Met het lied op een kruispunt
BUNDEL JOHANNES DE HEER 75 JAAR
Christelijke gereformeerden willen méér dan psalmen zingen
.1'
Dr. Jongeneel predikant
in Leiden-Zuid- West
Gaan de christelijke gereformeerden in hun kerkdiensten officieel gezangen zingen of
niet? Met de beslissing die hun driejaarlijkse generale synode binnenkort in Amers
foort zal moeten nemen over "het kerkelijke lied" zijn deze kerken-voortgekomen uit
de Afscheiding van 1834 - op een kruispunt beland. De rapporten van de verschillende
synodale commissies - "deputaatschappen" geheten - zijn de 52 afgevaardigden in
twee dikke multomappen toegestuurd, totaal meer dan 350 pagina's, en daarvan is het
stuk over "het lied in de kerkdienst" het grootst.
Regel bij de christelijke gerefor
meerden is altijd geweest, dat er
alleen psalmen worden gezongen
plus een paar bij belliederen
"achter de psalmen", zoals de lof
zang van Maria, het gebed des
Heren en de avondzang. Al zijn er
ook plaatselijke kerken die het
met deze gedragslijn niet zo nauw
meer nemen. De Nunspeter pre
dikant J. H. Velema, redactiese
cretaris van het landelijke kerk
blad "De Wekker", voorziet dan
ook een moeilijke beslissing.
"Het vraagt inzicht, verantwoor
delijkheidsbesef naar alle kan
ten, maar bovenal bereidheid om
zichzelf te verloochenen, en de
oprechte begeerte alleen het heil
van de kerk te dienen. Dit punt
zal uitvoerige bespreking vragen.
Er zal veel wijsheid nodig zijn".
Eigen keuze
De christelijke gereformeerden
hebben indertijd de "gezangen
kwestie" radicaal opgelost door
het "vrije lied", naast de psalmen,
eenvoudig buiten de deur te hou
den. De psalmen, zo was - en is bij
velen nóg - de redenering, zijn
berijmingen uit de bijbel zelf.
Aan de juistheid van hun inhoud
hpeft- dus niemand te twijfelen.
Maar via het gezang kunnen al
lerlei menselijke, eigentijdse op
vattingen, ook niet-bijbelse, de
kerk binnensluipen. En dat is
verwerpelijk, omdat de gemeente
slechts dient te zingen wat zij
rechtstreeks vanuit Gods Woord
gelooft en belijdt.
Daartegenover staat, dat de laatste
jaren steeds meer predikanten,
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse kerk 10 ds. Visser, Leider
dorp, 11.45 oecumenische dienst; Mare-
kerk 10 ds. De Jong. 5 ds. Poot, Zoetei-
meer; Maranathakerk (L. Morswcg) 10
ds. Koolstra; De Regenboog (Meren-
wijk) 9.30 zr. Meijer en pastor Van Well,
11.15 zr. Meijer en ds. v. Leeuwen; Bcth-
lehemkerk (Driftstr.) 10 hr. Huigen; Be
vrijdingskerk (Montgomcrystr., Zuid-
West) 9 geen dienst. 10.30 bevestiging
door prol". Berkhof van dr. Jongeneel en
intrede Dr. Jongeneel; Vredeskerk
(Bruggravenlaan) 10 mevr. ds. De Mey;
Waalse kerk (Breestraat) geen dienst;
Acad. Ziekenhuis 10.15 ds. Bakker; Dia-
conessenhuis 10.30 ds. Van 't Hof; Kapel
Endegeest Oegstgeest 9.30 ds. Friede-
nch; Jeugdkapel Vredeskerk: 10;
jeugdkapel De Goude Herder (Oude
Vest 13); 10.30. Geref. Kerk: Zuiderkerk
(Lammenschansweg) 10.30 ds. Horten-
sius; Petrakerk (Sunnamestr.)9 ds. Hor-
tensius; Oude Vest 10 ds. Oegema, 7 ds.
Rietveld; Maranathakerk (L. Morsweg)
10 ds. Koolstra; Bevrijdingskerk (Mont-
gomerystr.) 10.30 zie herv. gem.; Groen
hoven (Witte Rozenstr.) 10 ds. Locher.
Geref. kerk (dolerend) "Groot Leiden"
(Lokhorstkerk): 8.30 hr. Caterberg, Wer
kendam, 5 dr. Zeegers A.dam. Geref.
Kerk Vrijg. (Herenstr. 70); 10 en 5 ds. v.
Rongen. Chr. Geref. kerk (Steenschuur
9): 10 en 4.30 ds. Boogaard. Geref. Ge
meente in Ned. (Bethl. kerk Driftstraat):
11.30 en 5.30. Evang.- Lutherse Gemeen
te (Hoogl. Kerkgracht): 10.15 ds. Nierop,
Den Haag. Remonstr.- Doopsgezinde
Gemeente (Lokhorstkerk. Pieterskerk-
straat 1): 10 dr. Meijenng. Baptistenge
meente (Oude Rijn 3): 10 ds. Bosveld,
doop, 7 ds. Bosveld, avondmaal. Evang.-
Christen-Gemeenschap (Middelste-
gracht 3): 10 hr. Smit, Den Haag. Zen
dingswerk Middernachtsroep (Zoeterw.
singel 21): 5 nam. hr. Roos, Schevenin-
gen. Evangeliecentrum Zijlsingel 2: 10
hr. Holder, di. 8 rev. Issengia uit Tanza
nia. Pinkstergemeente (Rapenburg 10):
10 hr. Eikerbout. Leger des Heils (Hooi
gracht): 10 en 7.30. Nieuw-Apostolische
Kerk (Hoge Rijndijk 24): 9.30 en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Lokhorst
kerk): elke zaterdag 9.45 bijbelstudie, 11
prediking. Christian Science (Steen-
schuur6). 10.30. Kerk van Jezus Christus
van de Heiligen der Laatste Dagen
(Mormonen): 9.30, 10.30 en 11.20
(Brahmslaan). Oud-Katholieke Kerk
(Zoeterw. singel-hoek Cronesteinkade):
-kJH. VELEMA elkaar in de
ogen zien
vooral jongere, naar het gezang
grijpen. De psalmen, hoe hoog in
waarde ook, zijn oud-testamen-
tisch, het gezang is een uitdruk
king van het geloof van de nieuw
testamentische gemeente en
hoeft inhoudelijk met het psalm
boek geheel niet in strijd te zijn.
En de gemeente van nü leeft toch
na het Nieuwe Testament.
Deze individuele versoepeling be
tekent overigens niet, dat de
minder strakke predikanten en
kerkeraden nu ook het gehele ge-
zangenboek, zoals dat door een
aantal reformatorische kerken is
aanvaard en ingevoerd, voor hun
rekening nemen. Zij doen ge
woon een eigen keuze, die, naar
hun inzicht, voldoende aansluit
10. Haagweg zat. 7, zond. 9 en 10.45; He
rensingel zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-Voorschoten) zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 10
en 7, zond. 8.30,10,11.30, 6 en 7; Boshui-
zerlaan zat. 7. zond. 9.30 en 11Lammen
schansweg zat. 7, zond. 9, 10.30 en 12;
Haarlemmerstraat zat. 7, zond. 9.30,10.45
en 12.15.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 mevr. ds. Westera, Avondmaal. 7
dr. Haitsma, Boskoop. Geref. Kerk: 10
ds. Vree, 6.30 ds. Modderaar. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 7.30en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 9.30 ds. Bogers,
6.30 ds. De Jonge; Kruiskerk 9.30 ds. De
Jonge; Opst. kerk 9.30 ds. Van Kooten,
Zeist, 6.30 ds. Bogers; G. Herderkerk 9
dr. v. Santen, 6.30 ds. Moll; De Bron 10.30
dr. v. Santen, 6.30 ds. v.d. Ree; Ashram
9.30 ds. Mulder; Driehoorne 7 dr. v. San
ten; Onderweg (Lijsterlaan) 10 ds. Oort;
Sionskerk 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. kerk: Mar. kerk 9.30 ds. Modde
raar, 6.30 HR. V. Leeuwen; Salv. kerk
9.30 dr. Fernhout, 6.30 ds. Vree; G. Her
derkerk 10.30 ds. Verheul; De Bron 9 ds.
Verheul; 10 ds. v.d. Ree. Zie ook herv.
gem. Geref. Kerk Vrijg. (Rijnstroom):
8.45 dienst, 6.30 tis. Borgdorff. Ned. Ge
ref. Kerk (chr. nijv. school Willemstr.):
9.30 ds. Meester, 4.30 br. Hartkamp. Oud-
Geref. Gemeente: 9.30 en 4, wo. 20 aug.
7.15 ds. v.d. Meer. Baptistengemeente
(Molenwerf'str. 1): 10 en 6.30 ds. Koek
koek. Baptistengemeente Alphen-
Noord (Spoortlaan): 10. Volle-Evange-
licgemeente (School Westpreiudeweg):
10 hr. Buining. Leger des Heils (Corn, de
Vlamingstr.): 10 en 6.30. Pinksterge
meente Bethel (Rode-Kruisgebouw): 4
nam. Pinkstergemeente Alphen (Rode-
Kruisgebouw): 10 voorm. Rooms-Kath.
parochies: Bonifaciuskerk zat. 7, zond.
9.45 en 11.30; Piuskerk zat. 7, zond. 9.
10.30 en 11.45; De Bron zat. 7»zond. 9 en
11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
kand. Langcrak, 6 ds. Den Dikken, Ol-
debroek. Geref. Gemeente: 9.30 lees-
dicnst. 3.30 ds. Driessen, wo. 20 aug. 7.30
Van Eckeveld.
BODEGRAVEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. v.d. Geer, Woerden,
6.30ds. De Vreugu; Salvatorkerk 9.30ds.
Voets. Waarder, 6.30 ds. Richter; Bethle-
hemkerk 9.30 ds. De vreugd, 6.30 ds.
Wüllscheleger, Tholen. Geref. kerk: 9.30
bij wat de kerk gelooft en leert.
Wie onlangs op zondagmiddag
een tv-dienst uit een christelijke
gereformeerde kerk in Rotter
dam heeft gezien, kon meemaken
dat daar, en nog wel met mede
werking van een koor, vrolijk en
vrij drie gezangen uit het Lied
boek werdep aangeheven. De te
zingen psalmen waren zelfs in de
minderheid.
Er zijn nog heel wat christelijke ge
reformeerden die deze ontwik
keling met stijgende verontrus
ting volgen. Zij vrézen niet alleen,
maar menen stellig, dat de kerk
met een dergelijke concessie aan
de geest van de tijd het verkeerde
pad op gaat en de deur open zet
voor ontwikkelingen die het ont
staan van de afgescheiden kerk in
de vorige eeuw juist hebben ver
oorzaakt. Geen vrijheid-blijheid
in de kerk.
Niet gelijk
Van een geestelijke eenheid kun
nen ook de afgescheiden gere
formeerden allang niet meer
spreken.
Als ds. Velema wordt gevraagd, of
de synode van Amersfoort moei
lijk wordt, dan is zijn antwoord:
"Het kan haast niet anders of de
verscheidenheid van ons kerke
lijke leven zal zich daar weer
spiegelen. Wij denken over de za
ken niet gelijk. Dat zal ook straks
blijken.'Maar dat is het belang
rijkste niet. Het belangrijkste is,
in welke geest de verschillen
worden besproken. Als het gaat
om het gelijk van de een en het
ongelijk van de ander, dan zitten
ds. v.d. Berg, 6.30 ds. Elderman. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 en 4 ds. Borgdorff.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 dienst, 6.30 ds. Stelwa
gen, in geref. kerk; De Stek 9.30 ds. Om-
ta. Geref. Kerk: 9.30 ds. Dijkstra, zie ook
herv. gem. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds.
v. Langevelde. Geref. Gemeente: 9.30 en
6. Opwekkingsgemeente (Concordia):
9.30. Vergadering van Gelovigen
(Nieuwstr.): 9.30 en 5. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 5.30 (De Stek) en 7, Zond. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente.
9.30 ds. Monster, Harderwijk, 6.30 ds.
v.d. Heiden, Alphen. Geref. Kerk 9.30 en
5 ds. Welbedacht, avondmaal. Rooms-
Kath. parochies: Dorp zat. 7, zond. 8, 10
en 11.30; Rijndijk (Bernardus) zond. 10;
Het Anker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 10 ds.
Rothfusz, 7 ds. Bouma, Utrecht. Geref.
Kerk 10 ds. v.d. Wal, 7 zie herv. gem. Chr.
Geref, Kerk: 10 en 7 ds. Biesma. Rooms-
kath. parochies: Marinuskerk zat. 7,
zond. 8.30,10, 11.30 en 7; Jozefkerk zat. 7.
zond. 10 en 11.30; H. Hart. zal. 7, zond. 10
en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gemeente: 10 ds.
Hoogendijk, Alphen. Rooms-Kath. pa
rochie zat. 7, zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Kolkman. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Aarents, 6 ds.
Gebraad. Ontmoetingskerk 10 ds. Ge
braad, 6.30 ds. Aarents. Geref. kerk: 9.30
ds. Vrolijk, 6.30 ds. v.d. Horst. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7,zond.9.30en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente:
Nieuwe Kerk 10 ds. Arkeraats, 6 ds. Ha
gen, Oude Kerk 10 ds. Kielder. Zeven
hoven. 6 ds. Hovius, Apeldoorn; Ich-
thuskerk 10 ds. Van Roon. 5 ds. Vroe-
gindewey; Pniélkerk 9.30 ds. Visser. 6
ds. Vink; Groen van Pr. school 10 ds.
Boer; ziekenhuis Overduin 2 ds. Baas;
we al fout en zijn we niet geeste
lijk bezig. En dat is een eerste eis:
elke afgevaardigde dient kerke
lijke zaken geestelijk te behan
delen. Als hij vleselijk bezig is, of
hij nu links of rechts heet te staan,
dan is hij zijn synodelidmaat
schap niet waard en doet hij niet
zoals een dienaar van Christus'
kerk betaamt. Bij een geestelijke
gezindheid zullen de verschil
punten ons geen schade doen en
zal het zijn nut hebben, eerlijk
alle kanten van een zaak te be
lichten, voorzover ons dat moge
lijk is".
De commissie die dit netelige punt
voor de komende synode moest
uitspitten heeft, naar het oordeel
van ds. Vefema, veel werk van
haar opdracht gemaakt. "Het is
een goed gedocumenteerd en
evenwichtig rapport geworden,
waarin beide lijnen die er met be
trekking tot het kerkelijke lied
zijn duidelijk worden aangege-
Maar eenstemmigheid heeft ook
deze commissie niet kunnen op
brengen. Eén lid is het met een
bepaalde oplossing niet eens. De
deputaten zeggen namelijk, dat
er een mogelijkheid is tot het ne
men van tweeërlei beslissing. Of
de kerk blijft bij het standpunt
dat in de eredienst alleen liederen
worden gezongen die een berij
ming zijn van bijbelgedeelten, óf
gaat daarnaast ook liederen zin
gen waarvan de inhoud in over
eenstemming is met Schrift en
belijdenis, De tegenstemmer in
de commissie meent, dat de eer
ste mogelijkheid de énige is
waarvoor de synode zal moeten
kiezen. Volgens hem is dat alleen
verantwoord, zowel tegenover de
Schrift zelf als tegenover de ker
kelijke uitspraken.
Leven sterker
Buitenstaanders zullen wellicht
over dit probleem van het
wykgebouw Hoeksteen 10 dovendienst,
hr. Terpstra. 10 ook Duitse dienst. Geref.
Kerk: Triumfatorkerk 9 ds. Snoey, 10.30
ds. v.d. Horst, 5 ds. -Vrolijk. Geref. Kerk
Vrijg.: 10.15 en 3.30. Ned. Geref. Kerk:
8.45 en 7 ds. Roukema. Chr. Geref. Kerk
10 en ce ds. Slagboom. Vrije Chr. Geref.
Gemeente (Uni-zaal): 10 en 5 ds. v.d.
Belt. Geref. Gemeente (Remisestr.): 10
cn 5 leesdienst, 20 aug. 7.30 ds. Boog
aard. Volle-Evangelie gem. (Voorstr.
100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. Haakman, 7 ds. Oort,
Alphen, in geref. kerk. Geref. Kerk: 9.30
dr. Bade, 7 ds. Oort.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds.
Knorth, 6.30 mevr. Jacobi: Kerk Hoofd
straat 10 ds. Van Loenen; Scheppings-
kerk 9 en 10.30 ds. Geürsen; Verpleeg
huis Leythenrode: 10 ds. Lutmcrs; St.
Elis. ziekenhuis: 9.30 ds. v. Malssen.
Baptistengemeente (Wijkgeb. Zijlkwar
tier): 10 br. Schouten. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7, zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Schalk; camping 10.30 hr. De Leeuw,
Leiden. Geref. Kerk: zat. 3 en zond. 9.30
en 7 ds. Los. avondmaal. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. 7.30,9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Dorpskerk 9
ds. De Gelder; Paulus kerk 10.30 ds. De
Gelder, avondmaal, 7 ds. 't Hooft. Geref.
Kerk 10 ds. Korenhoff, Heemstede, 7 ds.
Kersten, Scheveningen. geref. Kerk
Vrijg.: 10.30 en 2.45 ds. Boxman. Ned.
Geref. Kerk (Salvatori): 10 ds. Schuur
man. 5 leesdienst. Chr. Geref. Kerk:
10.15 en 4.30 ds. v. Dijken. Geref. Ge
meente: 10 en 4 ds. Hakkenberg. Rooms-
Kath. parochies: Agathakcrk zat. 7,
zond. lOen 11.30;Poelpolderzat.7,zond
9 en 11.30; Manakerk zat. 7. zond. 8.30.10
en 11.45; Engelbewaarders zat. 7, zond. 8.
9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
hr. Goedhart, ö.3U hr. Stam. Gerei. Kern:
9.30 en 6.30 ds. v. Lee, Heerjansdam.
christelijke gereformeerde kerk
volk meewarig de schouders op
halen. Wie maakt zich daar nou
nog druk over. Alsof de kerk in
deze tijd van fundamentele ver
schuivingen op alle gebied geen
actueler zaken moet aanpakken.
Wie echter de geschiedenis en het
karakter van deze rond 75.000
zielen tellende orthodox-refor
matorische geloofsgemeenschap
kent, zal begrijpen dat een gezag
hebbend man als Velema zijn
kerk inderdaad op een "kruis
punt" ziet staan. Afstand nemen
van een diep verankerde traditie
is nergens een vanzelfsprekende
zaak. Maar het is wel onvermij
delijk. omdat ook hier de praktijk
van de nü levende gemeente
sterker is gebleken dan de strak
ke regels van weleer.
De synode van Amersfoort wordt
aanstaande dinsdag geopend. Zij
behandelt dan twee dagen lang
"klein goed". De eigenlijke be
sprekingen beginnen op 9 sep
tember. Als al het commissie
werk volgens plan verloopt, is de
laatste synodeweek rond 30 sep
tember. Behalve "het kerkelijke
lied" vermeldt de agenda onder
meer tien voorstellen ("instruc
ties") uit de plaatselijke kerken,
met de nodige rapporten, en
brieven van de vrijgemaakte ge
reformeerden en de landelijke
vergadering van de Nederlands
Gereformeerde Kerken.
Over het verloop van de synode is
ds. Velema zeker niet zonder
hoop.
"Het is goed dat geheel verschillen-
de broeders elkaar weer eens in de
ogen zien en het goede voor het
kerkelijke leven zoeken.Het is nog
altijd zo geweest dat er van een
synode een samenbindende
kracht uitging op de afgevaar
digden. En dat werkt door in het
hele kerkelijke leven".
S.J.DE GROOT
Rooms-Kath. parochie: zat. 7.30, zond. 9
en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Molenaar, 6.30 ds. Klein Kranenburg.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Schouten, Baam-
brugge, 7 ds. v. Wijk, A.dam. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW VENNEP - Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 3 ds. Visser. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - herv. Gemeente; 9.30
kand. Wassinkmaat, 7 ds. Droogers. Ge
ref. Kerk (Woerdense Verlaat): 9.30 en 7
ds. Nooteboom, avondmaal. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat 10 dr. Jansen; 3.30 ds. Hoek,
Veenendaal; Vinkenlaan 7 dr. Jansen,
avondmaal; kerk Hoofdstraat 10 en 7 ds.
Keuning, avondmaal; Sole Mio 9 dr. Jan
sen; De Rank (Golfbaan) 10 kand. Van
Smelt, 8 nam. Duitse dienst. Geref.
Kerk: kerk Hoofdstraat (Buurtkerk) 10
ds. Bóuma, avondmaal; stichtingskerk
10 ds. Slofstra, gez. dienst. Rooms-Kath.
parochies: Zee (Nieuwe Zeeweg) 9.30 en
11; Binnen (Van L. Stirumstr.) 8, 10 en
11.30; kapel Gooweg 11.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Kret, Sassen-
heim; De Zilk 10 hr. Christ, Leiden.
Rooms-Kath. parochies: Victorkerk zat
7, zond. 9.30 en 11; Jozefkerk zat. 7, zond.
8.30 en 10.
OEGSTGEEST - 10.30 prof. dr. Heenng,
Leiden, 7 ds. Brokerhof. Geref. Kerk
(Mauritslaan): 10 ds. Vegter. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 en 4.30 ds. Ensing. Ned. Ge
ref. Kerk (Gemeentecentrum): 8.45 br. v.
Dijk, 4 ds. Roukema. Van Wyckerslooth:
4.30 ds. Van Twist. Kapel Endegeest
9.30 ds. Friederich. Volle-Evangeliege-
meente (Gemeentecentrum) 4 nam.
Rooms-Kath. parochies: Will, kerk zat. 7,
zond. 9 en 11; Bonaventurakapel zat
6.30, zond. 9 en 11.
OUD-ADE - Rooms-Kath. parochie: zat.
7. zond. 8.30 en 10.30.
Jubilaris. Dr. A. J. Lamping,
hervormd predikant in Leiden
(Vredeskerk), was gisteren 25 jaar
dominee. De kerkeraad biedt
hem ter gelegenheid daarvan op
donderdag 28 augustus (half 8 tot
9 uur) in het ontvangstcentrum
van de Vredeskerk een receptie
aan.
Afscheid. Op 24 augustus (3 uur
in de Grote Kerk) neemt ds. S. I..
Knottnerus, wegens pensioen,
afscheid van de hervormde ge
meente in Dordrecht. Van 1946
tot 1957 heeft hij in Hillegom ge
werkt.
Ds. J. Lalleman gaat Oude en
Nieuwe Wetering verlaten, waar
hij vijftien jaar predikant is ge
weest. Het afscheid is op 31 au
gustus om 3 uur. Ds. Lalleman
vertrekt naar Vlaardingen.
Dagmaat-cursus. Van 4 septem
ber dit jaar tot 7 mei volgend jaar
wordt in de Bollenstreek voor de
elfde keer een Dagmaat-bijbel-
cursus gegeven, om de veertien
dagen op donderdagavond in
Lisse. De cursus is ditmaal ge
wijd aan het thema "Bijbel en
lied".
De belangstelling voor het Dag-
maat-leerhuis neemt nog steeds
LEIDEN - Professor dr. H. Berkhof
zal morgenochtend, half 11, in de
Bevrijdingskerk in Zuid-West dr.
J. AIR. Jongeneel bevestigen tot
predikant van de hervormde
wijkgemeente Boshuizerwijk. Dr.
Jongeneel is de opvolger van ds.
M. H. Boogert, die vorig jaar au
gustus naar Apeldoorn ging.
De nieuwe predikant is 41 jaar oud.
Hij werd in het Utrechtse Koc-
kengen geboren. Na het gymna
sium studeerde hij in Utrecht
eerst rechten en later theologie in
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 ds. Vink, Katwijk
aan Zee. Geref. Kerk: 9.30 HR. Brouwer,
Katwijk, 6.30 ds. Jaspers Focks. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 8, 9.30 en
11.30.
ROEI.OFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30. Petrus Banden zat. 7,
zond. 8. 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 dr. Haitsma, Boskoop, 7 ds. Oos
tenburg, Ridderkerk.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 drs. Kattenberg: Betholkerk 8.45
en 10 ds. Romein, 5 ds. Molenaar,
Nieuwveen; camping 10 ds. hr. Buyze.
Geref. Kerk: Petrakerk 9.30 ds. Heule,
Wassenaar, 5 ds. Damsma; Immanuel-
kerk 9 en 10.30 ds. Damsma, 5 dr. Van
Oeveren; Maranathakerk 9.30 dr. Van
Oeveren, 5 ds. v. Wijk; camping 10 hr.
Buyze. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De Joode.
Evang. Christengemeente (aula mavo):
10 br. v.d. Brink. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente: 9 en
10.30 ds. v.d. Meer, 7 hr. Goedhart. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Baas, 7 ds. Haspels,
A.dam. Chr. Geref. Kerk: 9 ds. v. Dijken,
7 ds. De Joode. Ned. Prot. Bond (Jul.
laan 17): 10.30 ds. Gaaikema, Heemstede.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30
en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Klein Kranenburg, kand. v. Harten. Ge
ref. Kerk: 9.30 hr. v. Duin, Noordwijk, 5
ds. Vree. Rooms-Kath. parochies: Aar-
dam zond, 9 en 12; Langeraar zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
ds. Vermeulen, 6.30 hr. Bakker, Katwijk.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. De Raadt.
Geref. Kerk Vrijg.: 9.30 en 5.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10
dienst. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 11.45;
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente
Dorpskerk 10 ds. Meijering, 5 in geref.
kerk; aula Noord-Hofland 9.30 ds. v.d.
Schoot, avondmaal; kerk Hulp en Heil
10 ds. Lentz. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De
Zeeuw. Geref. Kerk Vrijg.; 10.15 en 4.30
toe. Vorig jaar was deze zelfs gro
ter dan de ruimte in de ma
vo-school aan de Achterweg toe
liet. De cursus is bestemd "voor
allen die moeite willen doen om
de bijbelwoorden te leren ver
staan". Voor opgave en inlichtin
gen kan men terecht bij H. Hei-
kens, Fazantstraat 46, 2162 GM
Lisse (02521-13321).
Solidair. In een telegram betui
gen de bisschoppen van Neder
land hun solidariteit met hun
collega's en de hele rooms-ka-
tholieke geloofsgemeenschap
van Bolivia. Met de bisschoppen
in dit Zuidamerikaanse land ver
oordelen zij elke vorm van ge
weld en betreuren zij de plotse
linge onderbreking van ontwik
kelingen die hadden moeten lei
den tot een rechtvaardiger sa
menleving.
Vrijheid. Robert Runcie, nu een
jaar hoofd van de Anglikaanse
Kerk (Engeland), meent, dat Va
ticaanse acties tegen theologen,
zoals Küng en Schillebeeckx, de
betrekkingen tussen de
rooms-katholieke en zijn kerk
kunnen bemoeilijken. "Theolo
gen moeten niet alleen het geloof
verdedigen, maar ook vrij zijn om
na te denken en te onderzoeken".
Groningen. Aan de Leidse uni
versiteit promoveerde hij in 1971
tot doctor in de theologie, met
een proefschrift over "Het rede
lijke geloof in Jezus Christus.
Een studie over de wijsbegeerte
van de Verlichting".
Als zendingspredikant, verbonden
aan de classis (regio) Den Haag
van de Hervormde Kerk, was ds.
Jongeneel docent voor dogma
tiek, ethiek en missiologie op
verschillende plaatsen in Indo
nesië. In februari van dit jaar
werd hij. uit dank voor de aan de
Minahassische kerk bewezen
diensten, benoemd tot hoogle
raar in de theologie. Zo had hij
voor deze kerk een nieuw dienst
boek ontworpen. Zijn rede bij de
aanvaarding van het hoogleraar
sambt (maart 1980) droeg als titel:
"De eenheid van de Here, onze
God, als geloofsartikel en als ze
delijke norm". Hij was de eerste
Nederlander die in Oost-Indone-
sië tot hoogleraar werd benoemd
en als zodanig geïnstalleerd.
Dr. Jongeneel zal morgen na zijn
bevestiging door prof. Berkhof in
dezelfde dienst intrede doen.
Dr. Jongeneel
ds; Boxman. Rooms-Kath. kerken: Lau-
rentiuskerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; Aula
Noord-Hofland zond. 11; Moeder-Gods-
kerk zat. 7, zond. 8.30 en 10.30. Jan van
Hooflaan 3: 10.30 Engelse dienst.
WADDINXVEE*N - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 dienst, 5 ds. De Bruijn,
Vreeswijk; De Hoeksteen 9.30 ds. Roet-
man, 6.30 ds. Kooien, IJsselstein; Be-
thelkerk 9.30 ds. Verboom, 5 ds. Roet-
man; Immanuelkerk 9.30 en 7 ds. Hulst.
Geref. Kerk: Kruiskerk 9 ds. v.d. Berg, 5
ds. Kroeze, Rhoon; Ontmoetingskerk
10.15 ds. v.d. Berg; Chr. Afgescheiden
Gemeente: 9.30 en 5. Volle-Evangelie
gemeente "Sion" (Lindegaarde 17a):
9.30. Remonstr. Gemeente: 10 ds. Hooy-
kaas. Rooms-Kath. parochie: Victorkerk
zond. 10; Ontmoetingskerk zond. 8.30 en
11.45.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 ds.
Van Twist, Grootegast-Doezum. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 8.30, 10 en
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds. Steenstra, 4.30 ds.
Schaap, Schoonhoven, 7 hr. Taal; Kie-
vietkerk 10 ds. v. Bruggen; Messiaskerk
10 hr. Taal; Dorpscentrum 9.30 ds. Van
Laar, Meteren. Geref. Kerk: Zijllaan 10
en 7 ds. v.d. Meulen; Wassenaar-Zuid 10
ds. v.d. Kamp. Ned. Prot. Bond (L.
Kerkdam): 10.30 ds. Werner. R.K. Ker
ken: Willibr;ord zat. 7, zond. 9 en 11; Jozef
zat. 7, zond. 9.30, 11 en 6.30; G. Herder
zaï. 7, zond. 9 en 11.30.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Van Hoegee, Alphen, 6.30 ds. Mole
naar, Nieuwveen. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Hemmes, 6.30 dr. Van Oeveren. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9 30
ds. Heymans, Alphen. Geref. Kerk: 9.30
hr. v. Leeuwen, 7 ds. Verheul. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9 30
ds. Heymans, Alphen. Geref. Kerk: 9.30
hr. v. Leeuwen, 7 ds. Verheul. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
dienst. Rooms-Kath. parochies: St. Jan
zond. 9.30 en 11; Chr. Dienaarkerk zat 7,
zond. 10; Meerburgkerk (Hoge Rijndijk)
zat. 7. zond. 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM - Kerv. Gemeente: 10
ds. v. Woerden, Middelburg, 6.30 ds.
Haakman. Geref. Kerk: 10 ds. Jaspers
Focks, 6.30 ds. Zwaan, Ermelo.
Nog steeds springlevend
(Van onze redactie geestelijk leven)
De vermaarde zangbundel van Johannes de
Heer bestaat 75 jaar. Dat zou nauwelijks
vermelding verdienen, ware het niet dat
dit feit op zaterdag 30 augustus op een
"grote Zoeklicht-toogdag" in de Hilver-
sumse Expo-hal wordt gevierd en de
bundel in brede christelijke kringen een
niet-aflatende populariteit geniet. "De
bundel is nog steeds springlevend", stelt
Lex van Bochove. medewerker van de
vereniging "Het Zoeklicht", opgewekt
vast. "Zeven jaar geleden passeerde de
oplage het miljoen. Nu hebben we een
pplage van één en een kwart miljoen
exemplaren".
Van Bochove heeft er wel een verklaring
voor. "Deze liederen spreken van een per
soonlijk en warm geloofsleven. Juist nu
worden ze door velen opnieuw ontdekt en
gewaardeerd. Ze vinden niet alleen in de
huiselijke sfeer steeds meer ingang, maar
ook in kerkelijke kringen. Op de radio en
tv worden ze veel gehoord. Denk maar aan
de Muzikale Fruitmand van de EO".
Evangelist
Toen Johannes de Heer, in 1866 als zoon van
een smid in Rotterdam geboren, voor za
ken - hij had een muziekhandel - in Lon
den was, zag hij daar in een etalage de
zangbundel "Victory Songs" liggen. Hij
nam zich onmiddellijk voor, een soortge
lijk liedboek voor Nederland te maken. In
1905 werd dit voor het eerst in Hilversum
gebruikt.
De Heer was een geboren evangelist. Hoe
wel hij altijd lid van een kerk is gebleven,
had de officiële kerk zo haar twijfels over
bepaalde accenten in zijn boodschap en
zijn methode van evangelisatie, terwijl
Johannes de Heer zelf zich tegenover de
gevestigde kerk de vrijheid veroorloofde
om met kracht uit te dragen waarin hij van
harte geloofde.
Hij richtte de Nederlandse Tentzending op,
begon in 1919 met het blad "Zoeklicht" -
voor bijbelonderzoek en aandacht voor
"de tekenen der tijden" - en verzorgde ja
renlang ochtendwijdingen cn liedere-
nuurtjes voor de NCRV, die hij mede had
opgericht. Ruim vijftig platen met zang en
toespraken van hem zijn er in de handel.
Van zijn zestig boeken en brochures ver
scheen er één zelfs in acht talen.
Ter gelegenheid van de toogdag in Hilver
sum verschijnt binnenkort t
langspeelplaat, getiteld: "75 jaar Bundel
van Johannes de Heer", met een keuze uit
het bekendste deel van zijn repertoire.
Reinata Heemskerk, zang, Klaas Jan
Mulder, begeleiding, en de Urker Zangers
werkten er, onder anderen, aan mee.
Toogdag
De vereniging "Het Zoeklicht",1
Heer - in 1961 overleden - ook de oprich
ter was, verheugt zich in een toenemende
belangstelling. Naast de uitgave van het
blad, de conferenties, de boekhandel en
de uitgeverij zijn er nog taken bij geko
men, zoals het centrum "Het Brandpunt"
in Doorn en de Zoeklicht-reizen naar Is-
rael.
Het thema van de komende toogdag is:
"Victorie". Hierover spreken de predi
kanten Harkema (Doorn), Van Roon
(Katwijk aan Zee), Koekkoek (Alphen aan
den Rijn), Malgo (Hengelo) en Veldkamp
(Bussum) en de evangelist Van de Sande
(Rheden). Gert en Hermien Timmerman
(zang), Maarten de Groot (orgel) en Ab.
Klein Haneveld (trompet) verlenen me
dewerking. De bijeenkomsten beginnen
om 10 uur, half 2 en half 4.
