Blik in de weekbladen
H
Tegenstanders en
aanhangers kunnen
niet om hem heen
ELSEVEERS
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1980
BONN - „Het zijn toch de gevolgen van de door Willy
Brandt en consorten in dit land ingevoerde cultuur-
revolutionaire verketteringen, dat...".
De Beierse minister-president en kandidaat-kanselier van de op
positie, Franz Josef Strauss, kan zijn zin niet afmaken. In de
Rosengarten in Mannheim, waar voor het eerst in de geschiede
nis van de Bondsrepubliek een gemeenschappelijk verkiezings
congres van de zusterpartijen CDU en DSU wordt gehouden,
brengen duizend gedelegeerden langdurig de handen op el
kaar.
Wat had Strauss voorafgaand aan deze ovatie gezegd? Dat hij er
buitengewoon verontwaardigd over is dat overal waar hij op
treedt een enorme politiemacht moet worden gemobiliseerd.
„Vroeger hadden we de politie niet nodig, hoogstens voor het
regelen van het verkeer, maar nu, sinds de sociaal-democraten
regeren, zijn er bij verkiezingsbijeenkomsten burgeroorlogach
tige toestanden ontstaan", aldus Strauss.
En hij voegt daaraan toe dat de eigenlijke schuldigen niet diegenen
zijn die tegen hem demonstreren, maar de zogenaamde 'bureau-
daders'. Met andere woorden de sociaal-liberale regeringscoalitie
in Bonn, die niet in staat is mogelijk te maken dat hij, Strauss,
ongehinderd kan zeggen wat hij wil.
Sinds CSU-voorzitter Franz Josef Strauss via een chantage-poli-
tiek ten opzichte van de veel grotere zusterpartij CDU, ongeveer
een jaar geleden werd uitgeroepen tot kandidaat-kanselier, zijn
er vreemde dingen gebeurd in de bondsrepubliek Duitsland. De
zeer slagvaardige, maar ook oer-behoudende minister-president
van Beieren beschuldigt bondskanselier Helmut Schmidt en de
zijnen er indirect van dat zij van het mooie West-Duitsland een
politiestaat hebben gemaakt. Het gaat om dezelfde Strauss die
altijd heeft gefulmineerd tegen het slappe optreden van de SPD-
FDP tegenover de terroristen van de Rote Armee Fraktion en er
ook altijd voor heeft gepleit dat een „democratische staat een
sterke en goed geoefende politiemacht' nodig heeft. Dat het wel
licht aan zijn eigen omstreden persoon ligt dat hij zoveel politie
bescherming in de huidige rechtsstaat Duitsland nodig heeft, wil
Strauss niet geloven.
Hij heeft zichzelf immers uitge
roepen tot redder van het
avondland, tot degene die in de
Bondsrepubliek het alleenver-
tonings recht heeft als het erom
gaat te waarschuwen tegen de
communistische beer die elk
moment bereid is om zijn
klauwen uit te slaan. Strauss is,
als men hem wil geloven, de
Duitse Churchill.
De gedelegeerden van CDU en'
CSU in Mannheim, die waren
opgetrommeld om het begin
van de zogenaamde 'hete fase'
van de campagne voor de
Bondsdagverkiezingen van 5
oktober in te luiden, waren het
met hun voorman eens.
Keerpunt
De Union, zoals de christen-de
mocraten en christen-socialen
in de Bondsrepubliek worden
genoemd, is van mening dat het
bij de aanstaande verkiezingen
gaat om een 'keerpunt voor
Duitsland'. Strauss' schaduw
kabinet, bestaande uit politici
als Stoltenberg, Dregger,
Zimmermann, Kiep, Wörmer,
Wex, Dollinger, Maier en
Geissler, gelooft dat het huidi
ge Duitsland door een volks
front wordt bedreigd, en zowel
economisch als moreel kapot
De regeringspartijen SPD en
FDP denken daar uiteraard
anders over, maar niettemin
hebben zij zich onder invloed
van Strauss laten verleiden tot
krachtige uitspraken. Voor de
sociaal-democratische partij
van Duitsland, de SPD, is de
vijfde oktober niet zomaar de
negende verkiezing voor een
nieuwe Bondsdag. Hun verkie
zingsprogramma begint met de
zin; „Hierover moet worden
gestemd". En dan volgt het
programma. Dat gaat niet al
leen over de periode waarin
Schmidt kanselier was, maar
ook over de jaren waarin Willy
Brandt de „richtlijnen van de
Duitse politiek" bepaalde.
De vroegere kanselier Brandt zei
vorige week in een televisie
programma waarin de voorzit
ters van de in de Bondsdag
fungerende partijen aan het
woord kwamen: „Wij, de so
ciaal-democraten, waarschu
wen tégen het gevaarlijke
'keerpunt' van de partij van
Strauss. Alles wat de laatste tijd
is gebeurd, bewijst dat
Schmidt bondskanselier moet
blijven".
Brandt maakt er geen geheim van
dat hij een eventuele bonds
kanselier Strauss gevaarlijker
vindt dan menig buitenlands
correspondent in Bonn voor
mogelijk houdt.
In de Bondsrepubliek Duitsland
is bijna altijd wel ergens een
verkiezingscampagne. Er moet
namelijk niet alleen om de zo
veel jaren een nieuwe Bonds
dag worden gekozen, maar er
zijn ook nieuwe gemeentera
den en vooral Landdagen no
dig. In mei van dit jaar werd
gekozen in de deelstaat Noord-
rijn-Westfalen. Dat is de
dichtstbevolkte deelstaat van
de Bondsrepubliek en daarom
werd het verkiezingsresultaat
al tevoren min of meer bepa
lend geacht voor de bondsdag
verkiezingen van oktober.
Welnu, het resultaat is bekend.
CDU en CSU verloren opmer
kelijk. De liberale FDP haalde
de verkiezingsdrempel van 5
procent niet en verdween daar
om uit het deelstaatparle
ment.
Rijn en Roer
De sociaal-democraten regeren
nu alleen in het land van Rijn
en Roer. Er is bijna niemand in
de Bondsrepubliek die de „ca
tastrofale nederlaag" van de
oppositie in Noordrijn-West-
falen niet in verband brengt
met Franz Josef Strauss. Maar
de kandidaat-kanselier zelf wil
dat geenszins geloven. In
Mannheim zei hij: „Het is niet
waar dat wij onze mensen niet
kunnen mobiliseren. Ik heb het
toch in Frankfurt meegemaakt.
Daar, in wat eens de rode me
tropool van Hessen was, waren
duizenden mensen naar een
bijeenkomst gekomen waar ik
sprak. Dat spreekt toch boek
delen. En ook in Munster, in
Noordrijn-Westfalen, kwamen
11.000 mensen naar mijn
spreekbeurt. En daar zaten zeer
veel jongeren tussen. De jeugd
heeft begrepen dat de marxis
ten van de SPD het niet op
kunnen nemen tegen de vrij
heidsstrijders van de CDU-
CSU.
„Dames en heren", zo ging
Strauss verder,,laat u zich toch
niets wijsmaken: wij hebben
een uitstekende kans om de
noodzakelijke wending in de
Bondsrepubliek te volvoe-
Wie deze reclametaal gelooft, kan
de indruk krijgen dat het bij de
aanstaande bondsdagverkie
zingen letterlijk om alles of
niets gaat. Sinds de Duitsers
militair in vrede leven, worden
er bij alle verkiezingen „beslis
sende gevechten" geleverd: de
ene keer moet het christelijke
avondland worden gered, de
andere keer gaat het om „vrij
heid in plaats van socialisme".
Nog altijd schijnt de Westduit-
se democratie niet zulke krach
tige wortels te hebben dat de
voormannen van de partijen
verkiezingen als iets volstrekt
normaals beschouwen: „Meer
een aangelegenheid voor hel
dere hoofden dan voor
warmbloedige harten". Vol
gens de verkiezingsstrategen
van de CDU-CSU gaat het op
vijf oktober om het volgende:
"Vrijheid a la Franz Josef
Strauss of een capitulatie voor
Moskou en de linkse krachten
in de Bondsrepubliek zelf'.
Kohl
De voorzitter van de CDU, Hel
mut Kohl, die in 1976 als kan
didaat-kanselier een schitte
rend verkiezingsresultaat (bij-
door HansAmesz
na 50 procent) bereikte en als
dank daarvoor door Strauss
werd uitgemaakt voor iemand
die „in al zijn voegen onbe
kwaam is", windt zich al even
zeer op als de grote voorzitter.
Op het Marktplein in Siegburg,
een klein stadje in de omgeving
van Bonn, schildert hij een
duister beeld van het mooie
vaderland. Sociaal-democraten
en communisten willen, aldus
Kohl, niets liever dan dat West-
Duitsland verandert in een re
publiek die sterke gelijkenis
vertoont met die andere Duitse
staat, de DDR. Jonge mannen
zijn niet meer bereid om in de
Bundeswehr te dienen. Aan de
universiteiten heeft nu al een
volksfront het voor het zeggen.
Het familieleven is niet meer in
orde. De geestelijke waarden
zijn verloren.
Kohl vraagt zich af hoe het mo
gelijk is dat het Duitsland van
de CDU'er Konrad Adenauer
en de sociaal-democraten Kurt
Schumacher en Erich Ollen-
hauer zo veranderd is, dat het
nu noodzakelijk is om bij bij
eenkomsten van CDU-CSU-
politici zoveel politie in te zet
ten. Als de sociaal-liberale re
geringscoalitie ook na 5 okto
ber blijft bestaan, dan kan de
Bondsrepubliek het wel verge
ten, zegt Kohl. Hij wijst op de
gebeurtenissen in Polen, looft
met bijna verstikte stem de
stakende arbeiders en zegt dat
„het dappere, moedige Poolse
volk" heeft begrepen wat veel
Duitsers kennelijk niet willen
geloven, namelijk dat vrijheid
het hoogste goed op aarde
Schmidt
Vier dagen later spreekt de West-
duitse regeringschef, bonds
kanselier Helmut Schmidt, in
Bonn. Het is de eerste keer dat
de belangrijkste sociaal-demo
craat in de zogenaamde 'hete
fase' verkiezingspropaganda
maakt. Schmidt praat ruim een
uur. Hij legt uit hoe goed het in
wezen met de Bondsrepubliek
gaat. Economisch een sterk
land, een relatief geringe
werkloosheid, een harde munt
„Aan de beurzen van Tokio,
New York en Londen is de
mark gevraagd".
Schmidt wil ook kwijt dat het aan
de „bezonnen" buitenlandse
politiek van zijn regering ligt
dat West-Duitsland een zekere
factor in de wereld is gewor
den. En hij legt er de nadruk op
dat het eigenlijk aan zijn be
zoek aan Moskou is te danken
dat de beide wereldmachten na
de Russische inval in Afghanis
tan weer met elkaar praten. „En
daar gaat het om. AJs er wordt
gepraat, wordt er niet gescho
ten". Vervolgens heeft hy het
over Strauss. „De man is wel
iswaar intelligent, heeft veel
energie, maar hij is onbereken
baar en daarom mag hij niet aan
het roer van het schip van staat
komen". Iemand die, aldus
Schmidt, mij rijp acht voor een
zenuwinrichting, moet blijven
wat hij nu is, minister-presi
dent van Beieren.
Franz Josef Strauss, de meest
omstreden politicus van
Duitsland. Het lijkt erop dat
alles tijdens de verkiezings
campagne om hem draait. Zijn
bewonderaars bewieroken
hem en zijn tegenstanders
kunnen niet om hem heen. Niet
alleen de sociaal-democraten,
maar ook de liberalen hebben
hun campagne op de figuur van
de Beierse minister-president
afgestemd. „Een stem voor de
FDP is een stem tegen
Strauss".
In de Beethoven-Halle in Bonn is
het hele partijkader van de
FDP aanwezig. Minister van
economische zaken, Otto Graf
Lambsdorff, een ongetwijfeld
„rechtse liberaal" rekent onge
nadig af met het „economisch
talent Straus". Het enige wat
hij in Beieren voor elkaar heeft
gekregen, zo zegt Lambsdorff,
is een vrijetijdswet, waardoor
de hervormden minder vrije
dagen hebben dan de katholie
ken. De graaf windt zich ook op
over het feit dat Strauss en de
oppositie - „als er al sprake is
van een oppositie" - voortdu
rend met dubbele tong praten
over medezeggenschap. Partij
voorzitter en minister van bui
tenlandse zaken Hans Dietrich
Genscher noemt zijn partij-
vriend even later „de Ludwig
Erhard van de jaren tach
tig".
De liberale minister van binnen
landse zaken, Gerhart Baum,
vindt dat Helmut Schmidt
bondskanselier moet blijven:
„Wij willen geen Strauss als re
geringschef, die met ons om
kan gaan zoals hij dat met zijn
eigen partijgenoten doet".
Baum raakt daarmee een teer
punt voor de christen-demo
craten, want het is nog altijd
niet vergeten dat Strauss CDU-
politici uitmaakte voor „poli
tieke pygmeeën", „mensen van
vestzakformaat" en „onbe
kwame idioten".
Waar gaat het eigenlijk om by de
verkiezingen? Het eenvoudige
antwoord luidt de verklaring
van de nieuwe regering wordt
in oktober voorgedragen door
Helmut Schmidt of Franz Josef
Strauss. Maar wat betekent
dat? Op die vraag zouden de
burgers van West-Duitsland
het recht hebben ook een ant
woord te krijgen. En zoals het
er nu naar uitziet is de kans
niet erg groot dat de kiezers
bijvoorbeeld via de televisie
dat recht wordt verleend.
Onlangs hebben de voorzitters
van de in de Bondsdag zittende
politieke partijen op de buis
met elkaar gediscussieerd. Bij
na anderhalf uur lang vielen
alleen maar globale beschuldi
gingen en moerasachtige
waarheden. Als het aan de so
ciaal-democraten had gelegen,
zo beweerden Strauss en Kohl,
dan was de Bondsrepubliek
geen lid van de NAVO gewor
den, dan was Duitsland geen
lid van de Europese Gemeen
schap geweest. Ja, dan was een
vrije discussie op de televisie
niet mogelijk geweest. De SPD
is toch immers de partij die in
toenemende mate aan de lei
band van de Sowjet-Unie
loopt.
Brandt en Genscher beweerden
daarentegen dat de Bondsre
publiek in het Westen volledig
geïisoleerd zou zijn als de CDU
en de CSU de afgelopen tien
jaar aan de macht waren ge
weest. Had de Union immers
niet tegen alle verdragen met
het Oosten gestemd? Was de
Union er soms voor geweest
om het slotakkoord van de con
ferentie van Helsinki te onder
tekenen? De discussie was, zo
als een Duitse radiojournalist
zei, „schlimm". Geen woord
over werkgelegenheid, sociale
verzekeringen. Uitsluitend ge-
boor in het verleden. Angst
kweken en paniek zaaien.
Thema's
Dat zijn, zo moet worden ge
vreesd, inderdaad de thema's
van de verkiezingscampagne.
Natuurlijk heeft de oppositie
een ander sociaal en econo
misch programma dan de so
ciaal-democraten en de libera
len. En natuurlijk denkt de
CDU-CSU anders over het fa-
miliebeleid en de schoolpoli
tiek dan hun politieke tegen
standers. Maar dat komt in de
grote verkiezingsbijeenkom
sten nauwelijks aan bod, omdat
de dames en heren al hun tijd
nodig hebben om elkaar de
huid vol te schelden.
Helmut Schmidt is een „schul
denmaker", een „politieke ren
ten bedrieger". Franz Josef
Strauss is een „driedubbele
brutale man", „iemand die zich
op het beslissende moment
niet kan beheersen".
Dit op de man in plaats van de bal
spelen wordt nog versterkt
omdat zowel sociaal-democra
ten als christen-democraten
ongevraagd hulp hebben ge
kregen van „stoottroepen". De
Jong-Socialisten demonstre
ren samen met radicale ele
menten als Franz Josef Strauss
in Hamburg spreekt. Een „bur
geractie van democraten voor
Strauss" schaamt zich niet om
sociaal-democraten linkse ex
tremisten te noemen.
Op 15 september gaat in het
Beierse Sonthofen een anti-
Strausmars van start die tot vijf
oktober door de hele Bondsre
publiek voert. De stoet beeldt
het gedicht 'De anachronisti
sche stoet of vrijheid en demo
cratie' van Bertolt Brecht uit
Daarin worden de opportunis
ten gehekeld die tijdens het
Derde Rijk met de nazi's heul
den en na de oorlog ineens de
democratie verheerlijkten en
de betere banen kregen. De
hulptroepen van Strauss en de
zijnen zullen een confrontatie
niet uit de weg gaan.
Nederland meest uitgesproken
wethouder voor stadsvernieu
wing is de Rotterdamse socialist
Jan van dér Ploeg. Hoewel hij al
64 jaar is en in zijn laatste ambts
periode, is hij strijdbaar genoeg.
"Het liefst zou ik de hele binnen
stad opkopen", vetrouwde hij VN
toe.
Hij ligt voortdurend in de clinch
met Den Haag, waarover hij zegt
"Daar op het departement rede
neren ze zo'n beetje van "Ach die
grote steden met hun flauwekul-
pretenties, laten ze zich precies zo
gedragen als andere gemeenten".
Maar ik zeg altijd: Elburg is ook
een havenstad net als Rotterdam,
maar daar liggen de problemen
toch wel een beetje anders".
Voorts een interview met de Rol
ling Stones, die inmiddels de
middelbare leeftijd naderen,
maar nog lang niet uitgeteld zijn:
"De Rolling Stones kunnen met
recht trots zijn op hun image. Het
is al heel wat dat zij als volwasse
nen - rijke volwassenen nog wel -
hun opstandig élan hebben we
ten te bewaren. Dat ze het nog
lijken te menen ook, grenst aan
het ongelooflijke".
Mick Jagger is ervan overtuigd dat
rock roll verleden tijd is: "Je
kunt het recyclen, meer niet".
Keith Richards is het met een
eerdere opmerking van Jagger
eens, dat deze vorm van muziek
niets met politiek te maken heeft.
"Zodra je rock roll gaat betrek
ken bij dingen als ban-de-bom-
acties en Rock Against Racism -
op zich natuurlijk prima acties -
dan zitje fout. Want daar is rock
roll niet voor. Want het gevaar
van kernbommen is iets dat je
met je hoofd aanvoelt, niet met je
kruis".
De affaire rond De Klokkenberg
wordt nog eens onder de loep ge
nomen, evenals de kwestie met
de smeergelden van de Oude
Delft.
De bijlage is een boekenbijlage.
De malaise in de PvdA is voor EW
opnieuw aanleiding om over deze
partij te schrijven. Een analyse
van de verkiezingsstrategie èn
een interview van Ferry Hoogen-
dijk met PvdA-leider Joop den
Uyl: "Ik denk", zegt Den Uyl,
"dat ik misschien beter een keer
had kunnen stoppen met de
boodschap: hier trek ik me terug,
want op deze manier gaat het
verkeerd. Zo komen we er niet.
Inderdaad: door het aandragen
van steeds maar weer recepten, is
ons duidelijk gezicht een beetje
verloren gegaan".
EW doet "nieuwe onthullingen"
over de OGEM-affaire. Hoe het
bij OGEM in werkelijkheid ging
en hoe Udink het veld moest
ruimen wordt in een uitgebreid
artikel uit de doeken gedaan.
In "Een Elsevierportret van de
Derde Man" schildert René de
Bok de nieuwe minister op de
fensie, Pieter de Geus. Een wei
nig attractieve erfenis kreeg hij
mee van zijn voorgangers Krui-
singa en Scholten. Want hoe moet
hij volgend jaar aan de VS verko
pen dat Nederland zich niet vol
ledig aan de beloftes op defensie
gebied kan houden?
Aangezien in Rotterdam het plan'
bestaat de prostitutie in een der
gelijk centrum samen te brengen
ging HP-eens in het sexbedrijf
kijken. Het lijkt allemaal zo
slecht nog niet.
Ook HP blijft zich zorgen maken
om de Partij van de Arbeid. Ka
merlid Arie van der Hek beant
woordt de aanval van Hans van
den Doel: "Is het met de PvdA of
liever - om met Hans van den
Doel te spreken - met Neef Joop
zo droevig gesteld? Ik geloof er
niets van. Nieuw Links bracht de
PvdA in beroering en toen pas
begon voor het eerst sinds 1956
de opmars die een hoogtepunt
vond in de verkiezingen van 1977.
Een forse discussie over het eco
nomisch beleid waarin geen hei
lige huisjes worden ontzien kan
bevrijdend en daarna wervend
werken", is Van der Heks opti
mistische visie.
"Campo Alegre" heet het eroscen-
trum op Curacao. Vlak bij het
vliegveld ligt het, omheind met
prikkeldraad. Vrouwen mogen er
met door de toegangspoort, al
leen zij die er werken natuurlijk.
hervormd
nederland
"Het Sowjet-imperium staat aan de
vooravond van grote veranderin
gen". Wolfgang Leonhardt, in
ternationaal erkend Oost-Euró-
pa-deskundige, legt in Hervormd
Nederland uit waarom hervor
mingen in de Sowjet-Unie vroeg
of laat niet te vermijden zijn. Als
oorzaak daarvoor noemt hij zes
factoren op, waaronder "De poli
tiek van de nationaliteiten. De
Sowjet-Unie bestaat voor 51 pro
cent uit Russen en voor 49 pro
cent uit niet-Russen, van wie de
overgrote meerderheid ook geen
Rus wil zijn".
Bovendien is ook in de Sowjet-
Unie de arbeidersklasse zelfbe
wuster geworden. De laatste drie
jaar zijn er steeds weer pogingen
gewaagd onafhankelijke vakver
enigingen in het leven te roepen.
Leonhardt concludeert daarom dat
de Poolse crisis niet op zichzelf
staat.
Kunstgrepen, geheimzinnigheden
en achterbaksheid omgeven de
kerncentrale in Dodewaard. "In
tussen stijgt de spanning",
schrijft HN. "De actievoerders
bereiden zich serieus voor op een
blokkade of bezetting van het
centrale terrein, 18 oktober".
Intussen wordt de weerstand tegen
de omstreden kerncentrale
steeds groter. "De kerncentrale
aan de Waal werd in '68 met een
groot feest geopend door konin
gin Juliana. De nieuwe tyd brak
aan. Wat zou het van een grote
werkelijkheidszin getuigen de
centrale door koningin Beatrix
feestelijk te laten sluiten, als er
kenning van het feit dat opnieuw
een andere tijd is aangebroken",
suggereert het hervormde
weekblad.
Verder kraakt HN de leegstands-
wet en interviewde bisschop
Münninghoff van West-Irian.
Veel "Huizenbeslommeringen" in
De Tijd van deze week. Allereerst
een luxeprobleem in vergelijking
met de nood van mensen die he
lemaal geen of nauwelijks een
dak boven hun hoofd hebben.
Maar niettemin een probleem
vormt de hypotheek voor veel
huizenbezitters. De hypotheek
rente steeg schrikbarend de laat
ste tijd. Het aantal onvrijwillige
bezitters van een tweede huis
nam ook gestadig toe. De banken
hebben het gedaan: die hebben in
het verleden maar raak gefinan
cierd. De wurggreep van de hy
potheek wordt alsmaar verstik-
kender.
Neotruttigheid is een begrip dat
staat voor de 'Nieuwe Woon-
wormen'. Deze nemen soms de
meest potsierlijke vormen aan,
zoals Rhijnsweerd in een dure
buitenwijk van Utrecht. Een
vreemdsoortig bouwsel, waarbij
elke gelijkenis met een normaal
huis is vermeden. "Alles krult,
zwelgt, buigt als een inzakkende
roomtaar.". Maai de architect
heeft een andere omschrijving:
"Organische architectuur" en
"invloeden vanuit de aarde en
kosmos...het huis moet daarmee
in relatie staan, het groeit uit de
grond en stulpt umhoog naar de
hemel". Allemaal goed en wel,
maar je zult er maar moeten wo-
ANNEMIEK RUYGROK
