EG bezorgd over
stijging van
de olieprijzen
Fersoonliik.
van der
WIEL
IRAK PROBEERT MACHTSVACUÜM TE VULLEN
Geen steun EG-partners
voor standpunt Nederland
Waldheim bepleit
spoedoverleg
Veiligheidsraad
OPEC-top in Bagdad
gaat gewoon door
PLO mag IMF-
besprekisgen
niet bijwonen
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
Na een lange tijd van schermut
selingen langs de grens tus
sen Irak en Iran lijkt de strijd
om de macht in het gebied
rond de Perzische Golf nu
daadwerkelijk te zijn begon
nen. Irak maakt van de labiele
situatie in Iran gebruik om,
mede door de inzet van zijn
militaire middelen, het
machtsvacuüm op te vullen
dat is ontstaan na de revolutie
in Iran.
Deze machtsovername is door
president Saddam Hoessein
van Irak zorgvuldig voorbe
reid. Op internationaal poli
tiek gebied heeft hij wat af
stand genomen van Rusland
en de banden met Saoedi-
Arabië nauwer aangehaald.
Op economisch en technolo
gisch gebied heeft hij zich
georiënteerd op Japan, West-
Duitsland en Frankrijk. En de
olie-inkomsten zijn gebruikt
voor de verbetering van de in
terne stabiliteit en de verster
king van de Iraakse strijd
krachten.
Op de achtergrond van het
Iraakse besluit om van zijn
militaire macht daadwerke
lijk gebruik te maken, speelt
mijns inziens nog een ander
motief een rol. De aanvallen
op Iran zijn mede bedoeld om
de export van de Iraanse re
volutie tegen te gaan. De aja-
tollah Chomeini schroomt
immers niet om de sji ieten in
Irak (53 procent van de be
volking) op te roepen hot hui
dige regime omver te werpen.
Militaire successen in de
strijd tegen Iran versterken
de eenheid en saamhorigheid
in Irak en tasten de geloof
waardigheid van de Iraan-
seeestelijk leider aan.
Dat Irak als overwinnaar uit het
huidige conflict te voorschijn
zal komen en erin zal slagen
om de macht over het gebied
rond de Perzische Golf naar
zich toe te trekken, is nog lang
niet zeker. Bepalend voor de
militaire mogelijkheden zijn
onder andere de militaire
krachtsverhoudingen tussen
Irak en Iran.
De Iraanse krijgsmacht be
stond voor de machtsover
name van begin 1979 uit
415.000 man, maar zou nu -
door zuiveringen en deserties
- teruggelopen zijn tot slechts
240.000 man, nauwelijks meer
dan de 225.000 van Irak. Iran
beschikt over 1985 tanks, een
aantal dat door Irak ruim zou
worden overschreden. De
Iraanse luchtvloot is officieel
450 toestellen groot (tegen
Irak 340), maar een groot deel
daarvan zou niet inzetbaar
zijn. De maritieme middelen
van Iran overtreffen die van
Irak in hoeveelheid en kwali
teit. Het Iraanse leger heeft
Amerikaans en Engels mate
rieel, terwijl de strijdkrachten
van Irak voorzien zijn van
Russische, en sinds kort ook
Franse, middelen.
De kracht van de Iraanse strijd
krachten is de laatste jaren
echter aanzienlijk vermin
derd door. het gebrek aan in
terne stabiliteit; het wegval
len van de Amerikaanse hulp
en de zuiveringen binnen het
officiers-corps. Hoe groot de
nadelige gevolgen van derge
lijke zuiveringen zijn, heeft
Rusland ervaren in de perio
de vlak voor de Tweede We
reldoorlog (strijd tegen Fin
land) en tijdens de Duitse in
vasie in Rusland in 1941.
Deze verzwakte positie van het
Iraanse leger biedt Irak zeker
mogelijkheden om in het
huidige conflict militaire suc
cessen te boeken. De vraag is
echter tot hoever die moge
lijkheden reiken. Een
probleem bijvoorbeeld is de
geografische situatie. De
grens tussen Irak en Iran is
lang (1000 kilometer) en
moeilijk te verdedigen. De
strijdkrachten van beide lan
den hebben daardoor een gro
te mate van vrijheid om diep
door te dringen in het lucht
ruim en op het grondgebied
van de tegenstander, alsmede
om schade toe te brengen aan
strategisch belangrijke doe
len als oliebronnen, vliegvel
den, enzovoorts. Kwetsbaar
zijn ook de aanvoerlijnen naar
Irak door de Perzische Golf.
Een ander probleem voor
Irak is de gespannen verhou
ding met Syrië. De mogelijk
heid van een conflict op twee
fronten dwingt tot mati
ging.
De toekomst zal leren of Irak in
staat is om de grenzen van zijn
mogelijkheden goed in het
oog te houden en om bij het
gebruik van militair geweld
de juiste maat te bepalen. De
mogelijkheid is aanwezig dat
aanvankelijke successen lei
den tot een overschatting van
de eigen mogelijkheden en
tot een politieke en militaire
nederlaag.
Bepalend voor de verdere ont
wikkelingen in het gebied
van de Perzische Golf is ook
de reactie van Amerika en
Rusland op het militaire
conflict. Beide grootmachten
stellen zich nu nog terughou
dend op. Voor Rusland wordt
de situatie pas zorgelijk wan
neer Irak erg in het nauw
wordt gebracht: het zal niet
toe kunnen staan dat Iran zijn
macht verder uitbreidt.
Dat Rusland van de verwarde
situatie gebruik zal maken
om met militair geweld zijn
invloed uit te breiden in de
richting van de Perzische
Golf, is niet erg waarschijn
lijk. Het is op het ogenblik al
betrokken bij de strijd in Af
ghanistan en moet zich ook
gereed houden om in te grij
pen in Polen wanneer de
ontwikkelingen daar uit de
hand lopen. Bovendien zal
Amerika een dergelijke in
menging niet dulden. -
Voor Amerika ligt de zaak an
ders. Het heeft belang bij sta
biele verhoudingen in het
Golfgebied, mede om zeker te
zijn van een geregelde olie
toevoer. Wellicht wacht Ame
rika de ontwikkelingen af in
de hoop dat het Iraanse leger-
na het incasseren van zware
verliezen - de macht in Iran
overneemt en zich tot het
Westen wendt voor steun.
Amerika kan zich dan
opwerpen als bemiddelaar in
het conflict.
Het is de vraag of die hoop ge
rechtvaardigd is. Het militaire
optreden van Irak kan ook de
revolutionaire geestdrift in
Iran nieuw leven inblazen en
krachten oproepen die door
Irak niet kunnen worden be
heerst Dan ontbrandt de
strijd pas werkelijk en zijn re
volutionaire omwentelingen
in Irak en zelfs in Saoedi-Ara-
bie niet uitgesloten; ontwik
kelingen die het Westen no
pen tot het gebruik van zijn
militaire macht om zijn belan
gen in het gebied van de Perzi
sche Golf te verdedigen.
De vraag is of wij daarop vol
doende zijn voorbereid en of
wij de risico's van een derge
lijk optreden aan durven. Te
hopen is dat Amerika, eventu
eel in samenwerking met
Rusland, erin zal slagen door
een verstandig en vastberaden
politiek optreden deze ont
wikkeling te voorkomen.
BRUSSEL (ANP/GPD) - De Europese Gemeenschap
maakt zich grote zorgen over de jongste ontwikkelingen
in het conflict tussen Iran en Irak, met name over het
afsluiten van de Straat van Hormoez. Voorlopig beschikt
de gemeenschap over voldoende olievoorraden, maar
men vreest in Brussel vooral dat eventuele problemen
met de aanvoer van ruwe olie snel hun invloed zullen
hebben op de prijsontwikkeling.
NEW YORK (AFP/Reuter) - Secretaris-generaal Kurt Waldheim van de
Verenigde Naties heeft gisteren gepleit voor spoedoverleg van de leden
van de veiligheidsraad over het Iraaks-Iraanse conflict, dat hij een ge
vaarlijke bedreiging voorde internationale vrede en veiligheid noemde.
Een woordvoerder van de VN zei dat de stap van Waldheim niet moest
worden gezien als een beroep op artikel 99 van het handvest, dat hem
machtigt ingeval van bedreigingen voor of aantastingen van de vrede de
Veiligheidsraad in het geweer te brengen.
Maandag had Waldheim met de Britse minister van buitenlandse zaken.
Lord Carrington, die met vele collega's in New York is voor de zitting
van de algemene vergadering, een gedachtenwisseling over een eventu
eel optreden krachtens artikel 99. Naar van gezaghebbende zijde werd
vernomen, was Carrington voorstander van een dergelijk optreden van
de secretaris-generaal, maar drong hij er niet bij Waldheim op aan in die
zin in actie te komen.
Maandag deed Waldheim een beroep op Iran en Irak, hun onderlinge strijd
te staken en te streven naar een regeling van hun geschillen door middel
van onderhandelingen. In zijn brief van gisteren aan de voorzitter van de
Veiligheidsraad, de Tunesiër Taieb Slim, deenige Arabier in het 15 leden
tellende college, herinnerde de secretaris-generaal aan zijn oproep tot de
strijdende partijen. Hij zei zeer bezorgd te zijn over de verheviging van
het conflict "dat, naar mijn mening, een potentieel ernstige bedreiging
voor de internationale vrede en veiligheid vormt". Hij voegde hieraan
toe dat hij de twee partijen had laten weten dat hij bereid was zijn goede
diensten te verlenen, als zij dat nuttig zouden oordelen.
CARACAS - De Venozolaanse onderminister van mijnbouw, Jose More
no. heeft gisteren in Caracas meegedeeld dat de topconferentie van de
OPEC (Organisatie van Olie Exporterende Landen) die in november in
Bagdad wordt gehouden gewoon doorgaat, ondanks het huidige conflict
tussen Irak en Iran, beide lid van de OPEC.
"De staatshoofden van de OPEC-landen zullen in november volgens plan
bijeenkomen in Bagdad", aldus Moreno. De topconferentie is onder
meer bedoeld om het twintigjarige bestaan van de OPEC te vieren en de
hulpverlening van de organisatie aan de Derde Wereld te bespreken.
ADVERTENTIE
Ruim zeventig procent van de Eu
ropese olieaanvoer komt door de
Straat van Hormoez. Weliswaar
komt op het ogenblik slechts
twee procent van de Europese
olie-invoer uit Iran en ongeveer
twaalf procent uit Irak, maar veel
olie die de EG importeert uit Sa-
oedi-Arabië, Koeweit en de Ver
enigde Arabische Emiraten (dat
is zestig procent van de totale EG-
olie-invoer) moet ook door die
Straat van Hormoez komen.
Voorraad
Op dit moment heeft de gemeen
schap een olievoorraad die goed
is voor ruim honderd dagen ge
bruik. Bovendien ligt de vraag
naar olie en olieprodukten dit
jaar zo'n tien procent lager dan in
1979. In kringen van de Europese
Commissie maakt men zich op
dit moment dan ook betrekkelijk
weinig zorgen over een onmid
dellijk gebrek aan olie.
Wel vreest men de mogelijkheid dat
olie-importeurs nerveus gaan
reageren op het gewapend
conflict en dat daardoor de prij
zen op de Rotterdamse vrije
markt zullen stijgen. Zo'n stij
ging zou voor de OPEC-landen
aanleiding kunnen zijn ook hun
officiële prijzen opnieuw op te
trekken.
Pijpleiding
het conflict Irak-Iran
Van Saoedi-Arabië loopt een olie
pijpleiding naar de Middellandse
Zee. Die leiding is op het
ogenblik niet in gebruik maar
kan in geval van nood wellicht
weer worden opengesteld. Ook
vanuit Irak loopt een oliepijplei
ding naar de Middellandse Zee
die wel in gebruik is. Dat is vooral
van belang voor twee EG-landen,
namelijk Frankrijk en Italië, die
elk voor twintig procent van hun
oliebevoorrading op Irak zijn
aangewezen. Nederland betrekt
op hetogenblik ongeveereen half
tot één procent van zijn olie uit
Iran en ongeveer drie procent van
zijn olie uit Irak.
De situatie wordt echter geheel an
ders, zo zegt men in commissie
kringen in Brussel, indien vitale
olie-installaties in het betrokken
gebied als gevolg van het conflict
worden beschadigd.
Officieel heeft de gemeenschap nog
niet op het conflict tussen Iran en
Irak gereageerd. De woordvoer
der van de EG-commissie ver
klaarde gisteren in Brussel, in
antwoord op vragen, dat hij geen
commentaar kon verstrekken en
niet over recente cijfers over olie
importen uit het betrokken ge
bied beschikte.
Voor boycot Zuid-Afrika
NEW YORK (ANP) - Nederland
behoeft niet op steun van zijn EG-
partners te rekenen voor een
olieboycot van Zuid-Afrika. De
Luxemburgse minister van bui
tenlandse zaken Gaston Thorn,
die gisteren in New York als
voorzitter van de ministerraad
van de EG, de assemblee van de
Verenigde Naties toesprak, be
perkte zich tot de welhaast rituele
veroordeling van de apartheid,
maar sprak met geen woord over
Journalistenstaking
LISSABON (AFP) - De Portugese
journalisten zijn gisteren in sta
king gegaan voor een salarisver
hoging en voor een "herwaarde
ring" van hun beroep.
Voor de eerste maal sinds 1921 zul
len de Portugese kranten gedu
rende twee dagen niet verschij
nen. Ook het journalistieke per
soneel van de buitenlandse pers
bureaus - met uitzondering van
dat van Reuter - heeft zich bij de
actie van de schrijvende pers
aangesloten.
Levenslang geëist tegen Wagner
WINTERTHUR (UPI)- Een Zwitserse openbare aanklager heeft gisteren
levenslange gevangenisstraf geëist tegen de 35-jarige Rolf Clemens
Wagner uit West-Duitsland wegens moord en gewapende overvallen.
Wagner, die lid was van de Rote Armee Fraktion, was vorig jaar na een
roofoverval in Zurich gearresteerd. Bij de schietpartij die aan zijn arres
tatie voorafging werd een voorbijganger doodgeschoten en raakten drie
personen gewond.
Drie handlangers van Wagner wisten te ontkomen. West-Duitsland heeft
om zijn uitlevering gevraagd wegens aanslagen op een rechter in Ham
burg en Amerikaanse militaire installaties bij Frankfort. Maar de Zwit
serse wet eist dat Wagner eerst zijn straf in dat land uitzit, voordat hij
wordt uitgeleverd.
Het proces tegen het RAF-hd wordt zwaarbewaakt Hel gerechtsgebouw
is omgeven door prikkeldraadversperringen en Wagner zelf zit in een
vitrine van kogelvrij glas.
embargo, boycot of economische
dwangmaatregelen, en zelfs niet
over pressie of druk. Wat betreft
Zuid-Afrika is de gemeenschap
pelijke positie van de negen het
afgelopen jaar vrijwel niet gewij
zigd. Vorig jaar zei de toenmalige
Ierse voorzitter dat de negen de
apartheid als "een tot instelling
verheven racisme veroordelen en
afwijzen". Thans wordt dit "tot
instelling verheven racisme ver
oordeeld en geeft het reden tot
bezorgdheid".
Vorig jaar leken de negen nog enige
illusies te koesteren over het be
weerde streven naar hervormin
gen van premier Botha: "De ne
gen hebben kennis genomen van
het interne debat over verande
ringen in Zuid Afrika, juichen dit
toe en hopen dat het tot concrete
en positieve resultaten leidt.
Thans is die illusie verdwenen: zij
betreuren dat het interne debat,
dat zij met belangstelling hebben
gevolgd, tot nu toe geen werke
lijke voortgang naar een meer
rechtvaardige samenleving mo
gelijk heeft gemaakt".
De daaropvolgende zinsnede "de
negen leggen er de nadruk op dat
het voortduren van deze situatie
tot toenemende spanning zal lei
den waardoor de mogelijkheden
van een rechtvaardige en duur
zame oplossing in de waagschaal
worden gesteld" ademt een ge
heel andere geest dan die welke
spreekt uit wat minister Van der
Klaauw in de toelichting op zijn
begroting voor 1981 heeft gezegd.
"De regering is voorstander van
een olieboycot die wordt onder
steund door een zodanig aantal
landen dat daarvan een voldoen
de krachtige impuls uitgaat",
"krachtige internationale druk
op Zuid-Afrika blijft geboden",
en "geen van de middelen om
langs vreedzame weg tot afschaf
fing van de apartheid te komen
moet bij voorbaat worden uitge
sloten".
Overigens lijkt Nederland ook bij
de Scandinavische landen vrij
wel geen steun voor een olieboy
cot te krijgen.
DEN HAAG (GPD) - De PLO zal
waarschijnlijk niet als waarne
mer aanwezig zijn bij de jaarver
gadering van het Internationaal
Monetair Fonds (IMF). Daarmee
is de poging van de Arabische
landen voor de PLO ook hier po
litieke erkenning te krijgen voor
alsnog mislukt. De jaarvergade
ring van het IMF zal volgende
week samen met de jaarlijkse bij
eenkomst van de Wereldbank in
Amerika worden gehouden,
waarbij voor Nederland de minis
ters Van der Stee (financiën) en
De Koning (ontwikkelingssa
menwerking), en de president
van de Nederlandsche Bank.
Zijlstra, aanwezig zullen zijn.
De Tanzaniaanse voorzitter van het
bestuur van het fonds blijft ech
ter vasthouden aan zijn streven
de kwestie van de PLO-waarne-
mer op de agenda van de jaarver
gadering te zetten. Wanneer dat
zou gebeuren, dreigt de hele ver
gadering vast te lopen.
Amerika heeft immers laten weten,
dat zij medewerking aan bepaal
de maatregelen zou weigeren als
een PLO-vertegenwoordiger op
de vergadering wordt toegelaten.
De belangrijkste maatregel be
treft de verhoging van het Ame
rikaanse aandeel in de bijdrage
aan het fonds, waarmee de alge
mene verhoging van alle leden in
gevaar zou komen. Een verho
ging van de quota's gaat alleen in
wanneer alle leden ïnstem-
Op hun beurt hebben de olieprodu
cerende landen de kwestie van de
Palestijnen zeer hard gespeeld.
Zij zullen medewerking aan de
internationale monetaire instel
ling weigeren, wanneer de PLO
niet aanwezig zal zijn.
Geen van de partijen wil echter de
jaarvergadering blokkeren, zodat
er druk overleg achter de scher
men gevoerd wordt om te probe
ren voor de aanvang van de ver
gadering een compromis te be
reiken. aldus kringen rond het
ministerie van financiën.
Tijdens de jaarvergadering zal ver
der de versoepeling van het be
leid van het IMF aan de orde ko
men, waarmee het fonds zich aan
de gewijzigde internationale si
tuatie zal aanpassen. De eerste
doelstelling van het IMF zal de
hulp aan landen met problemen
op de betalingsbalans blijven,
waarbij het tekort op redelijke
termijn opgelost dient te worden.
Deze voorwaarde van herstel van
de betalingsbalans uitte zich
meestal in de eis de invoer te
verminderen, waardoor in het
ontvangende land tot vergaande
bezuinigingen moest worden
overgegaan.
ADVERTENTIE
Uw bril onderstreept uw persoonlijkheid
Nadrukkelijk of
subtiel, dat is ook
een kwestie van
persoonlijkheid.
En dat geldt voor
kontaktlenzen
eigenlijk net zo.
Nieuwe Rijn 62 Leiden 071 - 124108
met zorg voor uw ogen en oog voor uw uiterli/k.
uw pci IIIJIM ICIU n
