"Regionale
krant blijft altijd bestaan"
v@ifi) «stee
Minister Gardeniers
optimistisch over
toekomst krantebedrijf
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1980
50.000
PAGINA 43
1
NACKA - „Kennissen
hier zeggen wel eens:
'Gunst, datje nog altijd
op die krant bent
geabonneerd'. Maar
gut, zeg ik dan, ik ben
toch Hollandse. Trou
wens: je raakt gewend
aan een krant, vind ik.
En het Leidsch
Dagblad is tenminste
een neutrale krant. Niet
zo hitsig, niet zo Tele-
graaf-achtig als Ex
pressen, de krant hier in
Zweden."
Aan de aquaviet bij onze verst
wonende postabonnee Geer-
truida(Roek) Hakkert van der
Velde (76) in haar weelderige'
stulp in Nacka, een groen en
werkelijk muisstil voorstadje
van Stockholm, de Zweedse
hoofdstad.
„Vertel me eerst eens", valt ze
met de deur in eigen huis,
„hoe het komt dat ik eerst al
tijd veertien dagen op de
krant moest wachten en nu
nog maar één, hooguit twee
dagen. Hoe zit dat nou met
jullie?"
„Oh, een kwestie van luchtpost,
denk je. Want het kon na
tuurlijk ook aan het postkan
toor hier liggen. Dat is een
hele poos onvoldoende be
mand geweest en gedurende
die tijd werd al het drukwerk
maar zolang opzij gescho
ven."
Wittebrood
Roek, een geboren Amster
damse en sinds 1938 - met
onderbreking van de oor
logsjaren - inwoonster van
Nacka, zegt het op een toon
alsof die gang van zaken de
gewoonste van de wereld is.
Blijkbaar kan dat allemaal in
Nacka; het is er ook zo
Zweeds als wittebrood. En nu
we het daar toch over hebben:
die stukjes die Nico Scheep
maker over deze dagelijkse
spijze schreef, heeft Roek bij
zonder gewaardeerd.
Naar Scheepmakers cursiefjes
ziet ze trouwens altijd vol
verwachting uit, zegt ze. „En
jullie bijvoegsel op zaterdag.
Dat lees ik ook telkens weer
met veel plezier en interesse.
Daarin lees je dikwijls verha
len, waarbij ik denk: Hee,
daar heb ik helemaal niet aan
gedacht."
De sportpagina's daarentegen
leest ze niet zo. Althans niet
meer. „In de tijd van de grote
successen van Ajax en Ard en
Keessie, ja toen wel. Goh, wat
was ik altijd weer groots
wanneer zij hadden gewon
nen. Maar voor de rest... Ik
krijg natuurlijk ook dagelijks
Dagens Nyheter, m'n Zweed
se krant, in de bus."
Hillegom
Ons binnenlandse en politieke
nieuws („Dat vergelijk ik met
het Zweedse") heeft ook haar
belangstelling, méér nog dan
het Leidse nieuws. Verwon
derlijk is dat niet, want in feite
heeft Roek Hakkert nauwe
lijks enige binding met Lei
den. Ze heeft er slechts een
paar maanden gewoond, in
een huis aan de Zoeterwoud-
sesingel.
Wijlen haar man, die nog maar
pas in Zweden was neerge
streken om er een agentschap
voor de firma Droste op te
bouwen, werd in augustus
1939 teruggeroepen om
dienst te nemen in het Ne
derlandse leger. „Toen", ver
telt Roek, „zijn we via mijn
oom, die in Leiden gods
dienstleraar was, ingetrokken
op de singel bij de familie
Blitz."
„Maar niet voor lang hoor. Al
gauw zijn we verhuisd naar
Hillegom. Daar kregen we
een prachtig huis in de Van
den Endelaan, keek je vanuit
je slaapkamer over de bollen
velden. Ja prachtig hoor.
Daar zijn we tot het einde van
de oorlog gebleven en toen
naar Zweden teruggekeerd."
Pikkedonker
„En vanaf die tijd stuurde mijn
oom, die geabonneerd was op
het Leidsch Dagblad, ons die
krant steeds op. Op den duur
ga je daar aan wennen, ook
vanwege die feuilletons die je
toen in de krant had. Toen
m'n oom in 1953 overleed,
hebben wij dan ook dat abon
nement overgenomen."
„Maar Leiden....", zegt ze met
een beetje spijt, „ik kom er
slechts een keer per jaar. En
dat is dan nog omdat mijn
goede vriend Cees Molenaar,
die al mijn geldzaken in Ne
derland verzorgt, toevallig in
Oegstgeest woont. Al m'n fa
milie zit in Amsterdam. En
die bel ik elke zondag."
„Ach ja, heimwee. Soms heb ik
het wel een beetje. Vooral 's
winters. Dan is het hier dagen
pikkedonker. Blijft de zon de
hele dag onder. En dan denk
ik wel es: Verdikke, in Hol
land staan de krokussen mis
schien al in bloei."
Lawaai
roerd hoor. Maar aan de ahde-
re kant dat lawaai bij jullie en
dan die stilte hier. En die ver
vuiling in Nederland. Ja, dan
ben ik toch wel blij, dat ik hier
zit."
„Bovendien", zegt ze, „zou ik
vanwege m'n kinderen en
kleinkinderen sowieso niet
meer teruggaan. M'n zoon en
dochter zijn met Zweden ge
trouwd, zijn zelf Zweed ge
worden en hebben allebei nu
hun eigen gezin. En gelukkig
wonen ze dichtbij. Dat
scheelt."
„Maar Holland blijft je natuur
lijk lief. Minstens één keer per
jaar bezoek ik m'n zusters. En
toen m'n man nog leefde,
brachten we steevast elke
zomer onze vakantie in Ne
derland door. Dan sliepen we
in Hillegom, in Het Wapen
van Friesland van de familie
Sistermans. Ja, dat was een
hele schrok hoor, toen ik las
dat het hotel was afgebrand."
Hutspot
„En als we dan weer in Hille
gom waren, zochten we altijd
onze oude buren op. De fami
lie Alberts en de familie Mei-
land. Gezellig hoor."
„Maar eigenlijk zijn we, on
danks dat we al zo lang in
Zweden wonen, erg Hollands
gebleven. Thuis hebben we
nooit anders gepraat. En we
hebben ook zoveel mogelijk
tradities in ere proberen te
houden. Sinterklaas en zo. Ja,
zelfs m'n Zweedse kleinkin
deren vieren het."
„En je weet we zijn helemaal
niet Leids. Maar 3 oktober
vieren we wel. Dat moest van
m'n man. Dus ook bij ons hut
spot met klapstuk op tafel.
Jazeker. Alleen de haring. Die
ontbrak."
Wina Born
We komen nog even terug op
het Leidsch Dagblad. „Goh,
dat ik de verste abonnee ben.
Ik heb er eigenlijk nooit zo bij
stilgestaan. Ja, je leest zo'n
krant... maar meer ook niet."
„Trouwens: de recepten van
Wina Born in jullie krant...;
dat is ook zoiets raars; die
vallen bij mij telkens ver
keerd uit. En weetje waarom?
Omdat het hier in Zweden
met groenten en dergelijke
allemaal zö anders is. Gek hè?
Maar heus, steeds weer gaan
die recepten de mist in hier.
En daarom sla ik Wina Bom
de laatste tijd maar over."
Door
Sjak
Jansen
LEIDEN - Bij de rellen rond de inhuldiging van koningin Beatrix was daar opeens
weer het aloude misverstand. Leden van het parlement en bewindslieden die de
indruk wekten dat de overheid een vinger kan hebben in de pap die radio,
televisie en kranten hun publiek dagelijks opdienen. Echt geschrokken was
niemand. De zaak liep dan ook met de bekende sisser af. Het kabinet heeft op het
terrein van de persvrijheid eigenlijk niet meer bevoegdheden dan iedere gewone
Nederlander. De vrijheid van drukpers en meningsuitting is gewaarborgd, tenzij
dat een resultaat oplevert dat op gespannen voet staat met de Nederlandse wetge
ving. Dan is er grond voor een aanklacht. Smaad is daar een voorbeeld van.
Minister Gardeniers van CRM en zodoende ook belast met omroep- en perszaken is
het met die conclusie volledig eens. In een kort gesprek over de functie en
toekomst van de regionale pers, laten we de reacties op de verslaggeving rond de
april-rellen dan ook maar even voor wat ze zijn. Interessanter is in dit verband
immers haar uitspraak dat de regionale pers een belangrijke rol kan spelen in "de
emancipatie van minderheidsgroepen"
Foto's:
Paul
Knispel
Roek Hakkert van der Velde: "Hoe zit dat nou met jullie?" "Naar Scheepmakers stukjes zie ik altijd uit", zegt Roek Hakkert
Tante Betje
"Dat besef is er in het verleden
niet of nauwelijks geweest.
Mensen voelen zich sterk met
die regionale krant verbon
den. Het is een krant die hen
direct inlicht over wat er in
hun naaste omgeving ge
beurt. Ook vorig jaar heb ik
die band benadrukt. Die
kranten maken een geweldi
ge groei door.
Hun formule blijkt aan
te slaan. De regionale krant is
niet langer Tante Betje, in de
zin dat ze achterloopt op de
feiten. Regionale kranten zijn
steeds completer geworden.
De belangstelling zal daar
door alleen maar toenemen.
Wat ik hoop is dat de kranten
zich die positie bewust zullen
blijven en zich ook zullen
realiseren wat ze daar mee
kunnen. Dat bedoel ik niet in
de zin van beïnvloeding, maar
wel op het punt van Neder
landers van buitenlandse af
komst. Die groep is sterk toe
genomen en heeft ook be
hoefte aan nieuwsvoorzie
ning".
"Ik denk dat dat bij regionale
kranten in goede handen is.
juist omdat deze kranten zich
bij uitstek hebben toegelegd
op wat ik "vertaalwerk"
noem. Het uitleggen van in
gewikkelde problemen aan
een minder geschoold lezer
spubliek".
Voor regionale kranten is het
natuurlijk heel leuk dat de
minister zo aardig over ze
denkt, maar wat worden ze
se Dagblad Pers verenigde
werkgevers geconstateerd.
Een ander reeel gevaar is dat
de van de regionale omroep.
'Dat btw-tarief daar kan ik kort
over zijn. Het gaat om een fa
cet van het krantebedrijf. De
losse verkoop viel al onder de
btw-regehng. Daarover werd
al vier procent betaald. Het
gaat dus alleen om de abon
nementen. Er is ook sprake
van een achterstelling ten op
zichte van de periodieken, die
al wel dat btw-tarief op tafel
moesten leggen. Ik blijf geïn
teresseerd in de financiële po
sitie van kranten. Toch geloof
ik niet dat die vier procents
regeling zwakke kranten bij
wijze van spreken de das om
doet".
'Dan de regionale omroepen Ik
geloof er niets van dat als er
daar in de praktijk nu wijzer
van?
'Dat is moeilijk te zeggen. U
zult die visie van mij niet
direct zien uitmonden in
concrete regels. Meer
algemeen streven wij .op het
ministerie uiteraard de pluri
formiteit na. Wij hechten aan
een verscheidenheid van
kranten. In die zin heb ik zelf
ook wel wat moeite met een
situatie zoals die zich in
sommige steden voordoet
waar maar één krant ver
schijnt. Ik kan me voorstellen
dat dat voor de kwaliteit van
het nieuws in die krant gevol
gen kan hebben. Ik zeg na
drukkelijk kan hebben en ik
zeg er ook bij dat dit een zeer
persoonlijke opvatting is.
Aan pluriformiteit hecht ik
vanuit mijn politieke overtui
ging. Dat is een duidelijk
Bedrijfsfonds
Die voorliefde voor regionale
kranten, om het zo maar even
te noemen, speelt die wel mee
in het Bedrijfsfonds voor de
Pers, dat kranten in nood kan
helpen?
'Daarbij geldt eigenlijk het
zelfde. Pluriformiteit is een
belangrijk uitgangspunt. En
een eis is ook dat een bedrijf
levensvatbaar moet zijn. In
feite geldt dat laatste uit
gangspunt voor alle steun
die het kabinet aan be
drijven geeft. Die steun
komt er alleen maar geduren
de een bepaalde periode, ter
overbrugging. Om er voor te
zorgen dat een medium daar
na weer op eigen benen kan
staan".
U spreekt over groeiende be
langstelling voor de regionale
pers. Toch is er een aantal ge
varen dat de gezonde toe
komst van de regionale pers
bedreigt. De wijziging van het
btw-tarief bedreigt de finan
ciële positie van de kranten,
zo hebben de in de Nederland-
Door
Ton van
Brussel
Minister
Gardeniers:
"Bedrijfsfonds
voor de pers
ook voor
nieuwe
projecten"
straks in Nederland meer re
gionale omroepen gaan ko
men, dat er dan van een ver
scherpte concurrentie sprake
zal zijn. Kijk naar STAD-ra-
dio Amsterdam. Levert dat
een bedreiging voor regionale
kranten. Ik zie dat met. De re
gionale krant is de eerste
nieuwsbrenger, die brengt
meer actualiteit en meer ach
tergrond, omdat daar in een
krant meer ruimte voor is. En
wat ik net al zei. regionale
kranten maken in toenemen
de mate een complete krant.
Met een volwassen buiten-
landrubriek, met parlemen
tair nieuws. Daar kan een re
gionale omroep toch nooit te
genop Nee, ik zie het als een
aanvulling, zeker niet als een
bedreiging. De regionale
krant zal altijd blijven
bestaan."
