de natuur
SF en andere seizoenopruiming
Het boek
en de
bieb"
Duitsers moeten kiezen
en dat wordt spannend
Nieuwsgierig
OH JEE
DICTEE
Kinderen in
Kamer op
de buis
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1980
PAGINA 31
Alvorens u te overspoelen met
besprekingen van het vele
prachtigs dat de uitgeverijen
dit najaar te bieden hebben,
nog halsoverkop een vakan
tie-leesverslag. Schaamteloos
heb ik mij in een warm hoekje
Oostenrijk onledig gehouden
met science fiction-boekjes,
slechts een enkele keer re
gende 't hard genoeg voor een
meer literaire stemming.
De luchtiger letterkunde 't
eerst: vrijwel jaarlijks herlees
ik van de onvergetelijke Tol
kien het mooiste sprookjes
epos ooit geschreven, In de
ban van de Ring, 3 delen vol
hobbits, elven, orks, zwaar
den en toverij. De eeuwige
strijd tussen Goed en Kwaad
in drie kloeke pockets, recent
voor de 22e maal herdrukt
(uitg. Het Spectrum, Utrecht
1979, f7,90 per deel) - de eer
ste vertaling stamt uit 1957:
één herdruk per jaar! Een on
vergankelijke klassieker.
Na enige momenten eerbiedige
stilte en een zucht van spijt
omdat 't boek uit is, grijpt
men bij voorkeur naar een
nieuwe Jack Vance om met
beleid af te kicken. In dit ge
val de verhalenbundel Sla
ven van de Klau (uitg. Meu-
lenhoff, Amsterdam 1980,
f 12,50 - mijn exemplaar weer
eens met onbedrukte bladzij
den, net als 't spannend
werd), w.i. vooral de titelno
velle de lezer wakker houdt;
ondanks de volstrekte banali
teit van het gegeven - boos
aardige buitenaardse ver
overaars en slavenhalers krij
gen klop als ze zich ook een
originele Aardbewoner aan
schaffen - relatief uitsteken
de science fiction. Daarmee
bewijst Vance tot de absolute
tofc» van 't genre te horen, om
van helemaal niks toch iets
leesbaars te makendat is
knap.
De speciale voorkeur bij Meu-
lenhoff voor 't meer fantasti
sche SF-onderdeel blijkt ver
volgens uit de prima verzorg
de bundel "Verhalen uit het
rijk van zwaarden, goden en
magiërs", Fata Morgana
(MSF 155, Amsterdam 1980,
een terechte f24,50), samen
gesteld door E.L. de Marigny
en Jaime Martijn. Een dik
boek (bijna 500 blzn.) met uit
stekende vertalingen van o.a.
Door Rob Vooren
Annemarie Kindt: avontuur
lijkheden van absolute groot
heden als Sprague de Camp,
Ashton Smith (van wie hier
ten onrechte nog te weinig
bekend of vertaald is), Tanith
Lee, Howard, Leiber, Lord
Dunsany, Lovecraft, Moor
cock e.d. Plus illustraties van
Marvano en levensbeschrij-
vinkjes der auteurs. Koopje!
Zuiverder wetenschappelij
ker) science fiction vinden we
in De Schroefvliegen en an
dere verhalen (Prisma SF,
uitg. Het Spectrum, Utrecht/
Antwerpen 1980; oorspr. sa
menstelling door Terry Carr
uit 1978, dus zeer recent).
Voor interplanetaire puzze
laars, maar thematisch niet
helemaal mijn smaak: SF
wordt al gauw flauwekul, ze
ker als we moeten geloven in
damesklonen, pratende zwar
te gaten of een bizar dans-in-
de-ruimteverhaal (Spider en
Jeanne Robinson's "Ster-
rendans", geschreven in de
slechte traditie van 't concur
rerend 007-genre en met de
platte vlotheid van Mike
Hammer-kiosklektuur). Het
Spectrum levert gemeenlijk
uitmuntende SF, maar lijkt
hier de plank wat mis te slaan.
Een zorgvuldiger verhalen-
keuze lijkt geraden.
Van de enige Nederlandse au
thentieke spookverhalen-au
teur, Catherine Duval, is in
middels een vierde verzame
ling engigheden - voor - een
zame - vrouwen verschenen:
Geliefde demon (uitg. Nijgh
Van Ditmar, prijs f24,50,
Den Haag 1980). Zeker aardi
ge lectuur, zonder slapeloze
angstaanjagendheid en met
een merkwaardige gemoede
lijkheid; van betoverde schil
derijen, huizen en tuinen, om
trent moderne vampieren en
weerwolven. Zangeres Zon
der Naam-nachtmerrietjes.
Amusant maar goedkoop.
Soortgelijk maar met meer pre
tenties en fraaier bindwerk is
de roman Merlijn van de be
kroonde Engelse schrijver
Robert Nye, auteur van Fal-
staff dat in 1976 de "Guardian
Fiction Prize" won. Een ko
mische visie op 't aloude Mor-
te d'Artur-thema, maar te ge
wild leukige Duivels in diver
se hoofd- en bijrollen. De
meer erotische passages las ik
met de meeste smaak (zegt
iets over mijn voorkeuren,
maar meer nog over 't boek).
Echte Literatuur tenslotte blijk
ik ook te hebben genoten.
Van Agnes de Haas, telgje uit
een toneelgeslacht, had ik
nooit vernomen, maar de om
slag van Een waanzinnig
feest wijst mij op literair fei
len en achterstallig (radio)
huiswerk: "Een nieuwe best
seller voor een groot publiek
dit keer, na de literair hoog
gewaardeerde romans "Bla
derdeeg" en "Laten wij hel
onder ons houden" (Rick
Felderhof NCRV-radio: "die
als een bom insloegen!")".
Die bom heeft mij goddank
ruim gemist, en ook Agnes'
nieuwste projectiel blijkt
vuurwerk dat vertikt ons lite
raire luchtruim met blijde
vonkjes te verlichten. Van
een geëmancipeerde dames
ik die zich verveelt op een
feest voor gestudeerden, inte
ressante vrouwen die Joyce
heten en pedofiele psycholo
gen. Akelig beestenspul, de
schrijfster incluis, en boven
dien slecht geschreven. (Uitg.
Leopold, Den Haag 1980).
En tóch een leuke vakantie ge
had, dank u.
Martine heeft er de pest in. Het
lijkt wel of haar vader en
moeder zich alleen maar met
haar broer Adrie bemoeien,
die een jaar ouder is. "Je broer
is ons zorgenkind." Zo pro
beert Martine's moeder de ex
tra aandacht voor Adrie te
verdedigen. "Jij kunt prima
voor jezelf zorgen". Maar kan
Martine dat wel?
't Lijkt van niet. Ze mist liefde
en aandacht en vlucht daar
om in een eigen droomwe-
reldje. In haar fantasieën
noemt ze zichzelf Loeki.
Soms is Loeki zielig, soms
durft ze van alles. In haar fan
tasiewereld is Dolf haar grote
begrijpende vriend, de enige
bij wie ze haar gevoelens
kwijt kan.
De spanning thuis stijgt door de
brokkenmakerij van Adrie.
Daardoor vlucht Martine
meer en meer in haar fanta
sieën. Totdat ze op een gege
ven moment fantasie en wer
kelijkheid niet meer uit el
kaar kan houden. En dan gaat
het mis....
Het verhaal speelt zich af in een
eenvoudig milieu; vader is
werkloos en nogal domine
rend, moeder de verzorgende
figuur op de achtergrond.
Zaken waar min of meer nog
een taboe op rust worden niet
vermeden: via een vriendin-
netie krijgt Martine te maken
met een sterfgeval, en de
ontmoeting met een exhibi-
sionist brengt haar in
verwarring (ze noemt de man
trouwens een kinderlokker
en dat is hier beslist niet het
geval).
Um naar tekort aan aandacht en
liefde te vergeten creeërt Mar
tine een eigen fantasiewe
reldje. Een schijnwereld, los
van de realiteit. De gevoelens
en gedachten die in haar om
gaan worden zo levensecht
beschreven, dat veel kinde
ren vanaf 9 jaar zich met haar
kunnen identificeren.
Alleen het godsbesef van het
meisje komt een beetje uit het
niets vallen: nergens blijkt
dat er thuis of op school "iets
aan godsdienst wordt ge
daan".
Ook de leeftijd van Martine
klopt niet helemaal. Volgens
het boek is Martine 12 jaar,
maar haar gedachtenwereld
lijkt meer die van een 10-jarig
kind.
Het taalgebruik is eenvoudig en
realistisch met korte zinnen.
Er worden nogal wat krachti
ge woorden gebruikt, die erg
suggestief werken.
De uit Leiderdorp afkomstige
schrijfster Selma Noort heeft
met Ik hoef niet op schoot
een verdienstelijk debuut
gemaakt. De tekeningen van
Rietje Venema zijn fijnzinnig
c.. passen in de sfeer van het
verhaal.
Ik hoef niet op schoot, uitg.
Leopold. M.K.
Flip de Kam en Jan Magnus zijn
"twee meneren die de kost
verdienen met nadenken over
geld".
Dat staat op hun gezamenlijk
geschreven boek Ko en Co in
ijs waarmee zij kinderen een
beetje wegwijs willen maken
in onze ingewikkelde sa
menleving.
Begrippen als belasting, zwart
werken, het afsluiten van le
ningen, de bijstand, hypothe
ken, koppelbazen en sociale
premies komen ter sprake.
Het wegconcurreren van
kleine zelfstandige winke
liers door grote supermarkten
is de kapstok waar het verhaal
aan opgehangen is.
Oom Ko kan met z'n snoepwin
keltje niet op tegen de con
currentie van de naburige
grote supermarkt. Misschien
zou een nieuwe ijsmachine
hem weer de nodige klanten
kunnen bezorgen.
Zijn neefje Willem besluit met
een aantal vrienden geld bij
een te brengen om zijn oom te
helpen. Maar dat is niet zo
eenvoudig.
De doelstelling van beide au
teurs overheerst het hele ver
haal: zij willen kinderen onze
samenleving met zijn grote
verschillen en ingewikkelde
onderdelen enigszins duide
lijk maken.
De kinderen die oom Ko helpen
zijn uit verschillende milieu's
afkomstig: Willem komt uit
een bouwvakkersgezin (elk
jaar kamperen in Zeeland,
Door
Margot Klompmaker
want dat wil pa), de vader van
Marijke is notaris (vader en
moeder ieder een baan; moe
der draagt nog steeds haar ei
gen naam), de ouders van
Evelien hebben een kantoor
boekhandel (het meisje moet
in de vakanties helpen), en
Peter woont in een commune.
Zo ontstaat een aardig beeld
van de verschillen tussen be
paalde gezinnen, en de in
vloed die een milieu op kin
deren kan uitoefenen.
De gedachtenwereld van de vijf
kinderen uit het verhaal
wordt herkenbaar neergezet.
Je kunt je de gevoelens van Ri
chard goed voorstellen die
zijn tekeningen met bloedend
hart verkoopt om voor oom
Ko geld te verdienen.
Ook de schuchtere verliefdheid
van Peter op Marijke en zijn
verlegen houding worden
raak beschreven. Hier valt de
zelfstandigheid van Marijke
op (een duidelijk gevolg van
het milieu waaruit ze afkom
stig is). Zij vraagt Willem om
haar vriendje te zijn in plaats
van omgekeerd. Willem heeft'
daar dan ook moeite mee,
want hij is dat niet zo gewend.
Voor kinderen vanaf 11 jaar een
duidelijk en eenvoudig ge
schreven boek.
Grappig zijn de woordspelin
gen die in een aantal namen
verborgen zitten: een belang
rijk persoon uit het verhaal
wordt Jaski genoemd, omdat
hij altijd in een lange winter
jas loopt. De directeur van
een bank heet meneer Kluis
en zijn bank draagt de wer
vende naam "Dezu-bank". De
supermarkt is de "Hebmij"
gedoopt.
De vraag blijft of het verhaal
aantrekkelijk en vooral span
nend genoeg is om de aan
dacht vast te houden.
Uitg. Kosmos, ill. Fiel i
Veen, prijs f20,-.
In Het Verhalenboek voor
nieuwsgierige kinderen is
het griezelen geblazen.
Twaalf verhalen lang maken
rondspokende geesten van
geheimzinnig verdwenen of
droevig aan hyn einde geko
men mensen en dieren de boel
onveilig, en vinden er tal van
bovennatuurlijke en on
verklaarbare gebeurtenissen
plaats.
Elk verhaal verloopt volgens een
vast patroon: kinderen met
een sterke fantasie en t
beelding skracht komen
aanraking meteen "geest"uit
het verleden, of een voorwerp
waarmee rare dingen gebeu
ren. Nieuwsgierig gaan de
kinderen op zoek naar e
verklaring. Meestal biedt
oudfamilielid of een bejaarde
inwoner uit hun woonplaats
uitkomst.
De griezelige en soms lugubere
verhalen zullen bij veel kinde
ren wel in de smaak vallen.
Alleen gaat de stereotiepe
uitwerking van elk verhaal
op den duur vervelen, waar
door de spanning vermindert.
Bovendien is de woordkeuze
van schrijfster Ruth Ains-
ioorth tamelijk moeilijk.
Dit boek is onderdeel van een
hele serie verhalenboeken
voor kinderen afgestemd op
verschillende leeftijden.
Elk boek heeft een prachtige om
slag en staat vol tekeningen,
verzorgd door Shirley Hug
hes. Uitg. Ploegsma, prijs
f22J50.m MK.
De stam van een boom is bedekt met schors. Deze harde, taaie laag
is de beschermlaag van de boom. Tegen regen, wind en kou. Ook
beschermd de schors de boom tegen beschadiging. Reeën en
herten bijvoorbeeld, eten in de winter de schors van de boom,
omdat er dan weinig ander voedsel voor ze te vinden is. Allerlei
insecten wriemelen zich tussen de spleetjes van de boom om daar
eitjes te leggen of om beschutting te zoeken. Onder de schors zit
de bast. Hieronder lopen de vaten van de boom die voor voedsel-
en watertoevoer zorgen. Net zoals bij de mens de bloedvaten
onder de huid lopen. Als de schors rondom wordt beschadigd,
door bijvoorbeeld herten, of mensen die er aan zitten te peuteren,
wordt de voedselweg van de boom afgesloten en gaat hij dood.
Een jonge boom heeft een mooie, gladde schors. Naarmate de
bo Dm ouder wordt, wordt ook de schors ribbeliger en knoestiger,
maar niet minder mooi.
Maak een collage van schorsafdrukken
Je hebt nodig: een stuk stevig tekenpapier, plakband, vetkrijt of
houtskool.
Plak het stuk papier tegen een boom met een mooie, ribbehge
schors. Wrijf nu met vetkrijt of houtskool over het papier en je
ziet een vanzelf een afdruk ontstaan. Je kunt het ook met kaars
vet doen. Daarna moetje het papier thuis met verf insmeren. Dan
krijg je een soort omgekeerde afdruk. Het is leuk om een heleboel
dezelfde afdrukken met verschillende kleuren te maken. Of om
een heleboel verschillende schorsen uit te zoeken. Als je al die
afdrukken op een groot vel papier plakt krijg je een fraaie collage.
Dit is het vignet van
derboekenweek. Van 1 tl
tober zal je dit aantreffen bi
boekhandels die meedoen
de kinderboekenweek.
Omdat het van 1 t/m 11 okto
ber kinderboekenweek is,
organiseert de Openbare
Bibliotheek in Leiden al
lerlei leuke dingen. Zoals je
misschien weet, heeft de
bibliotheek verschillende
afdelingen in Leiden.
In de Merenwijk: Rosmolen 2;
in het Houtkwartier: Zwei-
landlaan 4; 't Spoortje:
Bernhardkade 38 en in
Zuid-West: E. van Beinum-
st.raat 2.
Bij elke afdeling is er 's mid
dags van alles te doen. Zo
wordt er voorgelezen en zijn
er spelletjes georganiseerd.
Ook wordt er een schim
menspel gespeeld. Kaarten
hiervoor zijn vooraf ver
krijgbaar. In het hoofdge
bouw aan de Nieuwsteeg is
er tijdens de kinderboe
kenweek een tentoonstel
ling van bekroonde kinder
boeken.
Reacties: tekeningen (graag
met potlood of zwarte stift
en niet ingekleurd), ver
haaltjes of wat je maar wilt
schrijven opsturen naar
54,
Grouwe gebauwen, louwe thee,
holadio, holadió,
word je broer dominee?
Heel gemakkelijk, zo'n dictee
Jan vermeid het komietee,
holadio, holadié,
en de mijd bleikt heel tevre.
wat gemakkelijk, zo'n dictee.
Heremejee ik heb een twee.
A-o, o-u, a-u-w,
o-u-w of dubbel ee,
word je broer moet met dt.
wat een smerig rot-dictee.
En 't zijn niet alleen dictees
waar ik hier op school voor vrees'
ook elk opstel dat ik schrijf
staat van rooie strepen stijf.
Streep toch niet zoveel, meneer,
anders durven wij niet meer,
worden wij ons leven lang
zelfs voor brieven schrijven bang.
A-o. o-u, a-u-w,
stop ermee! Slop ermee!
Bij onze Oosterburen, in West-
Duitsland, worden volgende
week verkiezingen gehouden en
wel op 5 oktober. West-Duitsland
is een stukje groter dan Neder
land en daarom is het land in een
heleboel aparte staatjes verdeeld.
Die lijken een beetje op onze pro
vincies, alleen heeft de regering
van één zo'n staatje meer te ver
tellen. Er is echter ook nog een
regering voor het hele land en om
die te kiezen gaan de mensen in
Duitsland volgende week zondag
naar de stembus.
Strauss kan enorm schreeuwen en
schelden. Hij heeft zijn belang
rijkste tegenstander Helmut
Schmidt al uitgemaakt voor alles
wat lelijk is. En ook de mensen
die tegen kernenergie zijn vindt
hij maar rare en gevaarlijke men-
Heel lang heeft iedereen gezegd,
datje die Strauss niet zo serieus
moet nemen, maar nu begint het
er toch op te lijken, dat veel Duit
sers dat wel doen.
Schmidt krijgt ook veel kritiek.
Duitsers, die ontevreden zijn
over de gang van zaken in hun
land geven soms de bondskanse
lier de schuld. En er zijn wel meer
mensen die het gewoon niet eens
zijn met de ideeën van de partij
van Schmidt, maar hij is zeker
niet zo'n omstreden figuur als
Strauss.
Wie er volgende week wint is nu
natuurlijk nog moeilijk te zeggen,
maar dat deze verkiezingen nog
belangrijke gevolgen is duidelijk.
En als Strauss wint dan heb je de
poppen voor veel mensen aan het
dansen.
Het zal erg spannend worden, want
er zijn twee partijen die volgens
onderzoeken van de laatste tijd
bijna gelijke kansen hebben. De
ene partij heet de SPD en is op dit
moment ook aan de macht. Uit
deze partij komt de man die nu
aan het hoofd van de regering
staat, de bondskanselier. Dat is
Helmut Schmidt. De andere par
tij heet de CDU-CSU en de man,
die van deze partij graag bonds
kanselier wil worden heet Franz-
Josef Strauss.
Nou zijn er een heleboel, vooral
jonge, mensen erg boos, omdat
Franz-Josef Strauss kandidaat is.
Strauss is vroeger al eens minis
ter van verdediging geweest en er
wordt gezegd, dat hij toen bij een
paar duistere zaakjes betrokken
is geweest, die nooit helemaal
zijn opgelost. Hij zelf zegt dat het
niet waar is. Die kwade mensen
zeggen van Strauss, dat hij op
Hitier lijkt (je weet wel, die leider
uit de tweede wereldoorlog) en
dat ze er geen zin in hebben dat zo
iemand opnieuw aan de macht
komt.
Verleden week hebben een aantal
kinderen van "Kamerleden' van
plaats gewisseld met hun ouders.
Zij hebben vergaderd over het
verlagen van de leef tijd, waarop
je kunt gaan kiezen.Morgenavond
kun je een verslag van dit
debat op de televisie zien.
