Prinsendam is ter
ziele, wie volgt?
Uzieter
beter mee.
van der
WIEL
passagiersvloot steeds kleiner
Nederlandse
Amsterdamse metro nu helemaal klaar
VRIJDAG OPENING LIJN BIJLMER NAAR STATION
niet vergeten;
bloemen sturen
V
Gereformeerde
jeugd wettig
aan avondmaal
WOENSDAG 8 OKTOBER 1980
VARIA
PAGINA 11
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM - Rode zalm, Philadelphia Pepperpot,
Schnitzel Holstein, gerookte beef en Mateus Rosé ver
meldde het feestmenu, dat ter gelegenheid van de inge
bruikneming van de Prinsendam op 27 november 1973
aan de genodigden aan boord van het schip werd geser
veerd
Het nieuwste cruiseschip van de Holland-Amerika Lijn lag
op die druilerige dinsdag aan de Rotterdamse Wilhelmi-
nakade, het oude vertrouwde complex van de maat
schappij. De plek waarvan eens machtige zeekastelen als
de Rotterdam, Nieuw-Amsterdam en Statendam ver
trokken voor hun „noordreizen" naar New York.
1 Veendam en Volendam (foto) datzelfde
De oplevering van de Prinsendam -
kosten 50 miljoenaccommodatie
voor 350 passagiers en 190 be
manning sleden - was meer dan
zes maanden door brand ver
traagd, ontstaan door kortslui
ting op de Schiedamse werf Wil
ton- Feyenoord. De schade be
droeg 7 miljoen gulden. Op 30 no
vember 1973 was het ddn zover
het cruiseschip koos het ruime sop
om, met Singapore als thuisha
ven, te beginnen aan een uitge
breid vaarprogramma in de In
donesische Archipel. De Prinsen
dam zou Nederland niet meer te
rugzien...
De afgelopen jaren werkte de Prin
sendam een gevarieerd pro
gramma af. Ze maakte niet alleen
reizen in de Indonesische Archi
pel, maar ook vanuit New York
naar het Caribisch gebied en naar
Alaska. Tijdens zo'n korte Alas
ka-cruise brak vorige week za
terdag brand uit in de machine
kamer die al in korte tijd zulke
afmetingen aannam dat zowel de
190 bemanningsleden als de 320
passagiers het schip overhaast
moesten verlaten. Dank zij een
snel op gang gekomen reddings
operatie vielen er geen slachtof
fers te betreuren.
Maandagavond werd het onfor
tuinlijke schip door Amerikaanse
slepers naar een droogdok ge
sleept. Daar zal worden bekeken
of het cruiseschip nog kan wor
den gerepareerd of gesloopt moet
worden.
Van de Nederlandse passagiers
vaart is inmiddels niet veel meer
overgebleven. In 1972 staakte de
Koninklijke Nederlandse
Stoomboot Maatschappij
(KNSM) haar al 90 jaar durende
lijnvaart op de West met de ge
combineerde vracht-passagiers
schepen Oranje Nassau en Prins
der Nederlanden. De schepen
werden in '73 aan Haiti verkocht
Met de Holland-Amerika Lijn
ging het niet veel beter. Gedwon
gen door hoge lasten werd over
geschakeld op het goedkopere
Indonesische personeel. En met
de komst van de snelle transat
lantische luchtvaartlijnen moes
ten ook de lijndiensten tussen
Rotterdam en New York worden
gestaakt.
In de 107 jaar lange gescniedenis
van de HAL hebben tienduizen
den Nederlanders aan boord van
de vracht- en passagiersschepen
van deze maatschappij als be
manningslid of passagier geva
ren. Wie is de Grand Old Lady,
zoals de Nieuw-Amsterdam des
tijds werd genoemd, vergeten
Kenners beweren dat dit schip
het mooiste was dat ooit op een
Nederlandse werf werd ge
bouwd.
De Nieuw-Amsterdam vond in 1975
een roemloos einde op een slope
rij nabij Taiwan. Toch probeerde
de Holland-Amerika Lijn nieuwe
markten te vinden en het bedrijf
gezond te houden. Begin '73 wer
den zelfs twee schepen aange
schaft, de Brasil en Argentina, die
onder de namen Veendam en
Volendam in de vaart kwamen.
Zo kwam het schepenbestand
van de HAL na de sloop van de
Nieuw-Amsterdam en het in de
vaart brengen van de Prinsen
dam op vijf: de Rotterdam, het
vlaggeschip, Veendam, Volen
dam, Statendam en Prinsen
dam.
De HAL heeft echter, behalve be
langen in andere bedrijven in
Nederland, een kleine vestiging
in Rotterdam en het reisbureau
Zeetours, geen banden meer met
Nederland. De schepen van de
HAL, die haar naam veranderde
in Holland-America Cruises, zijn
geregistreerd op de Nederlandse
Antillen; de driekleur is gestre
ken, de Antilliaanse vlag kwam
ervoor in de plaats .De vijf sche
pen van Holland-America Crui
ses bieden vanaf de Antillen een
gevarieerd cruiseprogramma,
met het accent op korte zeven
daagse cruises Dat blijkt een
succesformule: er wordt weer, zij
het bescheiden, winst ge
maakt
Vorig jaar kondigde Holland-Ame-
nca Cruises aan een offerte te
hebben aangevraagd aan Neder
landse werven voor de bouw van
een nieuw cruiseschip, geschikt
voor 1200 passagiers. Wordt de
Prinsendam gesloopt, dan zal de
bouw van zo'n schip waarschijn
lijk worden versneld. Ook zal
Holland-America Cruises op
zoek moeten naar een vervan
gend schip, dat op korte termijn
het vaarprogramma van de Prin
sendam kan overnemen. Op die
manier zal Holland-America
Cruises trachten de schade zo
veel mogelijk te beperken
Voor de naar verwachting tiental
len schadeclaims die de nu ex-
Prinsendam-passagiers zullen
indienen, bestaat bij de maat
schappij op dit moment weinig
angst. Een woordvoerder ver
klaarde dat dat in hoofdzaak een
verzekeringstechnische aangele
genheid is. „Wij zijn daarvoor
verzekerd". Er zal naar alle waar
schijnlijkheid wel een onderzoek
van de Amerikaanse autoriteiten
komen naar de oorzaak van de
plotselinge en rampzalige
brand
Velen zullen zich nog het debacle
van de Nederlandse cruise-
maatsch appij Bestevaer, vorig
jaar, herinneren. Een met veel
elan gestarte Nederlandse crui
semaatschappij, die als doel voor
ogen had het varen met een Ne
derlandse bemanning, een Ne
derlands schip, onder Neder
landse vlag en vanuit een Neder
landse haven. Het zag er in het
begin allemaal veelbelovend uit.
Duizenden particulieren brach
ten als klein- en grootaandeel
houder spontaan een kapitaal
van ruim 1 miljoen gulden bij el
kaar. De banken gaven nog eens
1,5 miljoen gulden krediet en dit
leek al met al voldoende voor het
in eerste instantie charteren van
een schip. Aan bouwen werd pas
in een later stadium gedacht
Na veel schepen te hebben beke
ken. vond men tenslotte in het
Griekse Piraeus de Golden
Moon. Een weliswaar oud, maar
wel op te knappen schip. Onder
de naam Prins van Oranje had dit
schip op 16 mei van het vorig jaar
aan een programma van zeven
en veertiendaagse cruises vanuit
Rotterdam moeten begin-
Mr. Pieter van Vollenhove en prin
ses Margriet hadden zich voorge
nomen hun huwelijksfeest tij
dens deze eerste reis te zullen vie
ren. Door een niet terzake direc
tie, een zwakke raad van com
missarissen (onder aanvoering
van de ex-minister van verkeer
en waterstaat Westerterp) en een
financieel desastreus beleid wera
deze maatschappij begin augus
tus van het vorig jaar failliet ver
klaard. Duizenden Nederlanders
bleven met een financièle kater
en een ruw verstoorde maritieme
droom achter. De schuldenlast
bedroeg 3,5 miljoen gulden en het
is vrijwel zeker dat de aandeel
houders niets van hun geld terug
zullen zien. Volledigheidshalve
moet nog worden opgemerkt dat
ook het schip niet op tijd klaar
was en dat kwam voor rekening
van de Griekse eigenaar. Toch
was er, gezien de boekingen, wei
degelijk belangstelling voor kor
te cruises vanuit Rotterdam
Een grote Duitse touroperator haa
zelfs twee volledige 14-daagse
cruises volgeboekt en een tweede
grote touroperator, eveneens uit
Duitsland, had belangstelling
voor nog eens twee cruises. Er is
dus wel degelijk een markt, voor
al in de zomermaanden, voor kor
te cruises vanuit Amsterdam of
Rotterdam. Dat bewijzen bui
tenlandse rederijen al jaren
Vanuit Rotterdam varen de Rus
sen met het cruiseschip Alexan
der Pushkin en de Polen met de
Stefan Batory. De Griekse reder
Chandris vaart met het cruise
schip Amerikanis vanuit Am
sterdam. Het wachten is nu op de
Nederlandse rederij of een con
sortium van bedrijven die
„brood" zien in de Nederlandse
korte cruisevaart in de zomer
maanden, met voor de winter
maanden reizen naar de Middel
landse Zee of het Caribisch ge
bied.
AMSTERDAM (ANP) - Neder
lands meest omstreden stuk
spoor is klaar. Vanaf zaterdag 11
oktober kan iedereen per metro
van het Amsterdams centraal sta
tion rechtstreeks naar de Bijl
mermeer rijden. Want op 10 ok
tober zal het laatste en belang
rijkste stukje metro in de hoofd
stad officieel worden geopend:
het ondergrondse tracé tussen
Weesperplein en het station.
Dit traject was zo omstreden omdat
het noordelijk deel ervan dwars
door de oude Nieuwmarktbuurt
loopt. Dat betekende sloop van
een kleine honderd woningen en
dat in een buurt waar tussen 1947
en 1973 al 415 woningen waren
verdwenen.
Het kwam tot felle protesten, uitlo
pend op rellen in het voorjaar van
1975. Ingrijpender op langere
termijn waren de gevolgen voor
de Amsterdamse gemeentepoli
tiek.
Een van die gevolgen was, dat Am
sterdam afzag van de aanleg van
een compleet metronet van
noord naar zuid en van west naar
oost. Dit oude plan werd in 1975
verworpen: alleen de oostlijn
naar de Bijlmer zou worden afge
bouwd. Toen tien jaar geleden
daarvoor de eerste paal werd ge
slagen, werden de kosten van de
oostlijn nog op 250 miljoen gul
den geschat. Het is een miljard
geworden voor een deel door de
prijsstijgingen - zoals bekend
niet mis in de bouw- maar ook als
ADVERTENTIE
gevolg van "te globale" ramin
gen.
De uit de pan rijzende kosten en de
sloop van goedkope woningen
waren niet de enige punten van
kritiek op de metro. Tegenstan
ders stelden ook, dat de stations
van het stadsspoor te ver uit el
kaar liggen om de reizigers opti
maal te kunnen bedienen. Mede
daarom is het gemeentebestuur
nu voorstander van sneltrams
voor de lange trajecten naar
Noord, West en Amstelveen.
Politieke strijd
Deze radicale beleidsverandering
is voorafgegaan door een felle
politieke strijd, die zich vooral af
speelde binnen de PvdA, in Am
sterdam, per traditie verreweg de
grootste partij. In 1973 besloot
het hoofdstedelijk gewest van de
PvdA, dat de metro niet verder
mocht gaan dan het Waterloop-
lein, zodat de Nieuwmarkt ge
spaard kon blijven. Maar PvdA-
wethouder Han Lammers en het
overgrote deel van zijn raadsfrac
tie ging niet met de mening van
de achterban mee. Hun .argu
ment: het is onzin om een tracé
dat pas goed functioneert als het
op het centraal station aansluit,
een kilometer voor dit station te
laten eindigen. Samen met het
CDA en de CPN drukte de PvdA-
fractie in juni 1973 de voltooiing
van de oostlijn door de gemeen
teraad. Er waren 26 voorstanders
en achttien tegenstemmers, on
der wie vier leden van de PvdA-
fractie.
Maar daarmee was de politieke
strijd niet gestreden. In 1976 ont
plofte het progressieve program
college. Wethouder H. Lammers
trad af evenals zijn dwarsliggen
de PPR-collega Roel van Duijn.
Er kwam een afspiegelingscolle
ge met VVD en CDA. Directe
aanleiding voor het aftreden van
de beide wethouders was overi
gens niet de metro-affaire, maar
het is duidelijk dat die een grote
rol in de crisis speelde.
Toen voor de verkiezingen van 1978
een nieuwe kandidatenlijst
moest worden samengesteld
haalde het PvdA-gewest alsnog
zijn gram. Het overgrote deel van
de Lammers-aanhang werd niet
herkiesbaar gesteld en verdween
van het politieke toneel. In het
nieuwe program van de PvdA -
en van het college - werd defini
tief afscheid genomen van plan
nen om het metronet uit te brei
den. Overigens zou daarvoor toch
geen geld van het rijk loskomen,
zo maakte ex-minister Wester
terp van verkeer en waterstaat
duidelijk. Westerterp vertelde dit
bij de opening van het metrotracé
Bijlmer-Weesperplein in oktober
1977.
Nieuwmarkt
Toen werd besloten, dat de oostlijn
zou worden afgebouwd, beloofde
het gemeentebestuur, dat de door
de metro in de Nieuwmarktbuurt
geslagen gaten zouden worden
opgevuld met betaalbare wonin
gen. De actievoerders in de buurt
geloofden hier niet erg in. In het
voorjaar van 1975 probeerden zij
de sloop tegen te gaan, maar op 24
maart en 8 april slaagde de politie
ejin - ondanks hevig verzet - de
panden die tegen de grond moes
ten, te ontruimen.
Er vielen grote gaten in de Nieuw
marktbuurt. Hoewel een kleine
zestig woningen langs de rand
van het metrotracé gereedkwa
men moet de eerste paal voor het
overgrote deel van de beloofde
nieuwbouw nog worden gesla
gen.
Onlangs werd voor de buurt een
globaal bestemmingsplan goed
gekeurd. Daarin staat, dat er op
het metrotracé 450 woningen in
de sociale sector kunnen worden
gebouwd en nog eens 250 op an
dere open gaten in de buurt.
Daarnaast moeten nog eens 850
woningen worden gerenoveerd.
Alles is echter nog in procedure. De
gemeente schrijft zelf in het be
stemmingsplan, dat de vaak
noodzakelijke onteigening
moeilijk van de grond komt. De
moeilijkheden zitten onder meer
in de hoge kosten van verwer
ving, het ontbreken van plannen,
maar ook in procedurele fouten
zoals het niet op tijd ter visie leg
gen van onteigeningsplannen.
Er zijn nu concrete plannen voor de
bouw van 193 woningen op het
metrotracé, maar verwacht
wordt, dat de uitvoering hiervan
niet voor volgend jaar begint. In
tussen is ook nog onduidelijk wat
de gevolgen zullen zijn van de
jongste rijksbegroting voor
volkshuisvesting. Het gaat hier
bij vooral om de huren van de
nieuwe of vernieuwde huizen.
Deze huren zouden wel eens aan
zienlijk hoger kunnen uitvallen
dan de 315 gulden voor een drie
kamerwoning, waar het huidige
bestemmingsplan vanuit gaat.
Drie stations
Het traject dat vrijdag wordt ge
opend is 1,7 kilometer lang en
heeft drie stations: Waterloop-
lein, Nieuwmarkt en Centraal
Station. Hiervandaan tot aan het
westelijke eindpunt Holendrecht
ligt een traj eet van tien kilometer,
dat in ruim zeventien minuten
kan worden afgelegd. Tussen het
centraal station en het oostelijke
eindpunt Gaasperplas ligt elf ki
lometer stadsspoor, waarvoor
een reistijd geldt van bijna twin
tig minuten. Het ondergrondse
gedeelte van de Amsterdamse
metro loopt tussen het Centraal
Station en een punt even voor het
Amstelstation. Bij Duivendrecht
splitst het stadsspoor zich in een
westelijke en oostelijke tak. Op
elke tak rijdt de metro overdag
om de tien minuten: in de spitsu
ren is dat 7,5 minuten. Dit bete
kent, dat op het niet-gesplitste
gedeelte overdag elke vijf minu
ten een stadstrein komt en in de
spits om de 3,25 minuten. De me
tro is overigens nog niet af. Vanaf
het eindpunt Holendrecht moet
nog een verlenging komen met
twee stations. Dit 1,5 kilometer
lange tracé is op zijn vroegst eind
1982 klaar.
Ondanks de wijd verbreide opvat
ting, dat de Amsterdamse metro
nooit had moeten worden aan
gelegd, schijnen de bewoners van
de Bijlmermeer en Holendrecht
er wel blij mee te zijn. Dit rappor
teerde althans het wijkopbouw-
orgaan in de Bijlmer. Een nadeel
is wel dat veel bewoners van Am
sterdam-Zuidoost (Bijlmer en
Holendrecht) soms (al dan niet
per bus) een aanzienlijke afstand
moeten afleggen om bij een me
tro-station te komen.
Toch hebben de afgelopen jaren
per werkdag vijftigduizend men
sen van de metro naar het Wees
perplein gebruik gemaakt. Het
gemeentevervoer bedrijf denkt,
dat na vrijdag 10 oktober negen
tigduizend mensen per werkdag
in de metro zullen stappen.
ADVERTENTIE
Met een goede bril ziet u goed of
beter. Met een
nieuwe bril ziet u
er vaak beter uit.
Het oog wil ook
wat.
:iet u goed of y v
Nieuwe Rijn 62 Leiden 071 -124108
met zorg voor uw ogen en oog voor uw uiterlijk
Kinderen en jongeren mogen
voortaan zonder schroom deel
nemen aan het avondmaal in de
Gereformeerde Kerken. Welis
waar had de synode daar twee
jaar geleden al toe besloten, maar
nu ligt deze zaak ook vast in de
kerkorde.
Die vaststelling had overigens gis
teren, toen de gereformeerde sy
node bijna een hele dag hierover
sprak, nogal wat voeten in de
aarde. Een belangrijke vraag was
wat men nu aan moet met de
"openbare geloofsbelijdenis"
Immers, men werd pas tot het
avondmaal toegelaten als in het
openbaar belijdenis was afge
legd.
Sommige synodeleden wilden deze
belijdenis geheel laten vallen. Als
kinderen naar het avondmaal
mogen, waarom moeten ze later
dan nog eens belijdenis doen?
Anderen pleitten ervoor, de be
lijdenis toch te handhaven.
Daarmee geeft men te kennen,
medeverantwoordelijkheid te
aanvaarden voor het gemeente
lijke leven.
Het besluit van de synode komt er
op neer dat de kerkorde de be
staande situatie zal wettigen. Een
commissie kreeg opdracht dit
verder in details uit te werken.
Overigens was er in Lunteren nogal
kritiek op de vorige synode, die
het avondmaal voor kinderen
had opengesteld zonder de ker
korde, die dat verbood, te veran
deren. Tegenover de daartegen
protesterende plaatselijke ker
ken erkende de synode nu, dat
destijds onjuist is gehandeld.
Maar dit besluit nu terugdraaien
vond men tegenover de al deel
nemende jongeren onverant
woord.
Enkele commissies (deputaat-
schappen) kregen van de synode
de opdracht, na te gaan of de be
staande regeling tot vervroegd
overgaan van een predikant naar
een kleinere gemeente kan wor
den verruimd. Gebleken is, dat
nogal wat predikanten moeite
hebben met hun werksituatie,
waardoor het én voor hen én voor
hun gemeenten goed zou zyn dat
ze verhuisden
De Vrije Universiteit in Amster
dam en de theologische hoge
school in Kampen, waar de gere
formeerde predikanten worden
opgeleid, gaan bekijken wat zij
tijdens de opleiding al kunnen
doen aan het voorkomen van
problemen in de toekomst
I Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Noordhorn-
Niezijl-Saaksum (Gr.) C. Snoei,
predikant-directeur van de Her
vormde bond voor inwendige
zending op Gereformeerde
Grondslag, wonende te Amers
foort.
Dertig boeken
Afscheid. Met een college over "De
theologie in wetenschapstheore
tisch opzicht" heelt prof. dr. P
Roscam Abbing gisteren af
scheid genomen (wegens pen
sioen) als kerkelijk hoogleraar
aan de theologische faculteit van
de universiteit in Groningen. Hij
doceerde daar 22 jaar lang bijbel
se theologie, christelijke ethiek
en praktische theologie.
Prof. dr. A. Geense bood r
collega's een boek aan over prak
tische theologie en ethiek, dat
veertien vrienden hebben ge
schreven. Roscam Abbing zelf
heeft dertig boeken op zijn naam
staan.
Wapenindustrie. In een kritische
doorlichting van het aandelen
kapitaal van 3,6 miljoen van het
bisdom Rotterdam constateert
de pastorale raad in dit bisdom,
dat zich in de aandelenporte-
feuille veel ondernemingen be
vinden "die essentiële onderde
len voor wapens en wapensyste
men produceren". "Daarnaast
zijn verschillende bedrijven be
trokken bij de produktie van
kernwapens
Het onderzoek heeft de raad nog
niet gebracht tot besluitvorming
en tot een adv ies .i.m de kiding
van het bisdom. Eerst wil men
horen wat de besturen en raden
van de dekenaten en parochies
ervan vinden. Volgend jaar zal de
raad dan al deze inzichten ver
werken m een advies voor het
beleggingsbeleid van het bis-
WIELRENNEN - Wies van Dongen
is gisteren als vierde geëindigd in
een wegwedstrijd voor beroeps-
in de Belgische plaats
•nem Staf van Roosbroeck
i de 140 kilometer lange koers
i uur en 25 minuten.
J «maiinf inn/ i
,al«lllltl II ui -
•Mlï-tf"
