Dimenticare Venezia
intrigerende mislukking
a
De melancholie
van Tom
Horn
.ju"' jr
CALIGULA:
Zeer fraaie
verpakking
kan leegheid
niet verbloemen
Ui'- ''lii,, 'i|
JF
Kijkhuis: Japanse films
VRIJDAG 15 AUGUSTUS 1980
'Pane e ciccolata' was vorig jaar de eerste film waarmee de
Italiaanse regisseur en scenarioschrijver Franco Brusati
in Nederland de aandacht trok. Geen werkelijk kassuc
ces, maar wel een film die een zekere belofte inhield voor
de toekomst. Brusati werd een man om in de gaten te
houden.
De in Amerika sterk toegenomen'
belangstelling voor de Italiaanse
film en de vriendschap van de re
gisseur met de Zweedse cineast
Ingmar Bergman, brachten zijn
vorig jaar voltooide 'Dimenticare
Venezia' (Om Venetië te verge
ten) nog voor de première een
stortvloed van publiciteit. In
Newsweek werd de in wezen nog
vrij onbekende Brusati in een
adem genoemd met Italiaanse
meesters als Passolini en Viscon
ti. In het thuisland werd de film
op diverse festivals bekroond en
in de VS bleek de waardering uit
een Oscarnominatie.
Hooggespannen verwachtingen
kortom, toen de film dit voorjaar
naar Nederland kwam.
Vrijwel de hele handeling is ge-
stiueerd in een boederij niet ver
van Venetië. Een ongeneeslijk
zieke opera-zangeres en haar
geadopteerde nichtje met vrien
din zijn samen met een bejaarde
huishoudster de bewoners. Het
nichtje runt de boerderij; haar
vriendin is onderwijzeres in het
dorp. Het gezelschap wordt in het
begin van de film aangevuld met
de homofiele broer van de zange
res en zijn veel jongere vriend.
Na aankomst van dit tweetal, zo
blijkt de afspraak, zal het gezel
schap naar Venetië afreizen. De
stad van liefde en dood, waaraan
ieder zijn eigen Geugd) herinne
ringen bewaart.
De plotselinge dood van de zange
res, heeft afstel van die reis tot
gevolg en in ruil daarvoor bele
ven de spelers hun verleden, door
middel van flashbacks en door
confrontaties met elkaar, niet in
Venetië, maar in de boerderij.
Om dat verleden draait Brusati's
film.
'Eigenlijk hebben we nooit iemand
anders dan onszelf leren kennen.
Een spiegel is voldoende, zegt
Anna, de geadopteerde dochter
tegen het einde van de film. Tot
soortgelijke, maar dan onuitge
sproken conclusies komen ook
de anderen. De broer, die zich
krampachtig blijft vasthouden
aan de droom van de jeugd. Anna
die slechts de onbeantwoorde
liefde voor haar vriendin heeft
gekend; de huishoudster, voor
wie het leven al lang geleden is
opgehouden.
Om de logica van de realiteit van de
karakters te laten zien, maakt
Brusati zoals gezegd veel gebruik
van flashbacks. Maar het aan
brengen van die verbanden gaat
hem uiteindelijk slecht af. Veel
wordt gesuggereerd, maar te
weinig is aan het einde zichtbaar
geworden. Een geroutineerde
bioscoopbezoeker kan er be
hoorlijk mee uit de voeten. Maar
het gaat te ver om van de kijker te
verwachten, dat hij eerst Tsje-
chov leest en dan Bergman en
Visconti gaat zien, om daarna
'Dimenticare Venezia' te kunnen
bevatten. En dat is eigenlijk Wel
wat Brusati van zijn pubkiek
vraagt.
Het is zonder meer interessant om
te zien hoe een acteur als Erland
Josephson, die in elke Bergman-
Hl', ''lil, 'llllll,, 'I|
'Dimenticare Venezia'.
Regie: Franco Brusati,
met Erland Josephson,
Mariangelo Melato, David
Pontemoli. Theater: Lido
3, Leiden, 16 jr.
Ilillllllll
film te zien is, figureert
klimaat van de Italiae
Daarnaast zijn Mariangelo Mela
to en David Pontemoli zonder
twijfel belangrijke acteurs, maar
dat blijkt allemaal niet voldoende
om de film te redden. Sterker
nog: het is heel opmerkelijk*om te
ervaren hoe een zo voortreffelijke
geacteerde film, met zulk prach
tig camerawerk en met een in
aanleg boeiende thematiek, een
toch zo onbevredigend eindre
sultaat kan opleveren.
De toevallige bezoeker kan met
Brusati's creatie nauwelijks uit
de voeten en voor de cinefiel kan
het toch niet meer zijn dan een
intrigerende mislukking.
TON VAN BRUSSEL
Erland Josephson (met baard) en David Pontemoli: de dr<
van de jeugd houdt geen stand.
Zelden zal een middagvoor
stelling zo 'goed zijn be
zocht als Caligula gisteren.
Producer Bob Guccione
(over hem straks meer)
had daar op een vraag over
de verhoogde toegangs
prijs de volgende verkla
ring voor: "Het-publiek wil
best betalen voor goede
waar". En dat Caligula
goede waar is, daar twijfelt
Guccione niet aan: "Met.
Caligula brengen we kwa
liteit".
Los van dat laatste hoef je geen
psycholoog te zijn om te bevroe
den dat 'het publiek' Wel andere
redenen heeft om de film te gaan
zien. Alle de film vooruitgesnelde
berichten over wreedheden en
seksuele uitspattingen hebben
veel mensen nieuwsgierig ge
maakt en Caligula belooft dan
ook net zo'n publiekstrekker te
worden als in de Verenigde Sta
ten. Over de 35 miljoen(!) die
Guccione in de film stak, hoeft hij
zich dan ook niet al teveel zorgen
te maken. Die zullen er best wel
uitkomen. De 49 stoelen die Van
Agt destijds voor pornofilms wil
de bestemmen (weet u nog wel?)
zouden in elk geval altijd bezet
zijn.
Die laatste opmerking is in zoverre
relevant omdat porno of kunst
zo'n beetje de kernvraag is bij
Caligula. De keuringscommissie
koos blijkbaar voor het eerste: de
leeftijdsgrens werd naar 18 jaar
(porno-grens) opgetrokken en
dat conflict heeft ook min of meer
gespeeld tussen enerzijds Bob
'""lllll, 'H
Caligula; regie: Tinto
Brass/Bob Guccione;
hoofdrollen: Malcolm
McDowell en Teresa Ann
Savoy; theaters: Lido 1,
Leiden en Euro 1 en 2, Al-
phen; 18 jaar.
Guccione en anderzijds s
schrijver Gore Vidal, regisseur
•Tinto Brass en diverse acteurs.
Vidal vond dat er teveel van zijn
oorspronkelijke script was afge
weken en Brass' werk beant
woordde niet helemaal aan de
sex-wensen van Guccione. De
Penthouse-baas (een befaamd
soft-porno blad) nam daarom
ook maar zelf de camera ter hand
om wat aanvullende bloot-scè
nes op te nemen.
Het is natuurlijk zeer de vraag of de
tegenstelling porno-kunst (als
het al een tegenstelling is) bij de
beoordeling een rol speelt. Zou je
Caligula een slechte film kunnen
vinden, maar pornografisch een
meesterwerkje. Ik betwijfel het.
Guccione (en je moet Caligula
toch als zijn film beschouwen)
wil zelf in elk geval niet van het
woord pornografie horen.
Dat de kleren spaarzaam zijn, hoeft
bij een film over deze Romeinse
keizer geen verbazing te wekken.
Gedurende zijn vieijarig bewind
werd er heel wat 'afgeorgied'. Dat
Caligula niet goed bij zijn hoofd
was, bleek uit de meest sadisti
sche methoden, waarmee hem
niet welgevallige onderdanen
werden doodgemarteld. Eén van
zijn naaste medewerkers Chaerea
maakte mede daarom een einde
aan Caligula's leven.
De film laat alles in geuren en kleu
ren zien, maar schiet wellicht
daardoor op een paar punten da
nig te kort. Al het sex en bloed
zijn een doel in zichzelf gewor
den. Guccione wil alleen maar
schokken, meer niet. Gore Vidals
pogingen om een portret van Ca
ligula te geven en het hoe en
n Caligula's macht,
zijn door hem de nek om ge
draaid.
Ook historisch heeft Guccione ge
makshalve maar wat dingen ver
geten om zo snefmogeljjk bij zijn
favoriete thema's te belanden. Zo
raakte Caligula pas psychisch ge
stoord, toen hij al een tijdje aan de
macht was. Guccione wekt de in
druk alsof er altijd al steekjes los
zaten.
Aan de andere kant heeft Caligula
een bijzonder fascinerende aan
kleding, die heel sterk doet den
ken aan Fellini (met name Casa
nova). Niet zo gek want de be
denker van sets voor de Fellini-
films, Danilo Donati was ook bij
Guccione in dienst. Tezamen met
het kitscherig mooie camerawerk
houdt het de aandacht constant
gevangen en dat mag voor een
film met een lengte van dik twee
ëneenhalf uur een compliment
heten. Maar het kan de leegheid
van een in aanzet interessante
prodüktie niet verbloemen.
BART JUNGMAN
Steve McQueen als slechte held
Eigenlijk is het niet onder woorden
te brengen waarom iedereen, de
toeschouwer niet uitgesloten, het
betreurt dat Tom Hom aan de
galg zijn einde vindt.
Waarschijnlijk benadert het woord
'melancholisch' nog het dichtst
de gevoelens die je besluipen bij
het zien van deze figuur. En dat
ligt niet aan het feit dat Steve
McQueen de rol van Tom Horn
vertolkt. Want hoewel de geruch
ten over een ongeneeslijke ziekte
van McQueen ervan de oorzaak
kunnen zijn om allerlei droevig
moois rond deze man te beden
ken, straalt de film in zijn geheel
een onwerkelijke melancholie
uit.
In feite is Tom Hom gewoon een
wat beter uitgevallen western die
het verhaal vertelt van een man
die in het avonturiersbestaan zijn
boterham verdient. Cowboy, in-
dianenbestrijder en op het laatst
veedievenvanger. Een keiharde
vent, zonder mededogen, zonder
gevoel. Al moeten ze niet aan zijn
paard komen, want dan wordt hij
hels. Het bekende ruwe-bolster-
blanke-pit-gegeven dus. Al is die
blanke pit in dit geval wel erg mi-
Het lijdt geen twijfel of deze man
moet zich veel vijanden op de
hals halen. En het is niet verwon
derlijk dat hij wordt veroordeeld
voor de moord op een jongen die
„Tom Hom"; regie: Wil
liam Wiard; hoofdrol:
Steve McQueen; Luxor,
Leiden; 12 jaar.
hij vermoedelijk niet heeft ge
pleegd.
Door dit alles heen loopt dan nog
een wat fragmentarische roman
ce met een schooljuffrouw, die
hem tenslotte ook de bons geeft.
Een verhaal van niks dus eigenlijk.
En toch intrigeert die Tom Hom
op een niet te beredeneren ma-
Enerzijds is het een slechte film,
want te brokkelig en onsamen
hangend. Aan de andere kant is
het juist een heel goede western.
Meer dan dat zelfs. Het relaas van
een vriendschap die onmogelijk
is. De geschiedenis van een held,
die een anti-held is.
Bij alle onzekerheden is in elk geval
één ding duidelijk: Tom Horn
beïnvloedt op ondefinieerbare
wijze je gevoel. Of je dat nu wilt of
ANNEMIEK RUYGROK
LEIDEN - Een Japans filmfestival staat voor volgende week op het pro
gramma van het Filmhuis van het Leids Vrijetijdscentrum. Een vijftal
films uit Japan, die onlangs door Film International zijn uitgebracht,
zullen dan worden vertoond.
De cyclus begint woensdagavond. Dan wordt het spits afgebeten met
'Tokyo Story' van Jaspjiro Ozu. De film, die uit 1953 dateert, beschrijft
de geschiedenis van een ouder echtpaar dat naar Tokio gaat om zijn
kinderen op te zoeken. Daar komt men merkwaardige situaties tegen.
Eenmaal terug in de woonplaats, sterft de vader. (8.00 uur).
Ook op deze avond is 'Drunken Angel' te zien van Akira Karusawa. Een
voor die tijd (1948) baanbrekende film, die zich afspeelt bij een stinkende
put. De omgeving wordt beheerst door een gangsterbende. Wanneer een
van de gangsters gewond raakt, ontstaat er een relatie tussen hem en de
aan lager wal geraakte arts, die hem behandelt. (10.15 uur).
"Het naakte eiland" van Kaneto Shindo wordt donderdag 20 augustus
vertoond. Deze autobiografische film schetst het leven van een echtpaar
dat dag in dag uit het land bewerkt, zonder oog te hebben voor andere
zaken. Zelfs de dood van hun zoon ondergaan de twee mensen zonder
emotie. (8.00 uur).
Wederom een film van Karusawa, 'Ikuru' uit 1952 handelt over het eento
nige leven van een ambtenaar die geestelijk al jaren dood is. Wanneer hij
te horen krijgt dat hgij aan kanker lijdt, probeert hij alles in het werk te
stellen om nog iets van zijn leven te maken.(donderdag 22.15 uur).
Tot slot van de Japanse cyclus wordt opnieuw een werkstuk van Karusa
wa vertoond, namelijk "Sanjuro" (1962). Een uiterst amusante rolprent
met in de hoofdrol een oudere, verlopen, maar zeer slimme samurai.
Deze helpt een aantal jongelui bij het bevrijden van hun oom. een ka
merheer, die gevangen wordt gehouden door een corrupte edelman,
(vrijdag 9.15 uur en 11.30 uur).
Twee interessante films deze
week op de Nederlandse zen
ders. In het drieluik van in het
oog springende produkten
van vaderlandse filmmakers
zondagavond De verwording
van Herman Dürer uit 1979.
Net als de eerder uitgezonden
Instant Pictures is invloed
van Duitse regisseurs deze
film niet vreemd.
Vergelijkingen met Wim Wen-
ders zijn dan ook veelvuldig
gemaakt (toevallig wordt op
dezelfde dag via Duitsland 1
Der Amerikanische Freund
vertoond). De 17-jarige Her
man Dürer heeft in de jeugd
gevangenis de novelle Aus
dem Leben eines Tauge-
nichts gelezen en de reisver
halen hebben hem aangesto
ken. Hij pakt zijn bullen en
vertrekt liftend naar Italië.
Begin 1968 verliet Milos For-
man Tsjechoslowakije om
zijn talenten in Hollwyood te
beproeven. Met Taking Off
bewees hij ook in het buiten
land een zeer vakbekwaam
regisseur te zijn om vervol
gens met films als One flew
zijn reputatie nog eens uit te
breiden.
De eerste film wordt woensdag
door Veronica vertoond. Lin-
nea Heacock is daarin een
meisje dat wegloopt van het
ouderlijk huis om een carrière
als roek-zangeres te begin-
Pierre Clementi speelt de
est
hoofdrol in Le fils d'A
mort van Jean-Jacques An-
drien (dinsdag Belgie 2). Hij is
een zakkenroller wiens Tune
sische vriend wordt ver
moord. Pierre besluit naar
Tunesië af te reizen en de fa
milie op de hoogte te stellen,
maar er wacht hem een vijan
dige ontvangst.
Het programma:
ZATERDAG: Roman holiday;
20.15 uur; Dtsl. 2 (regie: Wil
liam Wyler met Gregory
Peck. Amerikaanse film uit
1953). Journey into fear; 22.05
uur; Dtsl. 1 (regie: Norman
Foster met Joseph Cotten.
Amerikaanse film uit 1942).
ZONDAG: Charlie Chan at
Treasure Island; 18.45 uur;
Dtsl. 3 (regie: Norman Foster.
Amerikaanse fiim uit 1939).
Der Amerikanische Freund;
21.05 uur; Dtsl. 1 (regie: Wim
Wenders met Bruno Ganz.
Duitse film uit 1977). De ver
wording van Herman Dürer;
21.15 uur; Ned. 2.
MAANDAG: Mississippi; 21.40
uur; Dtsl. 3 (regie. Edward
Sutherland met W.C. Fields.
Amerikaanse film uit 1935).
DINSDAG: Le fils d'Amr est
mort; 21.20 uur; Bel. 1.
WOENSDAG. Die Festung;
20.15 uur; Bel. 2 (regie: Alfred
Weidemann met Martin Held.
Duitse film uit 1964). Taking
Off; 21.20 uur; Ned. 2)
DONDERDAG Duel; 20.15
uur; Dtsl. 3 (regie: Steven
Spielberg met Dennis Wea
ver. Amerikaanse film uit
1972).
VRIJDAG: The Appaloosa;
20.15 uur; Bel. 1 (regie: Sidney
Fury met Marlon Brando.
Amerikaanse film uit 1966).
Der Meineidbauer; 20.15 uur;
Dtsl. 1 (regie: Rudolf Jugcrt.
Duitse film uit 1956). Angels
with dirty faces; 23.05 uur,
Dtsl. 2 (regie: Michael Curtis
met James Cagney. Ameri
kaanse film uit 1938).
IlllMlllllllll
Blijvers
"Har
den.
"Monsters" - Matige griezelfilm, Li-
do 2, Leiden.
"Twee door het dolle heen" - Agen
ten Spencer en Hill slaan erop los,
Euro 4, Alphen.
"De losbol" - Jean Paul Belmondo
als vanouds op dreef, Trianon, Lei
den, Euro 3. Alphen.
"Once upon a time in the West" -
Oudje van Sergio Leone, Camera,
Leiden.
Nachtfilms
"Bobby Deerfield" - Camera, Lei
den.
"Little girl blue" - Rex, Leiden.
"Dracula" - Luxor, Leiden.
"Caligula" - Euro 1, Alphen.
"Rijden of sterven" - Euro 2, Al
phen.
"Mandingo" - Euro 3, Alphen
"De schorpioen prikt raak" - Euro
Alphen.
Rex
"Pijpjes drop"
Den Haag
"De pelsjager - Apollo 1 (460340), 16
"La terrazza" - Asta (463500), 16 jr.
"Kramer versus Kramer" - Bijou
"A nous deux" - Babylon 1 (471656),
12 jr.
"Players" - Babylon 2, al.
"Midnight express - Babylon 3,16
jr.
"The Pink Panther strikes again" -
Camera (467200), al.
"Caligula" - Cineac 1 (630637), 18 jr.
"Hardly working" - Cineac 2, al.
"Dimenticare Venezia" - Cineac 3,
16 jr.
- Corso
'The Sting" - Du Midi (855770), 12jr.
"Fame" - Metropole 1 (456756), al.
"De vrek" - Metropole 2, al.
"Zombies" - Metropole 3, 16 jr.
"Windows" - Metropole 4, 16 jr.
"Caligula" - Odeon 3, 16
"La Strada" - Odeon 4, 16 jr.
"What's new pussycat" - Odeon 5, al.
"Het dubbele leven van Jack en Jill"
- Le Paris 1 (656402), 18 jr.
"Deep throat" - Le Paris 2, 18 jr.
'Jonge
- Le
Paris 3.18 jr.
"De losbol" - Passage (460977), al.
"Star trek" - Studio 2000 (542288), al.
Amsterdam
"A nous deux"-Alfa 1 (278806),12jr.
"American gigolo" - Alfa 2, 16 jr.
"La Strada" - Alhambra 1 (233192),
16 jr.
"Permette rocco papaleo?" - Al
hambra 2, 16 jr.
"De pelsjager" - Bellevue Cinerama
(234876), 12 jr.
"La Terrazza" - Calypso 1
(266227),16 jr.
"Zombie holocaust" - Calypso 2,16
jr
"De sheriff ziet ze vliegen" - Calypso
"Caligula" - Cineac Damrak 1
(245648), 18 jr.
"One flew over the cuckoo's nest" -
Cineac Damrak 2, 16 jr.
"The sound of music" - Cineac
(243639), al.
"Coup de tele" - Cinecenter
(236615), 16 jr.
"Satyricon" - Cinecenter. 16 jr.
"Kentucky fried movie" - Cinecen
ter, 16 jr.
"Fame" - Cinema International"
(151243), al.
"Fame" - City 1 (234579),al.
"Hardly working" - City 2, al.
"California surf - City 3, al.
'The Fog" - City 4, 16 jr.
"The Rose"-City 5, 12 jr.
"Die Blechtrommel" - City 6, 16 jr.
"De herrezen heerseres" - City 7, 12
jr.
'The great McGonagall" - Cine 'D'
(226551), 16 jr.
"Charley Varrick" - Desmet
"Heksen en bezemstelen" - Flora
Disney (230469), al.
"L'Aventura" - Knterion (231708),
16 jr.
"Kramer versus Kramer" - Leidse-
pleintheater (235909), al.
"De Vrek" - Noggerath (230566), al.
'Deep throat" - Parisien (248933), 18
jr.
"Caligula" - Rem b ra in Itplein theater
1 (223542), 16 jr
"Diepzeemonsters" - Rembrandt-
pleintheator 2. 16 jr
"Star trek" - Rialto (723488).a!
"Shame of the jungle" - Rivoli
(723488). 16 jr.
"Zombies" - Roxy (232809). 16 jr.
"Monty Python's life of Brian" -
Studio K (231708), 12 jr.
"Permette rocco papaleo?" - The
Movies (245790), 16 jr.
"Der Kandidat" - The Movies, 16 jr.
"De losbol" - Tuschinski 1 (262633),
al
"When a stranger calls" - Tuschinski
2. 16 jr.
"Ten" - Tuschinski 3. 16 jr.
"New York, New York" - Tuschins-
