"Vrouwen ongezond?
een vooroordeel"
NIET ALLEEN VOOR NOODGEVALLEN
Interieurfantasies
Dorine Bauduin kan er geen bewijs voor vinden daarom zegt ze:
kV' «I
Heidetuin, mooi en makkelijk
Zwangerschapstelefoon
MAANDAG 8 SEPTEMBER 1980
PAGINA 11
UTRECHT - „Vrouwen ongezonder dan mannen? We weten al beter"! Met dat idee in het
achterhoofd groeide de ergernis van Dorine Bauduin iedere keer dat ze uitspraken
hoorden als: „Vooral vrouwen in psychiatrische inrichtingen". Of: „Vrouwen worden
vaker verwezen voor psychische hulp dan mannen", en „Vrouwen slikken tweemaal
zoveel psychofarmaca en slaapmiddelen dan mannen".
t Dorine Bauduin
Een van de nieuwste ontwik
kelingen in de „woonmode" is
gordijnstof die aan beide zijden is
bedrukt in dezelfde of in ver
schillende dessins, waarin echter
wel dezelfde kleuren zijn ver
werkt. Het is vrolijk aandoend en
speels materiaal waarmee allerlei
fantasietjes kunnen worden ver
wezenlijkt Bovendien is het
geen dure stof. De verwerking is
erg gemakkelijk omdat er niet
met patronen rekening hoeft te
worden gehouden.
Dergelijke stoffen zijn verkrijgbaar
in katoen en in synthetisch mate
riaal. De breedten gaan tot 150 cm
en dat geeft de mogelijkheid om
er ook andere dingen mee te doen
dan het maken van gordijnen.
Bijvoorbeeld een bedsprei, ta
felkleedje, gordijnkapjes, lam
pekapjes enz. Ook voor het ma
ken van lakensnis de stof ge
schikt. Voor een kleurige, gezel
lige kinderkamer bijvoorbeeld
zijn de mogelijkheden groot.
Daarbij is het natuurlcjk het aar
digst om een aan twee kanten
verschillend gedessineerde stof
te nemen. Dat geeft afwisseling,
terwijl door dezelfde kleuren
toch een harmonieuze eenheid
wordt bereikt.
nog maar een siap naar net keu
kenschortje. Wie een beetje fan
tasie heeft, komt vanzelf nog wel
op een aantal andere ideeën.
Wanneer u dergelijke stof in katoe
nen uitvoering koopt, houd dan
rekening met de krimp. Dat be
tekent dat, met name voor gor
dijnen, een flinke onderzoom
moet worden gemaakt zodat de
stof na het wassen eventueel kan
worden uitgelegd. De syntheti
sche stof is krimwrij, maar ook
als op het labeltje staat vermeld
„100 pet krimpvrij" kan de stof
nog 3 pet krimpen. Dat is een in-
ternatconaal afgesproken „to
lerantie". Bij lange gordijnen dus
toch maar even rekening houden
met een zekere krimp, en een niet
te smalle onderzoom maken. Ge
bruik voor katoenen stof geen
synthetisch garen (zoals nylon),
en omgekeerd ook niet. Dat kan
tot lelijke stiknaden na het was
sen leiden.
Er zijn tweezijdig be
drukte stoffen met gelijk pa
troon, en daaronder een stof die
aan de ene kant een bloemmotief
heeft en aan de andere kant een
ruitje in één van de bloemkleu-
ren. Vooral in die laatste uitvoe
ring zitten volop mogelijkheden
om op eenvoudige wijze wat fan
tasie in het interieur te bren
gen.
Dorine Bauduin: „Zolang er een taboe op rust om psychische klachten te
hebben, of psychiatrisch patiënt te zijn, werken zulke vooroordelen
discriminerend voor vrouwen". Het leek haar belangrijk om eens uit te
zoeken waar zulke ideeën vandaan komen.
Dat het inderdaad om vooroordelen bleek te gaan, zet ze haarfijn uiteen in
een artikel in het themanummer „Vrouwen, feminisme en geestelijke
gezondheidszorg" van het maandblad Geestelijke Volksgezondheid. Dit
blad wordt uitgegeven door het Nationaal Centrum voor Geestelijke
volksgezondheid in Utrecht, waar mevrouw Bauduin als stafmede
werkster in part-time dienst is.
Het artikel beschrijft haar literatuurondezoek naar de „harde" cijfers over
het psychisch (on)gezond zijn van vrouwen. Van die hardheid blijft dan
niet veel meer over. Cijfermateriaal over lichamelijk gezond of ziek zijn
liet ze in het onderzoek buiten beschouwing.
Eerste punt: „Meervrouwen dan mannen in psychiatrische inrichtingen".
Daar vallen wat kanttekeningen bij te maken. Bijvoorbeeld de volgende:
sinds 1973 is het aantal opnamen van mannen en vrouwen ongeveer
gelijk. Als je een indeling maakt op grond van burgerlijke staat, blijken
binnen de groepen „ongehuwden" en „gescheiden" meer mannen te
worden opgenomen. Binnen de groepen „gehuwden" en „weduw
schap", zijn de vrouwen in de meerderheid.
Voor zichzelf?
Ander punt: „Vrouwen worden vaker verwezen voor psychische hulp dan
mannen". Dat wordt bevestigd door cijfers die mevrouw Bauduin onder
meer verzamelde bij Sociaal Psychiatrische Diensten (SPD), en Bureaus
voor Levens- en Gezinsvragen (LGV) Dorine Bauduin wijst erop dat dit
niet automatisch betekent dat vrouwen vaker voor zichzelf om hulp
vragen dan mannen: de cijfers vertellen namelijk niet of ze voor zichzelf
komen, voor hun kinderen, of voor het hele gezin, misschien hun echt
genoot incluis.
En dan nog: als het dan al waar is dat vrouwen „vaker" of „meer" hulp voor
zichzelf vragen dan mannen (zoals bij huisartsen het geval is), dan bete
kent dat nog niet dat vrouwen ongezonder zijn. Want: vrouwen hebben
geleerd met groter gemak uitdrukking te geven aan hun gevoelens dan
mannen, en hebben meer de neiging erover te praten met huisartsen,
psychiaters, enzovoort. Dorine Bauduin: „Hulpvragen is een uiting van
de vrouwelijke probleemaanpak. Persoonlijk vind ik het nog niet zo gek
dat vrouwen zo met hun problemen omgaan".
Niet zinnig
De ernstigste kritiek die ze op de veelvuldige aangehaalde onderzoeksre
sultaten heeft, is dat het geen zinnig uitgangspunt is om „mannen als
groep" met „vrouwen als groep" te vergelijken in onderzoek naar
geestelijke gezondheid. Dat blijkt onder meer uit een onderzoek dat
concludeert dat vrouwen hun huisarts vaker bezoeken dan mannen. Dat
verschil bestaat echter alleen voor huisvrouwen, en niet voor ongehuw
de
Iets soortgelijks geldt voor het gebruik van psychofarmaca'en slaapmid
delen: die zouden door vrouwen tweemaal zoveel geslikt worden dan
Bij buitenshuis werkende vrouwen, hoger opgeleide
vrouwen beneden de 35 blijkt dat echter niet op te gaan.
Een ander voorbeeld: het ziekteverzuim bedraagt bij mannen 10,3 procent
en bij vrouwen 12,4 procent, vertellen de statistieken ons over de eerste
helft van 1979. Het gaat echter om heel verschillende groepen, bijvoor
beeld wat betreft leeftijd. Op deze manier vergelijken, lijkt dus opnieuw
zinloos. Bovendien blijken het werk zelf, de werkomstandigheden, en
de houding ten opzichte van het werk het ziekteverzuim te beïnvloeden.
Vrouwen doen gemiddeld lager gekwalificeerd werk dan i
zou er wel eens voor kunnen zorgen dat de geregistreerde
vaker ziek waren.
„Gestoord"
Dwars door alles heen loopt dan nog het mechanisme waardoor
gauwer als „Psychisch gestoord" geteld worden dan mannen. Volgens
Dorine Bauduin en een aantal onderzoeksters met haar werkt het als
volgt: in de psychiatrie worden aan ..geestelijk gezonde man" bepaalde
eigenschappen toegeschreven, zoals: produktief zijn, zelfverzekerd,
wedijverend, objectief, besluitvaardig, enzovoorts. Bij een „geestelijk
gezonde volwassene" acht men dezelfde eigenschappen aanwezig.
Heel anders is het echter voor een „geestelijk gezonde vrouw": zij zou
onder meer afhankelijk, onderdanig en passief zijn. Diezelfde eigen
schappen noemt de psychiatrie echter ook neurotisch. Gevolg: een
i doen: of z
nnelijk, of ze neigt r
i voorlopig maar op te
uwen in de geestelijke
liever onderzoek zien
r kan het nooit g
neurotische.
Mevrouw Bauduin stelt in haar artikel
houden met onderzoeken die mannen
met elkaar te vergelijken. Zij
naar de geestelijke gezondheid 1
tegen de achtergrond van hun leefsituatie,
reactie van hulpverleners.
Ze noemt een voorbeeld van zo'n onderzoek; daarin wordt gekeken naar
het verband tussen psychosomatische klachten van huisvrouwen zo
genaamde huisvrouwensyndroom) en hun maatschappelijke positie.
Dorine Bauduin: „En als je dan zo nodig wilt vergelijken, doe dat dan
met mensen die hun werk, evenals huisvrouwen, vaak als monotoon
i geen kans zien ander werk te kiezen. Bijvoorbeeld met
de lopende band. Dat is zinvoller dan ze met echtgenoten te
vergelijken die in een volstrekt andere, en dus onvergelijkbare situatie
zitten".
ÜrfVfi,
••fc:---
doet het leuk
en vraagt
weinig werk
De heidetuin is de laatste jaren
in bepaalde delen van ons
land erg populair geworden.
Daarvoor zijn een aantal re
denen te noemen, zoals het
geringe onderhoud, de mo
gelijkheid om op een beperkt
oppervlak een leuk tuintje te
maken, het hele jaar door vol
doende groen en bloei in de
tuin en vrij eenvoudig zelf aan
te leggen.
Dat zijn nogal wat grondige re
denen om tot aanleg van zo'n
tuintje over te gaan, maar
toch is dat helaas niet overal
mogelijk. De omgeving moet
wel geschikt zijn voor een
heidetuin en in een polder
landschap is deze dan ook be
slist niet op z'n plaats. Heide
verlangt een goed doorlaten
de, zure grond, liefst veen- of
bosgrond. Op een zanderige
ondergrond kunnen we een
mengsel van bosgrond, bla-
daarde en tuinturf door de
bovenlaag van de grond men
gen om deze voor heide-be-
planting geschikt te maken.
En als we dan toch met het
grondwerk bezig zijn, kunnen
we ook gelijkertijd wat hoog
teverschil in de tuin aanbren
gen. Dat verlevendigt de boel
altijd, maar zorg er in de klei
ne tuin voor dat er niet te veel
hoogteverschil is. Maakt u het
ene deel van de tuin wat hoger
dan kunt u in het andere deel
mooi een veenplasje maken,
dat erg goed bij een heidetuin
past. Daarvoor neemt u wat
stevig plastic folie, dat u in
een lichtglooiende kuil uit
spreidt. De randen worden
goed en meer dan ruim
schoots weggewerkt met tur
ven die u beplant met allerlei
kruipplantjes.
Beplanting
Voorde heidetuin kiezen we na
tuurlijk in de eerste plaats de
bekende heidesoorten Erica
en Calluna. Daarin alleen al
zijn zoveel variëteiten in
kleur, vorm en bloeitijd te
vinden, dat u gemakkelijk
een grote variatie kunt ma
ken. Zorg ervoor dat u vol
doende heidesoorten kiest
die op verschillende tijden
van het jaar bloeien, zodat er
altijd wat te zien is in de tuin.
Vergeet dus zeker de win-
terbloeiende soorten niet!
Plant steeds enkele struikjes
van dezelfde soort bij elkaar,
zodat groepen ontstaan. Zorg
er eveneens voor dat het ge
heel er zo natuurlijk mogelijk
uit komt te zien en vermijd
dus nadrukkelijk rechte lij
nen. De groepjes moeten ge
leidelijk in elkaar overlopen.
Na het planten moet er wat
bosgrond of tuinturf tussen
de planten uitgestrooid wor
den om de wortels tegen zon
nebrand en vorst te bescher-
Behalve heideplanten moeten
er natuurlijk ook wat andere
soorten in de heidetuin ko
men. Het is dan wel zaak dat u
daar de juiste planten bij
kiest, die zich ook op die
grondsoort thuisvoelen.
Daarvoor komen in de eerste
plaats de andere familieleden
van de Ericaceeën in aanmer
king, zoals de rhododendron,
de azalea, veenbes, bosbes,
Kalmia, Pieris, Daboecia of
Ierse heide, Pernettya, bere-
druif, Andromeda polifolia of
echte lavendelheide, Gaul-
theria en Cassiope.
Naast al deze Ericaceeën zijn er
nog wel andere struikjes en
bomen die in de heidetuin
passen. Dat zijn bijvoorbeeld
Japanse esdoorn, brem. pe
perboompje, Hebe-soorten,
lavendel, gagel, hertshooi en
het krentenboompje. Van de
vaste planten komen diverse
siergrassen in aanmerking en
bovendien onder andere
edelweiss, Siberische edel
weiss, steenanjertjes, ooie-
vaarsbek of Gerarffum, En
gels gras, vetplantjes, katte
kruid, ezelsoor, toorts, brunel
en primula bij het veenplasje.
Ook kruipende plantjes zoals
stekelnootje, tijm, duizendk
noop, Campanula por-
tenschlagiana en kruipend
zenegroen komen in aanmer
king voor de heidetuin.
Tot slot mogen natuurlijk de
coniferen hier niet ontbreken.
Er zijn zoveel variëteiten dat
we hier onmogelijk tot een
opsomming over kunnen
gaan. In het algemeen moet u
voor de kleinere heidetuin
overwegend dwergvormen
en langzaam groeiende coni
feren kiezen. Tevens is het
belangrijk <iat u geen opval
lende gekleurde soorten kiest
om de aanblik van de heide
tuin wat rustig te houden. De
heideplanten zelf zfjn in het
algemeen al kleurig ge
noeg.
Onderhoud
Zoals al eerder gezegd, is het
onderhoud in de heidetuin
gering. Regelmatig wieden is
noodzakelijk zo lang de plan
ten nog geen aaneengesloten
dek hebben gevormd. Tevens
is het nodig om eens per jaar
de planten te snoeien. In de
vrije natuur zorgen de scha
pen voor die noodzakelijke
snoei of steekt men heidevel
den regelmatig in brand.
Zomerbloeiende soorten snoeit
u voor de bloei in maart en
april en winterbloeiende
soorten wordën in mei en ju
ni, dus na de bloei gesnoeid.
Met een gewoon snoeimes of
een snoeischaar halen we de
oude bloemtrosjes uit de
plant, maar dan op een vrij
onregelmatige manier. Dit
om een zo natuurlijke groei te
behouden, anders zou u alle
maal bolvormige en onna
tuurlijk gevormde struikjes
overhouden.
"De zwangerschapstelefoon". Dit is de
naam van een nog niet zo lang bestaande
telefonische hulpdienst waar vrouwen,
anoniem, met hun vragen en problemen
inzake zwangerschap terecht kunnen. In
eerste instantie is deze telefoonlijn op
gezet als een urgentielijn voor vrouwen
die door een zwangerschap in een nood
situatie terecht zijn gekomen, of dreigen
te komen. Maar volgens Jeanne van Vel-
se, voorzitter van de Vereniging Zwan
gerschapstelefoon, blijkt de telefoonlijn
ook een contactpunt te vormen voor
zwangere vrouwen die niet direct in gro
te nood zitten ten gevolge van hun toe
stand. maar toch rondlopen met bepaal
de vragen en problemen rond die zwan
gerschap.
Aan de hand van de tot nu toe opgedane
ervaringen heeft Jeanne van Velse de
indruk dat zwangere vrouwen vaak gro
te behoefte hebben aan "het gewone pra
ten. van vrouw tot vrouw", over hun
zwangerschap. Soms gaat het daarbij om
heel simpele vragen waarmee men de
huisarts niet wil of durft lastig te vallen,
of over de kleine ongemakken die aan
een zwangerschap vastzitten. "Daarom
willen we bij nader inzien in het werk
niet uitsluitend de nadruk leggen op de
noodgevallen die er natuurlijk ook zijn",
zegt ze.
"We zijn pas enkele maanden bezig en tot
nu toe is de indruk, dat ongeveer vijftig
procent van de vrouwen die opbellen, in
zo'n noodsituatie zit. Vaak zijn dat hele
korte gesprekken met vrouwen die ken
nelijk hun eigen weg al hebben bepaald
en uitsluitend praktische informatie no
dig hebben. In zulke gevallen wijst de
zwangerschapstelefoon de weg naar in
stellingen die gespecialiseerd zijn inza
ke, bijvoorbeeld, abortus of ongehuwde
moederzorg. Maar daarnaast komen er
ook wel telefoongesprekken met vrou
wen die het moeilijk blijken te hebben
met seksualiteit in het algerfieen, en
daarover eens met een andere vrouw
willen praten
In Nederland draaien, in vrijwel alle re
gio's, al verscheidene telefonische hulp
diensten. waaronder een groot aantal
telefoonlijnen die "van vrouw tot
vrouw" werken. De vraag rijst dan ook of
er werkelijk behoefte is aan nog een tele
fonische hulpdienst naast de al bestaan
de. Volgens de stichting HOZ (deze let
ters staan voor Huwelijk-relaties, Ou
derschap. Zwangerschap) die het initia
tief voor de zwangerschapstelefoon
heeft aangezwengeld, zou een "herken
bare" telefoondienst voor vrouwen die
problemen met zwangerschap hebben,
erg nuttig kunnen zijn.
De voorzitter van de Vereniging Zwanger
schapstelefoon meent, dat de vraag zich
vanger-
zelf al beantwoord heeft. "Na de c
publikatie over de start van de zwa..(
schapstelefoon kregen we meteen u..
golf van telefoontjes te verwerken.
Waarom de vrouwen die ons bellen, niet
een van de vele al langer bestaande tele
fonische hulpdiensten bellen, weten we
nog niet. In de komende tijd gaan we wel
proberen om daar een duidelijker beeld
van te krijgen".
Waarborging van anonimiteit staat ook bij
deze telefonische hulpdienst voorop,
naast het uitgangspunt dat "normen en
waarden van de opbellende vrouwen
dienen te worden gerespecteerd". Voor
de vrijwilligsters achter de zwanger-
schapstelefoon betekent zoiets, dat ze
onbevooroordeeld moeten kunnen luis
teren. adviseren en verwijzen, en niet
mogen tornen aan de keuze die de vrouw
aan de andere kant van de lijn overweegt
te maken. Tot nu toe wordt gewerkt met
een nog kleine kern van acht vrijwillig
sters die ervaring hebben op het terrein
van de telefonische hulpverlening Een
groep aspirant-medewerksters gaat bin
nenkort een training volgen voor dit
werk.
Omdat de zwangerschapstelefoon nog in
de oprichtingsfase zit. is er voorlopig een
centraal telefoonnummer gekozen. Wie
dit contactnummer belt kan daar, vie
rentwintig uur per dag. een bandopna
me horen waarin verwezen wordt naar
de telefoonnummers van de vrijwillig
sters die op dat moment dienst doen
Dit contactnummer van de zwanger
schapstelefoon is 030-328200 Algemene
informatie over het vrijwilligerswerk
van de Vereniging Zwangerschapstele
foon is te krijgen bij voorzitter Jeanne
van Velse. Wolbrantskerkweg 28, Am
sterdam. telefoon 020-191779.
