Poolse delegatie
in Moskou voor
reeks gesprekken
Nog deze maand top
Egypte-Israël-V S
Uffeïen
Winst Carter
als Anderson
niet debatteert
Vooraanstaande ajatollah
vraagt ingrijpen Chomeini
Fusie
Syrië
en Libië
een feit
Doodstraf
geëist
tegen Kim
Uitholling beloften?
Chinees Volkscongres
keurt wijzigingen goed
Dmai-maar-m
Jack
von
is andets...
Vertrouwop
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1
WASHINGTON (GPD) - Presi
dent Carter krijgt in acht
noordelijke staten de voor
keur boven zijn Republikein
se tegenkandidaat Ronald
Reagan, Wanneer de onaf
hankelijke kandidaat Ander
son niet toegelaten wordt tot
televisiedebatten met Carter
en Reagan. Dit heeft een Har-
ris-onderzoek uitgewezen.
Neemt Anderson wel deel aan
de debatten, dan zou Carter
wel eens het loodje kunnen
leggen in noordelijke indus
triële staten die van doorslag
gevend belang zijn.
Daarom voelt Carter niets voor
een televisiedebat waaraan
ook John Anderson deel
neemt.
De liga van vrouwelijke kiezers,
een onpartijdige organisatie,
wilde een discussie organise
ren tussen Carter en de Re
publikeinse presidentskan
didaat Ronald Reagan, en had
daarvoor ook John Anderson
uitgenodigd.
Dat was voor het Witte Huis re
den de uitnodiging aan Carter
prompt van de hand te wijzen,
omdat Carter verkiezings
strategen willen vermijden
dat Andersons kandidatuur
een factor van betekenis
blijft. De onafhankelijke An
derson trekt vooral aanhang
uit kringen die voor Carter
zouden stemmen indien hij
slechts met Reagan als tegen-
standerte maken zou hebben.
Het Witte Huis wenst allereerst
een debat tussen Carter en
Reagan, in de hoop dat An
derson kandidatuur nog voor
november zal wegsmelten.
Met Anderson als volwaardig
deelnemer aan de debatten
wordt de kans klein. Ook Ro
nald Reagan, die aanvanke
lijk verklaarde ook met An
derson alleen te willen debat
teren, aarzelt nu en er is een
ruime kans dat deze discus
sies, die in de voorbije jaren
een traditie zijn geworden na
de confrontatie tussen Ken
nedy en Nixon, in 1980 niet
zullen doorgaan.
Carter neemt het risico van de
verwijten nu, tegenover de
zekerheid dat Andersons
kandidatuur in staten van
doorslaggevende betekenis
Voor zijn herverkiezing, het
verschil tussen overwinning
en nederlaag betekent. De
grote televisiemaatschappij
en CBS, ABC en NBC spelen
in het gebeuren een belang
rijke rol: indien zij niet allen
de debatten rechtstreeks uit
zenden blijft de schade voor
Carter beperkt, zelfs al zou
den Reagan en Anderson om
21 september bij afwezigheid
van Carter het podium in Bal-
timore beklimmen, zoals de
liga voor de vrouwelijke kie
zers wil.
Zouden de televisie-onderne
mingen wel tot integrale en
rechtstreekse uitzending be
sluiten, dan kan Carters ver
kiezingscampagne belangrij
ke schade oplopen. Tot nu toe
heeft alleen CBS verklaard
wel tot uitzending te zullen
overgaan, zelfs al doet Carter
niet mee.
Carter gokt op grond van de ge
gevens die de opiniepeilers
hebben verzameld: Ander
sons kandidatuur wordt van
steeds minder betekenis zon
der de debatten, die een
kernpunt vormen in de stra
tegie van de onafhankelijke
kandidaat. Anderson zou
immers de kans krijgen om
gratis, in de tijd van de groot
ste kijkdichtheid te bewijzen
dat hij in discussies moeilijk
valt te kloppen.
TEHERAN (AFP) - Ajatol
lah Golpajegani, een van
de vier ajatollahs van
Iran en daarmee en van de
hoogste mohammedaan
se geestelijken, heeft gis
teravond aan Imam
Chomeini om ingrijpen
gevraagd in de politieke
crisis die zich in het land
afspeelt.
Volgens Golpajegani verkeren de
revolutie en de islamitische re
publiek in gevaar en moet Cho
meini met voortvarendheid in
grijpen voordat zich betreurens
waardige incidenten voordoen.
Van zijn kant heeft ook de generale
staf van de krijgsmacht een be
roep gedaan op Chomeini om als
scheidsrechter op te treden tus
sen de ruziënde politici.
Volgens de generale staf tast deze
situatie het moreel van de troe
pen aan. Het Iraanse parlement
heeft gisteren met bijna algeme
ne stemmen zijn goedkeuring
gehecht aan de benoeming van
veertien ministers, die deel gaan
uit maken van het 21 leden tel
lende kabinet van premier Mo
hammed Ali Radjai. Radjai kon
slechts veertien kandidaten pre
senteren omdat over de bezetting
van de zeven resterende posten
mening bestaat met
verschil va
Bani-Sadr.
De uitslag va
parlement
de stemming in het
as 169 vóór, veertien
tegen en tien onthoudingen.
Het is vooralsnog niet bekend
wanneer de zeven nog open
staande ministerszetels gevuld
zullen worden. Daarbij zijn het
ministerie van buitenlandse za
ken en het zeer belangrijke mi
nisterie van economische zaken.
Premier Radjai vertelde het parle
ment dat hij erop blijft staan dat
zijn ministers revolutionair en
doctrinair zullen zijn, de Iraanse
code voor Islamitsche funda
mentalisten.
De voorzitter van het huis zei dat op
de volgende zitting, dat is ko
mende zondag, het parlement
voorstellen zal aanhoren van zijn
commissie voor buitenlandse be
trekkingen. Volgens in nauw
contact met deze commissie
staande bronnen omvatten die
voorstellen onder meer een aan
beveling het parlementsdebat
over de gijzelingskwestie te be
ginnen en een antwoord op een
brief van 187 Amerikaanse Con
gresleden. die in juli op de vrijla
ting van de gegijzelden hadden
aangedrongen.
DAMASCUS (AFP) - De fusie tus
sen Syrië en Libië, waartoe Tri
poli op 1 september het voorstel
had gedaan, is gisteren in een in
Damascus gepubliceerd com
muniqué bekendgemaakt.
Daarin wordt gezegd dat de "twee
revolutionaire opperbevelen in
Syrië en Libië de vorming van
een staat die beide landen omvat,
proclameren".
"De nieuwe verenigde staat geniet
een totale soevereiniteit en een
internationale persoonlijkheid
die de algehele politieke, econo
mische, militaire en culturele
eenheid op alle gebieden beli
chamen".
De verklaring gaf te kennen dat
verwacht kan worden dat de
nieuwe staat zijn banden met de
Sowjet-Unie zal versterken. "De
ze verenigde staat maakt deel uit
van de volksbevrijdingsbewe
ging van de wereld en is een
bondgenoot van alle socialisti
sche en bevrijdingskrachten".
De staat zal dienen als basis voor
het bestrijden van Israël "voor
het confronteren van de zionisti
sche aanwezigheid in het Arabi
sche vaderland en voor de bevrij
ding van Palestina".
Op andere Arabische landen werd
een beroep gedaan zich aan te
sluiten in een "gezamenlijke
Arabische eenheid"
Het Libische initiatief tot een fusie
met Syrië lijkt vooral voorrang te
geven aan versterking op militair
gebied: versterking van Syrië dat
tegenover de Israëlische militaire
macht geïsoleerd is na de onder
tekening van een afzonderlijk
vredesverdrag met Israël door
Egypte.
Samengaan met Libië zou belang
rijk materiële en strategische
steun betekenen voor Syrië dat
opnieuw op slechte voet staat
met Irak en Jordanië. Libië zou
met deze steunverlening het
middel vinden om inhoud te ge
ven aan zijn plan en zou zich
daardoor tevens in de "frontli
nie" opstellen.
Israël beschouwt de afgekondigde
fusie als een mogelijke militaire
bedreiging.
"Deze bedreiging zou veel ernstiger
kunnen worden als men de sa
menwerking van de Sowjet-Unie
en Irak zou krijgen bij het voeren
van een oorlog tegen Israël".
President Sadat van Egypte heeft
met sarcasme gereageerd op de
bekendmaking'dat de felste Ara
bische critici van zijn vredespoli
tiek tegenover Israel hebben be
sloten een fusie aan te gaan.
"Het is erg bemoedigend", aldus
merkte de president besmuikt la
chend op. Vorige week al had Sa-
dat de fusieplannen van zijn Syri
sche en Libische collega's, Assad
en Gaddafi, afgedaan als "grap
pig en kinderachtig".
SEOEL (UPI/Reuter/DPA)- De mi
litaire aanklager heeft gisteren
de doodstraf geeist tegen oppo
sitieleider Kim Dae-Jung op be
schuldiging van een poging tot
omverwerping van de regering
door middel van geweld. Hij
wordt er ook van beschuldigd de
studentendemonstraties en
bloedig neergeslagen opstand
van Kwangju in mei te hebben
gesteund.
Tegen mede-aangeklaagden van
Kim werden gevangenisstraffen
van drie tot twintig jaar geeist.
Onder de 23 bevinden zich hoog
leraren, studenten en voormali
ge leden van de Nationale Ver
gadering.
Het proces was op 14 augustus be
gonnen en was zaterdag zondei
nadere verklaring voor onbe
paalde tijd uitgesteld. Het heeft
tut M lu rpe pretesten geleid in
het buitenland, vooral van de
zijde van de Verenigde Staten.
Kim verloor in 1971 met klein ver
schil de presidentsverkiezingen
van inmiddels wijlen Park
Chung-Hee. Kim heeft zich op
bijna alle punten van de aan
klacht onschuldig verklaard.
2 correspondent Koen Corver)
MOSKOU - Een Poolse delegatie onder leiding van vice-
premier Jagielski is gisteren in de Russische hoofdstad
gearriveerd voor een reeks politieke en economische be
sprekingen met de leiders in het Kremlin. De Poolse vice-
premier voerde na zijn aankomst besprekingen met de
Moskouse top-ideoloog, Michail Soeslov, een vertegen
woordiger van de harde, orthodoxe lijn. Het belangrijkste
onderwerp van hun besprekingen vormden de recente
stakingsacties in Polen en de gewenste reactie daarop van
de nieuwe partijleiding in Warschau.
stakingsonrust het land ongeveer
2 miljard gulden schade berok
kend. Details van de Moskouse
aanbiedingen zijn (nog) niet be
kend, maar daarin zal zonder
twijfel ook ruimte zitten voor fi
nanciële verlichtingen voor de
Poolse staatskas.
Warschau heeft een buitenlandse
schuld van 40 miljard gulden. De
grote buitenlandse (westerse) le
ningen werden de afgelopen we
ken in de Sowjet-pers genoemd
als een van de belangrijke oorza
ken van de Poolse 'economische
problemen'. In werkelijkheid
vreest het Kremlin, dat een te
grote afhankelijkheid van War
schau van westerse kredieten de
Poolse solidariteit binnen het
door Moskou gedomineerde
Oostblok wel eens zou kunnen
aantasten.
Jagielski wordt onder andere be
geleid door de chef van het Pool
se Planbureau en door de Poolse
minister voor buitenlandse han
del. Naast zijn ontmoeting met
partij-ideoloog Soeslov, voerde
Jagielski besprekingen met
plaatsvervangend premier Ark-
hipov, met de chef van het Mos
kouse Planbureau, Baibakov, en
met de eerste plaatsvervangend
minister voor buitenlandse han
del, Koezmin. Het is niet bekend
hoe lang de Poolse delegatie voor
haar besprekingen in Moskou zal
blijven.
Jagielski voerde voor
nistische overheid de besprekin
gen met de stakingsleiders in
Gdansk en hij kan nu uit de eerste
hand het Kremlin inlichten over
de recente ontwikkelingen.
Daarnaast wil men in Moskou
weten wat de Poolse leiders kun
nen doen om de situatie weer zo
snel mogelijk te 'normaliseren'.
Onder dit laatste verstaan de
machthebbers in het Kremlin
i de beloften, met
i vrije vakbonden,
i de stakers heeft
uitholling 1
die Warschau
gedaan.
Hulpplan
Naast hun politieke besprekingen
richtten Jagielski en zijn delega
tieleden ook hun aandacht op de
uitwerking van een Russisch
hulpplan voor de Poolse econo
mie. Volgens Warchau heeft de
ADVERTENTIE
Waarschuwing
In Warschau heeft de
Poolse partijleider Kania giste
ren gewaarschuwd tegen „anti
socialistische" tendensen binnen
de nieuwe, onafhankelijke vak
bonden. Tijdens een persconfe
rentie in Katowice, een van de
voormalige stakingscentra in de
mijnstreek Silezië, toonde Kania
erg weinig enthousiasme voor de
nieuwe bonden. Hij zei dat, hoe
wel de communistische partij de
door de staat gecontroleerde
(eenheids)vakbeweging als ver
worvenheid van de arbei
dersklasse beschouwt, zij ak
koord is gegaan met de oprich
ting van de nieuwe vakbonden,
omdat een deel van de arbeiders
zich daarover heeft uitgespro
ken.
Kania voegde eraan toe: „Nu
moeten wij beslist al diegenen
bestrijden die deze organisatie
een andere wending geven en een
standpunt willen laten innemen
dat strijdig is met het socialisme
en met de belangen van de arbei
dersklasse".
Heel wat enthousiaster dan Ka
nia over de nieuwe vakbonden
tonen talloze Polen zich. Technici
en kantoorpersoneel, maar ook
onderwijzers, wetenschappersen
journalisten ijveren voor een on
afhankelijke vakbond. De toon
kunstenaars bijvoorbeeld heb
ben besloten op 26 september een
buitengewoon congres te organi
seren waarop over de stichting en
statuten van een vrije Poolse
toonkunstenaarsbond zal wor
den gesproken.
Vertegenwoordigers van zeelie
den en havenwerkers uit Gdansk JERUZALEM
en Gdynia zullen komende dins
dag tijdens een congres beslissen
over het al dan niet uittreden van
hun bond uit het Poolse centrale
vakverbond.
HAMBURG - Met witte verf werd naar deze twee politieagenten gegooid die in Hamburg de orde bewaakten
toen bondskanselier Helmut Schmidt daar een verkiezingsbijeenkomst bij woonde. Linkse extremisten probeerden
de bijeenkomst te verhinderen.
Over Palestijns zelfbestuur
(Van onze correspondent Jaap van Wesel)
De onderhandelingen tussen Egypte, Is
raël en de VS over Palestijns zelfbestuur in de door Israël
bezette gebieden zullen waarschijnlijk nog deze maand
worden hervat.
Chintz met borg,
of Borg met chintz.
Kan allebei!
Eigenlijk twee
voor de prijs van één!
129,-
PEKING (Reuter/AFP) - Het Chi
nese nationale Volkscongres
heeft gisteren aan het eind van
zijn zitting van 12 dagen ingrij
pende regeringswijzigingen
goedgekeurd, waaronder de be
noeming van Zhao Ziyang tot
premier. Daarbij werd echter de
nadruk gelegd op stabiliteit en
continuïteit in het beleid.
Zhao, de energieke voormalige lei
der van de provincie Sichuan die
in de afgelopen 10 maanden als
een meteoor omhoog is gescho
ten, volgt partijvoorzitter Hua
Guofeng op die vier en een half
jaar regeringsleider is geweest.
Zes bejaarde vice-premiers, on
der wie de invloedrijke 76-jarige
Deng Xiaoping, zijn afgetreden,
terwijl een zevende vice-premier
van zijn post is ontheven. Er wer
den drie nieuwe vice-premiers
benoemd.
Ook koos het congres verscheidene
nieuwe ondervoorzitters voor
zijn permanent comité. Uit het
formaat van deze gekozenen lei
den waarnemers af dat de nieuwe
Chinese leiders werkelijk meer
macht willen geven aan het'na
tionale Volkscongres.
Zonder uitzondering keurden de
3.221 van de 3.497 leden die aan
wezig waren, een wet op het bur
gerschap, waarbij een dubbele
nationaliteit wordt uitgesloten,
een huwelijkswet waarbij de mi
nimumleeftijd voor huwenden
wordt verhoogd en gepleit wordt
voor geboorteregeling, en enige
belastigwetten waarbij o.a. een
individuele inkomstenbelasting
wordt ingevoerd, eenstemmig
goed. Alleen bij de stemming
over de invoering van een verbod
op het aanplakken van vlug
schriften stemde één afgevaar
digde tegen.
Tijdens de zitting werden onge
woon exacte cijfers verstrekt
over de begroting en de econo
mie. De economische plannen
makers oefenden kritiek op de
theorieën van de vier jaar geleden
overleden Mao Zedong. Volgens
hen zullen in de toekomst de
marktkrachten een veel grotere
rol gaan spelen.
De Egyptische president Sadat
heeft dit verklaard na gesprek
ken met de Israëlische minister
van buitenlandse zaken Sjamir,
die in Alexandrië werden ge
voerd. Het bezoek van Sjamir aan
Egypte is het eerste contact op
hoog niveau tussen beide landen
sinds maanden.
De kans dat de autonomiebespre-
kingen, die in New York zullen
plaats vinden, uiteindelijk tot een
akkoord zullen leiden, is vrij
groot, ondanks de volledige im
passe waarin de besprekingen op
dit moment verkeren. Een ak
koord, dat via een topconferentie
Begin-Sadat-Carter bereikt kan
worden, zal niet meer dan een
deelakkoord zijn, voor Egypte en
Israël echter voldoende om el
kaar in de armen te vallen en
plechtig te verklaren dat de de
weg geëffend is voor autonomie,
en dat voor verdere onderhande
lingen deelneming van de Pale-
stijnen zelf is vereist.
Zeker als je moet afrijden.
Formele zaken
De afgelopen anderhalf jaar heb
ben Egypte, Israël en Amerika in
feite vrijwel alleen onderhan
deld, en veelal overeenstemming
bereikt over formele zaken. Er is
een driedeling van de problemen
gemaakt. Die welke Israël alléén
aangaan (externe veiligheid), die
welke uitsluitend de Palestijnen
aangaan (de Autonome Raad) en
die welke beide partijen aangaan
(water, het beheer van land.) Het
systeem van onderhandelen is,
als die problemen waar Israël en
Egypte het niet over eens kunnen
worden op een hoop te gooien en
te 'bewaren' voor later, dat wil
zeggen voor de Palestijnen
zelf.
Volgens dit afschuifsysteem is het
belangsrijkste doel waar Israël en
Egypte nu op uit zijn, de voorbe
reiding van een overeenkomst
die het houden van verkiezingen
voor een Autonome Raad op de
westoever mogelijk moeten ma
ken, om vervolgens alle onopge
loste problemen toe te schuiven
aan die Autonome Raad, die
daarover weer zelf met Israël
moet onderhandelen. Heeft pre
sident Sadat niet steeds gezegd
dat hij niet namens de Palestij
nen onderhandelt, maar alleen de
weg effent?
Om verkiezingen mogelijk te ma
ken, kan een aantal belangrijke
problemen op dit moment buiten
beschouwing blijven, zoals de
toekomst van de joodse nederzet
tingen in bezet gebied, de verde
ling van water en land, de be
voegdheden van de Palestijnse
plaatselijke politie en dergelijke.
Maar waar wel overeenkomst
over bereikt moet worden, is de
vraag hoe groot de Palestijnse
Autonome raad wordt, wat zijn
bevoegdheden worden, en of de
Arabische inwoners van Jeruza
lem al dan niet mee mogen kie-
Egypte staat op het standpunt dat
de Autonome Raad een soort van
Palestijns parlement moet wor
den, met 70 tot 100 leden, terwijl
de Israëli's er een klein bestuurs
lichaam in zien, zonder wetge
vende macht en met niet meer
dan 13 leden.
Zowel in deze zaak van de be
voegdheden als die van Jeruza
lem staan de standpunten onver
zoenbaar tegenover elkaar. Te
genover Begins verzekering dat
Israëls soevereiniteit over Jeru
zalem ondeelbaar is, staat het
Egyptische standpunt dat er
Arabische soevereiniteit in Jeru
zalem moet zijn, en dat derhalve
de Arabische bewoners van Jeru
zalem, als onderdeel van de wes
toever mee moeten kunnen
stemmen.
Scenario's
Er lijken op dit moment twee sce
nario's voor een uitweg. De ene is
de Arabische bevolking van Je
ruzalem in te delen in het district
Bethlehem, waardoor een ieder
met goed fatsoen zou kunnen
beweren dat Jeruzalem al dan
niet meedoet. Het andere is ook
Jeruzalem voorlopig buiten be
schouwing te laten en zich op de
Gazastrook te concentreren. Het
schijnt dat het Amerikaanse
denken op dit moment in die
richting gaat.
Blijft nog het dilemma over de be
voegdheden van de Autonome
Raad. Daar zullen beide partijen
nog concessies moeten doen, in
gewikkelde formules moeten be
denken die voor velerlei uitleg
vatbaar zijn, zoals dat indertijd in
Camp David ook is gebouwd.
Een taak die zowel in Jeruzalem
als Cairo moeilijk maar niet on
mogelijk wordt geacht.
Het is bij dat alles duidelijk dat de
huidige discussie over het al dan
niet hervatten van de onderhan
delingen. en het wanneer, van
ondergeschikt belang zijn. De al
ternatieven zijn op laag niveau
voor een groot deel uitgewerkt,
maar door de leiders Begin en
Sadat tot dusver tegengehouden
Alleen een topconferentie in
Washington kan de impasse
doorbreken.
