, vormende het
Russisch Ballet, sa
mengebracht, geiso-
leerd op het Lido van
Venetië, Veilig ver van
het in 1914 politiek on
rustige centrum van
Europa worstelt dit
clubje mensen met el
kaar en met hun mees
ter, de Russische gi-
gant-choreograaf Serge
Diaghilev, „Chinchilla"
voor intimi.
Het stuk, dat zaterdagavond 18
oktober in de Leidse
Schouwburg wordt opge
voerd, stuk is geschreven
door de Engelsman Robert
David MacDonald, een
volbloed theaterman: regis
seur, dramaturg, artistiek
leider bij de Citizens' Com
pany in Groot-Brittannië,
die in zijn stuk Diaghilev
toont als het fenomeen, als
de artistiek tiran, maar ook
als de twijfelaar, de angsti
ge, tegen de achtergrond van
het stuk filosofie van wat
kunst in de maatschappij nu
werkelijk voor betekenis
heeft: „Moet kunst zich en
gageren aan actuele maat
schappelijke gebeurtenissen
of heeft kunst schoonheid als
enig doel".
Johan Ooms, doorgaans onder
contract bij het Publieksthea-
ter, speelt als gast bij Globe de
titelrol. Op de vraag waar voor
hem het engagement in het
stuk is gelegën valt hij in een
diep zwijgen. Hij zegt na eni
ge tijd: „Vraagje naar het po
litieke engagement van het
stuk dan moet ik zeggen dat,
ondanks de politiek rumoeri
ge achtergrond van het stuk
en de politieke doorbraak die
in die dagen op til stond, de
artistieke doorbraak die
Diaghilev heeft gemaakt be
langrijker is. Hij was het die
een publiek avondvullende
balletten voorzette, hij was
het die de danser niet langer
dienst liet doen als „porteur",
drager van de danseres. Het
was ook Diaghilev die een
publiek Picasso, Stravinsky
voorzette, vormen van kunst
waar men in die dagen geen
enkele weet van had, ja nu,
heeft iedereen een Picasso in
zijn douchegordijn, toen was
het ongrijpbaar ver weg".
Johan Ooms als Diaghilev
„Als een Diaghilev zegt dat poli
tiek engagement pas kans van
slagen heeft als de revolutie is
geslaagd, dan kun je het de
man niet kwalijk nemen dat
hij zich zo van een politieke
doelstelling in theater af
wendt. Wat hij heeft gedaan,
artistiek gezien, is al meer dan
genoeg voor een heel men
senleven".
„De discussie over hoe ver het
stuk geëngageerd is, is een
moeilijke discussie. Ook de
visie van de schrijver komt in
het spel voor natuurlijk. Het
stuk is geen historisch gebeu
ren. al drijft het op historische
gebeurtenissen. Wat MacDo
nald erg voor ogen heeft ge
staan was het functioneren
van een groep mensen, onder
het mom van vakantie, ge
dwongen bijeen in Venetië,
uit vrije wil verlieten zij hun
vaderland, met grote moeite
zullen zij er kunnen terugke
ren. Hoe beweegt die groep
onder die adempauze die
Diaghilev heeft genomen om
zijn nieuwe ontdekking, Leo-
nide Massine, tot de bijna on
bereikbare hoogte te brengen
die Vaslav Nijinski bereikte.
Diaghilev voelde zich verra
den door het huwelijk van
Nijinski, de man met wie hij
een verhouding had, verder
dan die van directeur-eerste-
danser. Die fascinatie voor
die mensen zette hij om in wat
hij het publiek liet zien, zeker:
schoonheid maar niet los van
wat de man bezighield,
schoonheid en eigen ervaring
zijn immers niet los te kop
pelen".
„Nu, zo'n man, zo'n domine
rend persoon, wetende dat de
glorie zal vergaan, zich be
wust van de tekorten die hij
ondanks zijn vooruitgescho
ven positie in de kunst heeft,
hoe manifesteert hij zich tus
sen anderen, tussen hen die
hun leven zeg maar naast de
coulissen staan, sterke men
sen, minder sterke mensen.
Me dunkt, dat zijn een serie
elementen die interessant
moeten zijn".
Het lijkt wat moeilijk, vindt Jo
han Ooms, maar terwijl hij dit
zegt, beseft hij dat het stuk ei
genlijk helemaal niet moeilijk
is. Hij zegt: „Je kunt je een
voudig identificeren met per
sonen in het stuk. met de
briljante en de minder bril
jantetypes. Maar wat zich ook
overduidelijk aandoet is de
vraag van hoe transponeer je
ellende naar schoonheid, hoe
LEIDEN - België bestaat 150
jaar. Tal van culturele
wenementen worden aan
dit feit opgehangen. Ook
de opvoering van het blij
spel 'Au Bouillon Beige' op
donderdagavond 16 okto
ber in de Leidse Schouw
burg heet in het teken van
het jubileum te staan. Deze
door Walter van den
Broeck geschreven en door
Jaak Vissenaken geregis
seerde komedie is onlangs
in Brussel in première ge
gaan. Tot de opvoerenden
behoort de in ons land be
kende acteur Jo de Meyere
('Dagboek van een her
dershond'). Het stuk speelt
zich af in een café-restau
rant en heeft de verdeling
van een erfenis als kom isch
onderwerp. Het publiek
zal zich bij deze gelegen
heid tegoed kunnen doen
aan patat-fritespralines
en bier.
Fiesta Gitana trekt nu al-
weer voor de vierentwin
tigste keer door ons land.
Wie dit temperatmentvolle
zigeuner )feest mee wil
maken kan op donderdag
avond 17 oktober in de
Leidse Schouwburg te
recht. Het door de Haagse
impressario HJ. da Silva
samengestelde flamenco-
gezelschap brengt een pro
gramma van karakteris
tieke Spaanse volkskunst,
dat ditmaal echter ook een
aantal Zuidamerikaanse
elementen bevat.Het uit elj
artiesten bestaande gezel
schap wordt aangevuurd
door de sterdanser Curro
Velez.
Een groep van twintig stu
denten en werkende jonge
ren uit het hele land brengt
donderdagavond 16 okto-
Onder redactie
P.C. Rosier
ber in het LAK-theater een
programma van dia's,
film en vrij expressie. Het
gezelschap wordt begeleid
door de symfonische rock
groep 'Chans'.
'No flowers for Shirleyis de
titel van het programma,
waarmee twee leden van
'Waste of Time' vrijdag
avond 17 oktober naar het
LAK-theater komen. 'Was
te of Time' beoogt theater te
maken op basis van mime
en muziek.
Voorde kinderen treedt zon
dagmiddag 19 oktober op
de LAK-zolder het Speel-
iheater aan. Het stuk dat
wordt gespeeld, een com
binatie van poppenspel en
toneel, gaat over een meisje
(Julietta) en haar moeder
Julietteen de griezelige
dingen die er gebeuren
wanneer 's-avonds bij het
slapen gaan het licht uit-
Jver de voorstellingen
'Chinchilla'en 'Landschap
Zeezicht', die resp. door
Globe en het Onafhanke
lijk Toneel in de Leidse
Schouwburg en het LAK-
theater op zaterdagavond
18 oktober worden gegeven
elder op deze pagina twee
uitvoerige beschouwingen.
gebruik je energie, dat is een
algemeen probleem. In hoe
verre is ervaring van schoon
heid gekoppeld aan persoon
lijke en in sommige gevallen
aan seksuele voorkeuren. Ik
vind niet dat je een'publiek
uitsluitend moet confronte
ren met dat wat zij direct als
het hare ervaart. Moet je een
melkboer slechts confronte
ren met een stuk over het
melkwezen. welnee".
„Wat is toneelspelen? Ik vind
het vervelend om hier op in te
gaan. maar wat is het? Het is
het blijven zoeken naar drijf
veren in de manier waarop
menselijk-y^J^ag zich mani
festeert, w?Kr een publiek
zich dan weer aaa kan spie
gelen. Het is waard en mooi
als een publiek zich daarin
herkent, en dat bereiken is
moeilijk omdat het een lastig
karwei is het nu van het stuk
ook werkelijk nu te laten
zijn".
„Ik voel dat ik iets te maken heb
met het stuk, het is herken
baarvoor mij. Ik herken me in
Diaghilev's leven op dezelfde
manier waarop ik hoop dat
het publiek zich zal herken
nen in bepaalde momenten
van dat leven..."
ROTTERDAM - "We willen met ons werk de fantasie
van de mensen prikkelen, hen alert leren kijken. Het
publiek kan niet lui achterover gaan zitten en het op
zich af laten komen. Al onze produkties zijn er op
gericht de toeschouwers te activeren, maar we spo
ren hen niet aan de straat op te gaan. We rekenen
onszelf dan ook niet tot het vormingstoneel, mede
omdat we geen doelgroep voor ogen hebben. Een
repertoiregezelschap zijn we echter zeker niet. Wat
we dan wel zijn? Je zou ons een experimenteel ge
zelschap kunnen noemen, maar dat is natuurlijk
toch maar een etiket dat van buitenaf wordt opge
plakt. We werken gewoon vanuit onszelf, volgens
onze eigen normen".
Mirjam Koen, Marijke Kraft,
Ditha van der Linden en Jose
Alders behoren tot het Onaf
hankelijk Toneel, dat in 1971
werd opgericht en sinds 1973
in Rotterdam werkt. Het ge
sprek heeft plaats naar aan
leiding van "Landschap Zee
zicht", dat op zaterdag 18 ok
tober in het LAK-theater te
zien zal zijn.
"We zijn begonnen met een
groepje van de Amsterdamse
toneelschool en een paar
mensen van de Rietveld Aka-
demie. De eerste paar jaar
hebben we ongesubsidieerd
gespeeld, want Amsterdam
wilde niet met geld over de
brug komen zolang we geen
vastomlijnd plan konden
voorleggen van wat, hoe en
wanneer. We hebben steeds
geweigerd aan die eis te vol
doen, want bij ons ontstaan
de ideeën vaak ad hoe.
Op een gegeven moment zijn
we met de gemeente Rotter
dam gaan praten en cue vond
onze werkwijze zo uniek dat
ze bereid was ons subsidie te
verlenen. Idealistisch als we
toen waren vonden we, datje
moest wonen waar je werkte,
en dus verhuisden we naar
Rotterdam.
We vormden in die periode een
erg gesloten groep, maakten
veel produkties, maar door
het beperkte aantal spelers
moesten veel plannen blijven
liggen.
Op een gegeven moment heb
ben we die situatie als te gei-
soleerd ervaren. Toen is er be
sloten de zaak open te breken
en mensen van buiten aan te
trekken, waardoor er meer
mogelijkheden kwamen om
nieuwe ideeën uit te voeren.
Aan het eind van dit seizoen
brengen we 'Zweetbad of De
Dood van Mayakovsky' met
een bezetting van zo'n 40
spelers, waaronder verschil
lende amateurs. Het zal niet
de eerste keer zijn dat we met
niet-professionele acteurs
werken; Marijke bijvoorbeeld
heeft ook nog nooit op het to
neel gestaan.
'Landschap Zeezicht' is ont
staan uit een idee van twee
van ons om een programma te
maken over de fascinatie die
landschappen en zeegezich
ten voor kunstenaars hebben,
de romantiek die erop wordt
geprojecteerd. Ook in ons
riepen ze aangename associa
ties op. terwijl we wisten, dat
de werkelijkheid behoorlijk
tegenviel. Maar dat intrigeer
de ons juist, die kloof tussen
fantasie en werkelijkheid,
tussen de boswandeling waar
je zo naar verlangd hebt en de
natte voeten die je daarbij
krijgt. We waren er al een tijd
mee bezig, zonder bevredi
gend resultaat overigens,
toen we bij toeval stuitten op
"De vrouw van de Zee" van
Ibsen. Dal stuk sloot thema
tisch zo perfect aan dat we het
als uitgangspunt hebben ge-
Het is een soort parabel, ge
schreven in 1888, en we heb
ben ons steeds laten leiden
door de vraag: hoe vertel je
zo'n verhaal nu, met de be
perkte mogelijkheden, die je
binnen het toneel ter be
schikking staan? In de begin
fase speelden we met z'n
drieën alle acht personages,
ook de mannenrollen, maar
dat hebben we later laten
vallen. De mannen zijn nu
niet langer aanwezig, zo wor
den echter wel geciteerd.
We concentreren ons op de drie
belangrijkste vrouwenfigu
ren, gebruiken de gegevens
die Ibsen aanreikt, maar be
naderen ze niet psycholo
gisch. Het psychologisch-
realisme was in Ibens tijd
nieuw en schikkend, terwijl
het hedendaagse publiek al zo
getraind is dat het met weinig
uitleg veel begrijpt. We ver
klaren dan ook niet, maar
bieden fragmenten aan. De
toeschouwers moeten zelf het
verband leggen.
Binnen de co-operatieve ver
eniging die het Onafhankelijk
Toneel is krijgt ieder een ge
lijk salaris, omdat we gelijk
werk doen. We hebben alle
maal een even grote verant
woordelijkheid en inbreng
Zo is het ook met deze produk-
tie gegaan, hoewel twee van
ons die hebbeb aangezwen
geld en Jose de regie doet,
hebben we de voorstelling
echt met z'n vieren gemaakt.
Er is geen sprake van een op
gelegde visie. Trouwens, we
zijn allemaal veel te koppig
om zo iets te accepteren
HANNY VAN DER HARST
NEDERLAND 1
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18 45 - Klem (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Ted Show (NCRV)
20.35 - Minivoetbalshow (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Misschien gaan we de IJssel wel op (NCRV)
22.45 - Tot besluit (NCRV)
23.00 - Journaal (NOS)
23.05 - Nieus voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND 2
18.25 - Sociale Verzekering (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Dossier Saffier en Staal (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Dubbelspel (TROS)
21.20 - Scruples (TROS)
22 15 - Aktua-TV (TROS)
22.50 - Soap (TROS)
23.15 - Open Schooltijd (Open School)
23.35 - Journaal (NOS)
23.40 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR: 18.00 Sport.
18.30 Actualiteiten. 18.45 Kleuterse-
ne. 18 55 Achtung Zoll. 19.25 Cul
tuur-spiegel. 19.59 Programma-
overz. WDR: 18.00 St. Pauli Lan-
dungsbrucken. 18.30 Halb 7. 18.40
Achtung Zoll. 19.15 Actualiteiten
magazine. 19.45 Das Kriminalmaga-
zin). 20.00 Journaal. 20.15 Amuse
mentsmagazine. 21.00 TV-portret.
21.30 Berlin Aleanderplatz. 22.30 Ac-
DUITSLAND II
18.20 Koniglich Bayerisches Amts-
gericht. 19.00 Journaal. 19.30 Amu-
sementsprogr. 20.15 Informatief
DUITSLAND III WDR
BELGISCHE TV
NET II
18.00 Poppenfilmscrie 18.05 Teken
filmserie. 19.30 Open School. 18.55
Korte film. 19.00 Informatief progr
19.30 Verkeerstips. 19.35 Medede
lingen en Morgen. 19 45 Journaal.
20.10 Weerbericht. 20.15 Spelprogr.
20.50 Oorlogsresten. 21.40 Jonge
renmagazine 22.20 Journaal. 22.35
Open School.
MAANDAG 13 OKTOBER
HILVERSUM I
18.11 (S)Aktua. 18.25 (S) De verhalen
van Virgilius van Tuil 18.30 (S) Rol-
lebolleradio. 18.45 (S) Het zesde con
tinent. 19.02 (S) tross-country. 20 02
(S) Voorzichtig breeekbaar 20.30 (S/
Peekei: Ongezouten, cabaretkro
niek. 21.02 (S) TROS Dans-Party.
22.02 (S) Aktua-sportcafe. NOS 23.02
(S) Met het oog op morgen. AVRO
0.02 (S) Platenscala. 1.02 (S) In the
Still of the Night. 2.02 (S) AVRO's
Service Station. 6.02 (S) Auto in?
AVRO aan. (6.30, 7.03, 7.30 en 8.30
AVRO's Radiojournaal).
HILVERSUM II
18.00 (S) Muziek in vrije tijd. P.P.
18.50 Uitzending van de Pvda.
NCRV 19 00 (S) Steen in de vijver.
Bond Zonder Naam. 22.30 Nws. O S.
22.40 Open schooltijd. NCRV 23 25
(S) Muziek van eigen tijd. 23.55
Nws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. NOS 18.03 (S)
De Avondspits met de Nationale
Hitparade AVRO 19 02 (S) Praat- 16 30 (S) Be-tol
paal 15 20 02 (S) Het Steenen Tijd
perk 21.02 (S) Blues, ballads beat.
22.02 (S) AVRO's Swingtime. 23.02
(S) Candle-light.
Beursplein 5. 14.02 (S) De vergulde
middenweg. 16.02 13-Speciaal. 16.30
(S) Kom 'ns langs op Slot Zeist.
HILVERSUM II
KRO 7.00 Nws. 7.10 Oehtendgymn.
7.20 Het levende Woord. 7.30 Nws.
7.36 Echo. (8.00 en 8.30 Nws.) 8.36
Grammofoonmuziek. 8.50 Postbus
900. 9 00Gymn v.d. vrouw 9.10 Wa
terstanden 9.15 Scheepspraat- 9.20
De letter M. 10 30 Ouder worden we
allemaal. 11.00 Schoolradio 11.30
Ratel OVERHEIDSVOORLICH
TING: 12.16 Uitz. voorde landbouw
KRO: 12.26 Meded. voor land- en
tuinboifw 12.30 Nws. 12 36 Echo.
13 u;-,v.V 13 II Goal. 13 30 School,
radio. O S 14 30 Open Schooltijd.
KRO: 15.15 God, hoe heet je ook al
weer? 15.30 Geen verboden toegang.
16.30 'De Volharding". 17.24 Meded.
»7 30 Nw* 17.36 Echo
HILVERSUM III
VARA Van 7.00-18 00 Actual, via
Dingen van de dag. 7.02 (S) Gesode-
meurders. 8 30 (S) Holland, ze zeg
gen 10.30 (S) Typisch Jansen.
11.30 (S)VARA's Zoek plaatje 13.30
HILVERSUM IV
DINSDAG 14 OKTOBER
HILVERSUM I
\VRO Vervolg: Auto in'' AVRO
ian (7.03. 7.30. 8 03 en 8.30 AVRO's
Radiojournaal.) 9 03 Steunpunt 9.08
S en M) Arbeidsvitaminen. (10.02
De zandbakshow.) 11.02 Venus met
pistool, hoorspelserie (7). 11.30 (S)
(Jit is in. 11.45 (S) Rondom twaalf.
TROS 7.00 Nws 7 02 (S) Capriccio.
9 00 Nws. 9.02(S) Muzin 9.30(S) Van
heinde en verre 10 00 (S) Opus tien
tot twaalf. 12 00 Nws. 12.02 (S) In
termezzo. 13.00 (S) De meest ver
kochte klassieke tien 13.30 (S) Ko
ren en Korpsen: Collegium Musi-
rum Amstelodamense: Oude mu
ziek en liederen. 14 00 Nws 14 02(S)
DeHoRt- C". 14.30(S)Gui
LEIDEN - Het Residentie Or
kest speelde zaterdagavond
in de stadsgehoorzaal onder
leiding van de Japanse diri
gent Kobayashi. Een kwieke
jongeman, die zich liever in
de looppas dan in de statige
orkestleiders-tred beweegt,
en. naar bleek niet zonder re
den. zowel de orkesten van
Tokio en Boedapest dirigeert.
Kobayashi leidde voor de
tweede keer hel Haagse or
kest en hij deed het zo vlot en
gemakkelijk of hij voor oude
bekenden stond. Nog verba
zingwekkender was echter
het resultaat. Kobayashi
werkte lenig en met een
enorme intensiteit. Hij haalde
alles uit het orkest wat er aan
bekwaamheid, gevoel, artis
ticiteit in zit Het leek alsof het
spel van het hele orkest uit
zijn armen stroomde. Het
programma was interessant
genoeg Wanneer hoort men
Von Weberns eerst versche
nen werk. de Passacaglia'*
Ook Beethovens 2de (beter
gezegd: 1ste) Piano-concert is
niet zo erg algemeen
Die Passacaglia verraadt al veel
over 's componisten diepste
neigingen, o.m in het be
knopte. door kwart-rusten
onderbroken thema, de nage
streefde helderheid in de op
bouw. waarvan, door de ster
ke invloed van Brahms, voor
van de klank ging echter meer
open in de sterke tracering
van de instrumentale lijnen
door de dirigent. Overigens
heeft dit knappe werk. nog
zonder twaalf-tonen-con-
structie. niets van de uiterste
beknoptheid van de latere
composities, al eindigt het
dan ook zacht, na het hoofd
thema te hebben verloren.
Met de opvatting van Beetho
vens 2de pianoconcert, kon ik
het veel minder eens zijn. Het
klonk wat te strak, te zwaai
niet jong genoeg. De Napoli-
taanse pianist Aldo Ciccolini,
een rustige, ook wat strakke
muzikant, gaf blijk van een
geweldige knappe techniek,
die hij zonder uiterlijk ver
toon demonstreerde. Zijn
spel was ook zeer expressief;
hij domineerde, wat die zeer
gevarieerde zegging betreft,
niet zelden het geheel Met
hem vergeleken was het or-
kestspel. ofschoon doordedi-
rigent uitgebuit, toch wat
vlak en eenkleurig. De tegen
stellingen tussen rondo-par-
tijen klonken wel mooi ge-
pronoceerd. Sibelius' 2de
Symfonie tenslotte, open
baarde zich in het orkestspel
/olie
alle
erhe
pastorale sten
repte natuur Ken indruk
wekkende kleurige vertol-
el te
recht komt. De compa< th.-id
