Constructie
ruimte centraal
hij Pier Ocean
DE ZILVEREN GIRAF
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1
Overzichtsexpositie in Króiler-Muller
Een kunstwerk
i van Mario Merz,
die te zien is in
8 Kröller—Miiller- JX
I
OTTERLO - De tentoonstelling Pier and Ocean, de laatste
maanden in de Hayward Gallery in Londen te zien ge
weest, is nu nog tot en met 8 september in het museum
Kröller-Müller te bezichtigen. Deze expositie, door de
Amsterdamse kunstenaar Gerhard van Graevenitz in sa-
menwerking met de Arts Council van Engeland samen-
i gesteld, geeft een overzicht van beeldende kunst uit de
jaren zeventig waarbij "Constructie in de ruimte" centraal
i staat.
Het is geen geschiedenis geworden
van het constructivisme van voor
de Tweede Wereldoorlog maar
uitingen na 1945, omdat zo'n be-
nadering geen recht zou doen aan
de specifieke eigenschappen van
k beide perioden die geheel ver
schillend zijn.
Het constructivisme in het Rusland
van na de revolutie had een ge
richtheid op een nieuwe maat
schappij, kwam voort uit een
t maatschappelijk verband en was
j altijd een ruimtekunst, een kunst
van ruimtelijke constructies in de
i wereld om ons heen. De con-
structivisten van toen poogden
met hun nieuwe visie van ruimte
mee te werken aan de verwerke
lijking van een nieuwe maat
schappij, die dus geconstrueerd
zou zijn op hun kunstideeën.
Wanneer er in de zestigsr jaren
sprake is van een verandering ten
i opzichte van het begrip ruimte in
de kunst, gebeurt dat niet vanuit
of voor een maatschappelijk ver
band, noch heeft deze ruimte be-
trekking op de wereld om ons
heen.
Dat laatste is al sinds lang het ge
bied van de architect, stedebou
wer e.d. geworden. Deze veran
deringen komen met name aan
het einde van de jaren zestig naar
voren. Binnen stromingen als
conceptual art, Land art en arte
povera, die zich rond 1968 duide
lijk manifesteerden, werd de
ruimte waarbinnen de kunst zich
afspeelde (het beeldvlak) door
broken. Grenzen werden verlegd
naar de ruimten buiten het
kunstwerk, grensverleggend is
sindsdien een veelgehanteerde
kreet, een verschuiving van
reëele naar mentale ruimte. Het
gaat niet meer om visueel waar
neembare ruimte, maar om li
chamelijk te ervaren of mentaal
voorstelbare ruimte.
Deze benadering, in de jaren zeven
tig op verschillende wijzen tot
uitdrukking gebracht, vormt in
feite het onderwerp van deze ex
positie. Dit nieuwe gezichtspunt
had wel gevolgen voor de inner
lijke structuur van een kunst
werk en de wijze waarop de kun
stenaar het materiaal ging hante
ren. Bijvoorbeeld de onbe
grensdheid van mentale ruimte
maakte dat de factor tijd een bij
zondere betekenis kreeg in het
kunstwerk, zodat het tonen van
een proces belangrijker werd dan
het resultaat.
Op de expositie is een driedeling
gemaakt, enige aspecten tonend
van de constructie (het kunst
werk) in de ruimte, zoals die in de
beeldende kunst van de jaren ze-
Mare Silentum 14 vn Rotterdam nr
Le Havre
Grote vaart
Abida 15 t.h.v. Port Said,
Acmaea 14 500 zw Ascension nr
Durban,
Alrïati 14 vn Santos nr Rotterdam,
j Alphacca 14 vn Durban nr Nacala,
I Amstelmeer 14 850 ono Bermuda nr
I Mississippi,
Amstelwal 14 280 no Kp. Canaveral
nr Constantza,
Antilla Bay 14 te Balboa,
Antilla Cape 14 380 nw Havannah,
Atlantic Crown 15 te Southampton,
1 Atlantic Star 14 900 w Bishoprocks
nrLe Havre,
Begonia 15 te Tuxpan verw.,
Britseum 14 vn Vlissingen nr Syd
ney,
Chevron Kentucky 14 600 zo St.
j Helena nr Pascagoula,
j Cinulia 15 te Ango Ango,
Coral Isis 14 940 nw Galapagos nr
Plaquemine,
Coral Rubrum 14 580 Natal nr San
tos,
Delfborg 14 vn Porsgrunn nr Norr-
sundet,
Diadema 14 90 zw Kreta nr Le Ha-
Dockexpress-10 14 200 nw Manilla
nr Djeddah,
Dockexpress-11 14 60 w Kuala
Lumpur nr Japan,
Dockexpress-12 14 in Suezkanaal
nr Bahrein,
Docklift-1 pass 14 Str. Gibraltar nr
Tripoli,
Docklift-2 14 1000 zo Bermuda nr
Lissabon,
Dordrecht 14 vn Deception Bay nr
Nordenhem,
Esso Bonaire 14 180 zzo Guardafui
nr Jebeldhanna,
European Express 15 te New Or
leans,
Flevoland 14 te Rotterdam,
Gooiland 14 200 nno St. Vincent nr
Recife,
Katendrecht 14 vn Buenos Aires nr
Hamburg.
Largsbay 14 150 zw Sardinië nr Port
Said,
Latia 14 150 z Lagos nr Brass river,
Latirus 14 350 niw Dakar nr Mena al
Ahmadi,
ventig gestalte heeft gekregen.
Aan de hand van deze driedeling,
ruimte-concepten, interne struc
turen (toeval, systeem, oneindig
heid) en materiële eigenschap
pen (zwaartekracht), werden
voorbeelden bijeengezocht.
Men kan er werk vinden van veel
verschillende kunstenaars,
waaronder Walter de Maria,
Charles Simonds, Richard Tuttle,
Lawrence Weiner, Ad Dekkers,
Mario Merz, Peter Struycken,
Carl Andre, Richard Long en nog
vele anderen. Dit was slechts een
greep, het geeft in elk geval een
indruk van de diversiteit op deze
expositie, die niet een overzicht
maar een representatief beeld
geeft van de kunst uit de jaren
zeventig. De titel van de tentoon
stelling werd ontleend aan een
aantal schilderijen van Piet Mon
driaan die bekend werden onder
de naam 'Pier and Ocean'. In de
catalogus staat daar over: "Ruim
te in kunst wordt in de jaren ze
ventig open ruimte, waartoe het
kunstwerk zich verhoudt als pier
tot oceaan. De oceaan definieert
de pier en geeft er betekenis aan,
omdat het begrensde alleen be
tekenis krijgt vanuit het onbe
grensde".
Mondriaan brengt het geordende
(de pier) en het ongeordende (de
zee) nog op dualistische wijze
binnen één beeldvlak samen. In
de kunst uit de jaren zeventig is
het ongeordende aapwezig zon
der afgebeeld te worden." Hoe de
kunstenaar deze ordeningen
aangeven maakt een tocht naar
Kröller-Müller, zeker de moeite
waard. Al was het alleen om eens
de grenzen van d .eigen ruimte
te verleggen.
JURRIAAN VAN KRANEN
DONK
FRED BASSET
De belevenissen van Jommeke
Agenda
Leidse bioscopen
Nachtvoorstelling: "Dracula", vr. en z<
11.30 uur, 16 jr.
CAMERA: "Once upon a time in th
West", da. 8.00 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Kuifje en de blauw
sinaasappel", za. en woe. 2.30 uur, zc
2.00 uur.
LIDO 1: "Caligula", da. 2.30 en 8.00 uur,
18 jr.
LIDO 2: "Monsters", da. 2.30,7.00en 9.15
uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
i LIDO 3: "Dimenticare Venezia", da. 7.00
en 9.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 2.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Superster Goofy", za.,
7.00 en
TRIANON: "De losbol", da. 2.30,7.00 en
9.15 uur, zo. 2.15, 4.30 uur enz., al.
REX: "Pijpjes drop", da. 2.30, 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Wie speelt met
ons?", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
EURO 1 en 2: "Caligula", da. 1.30 en 8.00
uur, zo. 1.30, 5.00 en 8.30 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling Euro 1: "Caligula", za.
11.30 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Rijden of
sterven", za. 12.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee Euro 2: "Lady en de va
gebond", za., zo. en woe. 2.00 uur.
EURO 3: "De losbol", da. 1.45, 6.30 en
9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Mandingo", za.
12.15 uur, 16 jr.
EURO 4: "Twee door het dolle heen", da
2.00,6.45 en 9.15 uur, zo. 1.45,4.15,6.45 en
12 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "The Rose", do.,
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Lepton 14 330 zzw Bombay nr Ras Museum
Tanura,
Lloyd Auckland 15 vn Melbourne
nr Durban,
Loosdrecht 14 450 zw Surabaja nr
Kaapstad,
Maasbracht 15 vn Juaymah nr An-
gra dos Reis,
Maasbree 14 440 zzw Ascension nr
Perz. Golf,
Macoma 14 vn Mina al Fahal nr
Singapore,
Meerdrecht 14 380 o Kp. Hatteras nr
Tartous,
Moordrecht 14 325 zzw Bermuda nr
Port Arthur,
Mydrecht 14 vn Panamakanaal nr
China,
Mytilas 14 300 o Mogadiscio nr
Landsend,
Nedlloyd Barcelona 14 te Rotter
dam,
Nedlloyd Dejima 14 135 z Djeddah
nr Suezkanaal,
Nedlloyd Forcados 14 1040 w San
Francisco nr Manzanillo,
Nedlloyd Holland 15 te Durban,
Nedlloyd Hoorn 14 55 n Belawan nr
Suez,
Nedlloyd Katwijk 14 vn Keelung nr
Yokohama,
Nedlloyd Kimberley 14 420 nnw
De Stad Rome - Warmond, expositie
aquarellen, Piet de Boer, geopend: da
gelijks beh. maandag vanaf 17 uur. Tot
15 augustus.
Sted. Museum 'De Lakenhal' (Oude Sin
gel 28-32): Zomerexpositie moderne
kunst (tot 13 augustus).
Museum voor Geologie en Mineralogie -
Hooglandsekerkgracht, tentoonstelling
Volkenkunde, Steen-
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
n; bles;
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag tlm vrijdag
1830-18.45
Zaterdag en zondag
14.45-15.00 uur.
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14 15 en 18.30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14,45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
Tol (020-175000).
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord-Af-
ghanistan met diaklankbeeld en diverse
films. Geopend ma t/m za van 10-17 uur
en op zon- en feestdagen van 13-17 uur
Fortaleza nr Kaapstad.
Nedlloyd Korea 15 te Kaapstad,
Nedlloyd Madras 14 85 z Madagas
car nr Kaapstad,
Nedlloyd Manila 15 te Kaapstad,
Nedlloyd Marseille' 14 vn Douala nr
Lagos,
Nedlloyd Nagoya 14 920 wzw San
Francisco nr Manzanillo,
Nedlloyd Nassau 14 750 z Ceylon nr
Singapore,
Nedlloyd Rochester 15 te Port Said,
Nedlloyd Rosario 14 te Tilbury,
Nedlloyd Rotterdam 15 te Houston,
Nedlloyd Schie 14 80 no Eastlon-
don nr Dakar.
Nedlloyd Talbot 14 vn Abidjan nr
Amsterdam,
Nedlloyd Tauranga 17 te Cabinda
hidcll
teuius
16 augustus 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Het Oostenrijksch-Hongaar-
sche gemeentebestuur van Sera-
jewo in Bosnië had geld noodig
en zag geen kans dit van de in
gezetene te verkrijgen. Het
maakte daarom eenc verorde
ning. waarbij aan alle burgers
bevolen werd dakgoten voor re-
genafvoer aan hunne huizen te
maken en wel binnen veertien
dagen. Men vergist zich als men
zou denken, dat het gemeentebe
stuur al het hout had opgekocht
om, door het zeer duur le ver-
koopen, op die wijze de benood-
igde som te bemachtigen. De
gemeentebestuurders sloegen
namelijk een veel eenvoudiger
weg in. Zij wisten, dat er bijna
geen hout te krijgen was. en toen
na veertien dagen van de 10.000
huizen slechts 500 aan de nieu
we verordening beantwoord
den. gingen zij alle nalatigen
beboeten .Wie niets bezat
werd in de gevangenis gewor
pen en aan hen, die wel iets be
zaten, hetzij aan geld of koop
waar of meubelen, werd de boe
te van f5,- in geld of in natura -
het laatste natuurlijk vrij ruim
gerekend - zonder meer ontno-
Vijftig jaar geleden:
- Óp een vergadering van
landarbeiders in het Russische
departement Poltawa isscherpe
critiek geoefend op de land
bouwpolitiek der sovjet-regee-
rmgDe besturen der collectieve
landbouwbedrijven hebben zich
niet gehouden aan de beloften
jegens de niet-bezitlende en on
bemiddelde boeren. De bijeen
komst kreeg langzamerhand
een zoo heftig karakter, dat de
politie zich genoodzaakt zag in
te grijpen: de vergadering werd
uiteengejaagd en tallooze ar
beiders werden gearresteerd. In
den Noord-Kaukasus hebben
boeren bij Armawir een met
graan geladen trein in brand
gestoken Dit graan was door de
staatsmkopers met geweld in
beslag genomen. De boeren
hadden geeischt, dal zij in ruil
noor het koren industneele goe
deren zouden ontvangen, doch
men had hun slechts papiergeld
gegeven.
- Hel vliegtuig "Greater Saint
Louis" heeft het wereld-duurre-
cord, dat op naam stond van de
gebroeders Hunter vebeterd. De
vliegers Jackson en O'Brien zijn
nu al meer dan 554 uren in de
lucht; de gebroeders Hunter
haalden 553 uur 46 minuten en
30 seconden. De nieuwe record
houders zullen ijogen 10t.lt) uren
in de lucht te blijven. Zij maken
het uitstekend blijkens rappor
ten, welke zij omlaag hebben
geworpen.
