VVD: zelfbeschikkingsrecht
vrouw bij
abortus
Sacharov-conferentie
eindigt bijzonder mat
De nieuwe
redelijkheid
van de PvdA
Regeringsvoorstel lijkt nu kansloze zaak
Kernwapenstandpunt
sta-in-de-weg bij
bevordering officier
Liberalen kiezen voor kernenergie
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
PAGINA 7
DEN HAAG (GPD) - De jury van de
Internationale Sacharov Confe
rentie heeft er vrijdag met kracht
bij de regering van de Sowjet-
Unie op aangedrongen de naar
Gorki verbannen dissidente ge
leerde Andrei Sacharov toe te
staan terug te keren naar Moskou
en verzoekt de internationale we
tenschappelijke gemeenschap
deze aanbeveling eveneens uit te
dragen. Veel verder reikende
voorstellen als het stopzetten van
wetenschappelijke contacten
met Russische geleerden en het
samenstellen van een zwartboek
van niet-loyale collega's in de
Sowjet-Unie werden niet geho-
nofeerd door de jury van Neder
landse rectoren-magnifi, drie
Nobelprijswinnaars, onder wie
professor Tinbergen, en voorzit
ters van Sacharov-comités.
De jury heeft daarnaast vastgelegd
dat er een lijst samengesteld gaat
worden van vervolgde, verban
nen en gevangen Russische dis
sidenten. In de rede die door zijn
vrouw Jelena Bonner werd uit
gesproken tijdens de uitreiking
van de Nobelprijs voor de vrede
in 1975 had Sacharov een honder
tal vervolgden genoemd, maar
die lijst is beslist groter. De drie
deelnemende Nobelprijswinaars,
Anderson, Tinbergen en
Shockley zullen alle andere No
belprijswinnaars vragen de slot
conclusie van de conferentie me
de te ondertekenen.
Tijdens de conferentie hebben de
drie Sacharov-comités in Neder
land, Denemarken en de Ver
enigde Staten ook nog besloten
gezamenlijk op te treden tijdens
de Vervolgconferentie voor Vei
ligheid en Samenwerking in Eu
ropa, in november in Madrid. De
conclusies van het tribunaal zul
len daar ook aan de deelnemende
landen worden gepresenteerd en
worden toegezonden aan alle na
tionale academies van weten
schappen.
Tot na het officiële eind van de con
ferentie was nog niet duidelijk
hoe de bijeenkomst gezien moest
worden, als wetenschappelijke
conferentie of als tribunaal met
een jury die vonnis moest vellen.
De deelnemende wetenschap
pers waren voortdurend niet erg
gelukkig met de aanpak van de
organisatoren, onder wie de in
Nederland verblijvende dissi
denten Michael en Victor Stern.
Met het uitblijven van de ver
wachte opkomst en steunbetui
gingen uit Nederland en de we
reld zijn de pretenties wat omlaag
geschroefd.
Toch waren vele wetenschappelij
ke deelnemers niet ontevreden
over het niveau van de bijdragen
uit onder meer Nederland, West-
Duitsland, de Verenigde Staten,
Engeland, Canada en Frankrijk.
Het politieke spectrum was ech
ter niet breed vertegenwoordigd
op de conferentie. Socialistische
critici van het Russische regime
zijn niet gesignaleerd, niet op het
podium en niet op de tribune. De
om zijn rassentheorie zeer om
streden Nobelprijswinnaar
Shockley daarentegen wel. Het is
een van de verklaringen van het
uiterst magere resultaat van deze
conferentie, die verder werd ge
domineerd door bezorgde en
goedwillende academici.
ENSCHEDE (GPD) - De WD blijft vasthouden aan het
zelfbeschikkingsrecht van de vrouw die een abortus wil
laten plegen. Tijdens de algemene vergadering in En
schede legden de liberalen dit beginsel vrijdagmiddag
nog eens nadrukkelijk vast in het nieuwe liberaal mani
fest. Wel beschouwt de WD abortus als een zaak van
vrouw en arts gezamenlijk.
De uitspraak van het congres vormt
een ondersteuning van het beleid
van de liberale kamerfractie te
genover de abortuswet van het
kabinet. In tegenstelling tot de
opvattingen van het CDA op dit
punt gaat volgens de liberalen dit
wetsontwerp ook uit van het
Universitair
verzet tegen
plan-Pais
DEN HAAG (ANP) - De
teiten en hogescholen hebben
zich gisteren op het ministerie
van onderwijs en wetenschappen
verzet tegen de rigoreuze uitvoe
ring van de maatregelen die mi
nister Pais heeft beraamd om fors
te bezuinigen. De instellingen
vrezen een ontwrichting van hun
personeelsorganisaties.
Na de grote klap in het komende
jaar zal er enige rust moeten ko
men om de taken en middelen
weer in redelijk evenwicht te
brengen. Dit heeft mr. W. G.
Koppelaars, voorzitter van de
Commissie van bestuurders van
universiteiten en hogescholen
die de portefeuille van perso
neelszaken behartigen, na afloop
verklaard. Gedwongen ontslagen
zijn niet uitgesloten.
Koppelaars had niet het idee, dat
hij en zijn collega's bereikt heb
ben, dat er minder bezuinigd gaat
worden. De bedoelde bezuini
ging beloopt volgens minister
Pais netto 750 manjaren. Daar
voor hanteert hij de norm van
80.000 gulden per jaar. Volgens
de instellingen voor weten
schappelijk onderwijs zit hij met
dat bedrag 25 tot 30.000 gulden te
hoog. Hun berekening komt neer
op verlies van 1500 tot 2000 ar
beidsplaatsen, waarvan een klein
deel part-time banen.
zelfbeschikkingsrecht van de
vrouw. De fractie kan in deze
congres-uitspraak dan ook aan
leiding zien met meer kracht aan
te dringen op verduidelijking van
dit onderdeel van de wet.
Daarmee wordt het nog minder
waarschijnlijk dat het regerings-
voors tel zal kunnen rekenen op
genoeg steun in de Tweede Ka
mer. Amendering van dit ont
werp in liberale zin zal namelijk
onvermijdelijk leiden tot afhaken
van het CDA, waarna de weg
vrijkomt voor het deze week in
gediende PvdA-D'66-abortus-
wetsvoorstel.
Het besluit van het congres ging
verder dan de oorsponkelijke
voorstellen van de commissie,
die onder leiding van de Gelderse
commissaris van de koningin
Geertsema het voorlopig mani
fest opstelde. Wel steunde deze
commissie het amendement na
dat het was ingediend. Deze vrij
zinnige opstelling koos het con
gres even later ook inzake het
probleem van de euthanasie
(zachte dood).
Een vrij vergaand voorstel van de
manifest-commissie, waarin eu
thanasie aanvaardbaar werd
geacht, werd door het congres als
niet liberaal genoeg verworpen.
Centraal in het nieuwe artikel zal
komen te staan dat elk mens zelf
dient te beslissen op welke wijze
en op welk tijdstip hij zijn leven
wil beëindigen. Hoewel dit zelfs
ook zelfmoord zou kunnen in
houden, bleek uit de discussie
dat deze opvatting slechts dient
te gelden voor ongeneeslijk zie
ken.
De vrijzinnige reactie op het eerde
re congres dat in mei in Nijmegen
werd gehouden, bleek misschien
wel het sterkst uit de discussie
over het arbeidsloos inkomen.
Zonder dat de emoties ditmaal
hoop opliepen verwierpen de li
beralen een voorstel van de ka
mercentrale Gelderland om
mensen die niet willen werken in
het geheel geen uitkering meer te
geven.
In plaats daarvan steunde het con
gres voorstellen waarin een nade
re definitie tot stand kwam van
dit „alternatief werk". Dit bete
kent dat vrijwilligerswerk, dat
maatschappelijk nuttig wordt
geacht, toch betaald zou moeten
worden indien het werk een
normale arbeidstaak onmogelijk
maakt.
UTRECHT - Een vrachtwagen
met oplegger reed gistermiddag
rond drie uur op een overweg tus
sen Maarheeze en Weert tegen een
trein. De ravage was groot. Beide
sporen raakten uren gestremd
door de wrakstukken van de
vrachtwagen terwijl de bovenlei
ding defect raakte. Een treinrei
ziger werd licht gewond. De
chauffeur van de vrachtwagen
combinatie kwam er ongedeerd
vanaf.
Bouwfraude
ontdekt van
1,5 miljoen
ALKMAAR (ANP) - In Zuid-
Scharwoude (N.H.) is een
omvangrijke bouwfraude aan
het licht gekomen. In de pe
riode januari tot en met mei
heeft het aannemingsbedrijf
van A.R. in die plaats voor 1,5
miljoen gulden gefraudeerd
door het niet afdragen van
belastingen en sociale pre
mies. Bovendien werd een
bank voor ongeveer 300.000
gulden benadeeld. De rijks
politie van Alkmaar, die in
samenwerking met de politie
van Langedijk, met het on
derzoek bezig is geweest,
heeft dit vandaag meege
deeld. De zaak kwam door
een tip aan het rollen.
In verband met de zaak zijn vijf
mensen, onder wie de aan
nemer A.R. (31) uit Zuid-
Scharwoude aangehouden.
Eén van hen, de 34-jarige F.S.
uit Zaandam, was in 1979 al
betrokken bij de zogenaamde
Kennemer bouwfraudezaak,
een massale fraude in de om
geving van Haarlem, waar
miljoenen mee gemoeid wa-
DEN (GPD) HAAG - De kritische
luchtmachtkapitein Meindert
Stelling uit Alphen aan de Rijn
wordt mogelijk niet meer bevor
derd, omdat hij principieel het
gebruik van kernwapens afwijst.
Generaal Mante, directeur per
soneel van de Koninklijke
Luchtmacht, heeft de officier gis
teren hiervoor gewaarschuwd.
Stelling zal zich over de medede
ling van Mante beraden.
In tegenstelling tot de verwachting
van de atoompacifist-in-uniform
had het gesprek met Mante niets
te maken met de recente uitlatin
gen van minister De Geus van de
fensie. Deze kondigde enkele da
gen geleden aan Stelling op het
matje te zullen roepen in verband
met zijn atoompacifxsme. Binnen
de luchtmacht wordt momenteel
een felle discussie gevoerd over
de verklaring van de officier dat
hij bij de inzet van kernwapens
niet meer beschikbaar is voor de
krijgsmacht.
De ontmoeting met Mante was het
gevolg van een beoordeling van
de atoompacifist, eerder dit jaar.
Meindert Stelling werkt op het
bureau arbeidszaken van het mi
nisterie van defensie in Den
Haag. Hij bekleedt daar een func
tie waaraan de rang van majoor is
verbonden. Volgens de beoorde
ling zijn er geen aanmerkingen
op het werk van Stelling.s
De beoordeling gaat echter niet
ENSCHEDE (GPD) - De WD is
voorstander van de bouw van
nieuwe kerncentrales, zij het on
der strenge voorwaarden. Met
583 tegen 449 stemmen nam het
congres, dat dit weekeinde in En
schede vergadert, een desbetref
fende motie aan van de afdeling
Middelburg. Met grote meerder
heid verwierp men vervolgens
een motie van Hilversum waarin
om stopzetting van de bouw van
kerncentrales werd ge
vraagd.
Het congres stelde vast dat de bouw
van een nieuwe kerncentrale
noodzakelijk kan zijn om de
energievoorziening veilig te
stellen. „Zo dit het geval is, moet
deze gebouwd kunnen worden",
aldus de tekst van de aangeno
men motie. Los van dit besluit zal
de studie naar een oplossing van
de bestaande veiligheidsproble-
Bij het besluit over te gaan tot de
bouw van nieuwe kerncentrales
moet wel rekening worden ge
houden met de uitslag van de
brede maatschappelijke discus
sie. Dit mag echter niet de door
slag geven. De WD vindt het van
groter belang dat de energievoor
ziening veilig wordt gesteld.
voorbij aan Stellings afwijkende
visie. Er staat dat hij wellicht niet
bij alle onderdelen van het leger
kan worden geplaatst. Daardoor
is de kapitein in tijd van oorlog
beperkt inzetbaar. Dit spoort niet
met de regels van de bevorde
ring.
Generaal Mante heeft Stelling hier
van in kennis gesteld. Volgens de
kapitein zal de toekomst uitwij
zen of zijn carrière inderdaad
wordt beinvloed door zijn
atoompacifisme. Hij wilde de
mededeling van Mante niet be
schouwen als een dreigement.s
Voorzitter
Dienstenbonden
FNV stapt op
UTRECHT (ANP) - Voorzitter Jan
Brouwer van de Dienstenbonden
FNV heeft gisteren met onmid
dellijke ingang al zijn functies
neergelegd. Volgens het federa
tiebestuur van de Dienstenbon
den is het besluit om af te treden
uitsluitend gebaseerd op
problemen over de interne werk
verhoudingen binnen de Dien
stenbonden. Van enig verschil
van opvatting over het aktuele of
toekomstige vakbondsbeleid is
geen sprake. Ook de Federatie
vorming van de Dienstenbonden
van NVV en NKV - die volgens
het federatiebestuur bijzonder
voorspoedig verloopt - heeft met
het opstappen van Brouwer niets
te maken, aldus de verklaring van
het federatiebestuur.
Brouwer heeft het federatiebestuur
en het personeel van de bijna
74.000 leden tellende federatie
gistermiddag meegedeeld dat hij
besloten heeft af te treden. Hij is
eventueel nog wel bereid, een
andere functie binnen de Dien
stenbonden te aanvaarden.
DEN HAAG - Negen maanden voor de Tweede-Kamerverkiezin
gen zijn de politieke campagnes allang begonnen. Ieder doet dat
op zijn eigen manier. Van Agt laat zich in Amerika tot eredoctor
en in Geldrop tot ereburger kronen om volgende week zelfs een
naar hem vernoemde rijkspolitie-helicopter (sic!) te dopen.
Hans Wiegel blaast op de hem vertrouwde manier, o.a. in Roer
mond, van de toren en heeft warempel al weer het 'nationale
kabinet', zijn stokpaardje van vier jaar geleden, van stal gehaald.
Bij de oppositiepartijen is het echter opvallend rustig.
Maar terwijl de campagne zelf daar nog helemaal moet beginnen,
blijken de socialisten vérder te kijken en wordt al driftig gedis
cussieerd over hoe het na die verkiezingen moet gaan. Centraal
staat daarbij dat de fouten van 1977 niet meer mogen worden
gemaakt.
PvdA-voorzitter Max van den Berg had het deze week over de
„kater van 1977" waar veel van zijn partijgenoten nog last van
hebben. De meerderheidsstrategie, waarmee de PvdA in die pe
riode tot eigen schade opereerde, blijkt nu dan ook plaats te
hebben gemaakt voor die van een soort „nieuwe redelijk
heid".
Je kunt je oren haast niet geloven als je Den Uyl voor de televisie
hoort vertellen dat de PvdA „geen hoge noten op zijn zang moet
hebben", dat niet over „een voorwaarde dit, of een voorwaarde
dat" gesproken moet worden. De PvdA heeft geleerd, dat is dui
delijk.
De socialisten willen regeren en hebben daar veel voor over. In een
artikel in NRC-Handelsblad maakte PvdA-voorman en Den Uyl-
vertrouweling Wim Meijer openlijk bijna een knieval naar het
CDA. „De PvdA moet - op basis van gelijkwaardigheid - probe
ren met CDA en D'66 een coalitie te vormen", schreef hij.
Op basis van gelijkwaardigheid. Geen verrassende ontboezeming
voor wie zich herinnert hoe de formatie in 1977 afliep. En even
min verrassend voor wie de opiniecijfers leest. De afkalvende
PvdA kan er volgend jaar wel eens alle belang bij hebben om op
basis van „gelijkwaardigheid" met het CDA rond de tafel te kun
nen gaan zitten. Maar toch!
Het is amusant om te zien hoe de laatste weken de ene verholen
liefdesverklaring na de andere tussen de twee grootste partijen
wordt uitgewisseld. Den Uyl, Meijer, Van der Doef („de PvdA
moet mikken op een nieuwe samenwerking met het CDA"),
Lubbers, Steenkamp. Het rijtje prominenten dat zich openlijk
voor een nieuwe „grote coalitie" heeft uitgesproken, valt makke
lijk uit te breiden.
Een complicerende factor daarbij is natuurlijk dat het CDA nu met
de WD regeert. En nagenoeg zeker een lijsttrekker zal kiezen die
met dat kabinet geidentificeerd zal worden. De hoop van de
socialisten is dan ook gevestigd op een soort „richtingenstrijd" in
het CDA. Waarbij de 'linker'-vleugel, die graag met de PvdA wil
regeren, een grotere invloed moet krijgen.
Ook in het CDA immers bestaan ernstige twijfels over de huidige
samenwerking met de WD, Lubbers zei deze week zelfs „zijn
hart vast te houden", als hij ziet hoe de WD-prominenten (hij
noemde Wiegel en Pais) de laatste tijd de problemen aanpak
ken.
Een (nog beperkt) aantal CDA'ers beschouwt de samenwerking
met de WD als een „bedrijfsongeval", een betreurenswaardig
incident dat geforceerd is door de gebeurtenissen in 1977. Op die
houding gokken Meijer c.s. maar niet allen in de PvdA.
Hans Kombrink bijvoorbeeld, de rijzende ster van de PvdA, houdt
er heel andere opvattingen op na. Hij redeneert dat de verant
woordelijkheid, die het CDA de afgelopen drie jaar voor een
behoudend beleid heeft aanvaard, niet zomaar ineens voor een
K verantwoordelijkheid kan worden ingeruild.
Geen „lood-om-oud-ijzer" dus. Het CDA zal altijd innerlijk ver
deeld zijn en daarom zal de PvdA altijd voorwaarden voor sa
menwerking moeten stellen, zegt Kombrink. Hij zoekt zijn heil
dan ook veel liever in een tweestromenland in de politiek, waar
bij een linkse meerderheid tot de mogelijkheden behoort.
Daarvoor is dan wel de medewerking van D'66 nodig, een mede
werking die hij niet krijgt. Dat ligt simpel. De Democraten heb
ben hun groei met name te danken aan hét feit dat zij zich zo
angstvallig in het midden van het politieke krachtenveld ophou
den.
Juist die groei heeft de vanzelfsprekende centrumpositie van het
CDA in gevaar gebracht. En is het mogelijk geworden dat géén
enkele regeringsmeerderheid mogelijk is zónder D'66. Hoe onaf
hankelijker en gematigder D'66 zich opstelt, hoe groter die kans,
en dat is een positie die D'66 nooit omwille van een wankel links
meerderheidskabinet uit handen zal geven.
Het is diezelfde positie die de PvdA tot zijn „nieuwe redelijkheid"
dwingt. Want de PvdA verliest aan geen partij zoveel stemmen
als juist aan D'66. De „depolitisering", die volgens Ed van Thijn
aan het succes van D'66 ten grondslag ligt, beinvloedt noodge
dwongen ook de opstelling van de PvdA.
Opvallend in deze hele discussie is dat met name door de PvdA in
het geheel niet over personen wordt gesproken. Anti-Van Agt-
geluiden worden nauwelijks gehoord. Den Uyl zelf zegt slechts
het „een oneigenlijke zaak te vinden de CDA'ers die zich hebben
laten kennen als tolk van het WD-beleid in een kabinet met de
PvdA op te nemen".
Het is duidelijk wie hij bedoelt, maar hij voegt er dan aan toe dat dit
eigenlijk meer een probleem van het CDA zelf is. Dat is wel eens
anders geweest. Geheel in het kader van de nieuwe depolarise-
ring past dan ook de oproep van Maxivan den Berg om in de
campagne niet uitsluitend op de persoon van Joop den Uyl te
mikken, maar meer aandacht te geven aan het programma. Over
het tot voor enkele jaren in socialistische kringen vanzelfspre
kende kabinet-Den Uyl 2 wordt zorgvuldig gezwegen.
Op basis van de programma's namelijk lijkt samenwerking met het
CDA best mogelijk. Maar een confrontatie op personen tussen
Van Agt en Den Uyl kan daarentegen voor de laatste (en dus de
PvdA) wel eens een levensgevaarlijke operatie worden. Dat
wordt door de PvdA maar al te goed beseft.
U 7 t/m 11 september 1980
dagelijks van 9-18 uur
zondag 7/9 van 10-18 uur
Beatrixgebouw, Jaarbeurs, Utrecht
