pHyi
Drie oktober-dienst een "riskante onderneming"
'Samen spelen
is pas jijn
"Geheime informatie" naar Rome
School en kerk in de Leidse Mors
99
KERK
DIENSTEN
Gods hand in de geschiedenis..
(Van onze redactie geestelijk leven)
Er is in de loop van de generaties een typisch Leidse
traditie gegroeid die God rechtstreeks in verband
heeft gebracht met de bevrijding van de stad in
1574. Hoe moet zo'n geschiedenis nu godsdienstig
worden uitgelegd? Heeft God werkelijk iets te
maken met de gang van de geschiedenis?
De hervormde predikant dr. A.
J. Lamping, die gistermorgen
in een stampvolle Hoogland
se kerk in de traditionele 3 ok
tober-dienst voorging, wilde
die indringende vragen in zijn
overdenking niet omzeilen.
Hij verklaarde, zelf tot die
christenen te behoren die
God veel te heilig - zo totaal
anders dan het menselijke -
achten om de gebeurtenissen
in onze wereld zomaar uit te
leggen als "bedoelingen van
God".
Dr. Lamping - indertijd in Lei
den gepromoveerd op een
kerkhistorisch onderwerp -
ging in zijn preek uit van het
begin van psalm 126: "Toen
de Heer de gevangenen van
Sion weer naar huis bracht,
was het alsof wij droomden".
Die aanhef staat in verschillen
de bijbelvertalingen inder
daad in de verleden tijd, maar
er zijn ook vertalingen - zoals
van de vroegere opperrabbijn
Soetendorp en de Joodse ge
leerde Buber en in de nieuwe
rooms-katholieke Willi-
brord-bijbel - die de toeko
mende tijd gebruiken. Dan
wordt het: "Als eenmaal de
Heer de gevangenen weer
naar Sion zal brengen, zal het
zijn alsof wij dromen".
Éénmaal
Welke van de twee goed is,
moet je gewoon uit het zins
verband opmaken, óf je moet
- als dat niet mogelijk is - de
knoop eenvoudig doorhak
ken op grond van je eigen
principiële overwegingen.
Zegje, dat Gods bestuur is af te
lezen uit de gebeurtenissen
en dat de bevrijding van Lei
den was te danken aan Gods
ingrijpen - de Wind draaide en
het water steeg, zodat de Geu
zen bij de stad konden komen
-, dan kies je bij psalm 126 ui
teraard voor de verleden tijd:
"Toen de Heer de gevangenen
weer naar huis bracht, was
het of wij droomden".
Maar geloof je niét in die ver
binding en zeg je: ik geloof
dat ééhmaal Gods Rijk zal
komen en dat God éénmaal
wint, maar de weg daarheen
kunnen wij mensen niet in de
geschiedenis aanwijzen, dan
past de toekomende tijd meer
in jouw straatje: "Als eenmaal
de Heer de gevangenen zal
bevrijden, dan zal het zijn als
of wij dromen".
Dominee Lamping vindt, dat je
geestelijk vastloopt als je zo
gemakkelijk Gods hand in de
geschiedenis meent te be
speuren.
"Want als God het ontzet van
Leiden zou hebben bewerkt
en in 1945 de bevrijding van
Nederland, dan zou ik, lo
gisch doorredenerend, ook
moeten zeggen, dat Hij de
NA HET ONTZET IN DE PIETERSKERK. Reliëf op het standbeeld van Van der Werf.
macht achter de schermen is
geweest bij het bombarde
ment op Rotterdam in 1940,
bij de massamoord in de
Duitse concentratiekampen
en bij de huidige terreur in
Midden-Amerika. En zoiets
weiger ik te geloven"
Spontaan
Hoewel ds. Lamping dus een
principiële voorkeur heeft
voor psalm 126 in de toeko
mende tijdlas hij deze gis
termorgen toch in de verleden
tijd, "omdat we ook een beetje
begrip moeten hebben voor het
spontane".
"Want het is toch vanzelfspre
kend, dat mensen die op een
dieptepunt zitten en dan
worden bevrijd spontaan hun
God gaan bedanken. De Lei-
denaars van 1574 hebben na
tuurlijk niet gedacht wat zie
lig toch voor al die boeren in
het Rijnland die nu met hun
verdronken land zitten, nee,
zij waren vrij en zij zijn naar
de kerk gegaan en hebben ge
zongen: O God, dank U wel; U
hebt ons bevrijd. En de Ne
derlanders in 1945 hebben na
tuurlijk niet gedacht aan al
die slachtoffers van de Ame
rikaanse bombardementen
op Dresden en aan die hon
derdduizenden doden in Ja
pan door de atoombommen,
nee, zij waren bevrijd en zijn
naar hun kerken gegaan en
hebben gezongen: O God,
dank U wel. Hun eigen heb
ben en houwen was er im
mers bij betrokken".
"Nadenken over de vraag of
jouw bevrijding misschien
een ramp is voor anderen,
nadenken over het totaal van
de gebeurtenissen doe je pas
later. Dat ene moment van
spontaan enthousiasme, toen
de Leidenaars op 3 oktober
naar de Pieterskerk gingen,
staat buiten de principiële lo
gische redeneringen. Het heeft
ook zijn eigen bijzondere
waarde, want het bepaalt de
aandacht van de mensen bij
God".
Onzin
Maar als de spontaniteit van
het enthousiasme voorbij is,
komt vaak de oude sleur te
rug. Vandaar ook dat de
psalm halverwege, dus na de
bevrijding, nog zegt "Heer,
breng een keer in ons lot".
"Spontaan God bedanken,
omdat je vindt dat Hij jou
heeft bevrijd, mag best wel
een keer, als het maar aanlei
ding is om ook daarna nog
eens met God rekening te
houden".
Lamping noemde een her
denkingsdienst op 3 oktober
een "riskante onderneming"
- gezien het gevaar van een
onbijbelse geschiedbe
schouwing "maar....dat
mag best wel eens, omdat je
aandacht toch een moment
wordt bepaald bij God. Wan
neer we direct God weer ver
geten, is ook deze dienst on-
"Als het goed is, zijn we zó met
onze aandacht bepaald bij
God, dat we van harte psalm
126 in de toekomende tijd
kunnen nazeggen: "Eenmaal
zal God alle onrecht overwin
nen. Dan zal iedereen zeggen:
de Heer heeft grote dingen ge
daan. En. wat zullen we dan
blij zijn".
P* 99
van de kerken hebben stevig met el
kaar gepraat waaróver het in die
week zou gaan en hoe dat moest
worden opgezet. Nou, daar is een
leuk programma uit gerold.
Omdat de kerken er dus mee te ma
ken hebben en het kerkgebouw al-
leen zondags open is, wordt deze
bijzondere week niet gesloten op
vrijdag 10 maar op zondag 12 okto
ber. In de Maranathakerk, om 10
ders en moeders kunnen daar wat
kopen of bestellen. De stickers zijn
misschien wel gratis.
Dominee Koolstra zal de dienst van
12 oktober leiden. Voor hem is dat
geen eenvoudige opgave, omdat het
zo anders is dan ze in de kerk ge
wend zijn, maar hij heeft wel enige
ervaring op dat gebied en doet zijn
best.
Eruit. De Christelijke Gerefor
meerde Kerken hebben, krach
tens een besluit van hun synode
deze week, definitief gebroken
met twee interkerkelijke samen
werkingsverbanden, namelijk de
Raad voor contact en overleg be
treffende de Bijbel en de Stich
ting gereformeerd beraad voor
Samenlevingsaangelegenheden.
De uittreding uit de raad is een ge
volg van de "nationale bijbel-
week", die, volgens de synode, te
weinig "bijbelse vulling" heeft.
Het vertrek uit het gereformeer
de beraad, waarin werd samen
gewerkt met de Gereformeerde
Kerken, komt ook voort uit ver
ontrusting over de gevolgde
koers. Vooral willen de christe
lijke gereformeerden geen ver
antwoordelijkheid meer dragen
voor de activiteiten van het Lan
delijk centrum voor Huwelijks
contacten, een tak van het beraad
die bemiddelt in niet-huwelijkse
relaties.
I In Zuid-Afrika. Ds. Roos, voor
zitter van de hervormde synode,
en ds. Mak, oud-voorzitter van de
gereformeerde synode, wonen in
Durban (Zuid-Afrika) de alge
mene vergadering bij van de
kleine, maar zeer actieve Refor
med Church in Africa. Oorspron
kelijk was dit een kerk voor In
diërs, maar nu vertoont zij een
verscheidenheid van rassen.
Vorig jaar woonde een afgevaar
digde van deze kerk de gemeen
schappelijke synode van her
vormden en gereformeerden in
Lunteren bij. De hervormde sy
node besloot later, bijzondere be
trekkingen met deze Afrikaanse
kerk aan te gaan.
Herensingelkerk. De komende
zondagen, 5 en 12 oktober, be
steedt de Herensingel-parochie
in Leiden aandacht aan het 55-ja-
rig bestaan van de Josephkerk.
Morgen om 11 uur werkt de jon
gerengroep "The Lord's Folks"
mee aan een feestelijke eucharis
tieviering.
Zuiderkerk. Het Oxfordse koor dat
deze week in Leiden op bezoek is
verleent morgen medewerking
aan de dienst in de Zuiderkerk
Lammenschansweg (10 uur). Na
afloop bespeelt dirigente Caroli
ne Broek nog het orgel.
Vriens bij afscheid: niets veranderd
Natuurlijk wil ieder mens
wel eens alleen met zichzelf
zijn - en dat wordt in onze
drukke en onrustige tijd
steeds moeilijker maar er
zijn toch ook veel dingen die
erg prettig zijn als je ze sa
men doet. Je mist een hele
boel warmte en vreugde in
het leven als je alleen maar
met jezelf rekent.
De kinderen en het personeel van de
vier christelijke scholen in het Leid
se Morskwartier - twee kleuter
scholen en twee lagere - gaan daar
over volgende week met elkaar eens
praten. Maar niet alleen praten.
Ook in de vertellingen, het zingen,
de handenarbeid, de tekenuurtjes
en de geschiedenis- en aardrijks
kundeles zal dat steeds weer ter
sprake komen. Bij alles wat in die
week op school gebeurt mogen de
kinderen denken aan dat ene be
kende regeltje: "Samen spelen is
pas fijn".
Contact
Hoe zijn ze daar nou toe gekomen in
de Mors?
Wel, een paar jaar geleden is daar
een vergadering geweest van de
twee samenwerkende protestantse
kerken, waarop over het christelijk
onderwijs werd gesproken. Men
vond het jammer, dat er tussen de
scholen en de kerk bijna geen con
tacten bestonden.
Een werkgroepje moest daar wat
aan gaan doen. En aan dat groepje
is het nu te danken, dat de week van
"Samen spelen is pas fijn" er is ge
komen. Mensen van de scholen en
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse Kerk 10 ds. Pannekoek me
dewerking cantorij, 11.45 oecumenische
dienst; Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds.
Zoutendijk, Noorden; Maranathakerk
(L. Morsweg) 10 ds. v. Achterberg.
Avondmaal; De regenboog (Merenwijk)
9.30 ds. v. Leeuwen. 11.15ds. v. Leeuwen
en pastor Van Well; Bethlehemkerk
(Drifstr.) 10 ds. Van 't Hof (Diac. huis);
Bevrijdingskerk (Montgomerystr.,
Zuid-West) 9 dr. Jongeneel, avondmaal;
Vredeskerk (Burggravenlaan) 10 mevr.
ds. De Mey; Waalse kerk (Breestraat)
10.30 ds. Ribs; Acad. Ziekenhuis 10.15
ds. Bakker; Diaconessenhuis 10.30 ds.
Hemmes; Kapel Endegeest (Oegstgeest)
9.30 pater Boshouwers; Petrakerk (Su-
rinamestr.): 10.30 dienst voor doven, hr.
Terpstra. Geref. Kerk: Zuiderkerk
(Lammenschansweg) 10 ds. Sijtsma; Pe
trakerk (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
sius; Oude Vest 10 ds. Koolstra, 5 ds.
Sijtsma; Maranathakerk (L. Morsweg) 10
ds. v. Achterberg, avondmaal; Bevrij
dingskerk (Montgomerystr.) 10.30 ds.
Rietveld, 5 ds. Koolstra; Groenhoven
(Witte Rozenstr.) 10 ds. Verdoorn In alle
kerken, behalve in Zuiderkerk, avond
maal. Petrakerk (Sur. straat): 10.30
dienst voor doven, hr. Terpstra. Geref.
Kerk (dolerend) "Groot-Leiden" (Lok-
horstkerk): 8.30 hr. Verbree, 5 hr. De
Waard.
Geref. Kerk Vrijg. (herengr. 70): 10 en 5
kand. Dronkers. Chr. Geref. Kerk
(Steenschuur 9): 9 stud. v.d. Vegt, 5 ds.
Visser, Nieuw-Vennep. Geref. Gemeen
te (Nieuwe Rijn): 10 en 4.30 ds. Boog
aard. Geref. Gemeente in Ned. (Bethl.
kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30.
Evang.-Lutherse Gemeente (Hoogl.
Kerkgracht): 10.15 ds. Happee. Re-
monstr.-Doopsgezinde Gemeente (Lok-
horstkerk, Pieterskerkstraat 1): 10.30 hr.
Knoppers. Baptistengemeente (Oude
Rijn 3): 10 ds. Bosveld Evang. Christen-
Gemeenschap (Middelstegracht 3): 10
hr. Dikkes, 4 nam. avondmaal, vrij voor
alle gelovigen. Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw, singel 21): 5 nam.
dienst. Evangeliecentrum Zijlsingel 2:
zond. 10 en di. 8 hr. Zijlstra. Pinksterge
meente (Rapenburg 10): 10 hr. Elker-
bouL Volle-Evangeliegemeente Bethel
Gast
Een mevrouw van de voorberei
dingscommissie zei, dat in die
dienst de oudere mensen nu eens de
gast zullen zijn van de kinderen.
Dat gebeurt maar zelden. Allerlei
dingen van de week op school -
zang, muziek, gesprek, rollenspel -
gebeuren in deze kerkdienst ook, en
wat de kinderen aan tekeningen en
collages hebben gemaakt, wordt
aan de muren tentoongesteld. Op
een paar tafels zullen folders, stic
kers, boeken, kinderbijbels en kin
derboeken worden uitgestald. Va-
(school De Twee Sleutels, hoek Rijns-
burgersingel): 5 tot 6 nam. Leger des
Heils (Hooigracht): 10 en 7.30. Nieuw-
Apostolische Kerk (Hoge Rijndijk 24):
9.30 en 4, wo. 8. Zevendedagadventisten
(Lokhorstkerk): elke zaterdag 9.45 bij
belstudie, 11 prediking. Christian Scien
ce (Steenschuur 6): 10.30. Kerk van Je
zus Christus van de Heiligen der Laatste
Dagen (Mormonen): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Katholieke Kerk (Zoeterw. singel-
hoek Cronesteinkade): 10; Oud-Kath.
kerk: 5 nam. Engelse dienst. Vrij-Katho-
lieke Kerk (Vreewijkstr. 19): 10.30 heili
ge mis. Rooms-Katholieke kerken:
Haagweg zat. 7, zond. 9 en 10.45; Heren
singel zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en 11; Rijn
dijk (Leiden-Voorschoten) zat. 7, zond.
9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 10 en 7,
zond. 8.30,10,11.30, 6 en 7. Boshuizerka-
de: zat. 7, zond. 9.30 en 11; Lammen
schansweg zat. 7, zond. 9, 10.30 en 12;
Haarlemmerstraatzat.7,zond. 9.30,10.45
en 12.15.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 mevr. ds. Westera, 7, hr. Christ,
Leiden. Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. Mod
deraar. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De
Vries, Heerde. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7. zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 9.30 prof. dr.
Berkhof, 6.30 ds. v.d. Heiden; Kruiskerk
10 ds. Bogers; Opst. kerk 10 ds. v.d. Hei
den, 6.30 ds. Bogers; Nabij 10 jeugdka-
pel; G. Herderkerk 10 ds. Mulder, 6.30 ds.
v.d. Ree; De Bron 9 en 10 30 ds. Moll, 6.30
ds. Verheul; Ashram 9.30 ds, Oosthoek.
In G. Herderkerk, De Bron en Ashram
avondmaal en gezamenlijke diensten.
Onderweg (Lijsterlaan) 10 ds. Oort;
•Sionskerk 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk.
Voor oecumenische dienst in Rijns
troom zie verder onder Alphen. Geref.
Kerk: Mar. kerk 10 ds. Stolk, 6.30 ds. v.d.
Horst, Katwijk; Salv. kerk 10 ds. Ver
heul, 6.30 ds. Stolk; voor oecumenische
avondmaalsviering in Rijnstroom zie
verder onder Alphen. Zie ook herv. ge
meente. Geref. Kerk Vrijg. (Rijnstroom):
8.45 en 6.30 ds. Borgdorff. Ned. Geref.
Kerk (chr. nijv. school Willemstr.) 9.30 en
4.30 stud. Janse. Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 4.30 ds. Hamstra. Oud-Geref. Ge
meente; 9.30 en 4. Bapti.stengemeente
(Molenwerfstr. 1): 10 ds. Koekkoek. 3.30
evang. Kits, 6.30 in Nabij evang, Kits en
ds. Koekkoek. Maranathazondag. Bap
tistengemeente Alphen-Noord (Sport-
laan): 10 hr. Bouhof. Volle-Evangelie-
gemeente (school Westpreludeweg); 10
Samen
Waarom nou zo'n speciale week?,
zal iemand nog vragen.
Wel, als je vindt dat de kerk en deze
scholen wel iels met elkaar te maken
hebben, dan moet je er niet alleen
over blijven praten, maar sdmen
ook iets aan doén.
Daar heb je dat woordje "samen"
dan weer.
Waarom zou je het helemaal op je
eentje doen als je elkaar daarbij
kunt helpen en aanvullen?
Dat is nou precies waar het in die
hele week, op school en in de kerk,
over gaat.
dG
hr. Jackson. Leger des fïeils (Corn, de
Vlamingstr.): 10 en 6.30. Pinksterge-
meente Bethel (Rode Kruisgebouw): 4
nam. Pinkstergemeente Alphen (Rode-
Kruisgebouw): 10 voorm. Rijnstroom
(Raadhuisstraat 44): 8 nam. oecumeni
sche avondmaalsviering, Raad van Ker
ken, ds. Oosthoek, mmv cantorij.
Rooms-Kath. parochies: Bonifaciuskerk
zat. 7, zond. 9.45 en 11.30; Piuskerk zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 11.45; De Bron zat. 7.
zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
en 6 ds. Exalto. Geref. Gemeente: 9.30
leesdienst, 2.30 ds. Honkoop.
BODEGRAVEN - Herv. Gebeente:
Dorpskerk 10 ds. De Vreugd, 6.30 ds. De
Rooij, Zoelen; Salvatorkerk 10 ds.
Blenk, Oudewater, 6.30 ds. De Vreugd;'
Bethlehemkerk 10 ds. Richter,.6.30 ds.
Dekker, Loenen aan de Vecht. Geref.
Kerk: 10 ds. v.d. Berg, 6.30 ds. Elderman.
Geref. Kerk Vrijg.: 9.30 ds. De Graaf, 4
ds. Borgdorff.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. Vlasblom, 6.30 dr.
Haitsma; De Stek 9.30 ds. Stelwagen.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Leene, Breda, 5 ds.
Omta. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v.
Langevelde. Geref. Gemeente: 9.30 en 6.
Opwekkingsgemeente (Concordia):
9.30. Vergadering van Gelovigen
(Nieuwstr.); 9.30 en 5. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zond. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE - Herv Gemeente:
9.30 ds. Haakman, 6.30 ds. Harteveld,
Rotterdam. Geref. Kerk: 9.30 ds. Van
Oeveren, Rijnsburg, 5 ds. Welbedacht.
Rooms-Kath. parochies: Dorp zat. 7,
zond. 8,10 en 11.30; Rijndijk (Bernardus)
zond. 10; Het Anker zat. 7, zond. 8.45 en
11.15.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 9 ds.
Rothfusz, 5 ds. De Gelder. Geref. Kerk:
10.30 ds. Pouwels, Bussum. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 5 ds. Biesma. Rooms-Kath.
parochies: Martinuskerk zat. 7, zond.
8.30,10,11.30 en 7; Jozefkerk zat.7,zond.
10 en 11.30; H, Hart zat. 7, zond. 10 en
11.30.
HOOGMADE - Herv, Gemeente: 10 ds.
v.d. Hoek. Rooms-Kath. parochie: zat. 7.
zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 10 ds. Car-
stens, Middelhurnis. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 8 en 0
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv Ge
meente: Dorpskerk 10 ds, Aarents, 6 ds.
De verhouding tussen de Neder
landse bisschoppen en de kerk
leiding in Rome is sinds de bis
schoppensynode van begin dit
jaar niet zichtbaar verbeterd.
Dat heeft ook te maken met het
welwillende oor dat Rome nog
steeds leent aan de negatieve in
lichtingen van behoudende
groepen, die in de bisschoppen
Gijsen en Simonis hun woord
voerders hebben.
Pater dr. P. Vriens, tot eind vorige
maand secretaris-generaal van
de Nederlandse rooms-katholie
ke kerkprovincie, zei dat in een
vraaggesprek met het ANP. Vol
gens Vriens is er een voortduren
de stroom van geheime informa-
Bezemer Scheveningen; Ontmoetings-
kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Aarents.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Bakker, 5 ds. v.d.
Werff, Voorhout. Rooms-Kath. paro
chie: zat, 7, zond. 9.30 en 11.15. Vlieg
kamp Valkenburg: 10.30 ds. v. Melle,
mmv leerlingen chr. school "Molenhof
KATWIJK AAN ZEE-Hetv. Gemeente:
Nieuwe Kerk 9.50 samenzang, 10 ds. Van
Roon, 6 ds. Visser; Oude Kerk 10 ds. De
Jong, 6 ds. Driebergen; Ichthuskerk 10
ds. Arkeraats, 5 ds. Schuurman; Pniël-
kerk 9.30 ds. Driebergen, 6 ds, De Jong;
Groen van Pr. school 10 ds. Vroeginde-
wey; Ziekenhuis Overduin 2 ds. Baas;
Geref. Kerk: Triumfatorkerk 9 en 10.30
ds. v.d. Horst, 5 ds. Kersten. Geref. Kerk
Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Pos. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije Chr.
Geref. Gemeente (Uni-zaal): 10 en 5 ds.
v.d. Belt. Geref. Gemeente (Remisc-
stra.): 10 en 5 dienst, dond. 9 oktober 7.30
ds. Hakkenberg. Volle-Evangeliege-
meente (Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. Baas, Katwijk, 7 ds.
Moll. Geref. Kerk: 10 en 7 dr. Bade.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds.
Knorth, avondmaal, 6.30 ds. Geursen;
Kerk Hoofdstraat 10 ds. Doesburg,
avondmaal; Scheppingskerk 9 en 10.30
prof. mr. Reugebrink; St. Elis. zieken
huis: 9.30 rector Vijtigschild. Baptisten
gemeente (wijkgeb. Zijlkwartier): 10 br.
De Vries. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Schalk. Geref. Kerk: 9.30 ds. Los, 7 ds.
Van Oudheusden, Moordrecht. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 7.30, 9.30 en
11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Dorpskerk 10
en 7 ds. 't Hooft, avondmaal; Pauluskerk
10 ds. De Gelder. Geref. Kerk: 10 dr. Gil
huis, 7 dr. Van Oeveren, Rijnsburg. Ge
ref. Kerk Vrijg.: 10 leesdienst. 3 ds. Joos-
se. Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10.45 ds.
Schuurman, 5 dienst. Chr. Geref. Kerk:
10 en 4.30 ds. v. Dijken. Geref. Gemeen
te: 10 en 4 ds. Hakkenberg. Rooms-Kath.
parochies: Agathakerk zat. 7, zond. 10 en
11.30; Poelpolder zat. 7. zond. 9 en 11 30:
Mariakerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.45;
Engelbewaarders zat. 7, zond. 8, 9,30, 11
en 5.45
NIEUWKOOP -Herv. Gemeente: 9.30 hr
Stam. 6.30 ds. De Vries, Beverwijk,
jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30 ds Den
tie naar Rome, in plaats van open
overleg. Dat is ook de belangrijk
ste reden waarom de secretaris
generaal ontslag heeft genomen.
Hij keert terug naar het gewone
basispastoraat.
De grote verdeeldheid onder de
Nederlandse katholieken, die
geen middel ongebruikt lieten
om hun gelijk te bevechten,
zorgde voor een verslechterde
relatie met Rome. "Daar keek
men achterdochtig naar al het
nieuwe in Nederland en luisterde
men graag naar alle negatieve kri
tiek".
Opgezegd
De scherpe tegenstellingen bewo-
Hengst, Hoofddorp, 7 dr. Bouma,
Utrecht. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds. Den Hartog, Veenendaal. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7.30,zond. 9en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Kaai, Almkerk, 6.30 ds. Molenaar,
jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30 en 7 ds.
Schouten. Baambrugge.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7. zond. 9 en
11
NIEUW VENNEP - Herv. Gemeente:
9.30 ds. Schrama, Abcoude. Avondmaal,
7 ds. Koole, Den Haag. Geref. Kerk: 9.30
en 4.30 ds. Rang. Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 3 ds. Visser. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente; 9.30 ds.
Prosman, Genderen, 7 ds. Zoutendijk.
Geref. Kerk (Woerdense Verlaat): 10 en 7
ds. Nooteboom. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7. zond. 9 en 10.30.
NOORD WIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat 10 dr. Jansen, 5 ds. Vroegin-
dewey, Katwijk, 7 ds. Elgersma; kerk
Hoofdstraat 10 ds. Keuning, 5 ds. Kam
man, Breda, jeugddienst. De Rank
(Golfbaan) 10 ds. Schrijver, Woerden.
Geref. Kerk: kerk Hoofdstraat (Buurt
kerk) 10 ds. Elgersma; herv. Kerk 5
jeugddienst; Vinkenlaankerk 9,30 ds.
Bouma: herv. kerk Voorstr. 7 ds. El
gersma; slichtingskerk 11 ds. Slofstra;
Sole Mio 9 hr. Van Duin. Rooms-Kath.
parochies: Zee zat. 7, zond. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Ge-
meente: Dorpskerk 10 ds. Kalkman, De
Zilk 10 hr De Vries, Heemstede. Rooms-
Kath. parochies: Victorkerk zat. 7, zond.
9.30 en 11Jozefkerk zat. 7, zond. 8.30 en
10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will,kerk 10 ds. Wolthaus,
Zoeterwoude; Pauluskerk 10 prof. Ver
donk; Gemeentecentrum 10.30 dr. Cra
mer, 7 ds. Heemskerk. Geref. Kerk
(Mauntslaan): 10 ds. Heemskerk. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 leesdienst, 2.30 ds. Lui
ten. Ned. Geref. Kerk (Gemeentecen
trum): 8.45 en 4 ds. v.d. Berg. Van Wyc-
kerslooth 4.15 ds. Bons. Kapel Ende
geest: 9.30 pater Boshouwers. Volle-
Evangeliegemeente (Gemeentecen
trum): 4 nam. Rooms-Kath. parochies:
Will, kerk zat. 7, zond. 9 en 11; Bonaven-
turekupel zat. 6 30. zond. 9 en 11
OUD-ADE - Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 8.30 en 10.30
OUDE EN NIEUWE WETERING
gen Rome ertoe, stem te geven
aan het behoudende deel door de
benoemingen van de bisschop
pen Gijsen en Simonis. "Deze
benoemingen", aldus dr. Vriens,
"hebben, ondanks dé eerlijke be
doelingen van de toenmalige
paus, de heilloze verdeeldheid
ook in het bisschoppencollege
gebracht". "En als gevolg van die
verdeeldheid hebben de gelovi
gen geleidelijkaan het vertrou
wen in hun leiding opgezegd".
De synode van januari was gericht
op herstel van de verhoudingen.
Ze beperkte zich tot de onderlin
ge eenheid van de bisschoppen
en hun verhouding met Rome. In
beide opzichten is het resultaat
Herv. Gemeente: 9.30 ds. Molenaar. Ge
ref. Kerk: 11 ds. Los, 5 oecumenische
dienst in rk. kerk, thema: "Eenheid en
vrede", mmv herv. kerkkoor. Remonstr.
Gemeente: 11 prof. dr. Adriaanse, Den
Haag, in herv. kerk. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 8. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat. 7
zond. 9.30 en 11.30; Petrus Banden zat. 7,
zond. 8, 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 ds. Van Hoegee, Alphen, 7 hr.
Stam, Nieuwkoop. Chr. Geref. Kerk:
9.30 ds. Witzier, Den Haag, 2.15 ds.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: De
Voorhof 10 ds. Romein, avondmaal; Be-
thelkerk 8.45 en 10 ds. Vink. Katwijk, 5
ds. Richter, Bodegraven; Frederiksoord;
10.30 dr. v. Oeveren, Gemeensch. dienst.
Geref. Kerk: Petrakerk 9.30 ds. v.d.
Hout, Werkendam, 5 dr. Van Oeveren;
Immanuclkerk 9 en 10.30 ds. Baaijen, 5
ds. v.d. Hout; Maranathakerk 9.30 ds.
Welbedacht. Hazorswoude, 5 ds. Baaij
en; Frederiksoord 10.30 dr. v. Oeveren,
gemeensch. dienst. Geref. Kerk Vrijg.:
10 en 5.15 ds. Zomer. Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 5 ds. De Joode. Evang. Christen
gemeente (aula mavo): 10 dienst. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7. zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente: 9 en
10.30 ds. v.d. Meer, 5 ds. Den Tonkelaar,
Warmond. Geref. Kerk 10 ds, Baas, 5 ds.
Heiner, Rijsenhout. Chr. Geref. Kerk: 10
en 5 ds. Brandsma, Ermelo. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 en 6.30
ds. Klein Kranenburg, aVbndmaal.
Rooms-Kath. parochies: Aardam zond. 9
en 12; Langeraar zat. 7, zond. 8.30, 10 en
11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
en 6.30. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds.
Meijering, Scherpenzeel. Geref. Kerk
Vrijg.: 9 ds. Pds, 2.30 ds. Kamphuis.
Vliegkamp Valkenburg: 10,30 ds. v.
Melle. mmv leerlingen chr. school "Mo
lenhof'.
VOORHOUT - Herv Gemeente: 10 ds.
Brokerhof. Rooms-kalh. parochie: zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 mevr. ds. Flesseman - van
Leer. 7 ds. v.d. Schoot; aula Noord-Hof
land 9.30 ds. De Zwart; Kapel Rijndijk 10
van de synode nihil, meent
Vriens.
Conflicten zijn geen stap dichter
bij een oplossing gekomen. Ook
wat Rome betreft veranderde er
niets. Kardinaal Wilfebrands
wacht nog altijd op een hulpbis
schop (in 1977 al aangevraagd).
Belangrijke zaken blijven op de
Romeinse bureaus liggen.
Herstel van de eenheid tussen de
bisschoppen is, volgens Vriens,
voorwaarde voor een overwin
ning van de tegenstellingen in de
nationale kerk en voor een nieuw
gemeenschappelijk begin van
bisschoppen, kader en gelovigen.
"Dat is mogelijk. Ik geloof in die
kérk van Nederland".
ds. v.d. Schoot, avondmaal; Kerk Hulp
en Heil 10 ds. Verheule. Geref. Kerk: 10
en 5 ds. De Zeeuw. Geref. Kerk Vrijg.: 9
ds. Hidding, 3 ds. Geelhoed. Jan van
Hooflaan 3: 10.30 Engelse dienst.
Rooms-Kath. kerken: Laurentiuskerk
zat. 7, zond. 10 en 11.30; Aula Noord-
Hofland zond. U; Moeder-Godskerk zat.
7, zond. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 ds. Frederikse, 5 ds.
Roetman; De Hoeksteen 9.30 ds. Ver
boom, 6.30 ds. Roetman; Bethelkerk 9.30
kand. v. Harten, 5 ds. Verboom; Imma-
nuelkerk 10 hr. Pronk, Utrecht, 5 ds. De
Bruin, Reeuwwijk. Geref. Kerk: Kruis
kerk 9 en 5 ds. De Kok; Ontmoetings-
kerk 10.15 ds. De Kok. Chr. Afgeschei
den Gemeente: 9.30 en 5. Volle-Evange
liegemeente "Sion" (Lindegaarde 17a):
9.30 Oud-Geref. Gemeente: 9.30 en 5
leesdienst. Rooms-Kath. parochie: Vic
torkerk 10; Ontmoetingskerk 8.30 en
11.45.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 Vica
ris Colijn. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds. Steenstra, 4.30 kand.
Haeck, Hoevelaken, 7 ds. v. Bruggen;
Kievietkerk 10 ds. v. Bruggen, oogst-
dienst; Messiaskerk 10 ds. Houwert,
Echteld; Dorpscentrum 9.30 ds. Talsma,
Den Haag. Geref. Kerk: Zijllaan 10 en 5
ds. v.d. Meulen. Wassenaar-Zuid 10 dr.
Jager, Kampen. Ned. Prot. Bond (L.
kerkdam): 10.30 ds. Veen, Rijswijk. RK.
Kerken: Willibrord zat. 7, zond. 9 en 11;
Jozef zat 7, zond. 9.30, 11 en 6.30; Goede
Herder zat. 5, zond. 9 en 11.30.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
hr. Christ, Leiden, 6.30 ds. Droogers,
Werkendam, Geref. kerk: 9.30 en 6.30 dr.
v.d. Zwaan, avondmaal. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Kielder. Geref. Kerk: 9.30 ds. Elder-
man, Bodegraven, 7 ds. Dijkstra. Bos
koop. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
ds. Chr. de Jonge. Rooms-Kath. paro
chies: St. Jan zond. 9.30 en 11; Chr. Die-
naarkerk zat. 7, zond. 10: Meerburgkerk
(Hoge Rijndijk) zat. 7, zond. 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente: 10
ds. Heymans, Alphen. 6.30 ds. Haakman.
Geref. Kerk: 10 ds. Hartkamp, 6.30 ds.
Vree, beiden Alphen.
