Gom
Wet geëist tegen
met Zuid-Afrika
atoomband
Hoe Miep in
het Achterhuis
Anne Franks
dagboek vond
Abma bij afscheid Kamer:
"bijzonder boeiend werk"
ALS DE HERFST NADERT, IS HET TIJD UW
HUID WAT EXTRA BESCHERMING TE GEVEN.
Als de herfst komt, moet u extra attent zi jn op de
conditie van uw huid. Ochtendkou, gure wind en droge
lucht (óók van centrale verwarming) zijn niet bepaald
vriendelijk voor de tere huid.
Zoals het verstrijken der jaren kan ook het
grillige najaar een nadelig effect op uw huid hebben.
Gelukkig hebben al veel vrouwen het geheim
van Oil of Ulay ontdekt. De 'beauty fluid" die het natuur
lijke vochtgehalte in evenwicht houdt en zorgt dat uw
huid zacht en soepel blijft.
Het geheim van Oil of Ulay is dat het eigen
schappen heeft die gelijk zijn aan die van uw eigen huid
vloeistoffen. Daarom neemt uw huid deze beauty fluid
meteen en volledig op, zonder een spoortje vet achter te
laten. Oil of Ulay vult de huid vloeistoffen aan die af
nemen door toedoen van ons wispelturig herfstklimaat.
Het beste is gezicht en hals iedere ochtend en
avond met Oil of Ulay te masseren. Al snel voelt u dat uw
huid zacht, soepel en jong blijft. Uw huid functioneert
weer zoals het hoort en wordt bovendien goed beschermd
tegen invloeden van buitenaf. U zou Oil of Ulay* eens
moeten proberen. U voelt dat 't goed voor u is.
Oil of Ulay, een geregistreerd handelsmerk.
Verkrijgbaar bij apotheek, drogist en parfumerie.
DEN HAAG (GPD) - Er moet zo
snel mogelijk een Nederlandse
wetgeving komen, die elke
nucleaire betrokkenheid van
Nederland met Zuid-Afrika uit
sluit. Een dergelijke wetgeving
zou ook model kunnen staan voor
andere landen van de Europese
Gemeenschap. Dit staat in het
rapport „Zuid-Afrika Atoom
macht", dat gisteren in Den Haag
werd aangeboden door de vier
anti-apartheidsgroeperingen in
ons land.
Volgens het rapport heeft Zuid-
Afrika op dit moment vrijwel ze
ker genoeg verrijkt kernmate
riaal om vier kernwapens te pro
duceren met een kracht van de
bom. die aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog op het Ja
panse Hiroshima viel. Vorig jaar
september werd volgens Ameri
kaanse deskundigen boven de
Indische Oceaan bij Zuid-Afrika
een lichtflits waargenomen, die
naar alle waarschijnlijkheid het
gevolg was van een Zuidafri-
kaanse kernproef. Zuid-Afrika
heeft daarmee een kleine
atoommacht, die binnen enkele
jaren kan uitgroeien tot een aan
zienlijke voorraad kernwa
pens.
Toch, zo wordt in het werkstuk ge
steld, staat het Zuidafrikaanse
kernwapenprogramma pas aan
het begin. Om dat programma te
kunnen ontwikkelen, moet het
blanke minderheidsbewind in
Pretoria op nucleair gebied
steeds meer samenwerken met
westerse landen. Juist op dat
punt kan concreet invloed wor
den uitgeoefend om een einde te
maken aan de ontwikkeling van
een Zuidafrikaanse kernbom, al
dus het rapport van de Anti-
Apartheidsbeweging Nederland,
het Komité Zuidelijk Afrika, de
Boycot Outspan Actie en de
werkgroep Kanos.
Volgens David de Beer van de
werkgroep Kairos moet Neder
land onmiddellijk contact opne
men met de raad voor Namibië
van de Verenigde Naties om een
akkoord te bereiken over beëin
diging van de Nederlandse be
trokkenheid bij de verrijking van
Namibisch uranium. Nederland
moet er ook bij de in Urenco be
trokken partners West-Duitsland
en Groot-Brittannië op aandrin
gen, dat er geen contracten meer
worden afgesloten voor de leve
ring van Namibisch uranium.s
„Het moet nu niet bij schijnheilige
verklaringen blijven. Er moet tot
daadwerkelijke acties worden
overgegaan", aldus De Beer. In
dit verband wordt gedacht aan
een algemene maatregel van be
stuur in het kader van een sanc-
tiebesluit tegen Zuid-Afrika. De
Beer sloot een „harde confronta
tie" met de betrokken partners
niet uit.
De anti-apartheidsgroeperingen
zullen op 22 oktober een gesprek
hebben met de ministers Van
Aardenne (economische zaken)
en Van der Klaauw (buitenlandse
zaken), en de leden van de vaste
kamercommissies voor kern
energie, economische zaken en
buitenlandse zaken, over de Ne
derlandse contacten met het
Zuidafrikaanse atoomcomplex.
Van Aardenne heeft toegezegd
voor die datum met een notitie te
komen, waarin hij het Neder
landse standpunt uit de doeken
zal doen.
ADVERTENTIE
DEN HAAG (GPD) - Ds. Abma,
fractievoorzitter van de Staat
kundig Gereformeerde Partij
(SGP), is na 17 jaar in de Tweede
Kamer een beetje teleurgesteld.
Abma: „Ik had graag meer van
ons programma willen realise
ren." Maar hij verlaat de Kamer
niet met overdreven gefrustreer
de gevoelens. Hij heeft het werk
altijd „bijzonder boeiend" ge
vonden.
Ds. Hette G. Abma. van oorsprong
Fries maar nu woonachtig in Put
ten (Gld), heeft zijn afscheid aan
gekondigd tijdens zijn bijdrage
aan de algemene beschouwin
gen. Hij is in 1963 voor het eerst in
de Kamer gekomen en zal na de
verkiezingen, die waarschijnlijk
volgend jaar mei gehouden zul
len worden gehouden, niet te
rugkeren.
Voordat Abma in de Kamer kwam,
was hij predikant in onder meer
Driesum (Fr), Ro^erdam. Mon
ster en Putten. Hij verlaat het
parlement voornamelijk vanwe
ge zijn leeftijd (64 jaar), waardoor
hij de fysieke inspanning niet
meer aankan.
Constant
De SGP heef in al die jaren een con
stante aanhang gehad, telkens
goed voor drie kamerzetels. Dit
komt volgens Abma omdat de
SGP kan blijven vertrouwen op
de gereformeerde achterban. Het
beleid is het uitvloeisel van een
diepere overtuiging, die duidelijk
ook bij de kerkgangers leeft.
Voorbeelden daarvan zijn de
strikte afwijzing van euthanasie
en abortus.
Van een kloof tussen de politici en
de achterban is volgens Abma
dan ook bij de SGP minder spra
ke. De aanhang is overzichtelijk
en door de kerkelijke verenigin
gen kent iedereen elkaar wel zo n
beetje. Daarnaast zorgt de homo
geniteit van uitgangspunten voor
een geringe afstand tussen kiezer
en gekozene. Abma: „De leden
zijn op de hoogte van dingen die
spelen. Alleen ontgaat hen wel
eens de fijne kneepjes van het
politieke vak".
De SGP is dus altijd een solide,
maar kleine partij gebleven.
Daardoor zijn vele van de voor
nemens van de partij nooit ge
realiseerd. Toch zal bij zijn ver
trek niet teleurstelling overheer
sen. Op verschillende punten
meent hij dat zijn partij in sa
menwerking met andere christe
lijke kamerleden best wel wat be
reikt heeft.
De rol van de kleine christelijke
partijtjes zal nu verminderen,
vreest Abma. De totstandkoming
van het CDA, die het komend
weekeinde een feit zal zijn, maakt
de invloed van de kleintjes min
der, omdat niet meer met aparte
partijen gesproken wordt. Wel zal
het CDA rekening moeten hou
den met een behoudende vleugel,
waardoor de deur voor het SGP
enigszins open blijft, aldus Ab-
De Hoofden van Nederland.
Het Schoolhoofd.
De heer B. te S„ hoofd van een openbare
school. Streng, doch menselijk type. Wordt gewaar
deerd door leerling en kollega Hij besliste in de
keuze van een schoonmaakbedrijf voor de schooL
Dat werd Gom. Omdat Gom hem niet alleen een
schoonmaakprobleem uit handen nam, maar ook
omdat hij voor allerlei onderhoudsklussen bij Gom
terecht kan. En omdat Gom uiteindelijk gespeciali
seerd is in het schoonmaken
van scholen.
De heer B zweert thans bij
Gom En geef'm eens
schoonhouden
multi-onderhoud
Oude Singel 244.2312 RK Leiden, lel. 071 -132745/46.
Hoofdkantoor Westvest 26-28. postbus 144.
3100 AC Schiedam, tel. 010 260134. telex 26290
tereent Kan. tn omdat c
VARIA
DEN HAAG (GPD) - De
door het Westduitse
weekblad 'Der Spiegel'
gerapporteerde oor
spronkelijke met een
balpen aangebrachte
correcties en toevoe
gingen in het oorspron
kelijke manuscript van
het wereldberoemd
geworden Dagboek van
Anne Frank kunnen,
als de beschuldiging al
waar is, van geen in
vloed geweest zijn op
het Dagboek zoals het
in de boekwinkels te
koop is. De eenvoudige
reden is dat de balpen
pas omstreeks 1950
werd uitgevonden en
dat het Dagboek al in
1947 door de Uitgeverij
Contact werd gepubli
ceerd.
Wel zijn er delen van het Dag
boek nooit gepubliceerd, zo
als zich ook nog andere ge
schriften van haar hand in
een kluis in Bazel bevinden
waar zij door Anne's vader,
Otto Frank, werden gedepo
neerd.
Dit onthulde Miep, de koerier
ster die in Anne's dagboek
vaak voorkomt en die tot
hun arrestatie het gezin
Frank en de andere onder
duikers in het Achterhuis
aan de Prinsengracht 263
van voedsel, lectuur en
nieuws voorzag.
Miep woont nu met haar man
Henk (zij willen nog steeds
niet dat hun werkelijke na
men genoemd worden) in een
bescheiden etagewoning in
Amsterdam waar de muren
net van nieuw behang zijn
voorzien omdat hun enig
kind, een zoon, dit jaar
trouwde en het ouderlijk
huis verliet.
Deels uit ergernis over de re
cente aantijgingen dat er in
het manuscript van Anne
door een vervalser geknoeid
zou zijn, deels omdat beiden
na de recente dood van ütto
Frank zich verplicht voelen
om de erfenis van Anne Frank
in bescherming te nemen,
hebben Miep en Henk (bei
den nu in de zeventig) nu het
verhaal verteld van de ge
schiedenis van het dag
boek.
Miep werd in 1909 in Wenen ge
boren en kwam op elfjarige
leeftijd naar Nederland als
een van de 'honger-kinderen
uit Oostenrijk die hier toen
gastvrijheid genoten. Toen
haar ouders stierven bleef zij
in het pleeggezin en werd
daarin opgenomen. Bij het
uitbreken van de oorlog was
zij in dienst van De üpekta
Maatschappij waarvan Otto
Frank directeur was. Frank
had zich geassocieerd met
Van Daan (het pseudoniem
dat Anne hem in haar dag-
Miep met het oorspronkelijke
manuscript van Anne Frank's
dagboek.
boek gaf) die aan het hoofd
stond van Pectacon, een han
delmaatschappij die zich spe
cialiseerde in kruiden, in het
bijzonder die voor slagèrs. De
firma's hadden zich kort voor
de Duitse inval gevestigd op
de Prinsengracht 263. Miep
was toen 35.
In juli 1941 trouwden Miep en
Henk, waarbij Miep pas de
Nederlandse nationaliteit
kreeg. Otto Frank gaf het per
soneel een dag vrij en woonde
de plechtigheid bij. Miep had
Anne Frank toen al leren
kenneh.
„Ik zag haar voor het eerst toen
ze vier jaar oud was en met
haar moeder naar het kantoor
kwam. Het was een aanvallig
kind en niet op haar mondje
gevallen. Zo klein als ze was,
ze had overal een antwoord
op".
Tussen Henk en Miep en de fa
milie Frank was een hechte
band ontstaan en het was
daarom geen verrassing toen
Otto Frank Miep in het ge
heim nam en haar vroeg om
„mee te doen" omdat hij be
sloten had met zijn gezin en
enige personeelsleden onder
te duiken in het Achter
huis..
Nog een aantal anderen werd in
vertrouwen genomen, onder
wie Elly, Koophuis, en Kraler,
zoals ze in het dagboek van
Anne worden genoemd - al
len leden van het personeel.
Op 6 juli 1942 werd het Ach
terhuis in alle vroegte door de
familie Frank betrokken
Op dezeeveneens op 16 juli 1941
genomen foto, komen enkelen voor
die nog geen jaar later in het Ach
terhuis zouden onderduiken en die
Anne's pseudoniem meekregen.
(Anne's oudere zuster, Mar-
got, werd iets eerder op de
fiets naar het pand ge
bracht).
Het Achterhuis was toen nog
niet voorzien van de geheime
deur die zich achter een pas
later ervoor aangebrachte
ordnerkast bevond. Het ver
trouwen was nog groot dat
het zich terugtrekken in een
niet voor de hand liggend deel
van een grachtenhuis vol
doende was om uit de handen
van de Duitsers te blijven.
Gedurende de 28 maanden dat
de onderduikers in het Ach
terhuis woonden, losten Miep
en Elly elkaar af om het con
tact met de buitenwereld
open te houden. Miep ver
telt
„Mijn taak was 's morgens
vroeg als ik op kantoor was
het eerste naar boven te gaan
om de lijst te halen wat er die
dag nodig was. En als ik die
smalle trap naar boven kwam,
dan stonden ze allemaal in
een rijtje voor me, Anne in het
midden. Niemand zei een
woord. Alleen Anne zei dan:
'En Miep, wat is er voor
nieuws'. Daarvoor kreeg ze al
tijd een standje van haar
moeder. Ik nam het lijstje dan
in ontvangst, dat duurde niet
lang, misschien 20 minuten,
want ik kon natuurlijk niet te
lang uit het kantoor weg blij
ven".
„Op een middag, het was warm
weer, het moet misschien een
jaar later geweest zijn, ben ik
naar boven gegaan om even
DONDERDAG 9 OKTOBER 1980
een praatje te maken. Ik deed
de deur bij de Franks open en
zag dat Anne aan het raam zat
te schrijven. Ze keek me ont
zaglijk kwaad aan. wat ik he
lemaal niet van haar gewend
was. Ze was kennelijk ge
stoord in waar ze aan bezig
was. Mevrouw Frank kwam
naar beneden en zag Anne's
blik. Ze zei: „Ja Miep, we
hebben een schrijvende
dochter".
„Anne stond op, sloeg het boek
dicht en toen zei ze tegen mii:
"Ja, en over jou schrijf ik ook'.
Zo kende ik haar helemaal
niet".
Overval
De overval vond op een vreem
de manier plaats. Op 4 augus
tus 1944 kwam omstreeks half
twaalf een man met een re
volver binnen die het kan
toorpersoneel beval te blijven
waar ze waren. Niettemin
verliet Elly, de andere koe
rierster, het pand dat on be
grijpelijkerwijs niet werd
bewaakt.
In die onbewaakte periode
kwam ook Henk binnen om
op het kantoor, zoals ge
woonlijk, zijn lunch te ge
bruiken. Ook hij vertrok on
gezien, met het geld en de
bonkaarten, die Miep bij zich
had. Hij zag later aan de over
kant van de gracht hoe een
aantal mensen in een politie
auto werd geladen. Het waren
de bewoners van het Achter
huis. Miep kon er vanuit het
kantoor op de eerste verdie
ping niets van zien
Tegen het eind van de middag
durfden Miep en Koophuis
naar het Achterhuis te gaan
en troffen het in een grote
chaos aan. Op de grond lagen
boeken, losse beschreven
vellen papier en een roodge
ruit boek.
Miep nam alle papieren in haar
armen. Voordat ze het Ach
terhuis verliet, nam ze nog
een kapmanteltje mee dat van
Anne was geweest en een stel
schoenzakken waarop de ini
tialen 'A.F.' waren gebor
duurd. „Waarom ik dat deed,
weet ik eigenlijk niet", zegt ze
De papieren werden in Miep's
bureau geborgen en hebben
daar de hele oorlog gelegen.
Ze beschouwde ze als Anne's
persoonlijk bezit en wilde ze
alleen aan haar overhandi
gen.
Miep's pogingen om de familie
Frank op het gevreesde
hoofdkwartier van de Gesta
po aan de Euterpestraat vrij te
kopen (met ongelimiteerd
geld dat vrienden, buurtgeno
ten en winkeliers die Frank
hadden gekend ter beschik
king hadden gesteld) lieper
op niets uit.
Otto Frank kwam eind juni-juli
uit Auschwitz in Amsterdam
terug. Hij nam zijn intrek bij
Miep en Henk. Hij zou daar
zeven jaar blijven wonen. Hij
wist bij zijn terugkeer al dat
zijn vrouw Edith in Ausch
witz was overleden, tien da
gen voor de bevrijding.
Pas later dat jaar werd bekend
dat ook Anne en Margot het
niet hadden overleefd. Al die
tijd had Miep tegenover
Frank niet gerept van de pa
pieren die in haar bureau la
gen. Dat deed ze pas nadat er
geen hoop meer was op An
ne's terugkeer. Ze gaf Otto
Frank de papieren en het rode
boekje met de woorden: „Dat
is de erfenis van je dochter".
Frank zat er uren in te lezen en
begon op verzoek van zijn
oude moeder in Bazel aan het
overtikken van het manus
cript. Op advies van een let
terkundige werd het aan pro
fessor Jan Romein ter lezing
gegeven, die geen ogenblik
aarzelde om het ter pubhkatie
aan te bevelen.
De eerste uitgever, Querido,
nam het met. De uitgeverij
Contact nam het wel. De rest
is (uitgevers-)geschiedenis.
Tot aan zijn dood hebben
Henk en Miep Otto Frank be
zocht, zoals hij hen bezocht
wanneer hij in Amsterdam
was. Zij waren getuige van
Franks tweede huwelijk in
1953, zo ook het echtpaar
Koophuis - de enigen die voor
de plechtigheid waren uitge
nodigd. Later kreeg Miep van
Otto Frank een klein stukje
papier waarop Anne in haar
nog schoolse handschrift de
werkelijke namen had geno
teerd van de personen die in
haar boek onder pseudoniem
optreden.
