Kania wil
democratie
partij
in
Kernwapengesprek mislukt
Benoeming Kania: compromis
Drama met
vluchtelingen
bij Florida:
twintig doden
Ex-premier HenckArron
voor Surinaamse rechter
Hua stelt Ziyang
voor aan congres:
machtswisseling
China officieel
Weer rellen
in Zurich
Yander Klaauw sluit
bezoek aan Turkije af
WARSCHAU (AFP/DPA/Reuter) -
Stanislaw Kania, de man die vrij
dagnacht tot algemene verras
sing werd benoemd tot eerste se
cretaris van de Poolse commu
nistische partij, is zowel voor
Polen als voor het buitenland
vrijwel een onbekende. De 54-ja-
rige Kania wordt de jongste par
tijleider in Oost-Europa.
Als opvolger van Edward Gierek
werd vrij algemeen de vroegere
minister van buitenlandse zaken
Stefan Olszowski getipt. Ols-
zowski werd in februari uit het
Politburo gewipt en met een am
bassadeursbenoeming in
Oost-Berlijn buiten de actieve
politiek geplaatst. Maar twee we
ken geleden werd hij in ere her
steld en opnieuw opgenomen in
het Politburo.
De benoeming van de wat kleurloze
apparatsjik Kania wordt gezien
als een compromis, zowel aan
vaardbaar voor Moskou en de or
thodoxe partijvleugel als voor de
liberale vleugel. Deze aflossing
van de wacht is volgens politieke
waarnemers geen breuk met het
tijdperk-Gierek, maar eerder een
verandering in de continuïteit.
De keuze voor Kania zou mede tot
stand zijn gekomen door toedoen
van de vice-premiers Jagielski en
Barcikowski, die na hun succes
volle onderhandelingen met de
stakers in Gdansk en Szczecin
over een groot prestige beschik
ken. Zij zouden Giereks opvat
ting delen dat een te abrupte wis
seling in de politieke top een
slechte indruk zou maken op
Polens bondgenoten.
Kania heeft zijn politieke
in Giereks schaduw gemaakt, en
er zijn weinig concrete gegevens
over hem beschikbaar. Hij stamt
uit een boerenfamilie in de streek
Rzeslow, in het zuid-oosten van
Polen, en ging op 15-jarige leef
tijd in de leer bij een smid. Na de
Tweede Wereldoorlog trad hij toe
tot de communistische partij en
was actief in de jeugdbeweging.
Hij studeerde economie aan de
partijschool, en kreeg in 1968 de
leiding van de administratieve
afdeling van het centraal comité,
en vier jaar later drong hij door in
het machtscentrum van de com-
'munistische partij, het Politburo.
Een totale verrassing hoeft de be
noeming van Kania in het hoog
ste partij-ambt toch niet te zijn:
hij was namelijk degene die voor
de zittingen van 24 en 30 augustus
en voor een bijeenkomst van de
partijsecretarissen van de distric
ten de uiteenzettingen gaf over de
stand van de arbeidsonrust in het
land. Over zijn visie is weinig
meer bekend dan dat hij zich ver
zet heeft tegen gebruik van ge
weld fcj?°n de stakers.
Zijn biografische gegevens, ver
spreid door het Poolse persbu
reau PAP, vermelden geen per
soonlijke gegevens. Officiële
woordvoerders wisten niet eens
te vertellen of de nieuwe partij
leider een gezin heeft.
Stanislaw Kania
(Van onze correspondent Anton Koene)
WARSCHAU - Stanislaw Kania, de opvolger van de na
een hartinfarct in een ziekenhuis verblijvende Edward
Gierek als leider van de Poolse communistische partij,
is voorstander van democratisering binnen de partij.
Hij zei dat zaterdag in een door de
Poolse televisie uitgezonden toe
spraak, waarin Kania tevens be
loofde de toezeggingen aan de
stakingscomités te zullen nako
men. Lech Walesa, de leider van
de nieuwe vrije vakbondsbewe
ging die het resultaat is van de
recente stakingen in Polen, had
gisteren een ontmoeting met de
Poolse prelaat kardinaal Stefan
Wyszinski in de privé-kapel van
de kardinaal in het bisschoppe
lijk paleis in Warschau, waar een
mis opgedragen werd voor de
stakingsleiders.
De godsdienstige plechtigheid was
een zeer emotionele gebeurtenis.
Na de mis omhelsden de bejaarde
kardinaal en de stakingsleider
elkaar. Lech Walesa zei in een
korte toespraak dat hij de kardi
naal eeuwig dankbaar is voor zijn
steun in deze voor de Poolse ar
beiders zo moeilijke dagen.
Daarna verdween Walesa naar
een onbekend adres in de Poolse
hoofdstad. Verwacht werd dat hij
vandaag ontmoetingen zou heb
ben met zowel dissidenten als
met de groep intellectuelen die
de staking hebben onder
steund.
Geruchten
Er gaan geruchten dat Walesa nog
deze week in persoonlijke au
diëntie bij paus Johannes Paulus
II wordt ontvangen. Dat is echter
hoogst onwaarschijnlijk, omdat
Walesa in de eerste plaats geen
paspoort heeft en er ook niet zo
gemakkelijk een krijgt, en ook
omdat de paus zich tot nu toe ui
terst voorzichtig heeft opgesteld
tegenover de gang van zaken in
Polen.
De weinig bekende, 53-jarige Sta
nislaw Kania was zaterdagoch
tend in alle vroegte benoemd tot
partijleider. Achteraf blijkt dat de
plotselinge machtsovername
door Kania meer lijkt op een
putsch naar Latijns-Amerikaans
voorbeeld dan een democrati
sche machtswisseling. Terwijl
vrijdag het parlement in een
spoedzitting vergaderde over de
gevolgen van de staking en ieder
een verbaasd was over de afwe
zigheid van Gierek, deelden de
artsen van Gierek aan het Polit
buro mee, dat de partijleider in
het ziekenhuis was opgenomen
met hartklachten.
De ziekte van Gierek is pas om ze
ven uur 's avonds aan het parle
ment meegedeeld toen de
machtswisseling al had plaatsge
vonden. De nachtelijke vergade
ring van het centrale comité van
de Poolse communistische partij
hoefde de veranderingen alleen
nog maar te bevestigen, waarna
de al voorbereide persberichten
de deur uitgingen.
Kania zei zaterdag dat een veroor
deling van Giereks beleid niet
aan de orde is. De nieuwe partij
leider wil streven naar een grote
re rol voor de volksvertegen
woordiging en de provinciale be
sturen. Ook de verhouding van
de partij tot de katholieke kerk
zal verbeterd worden. Voorts zal
Polen de betrekkingen met het
Westen versterken, aldus Ka-
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Muskie heeft in
een eerste reactie op de macht
sovername door Kania verklaard
dat hij goede mogelijkheden ziet
voor de nieuwe partijleider om
zowel de Russen tevreden te
stellen als de toezeggingen aan de
Poolse arbeiders na te ko-
PEKING (DPA) - De Chine
se premier, Hua Guofeng,
heeft gisteren zoals ver
wacht werd zijn aftreden
bekendgemaakt. Voor het
nationale Volkscongres
stelde hij in opdracht van
het centrale comité van de
communistische partij de
61-jarige Zhao Ziyang als
zijn opvolger voor.
Hua maakte verder bekend dat ze
ven vice-premiers, onder wie de
76-jarige Deng Xiaoping, hun
functies eveneens zullen neer
leggen.
Hua Guofeng maakte zijn aftreden
bekend aan het eind van een toe
spraak voor de 3.200 afgevaar
digden die twee uren had ge
duurd. Hij riep het congres op,
het voorstel van de partij tot be
noeming van Zhao Ziyang tot
premier te onderzoeken. Tot
dusver is niet bekend wanneer
het Volkcongres de benoeming
van Zhao Ziyang en de opvolgers
van de aftredende vice-premiers
zal goedkeuren. Deze goedkeu
ring wordt als zuivere formaliteit
gezien.
Principes
ZURICH (UPI) - Na hevige straat
gevechten in het Zwitserse Zu
rich is gisteren de rust weerge
keerd.
Een politiewoordvoerder zei dat
in de tien uren tijd - de gevech
ten duurden tot diep in de nacht
van zaterdag op zondag - 250
jongeren zijn gearresteerd en
verscheidene politiemannen
zijn gewond.
Zaterdag was het de derde achter
eenvolgende dag van protest
demonstraties tegen het bezet
ten van het stadsjeugdcentrum
door de politie donderdag.
Het stadsbestuur had zaterdag
ochtend opdracht gegeven alle
verdere demonstraties onmid
dellijk de kop in te drukken. De
politie gebruikte rubber kogels,
traangas en waterkanonnen te
gen de woedende jongeren, die
vinden dat het stadsbestuur on
voldoende faciliteiten voor jon
geren ter beschikking stelt.
Hua gaf als reden voor zijn aftreden
op dat er nieuwe principes zijn
gekomen voor het werk van de
leidinggevende functionarissen.
Daarin staat onder meer dat deze
niet tegelijkertijd hoge functies
in de partij en in de regering mo
gen hebben. Evenals Guofeng,
die partijleider is, zullen Deng
Xiaoping en verscheidene aftre
dende vice-premiers hun in
vloedrijke posities in de partij
behouden.
Zhao Ziyang heeft al sinds het
voorjaar als vice-premier een
groot deel van de lopende rege
ringszaken behandeld. Hij is
sinds september 1979 stemge
rechtigd lid van het Politburo.
Tot april van dit jaar was hij pro
vinciehoofd van Sichuan, waar
hij met zijn hervormingert van de
economische politiek van deze
provincie grote successen heeft
bereikt.
JflL vs JL gen een voorstel van Derde We-
GENEVE - Ondanks pogingen op het laatste ogenblik ver
schilpunten tussen rijke en arme landen op te lossen is de
toetsingsconferentie van de VN over het verdrag tegen de
verspreiding van kernwapens in Genève gesloten zonder
overeenstemming over belangrijke kwesties te hebben
bereikt.
(Van c
correspondent Frans van Hasselt)
ISTANBOEL - De Turkse ex-minister van buitenlandse zaken Erkmen,
die vrijdag in het parlement ten val was gebracht door een motie tegen
zijn „te pro-westers" gevonden politiek, heeft gisteren niettemin de
Nederlandse minister Van der Klaauw, vier dagen tevoren in Ankara
door hem officeel verwelkomd, begeleid op een boottochtje over de
Bosporus, kort voor het vertrek van laastgenoemde naar Nederland.
Zaterdag was de minister tijdens een ontvangst op het consulaat-generaal
in de gelegenheid te spreken met vertegenwoordigers van de Armeens-
katholieke en Syrisch-orthodoxe kerken in Istanboel, waarbij vanzelf
sprekend ook de toestand van de christenen in Oost-Turkije, van wie
enkele duizenden in Nederland vertoeven, ter sprake kwam. Bisschop
Samuel Akdemir van de Syrische kerk dankte de minister voor alles wat
in Nederland voor zijn geloofsgenoten wordt gedaan. Het verval van de
christelijke gemeenten in Oost-Turkije weet hij, zonder va
king te spreken, aan de algehele leegloop, veroorzaakt door het feit dat
de jongeren in die afgelegen contreien niet meer willen blijven.
De Syrische kerk had, meer dan de Armeense, te lijden van een verbod op
de bouw van nieuwe kerkgebouwen in Istanboel, waar velen uit Oost-
Turkije de laatste tientallen jaren hun toevlucht hadden gezocht, zo zei
de bisschop.
Turkije's waarnemend president Caglayangil, die Van der Klaauw ontving
in zijn zomerverblijf bij Istanboel, zei na afloop dat „de ononderbroken
vriendschapbanden van 370 jaar met Nederland na de terugkeer van
onze gast naar zijn vaderland nog versterkt zullen worden".
De bijeenkomst die vier weken
duurde, werd twee keer met 24
uur na de afgesproken termijn
van vrijdag verlengd in de hoop
dat beide zijden voldoende com
promissen zouden bereiken om
een slotdocument te aanvaarden
ter verbetering van het non-pro-
fileratieverdrag. Het was de
tweede toetsingsconferentie van
het verdrag dat in 1970 door 114
staten getekend werd.
De V.S. zeiden dat de kloof onover
brugbaar bleek en dat de "stren
ge, alles-of-niets-benadering
van de Derde Wereld eenstem
migheid onmogelijk maakte". De
conferentie ging gistermiddag
uiteen met een korte verklaring
waarin melding werd gemaakt
van de bijeenkomst en geopperd
werd over vijfjaar weer een con
ferentie te houden. Een Mexi
caanse resolutie om binnen een
jaar weer bijeen te komen, werd
niet aanvaard,
onderdruk- Conferentiekringen zeiden dat de
conferentie mislukte na scherpe
kritiek van de Derde Wereld dat
de V.S.Groot-Brittannië en Ca
nada er niet in waren geslaagd de
verspreiding van kernwapens te
gen te houden noch belangrijke
vorderingen hadden gemaakt op
die weg sedert de eerste toet
singsconferentie in 1970.
Boes was men, aldus genoemde
kringen, over het uitblijven van
voortgang voor de voltooiing van
een verdrag inzake een veelom
vattend verbod van kernwapen
proeven waarover drie van de vij f
kernmogendheden, de V.S., de
Sowjet-Unie en Groot-Brittan
nië, bijna 20 jaar hebben onder
handeld.
De ontwikkelingslanden wensten
de onmiddellijke goedkeuring
Vein SALT-2 (verdrag tot beper
king van de strategische bewa
pening tussen de V.S. en de
Sowjet-Unie), een spoedig begin
van overleg over SALT-3 en een
verbod voor alle kernwapen
proeven tot het verdrag inzake
een alomvattend verbod i vol
tooid.
De rijke landen waren bereid het
gebrek aan voortgang bij wapen-
contróle te "betreuren", maar zij
weigerden vergaande beloften te
doen inzake SALT-besprekin-
gen. Ook hadden zij bezwaar te
gen een voorstel van Derde We
reldlanden het gesprek over een
verdrag inzake een alomvattend
verbod van kernwapenproeven
open te gooien voor algemene
deelneming in de VN-commissie
voor ontwapening, daar zij
vreesden dat dit de zaak verder
zou compliceren en vertragen
De V.S. legden er wel de nadruk op
dat de leden-staten gebonden
blijven aan het oorspronkelijke
verdrag dat nog steeds belangrijk
is ondanks de huidige afloop van
de conferentie, aldus een voort
gang woordvoerder. "De V.S.
blijvaen toegewijd aan de oog
merken van het verdrag en aan
ons beleid van met-verspreiding
van kernwapens als noodzakelij
ke elementen voor het behoud
van de wereldvrede en veilig
heid", aldus de Amerikaanse de
legatieleider, Ralph Earle.
De ontwikkelingslanden hielden er
echter aan vast dat met het oof op
de achteruitgaande internatio
nale betrekkingen het verdrag
niet ver genoeg gaat om tvfsn
nucleaire ramp te voorkomen,
aldus Derde Wereldkringen.
Zhao Ziyang.
Het aftreden van Hua als premier
was al enige tijd geleden aange
kondigd. Deng Xiaoping wordt
ook na zijn aftreden als vice-pre
mier nog als de invloedrijkste
man in Peking beschouwd. Zhao
Ziyang is een van zijn grootste
vertrouwelingen.
In zijn toespraak behandelde Hua
Guofeng vooral vraagstukken
van binnenlandse politiek, waar
onder de moeilijke economische
toenstand. Wat buitenlandse po
litiek betreft veroordeelde hij de
Sowjet-Unie wegens haar invasie
in Afghanistan en haar steun aan
Vietnam bij diens optreden in
Cambodja. Het gedrag van Mos
kou bedreigt niet alleen de vrede
en veiligheid in deze gebieden
maar in de hele wereld, zei hij.
Nadat hij dit had opgemerkt ver
lieten verschelden diplomaten
van de Oostbloklanden de confe
rentiezaal.
Hua keerde zich nadrukkelijk te
gen de politiek van „twee Chi
na's" Hierna doelde hij op de ui
tingen van de Amerikaanse kan
didaat voor het presidentschap
Ronald Reagan dat deze bij een
verkiezingsoverwinning weer
„officiële" betrekkingen met
Taiwan zou aanknopen. Hua zei
dat een dergelijke politiek „door
de Chinese regering en alle
landslieden overzee gemeen
schappelijk wordt afgewezen".
De vereniging van Taiwan met de
Volksrepubliek China blijft het
voornaamste doel. dat ongetwij
feld zal worden bereikt, aldus
Hua.
Hua maakte voorts economische
vijf-en tienjarenplannen bekend.
Vermoedelijk zal de komende
partijvergadering, die omstreeks
de jaarwisseling zal worden ge
houden, zich bezig houden met
de economische plannen voor het
tijdperk 1981-1990.
Hua zei hierbij dat door invoering
van markteconomische elemen
ten en uitbreiding van de rechten
van de bedrijven op zich de pro-
duktie kan worden verbeterd.
Dat is een eerste aanwijzing van
de economische hervorming die
vooral dogr Deng Xiaoping en
diens volgelingen wordt nage
streefd.
Jonger
Op alle regeringsplaatsen moeten
volgens hua jongere functiona
rissen op de leidende plaatsen
komen. Oudere functionarissen
moeten zich op het tweede plan
terugtrekken en voortaan als ad
viseurs optreden.
Hua kreeg herhaaldelijk applaus
van de afgevaardigden toen hij
zich keerde tegen speciale voor
rechten voor hoge functionaris
sen. Hij zei met nadruk dat dejus-
titie onafhankelijk moet optre
den en zich niets moet aantrek
ken van pogingen tot beïnvloe
ding door hoge functionarissen.
BOLOGNA - De Italiaanse rechts-extremist Marco Affatigato i
F ranse autoriteiten was uitgeleverd. Affatigato wordt verdacht m
waarbij meer dan 80 mensen om het leven kwamen.
in Bologna aangekomennadat hij door de
i de bomaanslag op hel station in Bologna.
WASHINGTON (DPA) - Een
vluchtelingendrama op zee
heeft 20 Haitianen het leven
gekost. De kustwacht van
Miami in Florida ontdekte
gisteren een overbelast zeil
schip met 100 Haitianen op
120 zeemijlen van de kust. De
vluchtelingen hadden al da
gen zonder eten en drinken
in de hete zon rondgedob
berd. Zeventien van hen wa
ren al bezwkwn. Toen de
kustwacht niet direct alle
vluchtelingen aan boord kon
nemen, ontstond paniek. Het
zeilschip kapseisde en drie
Haitianen verdronken. De
overlevenden zijn naar een
vluchtelingenkamp in Mia
mi gebracht.
PARAMARIBO, DEN HAAG - In
het bij gebrek aan een parlement
sinds kort ongebruikte parle
mentsgebouw in de deftige Gra
venstraat in Paramaribo wordt
vandaag het Bijzonder Gerechts
hof geïnstalleerd, dat een oordeel
moet vellen over oude mach
thebbers die van corruptie wor
den verdacht. Onder hen is ex-
premier Henck Arron, die bij de
militaire staatsgreep van 25 fe
bruari dit jaar aan de kant werd
gezet. Met de instelling van het
„Speciaal Berechtingscollege"
hebben president-premier Chin a
Sen en legercommandant majoor
Bouterse definitief gekozen voor
een vorm van rechtspraak die in
en buiten Suriname zeer omstre
den is.
De vraag of Arron c.s. al dan niet via
het geldende Surinaamse straf
recht moesten worden veroor
deeld, was een van de ingrediën
ten in het door de militairen afge
dwongen ontslag van president
Ferrier op 13 augustus. Ferrier -
en met hem een groot deel van de
rechterlijke macht - was een ver
klaard tegenstander van elke
vorm van bijzondere rechtsple
ging
In militaire kringen en binnen de
Surinaamse ministerraad over
heerste echter de opvatting dat
het bestaande strafrecht zich
juist niet leende voor berechting
van corruptiezaken. Immers, de
verdachten die deze week nog
voor de rechter komen, waren
zelf de mede-auteurs van dat
strafrecht en op het stuk van cor
ruptiewetgeving hadden ze zich
weinig moeite getroost.
Arron en andere prominente ver
dachten als Karamat Ali (ex-
voorzitter van de Surinaamse
sectie van de Commissie Ont
wikkelingssamenwerking Ne
derland Suriname. CONS) kun
nen worden veroordeeld tot ge
vangenisstraffen tot 30 jaar en
geldboetes tot 100.000 Surinaam
se guldens. Ook voorziet de
nieuwe wet in verbeurdverkla
ring van hun vermogen en ook
verbanning is mogelijk, tenzij
men de Surinaamse nationaliteit
heeft. Het is niet duidelijk in hoe
verre ook ontzetting uit het kies
recht tot de sancties behoort; in
het oorspronkelijke wetsontwerp
was dit wel het geval.
De rechters, die vandaag worden
beedigd behoren geen van allen
tot de bestaande rechterlijke
macht. De president van het hof,
Mr. O. Abendahon is oud-presi
dent van het Hof van Justitie. Vi
ce-president Mr. B.A. Halfhide is
docent rechten aan de universi
teit van Suriname. Mr. R. Nandoe
is een oud-advocaat.
De militaire machthebbers van Su
riname zijn in het college promi
nent vertegenwoordigd door lui
tenant-kolonel B. Haakmat en
kapitein E.E.J. Bunsie. Een van
de twee auditeurs-fiscaal (een aan
krijgsraden ontleende andere
naam voor een officier van justi
tie) is niemand minder dan kapi
tein Roy Horb, garnizoenscom
mandant van Paramaribo en
naast Bouterse de machtigste
man in het leger. Horb. toen nog
sergeant, was een van de plegers
van de coup van 25 februari en
later Bd van de Nationale Militai
re Raad.
Alle zittingen van het nieuwe ge
rechtshof zjjn openbaar en de
verdachten hebben het recht een
eigen advocaat te kiezen. Hoger
beroep bij een ander rechtscolle
ge is niet mogelijk. De verdach
ten kunnen slechts een bezwaar
schrift indienen bij president-
premier Chin a Sen Hy is het ook
die over verzoeken tot gratie
moet beslissen. Voor Arron. die
volgens zijn vrienden zwaar heeft
geleden onder ruim een halfjaar
gevangenschap, moet dat een
hard gelag zijn. Dat geldt niet
minder voor de symboliek in de
plaats waar de „politici uit de ou
de doos", zoals Chin a Sen hen
noemt, moeten terechtstaan. Niet
in hel gebouw van het Hof van
Justitie, een paar honderd meter
verderop, maar in het parlement,
waar Arron zelf de kiem legde
voor de staatsgreep, die hem in de
cel bracht.
