ARRESTATIES IN SURINAME
Ambassade-kwestie verontrust Israël
Stakingsprobleem Polen
moeilijk op te lossen
herschi/drinks
Na afzetten president Ferrier
VRIJDAG 15 AUGUSTUS 1980
f/gjSSnSSSSEMM
PAGINA 9
(Van c
correspondenten)
JERUZALEM, DEN HAAG - Het
besluit van de Nederlandse rege
ring zich alsnog te beraden over
een eventuele verplaatsing van
de Nederlandse ambassade uit
Jeruzalem naar Tel Aviv, heeft in
Israël grote verontrusting teweeg
gebracht. Politieke kringen in Je
ruzalem spraken gisteren de
hoop uit dat Nederland zich niet
zal laten leiden door druk van
buitenaf en niet zal zwichten voor
de chantage die de Arabische
landen met hun olie uitoefe-
Premier Van Agt verklaarde giste
ren na afloop van het wekelijkse
kabinetsberaad dat de regering
begin volgende week de kwestie
uitvoerig zal bespreken en mo
gelijk een beslissing zal nemen.
Op het ministerie van buiten
landse zaken wordt een notitie
voorbereid, aan de hand waarvan
het kabinet zijn standpunt moet
vaststellen. De Tweede-Kamer
commissie voor buitenlandse za
ken zal woensdag minister Van
der Klaauw, die voor deze affaire
zijn vakantie onderbreekt, aan de
tand voelen.
Een ontwerpresolutie van de Vei
ligheidsraad, waarin de lidstaten
van de VN wordt bevolen diplo
matieke contacten met Israël te
staken, die een erkenning inhou
den van Jeruzalem als „ondeel
bare" Israëlische hoofdstad, zou
de regering uit een lastig parket
helpen, zo bleek uit de woorden
van Van Agt. Aan zo'n resolutie
wordt, op aandringen van de
Arabische landen, gewerkt in
New York. Van Agt „Wanneer
een dergelijke resolutie niet
wordt getroffen door een veto
van een van de permanente leden
van de Raad, zou dat voor de re
gering een „nieuw feit" beteke-
Voor de Israëlische minister van
buitenlandse zaken Shamir was
de houding van de Nederlandse
regering aanleiding de opposi
tionele Arbeiderspartij te vragen
contact op te nemen met de Partij
van de Arbeid, met de vraag druk
uit te oefenen op de Nederlandse
regering om af te zien van een be
sluit tot verplaatsing van de am
bassade. De secretaris buiten
land van de Arbeiderspartij, Jis-
raël Gat, nam telefonisch contact
met fractieleider Joop den Uyl op
en kreeg van hem de verzekering
dat de PvdA de zaak aanhangig
zal maken bij de regering.
Den Uyl liet er hierbij geen twijfel
over bestaan dat de PvdA tegen
terugtrekken van de ambassade
uit Jeruzalem is. Namens de Is
raëlische Arbeiderspartij is er
gisteten ook een brief naar het
partijbestuur van de PvdA ge
stuurd en oppositieleider Peres is
van plan de contacten met de Ne
derlandse zusterpartij intensief
voort te zetten.
Ook oud-minister van buitenlandse
zaken Van der Stoel (PvdA) zei
gisteravond desgevraagd dat Ne
derland niet voor Arabische druk
zou moeten wijken. "Ik zou het
onjuist vinden om onder pressie
een beslissing tot verplaatsing te
nemen. Maar wanneer de Veilig
heidsraad de desbetreffende re
solutie aanneemt, zou Nederland
daaraan gehoor moeten geven.
Wij hebben in de 35 jaar van het
bestaan van de VN de aanbeve
lingen van de Veiligheidsraad
haar vermogen opgevolgd en ik
zie niet in, waarom dat nu niet het
geval zou kunnen zijn", aldus mr.
Van der Stoel.
Een delegatie van de Nederlandse
gemeenschap in Israël heeft gis
teren de Nederlandse zaakgelas
tigde een petitie overhandigd,
waarin zij protesteert tegen het
feit dat de Nederlandse regering
bereid is om in overweging te
nemen de ambassade uit Jeruza
lem terug te trekken als gevolg
van een ultimatum van buurlan
den die, aldus de petitie, Israëls
vernietiging tot een nationaal
doel hebben gesteld.
In de petitie wordt verder gesteld
dat het feit dat de Nederlandse
ambassade sinds het bestaan van
de diplomatieke betrekkingen in
joods Jeruzalem gevestigd is, el
ke basis ontneemt aan deze eis en
deze reduceert tot louter econo
mische chantage.
PARAMARIBO (ANP/SNA/GPD) - Regerings-
kringen hebben gisteren in Paramaribo tegen
over het Surinaams nieuws agentschap SNA
bevestigd dat de voormalige premier H. Arron
opnieuw in verzekerde bewaring is gesteld. Ook
enkele leden van het parlement onder zijn rege
ring zijn gearresteerd.
Chin a Sen: opvolger Ferrier.
Ceaucescu
en Ghali
stellen YN-
conferentie
voor over
Midden-Oosten
BELGRADO (UPI/DPA) - Presi
dent Nicolae Ceausescu van
Roemenië en onderminister van
buitenlandse zaken Boetros
Ghali van Egypte, hebben giste
ren in Boekarest gepleit voor een
internationale conferentie over
het Midden-Oosten onder auspi
ciën van de Verenigde Naties.
De Roemeense president, die goe
de betrekkingen onderhoudt met
zowel de Arabische landen als Is
raël, reist zondag naar Jordanië.
Het Libanese dagblad "Al-Liwa"
berichtte dat hij ook in andere
landen in het Midden-Oosten wil
polsen hoe men denkt over een
nieuw vredesinitiatief.
Agerpres deelde mee dat Ghali een
boodschap van president Sadat
aan Ceausescu heeft overhan
digd. In hun onderhoud hebben
zy het vooral gehad over de toe
stand in het Midden-Oosten,
waarbij de mogelijkheid werd
geopperd dat een internationale
conferentie over het Mid
den-Oosten zou plaatshebben
onder voorzitterschap en met ac
tieve deelneming van de ver
enigde Naties. Alle betrokken
partijen zouden eraan moeten
deelnemen en het eindresultaat
zou moeten zijn een "algemene,
rechtvaardige en duurzame vre
de".
Naar het dagblad Al-Liwa mee
deelde voorziet Ceauséscu's plan
ook in deelneming van de Ver
enigde Staten, de Sowjet-Unie,
de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO, Jordanië, Syrië,
West-Europa en de Derde We
reld.
Ex-voorzitter van de Nationale Mi
litaire Raad, B. Sital behoort ook
tot de "groep der aangehouden",
aldus de verklaring, evenals de
huidige voorzitter van de NMR,
C. Mijnals en het ex-NMR-lid D.
Joeman.
Volgens regeringskringen is deze
categorie NMR en ex-NMR-le-
den intensief bezig geweest met
het onderhouden van kontakten
met extreem-linkse groeperin
gen in het buitenland. "Daarbij
werd niet geschroomd het natio
naal belang ondergeschikt te
maken aan allerlei avontuurlijke
en opportunistische aspiraties,"
zo gaat de verklaring verder.
Premier Henk Chiii a Sen is nu de
opvolger van Dr. Johan Ferrier
als president van Suriname. Fer
rier, de enige hoge gezagsdrager
in Suriname die aanbleef na de
militaire staatsgreep van 25 fe
bruari dit jaar, is woensdagavond
afgetreden. Hij werd hiertoe ge
dwongen door de commandant
van het Nationaal Leger, majoor
Desi Bouterse. Het voltallige Su
rinaamse kabinet is eveneens af
getreden. De ministers hebben
hun mandaat teruggegeven aan
het leger.
Op Schiphol vertelden reizigers uit
Paramaribo, die woensdagavond
ondanks grote vertragingen nog
hadden kunnen vertrekken, dat
alle belangrijke gebouwen
Surinaamse hoofdstad door mili- Door subtiel
volksvertegenwoordiging meer
sinds het parlement in april een
machtigingswet goedkeurde,
waardoor het zijn wetgevende en
controlerende bevoegdheden
verloor.
Voor Nederland is het functioneren
van het Surinaamse parlement
van meet af aan het criterium ge
weest voor erkenning van de (la
tere) regering Chin a Sen en, zon
der het met zoveel woorden te
zeggen, voor voortzetting van de
ontwikkelings relatie met Suri
name. Minister de Koning (ont
wikkelingssamenwerking) heeft
tijdens zijn recente bezoek aan
Suriname voortdurend geha
merd op het belang van volledige
terugkeer naar een parlementair
stelsel. Den Haag had goede hoop
dat dit, onder invloed van figuren
als Chin a Sen en Ferrier, ook
weer zou worden hersteld.
Kwaad bloed.
Door te redden wat er te redden was
van de "Oude orde", zoals de mi
litairen de verdreven regering-
Arron en het parlement steevast
aanduiden, heeft Ferrier bij hen
steeds meer kwaad bloed gezet.
In het machtsvacuüm na de
staatsgreep was het Ferrier, die
de militairen ertoe wist te bewe
gen de macht af te staan aan wat
toen nog een 'burgerraad' zou
gaan heten.
tairen zwaar werden bewaakt.
Ook wordt in de straten van Pa
ramaribo intensief gepatrouil
leerd. De avondklok, een erfenis
van de militaire staatsgreep van
25 februari dit jaar, is vervroegd
van middernacht tot zeven uur 's
avonds. Volgens onbevestigde
berichten is woensdagavond, bij
het ingaan van de avondklok, ge
schoten en is in de omgeving van
de Memre Boekoe-kazerne met
granaten gegooid. Of daarbij do
den of gewonden zijn gevallen is
tot dusver onbekend.
Aanleiding voor de gebeurtenissen
is een poging van Ferrier de greep
van het Surinaamse parlement -
dat sinds de staatsgreep feitelijk
nog slechts op papier bestaat - op
de regering te vergroten.
Schipperen.
Ondanks de woorden van dank aan
Ferrier, die Chin a Sen nog uit
sprak, is het duidelijk dat zowel
Bouterse als Chin a Sen met hun
kritiek doelen op de rol die de af- Eind juli kwam de NMR nog verder
getreden president sinds de
staatsgreep heeft gespeeld. Het
was namelijk Ferrier, die in de
chaotische situatie na 25 februari
zodanig heeft weten te schippe
ren dat in Suriname tenminste
nog de schijn van een parlemen
taire democratie bleef bestaan.
Maar in feite is er geen effectieve
ADVERTENTIE
mak je dowl uwn iial... ml kmcld!
Herschi Cassis met zuiver
mineraal water, zuivere
vruchtensappen en uitslui
tend natuurlijke suikers
zonder toevoeging van onnatuurlijke
smaak- of kleurstoffen!
Herschi/Drinks Hoensbrcek, tel. (045) 21 17 77
Nieuwe generatie raketten
LONDEN (Reuter/DPA)
Groot-Brittannië en de Bondsre
publiek hebben besloten samen
een raket voor de korte afstand
voor het luchtgevecht te bouwen.
Naar het Britse ministerie van de
fensie gisteren bekendmaakte is
de lucht-lucht-raket bestemd
voor de jaren negentig. De kosten
van het project worden beraamd
op 100 mihoen pond sterling.
Tegelijk met het Brits-Du itsepro-
ject zullen de Verenigde Staten
een soortgelijk project voor een
lucht-lucht-raket met middel
lange reikwijdte ontwikkelen.
Wanneer de twee projecten aan
beide zijden van de Atlantische
Oceaan met succes zullen zyn af
gesloten, zullen Washington de
Brits-Duitse raket en Bonn en
Londen de Amerikaanse raket in
licentie vervaardigen.
Door de gezamelijk ondernomen
het Britse ministerie.
de verdrukking: Bouterse be
speelde het legerkader zo goed,
dat het vertrouwen in de be
staande NMR werd opgezegd.
Drie van de politiek meest gepro
fileerde figuren, onder wie voor
zitter Sital, moesten verdwijnen.
In hun plaats kwamen onderoffi
cieren zonder duidelijke politie
ke signatuur. Hoe weinig de
NMR nog heeft in te bréngen,
blijkt ook uit de gebeurtenissen
rond het aftreden van Ferrier: in
de verklaringen van de legerlei
ding, noch in die van Chim a Sen
wordt de Raad zelfs niet ge
noemd.
Sterke man
Onweerlegbaar is majoor Desi Bou
terse nieuwe sterke man in Suri
name. Hij was het die Ferrier ten
val bracht en Chin a Sen in diens
plaats kon benoemen. Het kabi
net heeft zijn mandaat ter be
schikking gesteld aan de leger
leiding en dus aan Bouterse. De
legerleiding is verantwoordelijk
voor de afkondiging van de nood
toestand en voor de verbreking
vun de verbindingen met het bui
tenland. Vorige week was het bo
vendien Bouterse, die eigen
machtig een strenge perscensuur
instelde, en niet de regering.
Wat dit betekent voor de toekom
stige machtsstructuur in Suri
name, is nog allerminst duidelijk.
De formatie van een nieuwe rege
ring zal buitengewoon gecompli
ceerd zyn. Bij de samenstelling
van het nu ufgetreden kabinet
bleek al hoe moeilijk het is bin
nen de kleine Surinaamse sa
menleving figuren te vinden die
Onder degenen die met het voorlopiglaatste vliegtuig uit Suriname gisteren op Schiphol arriveerden waren
ook de zoon en dochter van de huidige president Chin a Sen. Sergio komt in Nederland voor een vakantie, dochter
Karin gaat hier medicijnen studeren
onbesmet zijn door het politieke
verleden. Tot het zover is. blijft de
noodtoestand zeker van kracht
en blijft alle macht in handen van
maar twee mensen: Bouterse en
Chin a Sen. Wordt de laatste
slechts ceremonieel president,
dan wacht Suriname een onvers
neden dictatuur.
VYD'er Ploeg
"uit
bezorgdheid"
naar
Zuid-Korea
ARNHEM (GPD) - Het Arn
hemse WD-Tweede-Kamer-
lid A. Ploeg brengt begin vol
gende maand een bezoek aan
Zuid-Korea. Hij reist op uit
nodiging van de Koreaanse
regering, die in de afgelopen
maanden duizenden politieke
tegenstanders achter slot en
grendel heeft gezet. Ploeg
gaat omdat hij erg verontrust
is over de ontwikkelingen in
dit land, dat onlangs een de
legatie van Amnesty Interna
tional de toegang weiger
de.
De uitnodiging voor het bezoek
aan Zuid-Korea is op initiatief
van het liberale kamerlid tot
stand gekomen. Ploeg heeft
hechte banden met dat land,
waar hij in het begin van de
jaren '50 deel uitmaakte van
het speciale VN-leger.
Het liberale kamerlid Ploeg
heeft de uitnodiging aan
vaard, omdat de Koreaanse
regering zijn voorwaarden
voor zijn bezoek heeft aan
vaard. „Ik wil niet alleen met
de regering praten, maar ook
met politici van de oppositie,
onder wie ik goede vrienden
heb".
De huidige ontwikkelingen,
"die ik trouwens alleen maar
uit berichten in kranten ken",
hebben Ploeg de indruk ge
geven dat „de basis voor een
parlementaire democratie,
zoals die in het begin van de
jaren '50 is gelegd, worden
ondergraven. Het parlement
is buiten werking gesteld.
Verschillende westerse lan
den en Japan hebben tegen
deze gang van zaken al gepro
testeerd bij de Koreaanse re
gering. Belangrijke leden van
de parlementaire oppositie
zijn in de gevangenis gezet,
dus monddood gemaakt. Dat
geeft te denken als je weet dat
dit najaar moet worden be
slist over een nieuwe grond
wet en dat er voor volgend
jaar verkiezingen zyn ge
pland", aldus Ploeg.
Ploeg weet niet waarom Am
nesty International is gewei
gerd, maar verklaart zijn uit
nodiging met de wetenschap
dat hij in de ogen van de Ko
reaanse regering een onom
streden figuur is. „Ze weten
dat ik een pertinente anti
communist ben. Ook iemand
die niet met dubbele tong
spreekt".
met formateur Mr. Eddy Bruma,
wist Ferrier er in een later sta
dium een heus kabinet van te
maken, waarvan met enige goede
wil kon worden gezegd dat het
binnen het kader van de grond
wet opereerde. Op diezelfde
grondwet liet hij de nieuwe mi
nisters trouw zweren. De Natio
nale Militaire Raad boette steeds
meer aan macht in en bleef terzij
de staan als een soort nationaal
curatorium.
De NMR-leden werden, onder in
vloed van Ferrier en Chin a Sen,
nog verder uit elkaar gespeeld
door het uittreden van sergeant-
majoor Bouterse en sergeant
Horb, begin juni. Beide onderof
ficieren hadden, als feitelijke uit
voerders van de coup, het meeste
krediet. Maar Bouterse werd le
gercommandant en bevorderd
tot majoor en Horb werd kapitein
en garnizoenscommandant Door
hun officiersbenoeming moesten
ook zij trouw
grondwet.
(Vanc
correspondent Anton Koene)
WENEN - De al zes weken durende arbeidsonrust in Polen
heeft zich nu ook uitgebreid tot de scheepsbouw. Op de
scheepswerf 'Lenin' in Gdansk (Danzig) staken 16.000
werknemers. Zij eisen onder meer een loonsverhoging
van 140 gulden per maand, het weer in dienst nemen van
ontslagen collega's en het recht op vrije vakvereniging.
De onrust in Gdansk is een extra uitdaging voor de Poolse
regering, aangezien tien jaar geleden stakingen in die ha
venstad leidden tot de val van partijleider Gomoelka.
Naast de bus- en trambestuurders
en -conducteurs hebben ook de
taxichauffeurs zich aangesloten
bij de stakingen. De chauffeurs,
die in gemeentelijke dienst zijn,
willen meer loon en een verlaging
van de pensioengerechtigde leef
tijd tot 60 jaar. Door deze stakin
gen werd het openbaar vervoer
grotendeels platgelegd, waar
door gisteren veel mensen te voet
naar hun werk moesten, of ge
woon thuis bleven.
De Poolse regering heeft volgens
dissidentenkringen in Warschau
enige concessies gedaan aan de
stakers in Gdansk. Drie ontsla
gen arbeiders worden weer in
dienst genomen. Ook zijn pogin
gen gedaan de staking bij het
openbaar vervoer te breken door
een' loonsverhoging van 100 gul
den aan te bieden. Dit leidde tot
openbare discussies met be
stuurders en conducteurs die
het
gaan.
Het stakingscomité in Warschau
heeft demonstraties door stakers
veroordeeld, met als argument
dat dergelijke acties de autoritei
ten zouden kunnen provoceren
en daardoor een excuus voor de
politie zouden kunnen zijn om in
te grijpen.
Het aantal plaatsen waar gestaakt
wordt in heel Polen, wordt op het
ogenblik geschat op meer dan
200. In de fabrieken kwamen hier
en daar stakers op hun werk en
bleven gedurende hun hele werk
tijd zitten achter hun stilstaande
machines. „We gaan niet naar
buiten want dat zou kunnen wor
den uitgelegd als provocatie", zei
een stakingsleider in een fabriek
in Lublin. De stakingen die in
tussen voorbij zün, hebben vrij
wel alle geresulteerd in
lijke loonsverhogingen.
Nu de Poolse autoriteiten via het lid
van het Politbureau voor ideolo
gie Jerzy Lucaszewicz de stakin
gen officieel hebben toegegeven
en de economische moeilijkhe
den in grote trekken hebben ge
schetst, zijn de discussies open
lijk naar buiten gekomen. Jerzy
Lucaszewicz' verklaring dat de
huidige crisis haar oorzaak vindt
in een te krachtige investering in
de industrie tien jaar geleden,
toen de regering de oliecrisis, re
sulterend in hogere kosten voor
ruwe grondstoffen, niet kon
voorzien, is in wezen juist. Waar
hij en het merendeel van de Polen
van mening verschillen, is de
kwestie: wat moet ertegen wor
den gedaan.
Voor iedereen in Polen is het dui
delijk dat wanneer een lid van het
Politbureau zegt dat als een boer
drie liter gesubsidieerde melk in
de winkel kan kopen tegen de
prijs van een liter die hij aan de
staat verkoopt, en als het goed
koper is de kippen te voeren met
gesubsidieerd brood dan kippe-
voer te kopen, er iets veranderd
moet worden. De Polen zelf zeg
gen dat zij meer dan bereid zijn
een realistische prijs te betalen
voor de dagelijkse voedingsmid
delen, als ze maar beschikbaar
waren en als de meeste huis
vrouwen, die een volledige baan
hebben, 's morgens vroeg of laat
op de middag niet uren in de rij
hoeven te staan in de hoop dat
tegen de tijd dat ze bij de toon
bank komen er nog iets over
Op het ogenblik worden de inkom
sten van de Poolse export volle4
dig opgeslokt door de onmetelij-
ke nationale schuld. De voortdu
rende beperking op de import
houdt in dat de arbeiders niets te
doen hebben wegens het gebrek
aan ruwe grondstoffen, dat de
voorgenomen uitbreiding van de
vleesproduktie niet kan worden
gerealiseerd omdat er geen vee
voer wordt geïmporteerd, en-dat
er steeds minder importgoederen
voor de consument beschikbaar
zijn.
Ook de binnenlandse industrie
heeft gefaald de produktie uit te
breiden. De Poolse vakorganisa
ties zijn bezig een jaarlijkse con
ferentie voor te bereiden, waarop
zij ter discussie willen stellen of
het niet beter is over te stappen
op het systeem van zelf-bestuur,
naar het voorbeeld van Joegosla
vië. Ofschoon zij geen twijfel la
ten bestaan over het feit dat de
uiteindelijk? controle en verant
woordelijkheid bij de partij en de
planning-commissie ligt, heeft
het idee de arbeiders meer te mo
tiveren geen wortel gescho
ten.
De bestaande crisis is de ergste in
de geschiedenis van communis
tisch Polen. Iedereen is zich ech
ter bewust dat de stakingen ge
disciplineerd moeten verlopen,
omdat de hete adem van Rusland
voelbaar is.
Aan de ene kant geloven de Polen
niet dat de Russen zullen ingrij
pen, omdat zij weten dat het op
een bloedbad uitloopt, en aan de
andere kant willen ze het risico
niet nemen. De Polen hebben
weloverwogen hun economie ge
stuurd in de richting van een wes
ters model. Ze hebben de land
bouw voor het grootste deel in
particuliere handen gelaten.
Vrije handel is toegestaan en het
hebben van kleine winkels wordt
aangemoedigd. Ook wordt aan
gespoord te investeren met geld
vanuit het buitenland en wester
se investeerders mogen, althans
in theorie, hun winsten uitvoe-
In Warschau gaan geruchten dat de
Sowjet-Unie nieuwe kredieten
heeft aangeboden om Polen te
helpen uit de huidige crisis te
komen. Belangrijker is de West-
duitse beslissing een deel van
Polens schulden kwijt te schel
den en de te verwachten aankon
diging van het verlenen van
nieuwe kredieten als de Poolse
communistische partijsecretaris
Edvard Gierek volgende week
een bezoek aan West-Duitsland
brengt. Bij het Westduitse bank
wezen bestaat overigens weinig
animo om de Polen bij te sprin
gen. De directeuren van de grote
banken menen dat het sociaal-
economische klimaat in Polen
onvoldoende stabiel is en vrezen
dat Warschau niet in staat zal zijn
tot aflossing van de nu al immen
se schuldenlast.
Een van de oorzaken van de eco
nomische crisis is ironisch ge
noeg dat de Poolse arbeider
steeds meer bezittingen krijgt.
Omdat ze de consumptiegoede
ren die ze nodig hebben niet
kunnen kopen, besteden ze grote
bedragen aan vakanties in het
buitenland. In andere commu
nistische landen, met name in
Hongarijeen Joegoslavië, gaan ze
winkelen en keren naar Polen te
rug met de achterbak van hun
wagens vol produkten die ze
thuis niet kunnen krijgen, varië
rend van worst tot waspoeder. En
ook met de brandende vraag
waarom andere ogenschijnlijk
strenger geregeerde communis
tische landen meer te bieden
hebben dan de Poolse regering
De regering zal met een betere
verklaring voor de crisis moeten
komen dan met het excuus van
het begin van de jaren zeventig,
om de schijn van een tevreden
Pools volk op te houden.
