Reserves tegen
programma CDA
Krakers:
Lijdelijk
verzet?
Kom nou
Den Uyl: "Ik zie het somber in voor dit land"
Wacht geweigerd
bij kernwapens
PVDA-VOORMAN: KABINET BEGINT AAN HET VERKEERDE EIND
Lubbers: overeenkomsten met PvdA
TNO ONTKENT BETALEN SMEERGELD
Met z'n allen zullen we volgend jaar een stapje terug moeten doen om de
economische problemen de baas te worden. Net als vóór hem de frac
tieleiders Lubbers (CDA) en Rietkerk (VVD), gaat ook PvdA-leider Den
Uyl ervan uit dat handhaving van de koopkracht er volgend jaar voor
de modale man niet inzit.
Daarmee lijkt Den Uyl een weinig afwijkend standpunt te vertolken.
Tijdens ons gesprek blijkt dat echter een te snelle conclusie. De oppo
sitieleider is het allesbehalve eens met de geluiden uit het regerings
kamp, die het slechts lijken te hebben over „bezuinigen* en „korten op
Natuurlijk, ook hij kan geen koopkrachtgarantie bieden. Maar hij vindt
dat het kabinet de problemen vanaf de verkeerde kant aanpakt. Niet
bezuinigingen moeten het doel zijn, het terugbrengen van de e
sche groei dient de kern van de zaak te vormen.
Door Louis Burgers enChiel Evers)
Driftig loopt oppositieleider Joop
den Uyl rond door zijn werkka
mer aan het Haagse Binnenhof.
„Ik verbaas me over de manier
waarop het kabinet en de rege
ringsfracties de problemen den
ken aan te pakken'. Het kabinet
dreigt de gevolgen van het eigen,
falende beleid af te wentelen op
de minst draagkrachtigen. Van
daar zijn drift.
„Ook ik ben voor een verlaging van
de consumptieve bestedingen.
Ook ik vind dat de inkomens-
groei moet worden beperkt. Maar
wat het kabinet wil, is een aanpak
die aan het verkeerde eind be
gint", oordeelt Den Uyl. In zijn
ogen laten kabinet en regerings
fracties zich obsederen door de
vraag hoe de inkomens kunnen
dalen. Niet de inkomens zijn ech
ter de hoofdschuldigen aan de
huidige problemen, maar vooral
het verdwijnen van de economi
sche groei.
„Want waarom zitten we in de
moeilijkheden? Door die ramp
zalige groei van de werkloosheid
in korte tijd van 225.000 naar
250.000. Doordat het aantal vaca
tures is gedaald van 70.000 naar
50.000. En doordat de bouw is in
gestort, zowel de woningbouw
als de utiliteitsbouw".
Het zijn die problemen, die volgens
de PvdA-voorman allereerst
moeten worden aangepakt. „De
problemen zijn niet van vandaag.
We hebben ze eerder ook gekend,
en zijn ze te boven gekomen.
Maar de factor die de moeilijkhe
den nu klemmend maakt, is het
wegvallen van de economische
groei".
Inkbmensbeperking
Maar ook Den Uyl weet, dat je de
groei niet zonder meer terug kunt
brengen. Ook van de kant van de
inkomens zal een bijdrage nodig
zijn. Niet ten onrechte wijst hij er
dan ook op, dat hij driejaar gele
den al een daling van de koop
kracht voorstond. Het effect van
dergelijke maatregelen laat ech
ter enkele jaren op zich wachten.
Vandaar dat Den Uyl vindt dat er
allang een beheerste inkomens
ontwikkeling had moeten
zijn.
Beschuldigend priemt zijn vinger
in de lucht. „Wat ik het kabinet
verwijt", zegt hij, „is dat er in de
jaren '78 en '79 nog een vrij be
langrijke inkomensgroei is ge
weest voor de modale man. En er
is praktisch niks ingeleverd door
de mensen met de hogere inko
mens. Dat dreigt nu te worden af
gewenteld op de minimum-in
komens en degenen die een so
ciale uitkering hebben".
Hij vindt het „verschrikkelijk" dat
hij geen koopkrachtgarantie voor
de laagste inkomens kan geven.
"Maar voordat ik aan een verla
ging toe ben, moet er eerst aan
zienlijk verder worden ingegre
pen in de sfeer van de hoge inko-
Bovendien vindt Den Uyl dat loon-
offers van de minimale tot mo
dale man uitsluitend verant
woord zijn, als er wat tegenover
staat. Voor we dat doen, zullen we
ook de overheidsuitgaven met
inkomenseffecten moeten bekij
ken. En vooral werknemers en
hun vakbonden zullen invloed
moeten krijgen op de bestem
ming van de winsten die de be
drijven maken, mede als gevolg
van de loonmatiging. Ook zullen
er arbeidsplaatsenovereenkom
sten moeten komen.
Lichtzinnig
„Wat Groenevelt van de Industrie
bond FNV daarover zegt, is mij
uit het hart gegrepen", zegt de
PvdA-voorman. Overigens wijst
hij er op, dat het helemaal geen
nieuw geluid is. „Maar nu wordt
er plotseling op goedkope manier
gebruik van gemaakt door de
werkgevers en de regeringspar
tijen. Waarbij zij gemakshalve
vergeten dat Groenevelt de be
reidheid tot inkomensmatiging
steeds duidelijk heeft gebonden
aan de voorwaarden die wij ook
stellen".
,Het is stuitend te zien op welke
manier het kabinet denkt te werk
te kunnen gaan. Wanneer de mi
nisters praten over verlaging van
de minima, moet je je goed be
wust zijn van de consequenties
daarvan. Dat wordt in het kabinet
niet gezien. Daarom zie ik het
somber in voor dit land", aldus
Den Uyl.
Dat de regering een halt wil toeroe
pen aan de stijging van het aantal
mensen dat op een sociale uitke
ring is aangewezen, vindt de op
positieleider een uitstekende
zaak. „Dat aantal stijgt inderdaad
onrustbarend. Dat kan zo niet
doorgaan", zegt hij. Maar net als
op het gebied van de lonen, be
gint het kabinet naar zijn mening
ook hier aan de verkeerde
kant.
„Er wordt aan alle kanten gemor
reld. Het weer zelf moeten beta
len van de eerste ziektedag bij
voorbeeld. Dat roept een wereld
van onrechtvaardigheden op. Na
tuurlijk zijn er mensen die wat
erg gemakkelijk, ziek thuis blij
ven. Maar wie echt ziek is, die
wordt door zo'n maatregel extra
gestraft".
„Met zulke maatregelen beperk je
de druk van de sociale lasten niet.
Dat doe je alleen door het schep
pen van meer werkgelegenheid,
en door het inschakelen van meer
minder-validen in het arbeids
proces, waardoor de WAO-lasten
lager worden".
Dubbele inkomens
Het zwaarder belasten van gezin
nen waar zowel de man als de
vrouw werkt, zoals het CDA be
pleit, wijst Den Uyl op dit mo
ment af. Hoewel hij het er in be
ginsel van harte mee eens is. dat
belastingheffing naar draag
kracht gebeurt, sluit hij zich aan
bij de vrees die VVD-leider Riet
kerk heeft, dat een zwaardere
belasting op dubbele inkomens
de emancipatie van de vrouw in
de weg zal staan.
Zo'n belastingverlaging mag niet
leiden tot een rem op het inscha
kelen van vrouwen in het ar
beidsproces. Het kan dus niet
doorgevoerd worden als de ach
terstelling nog zo groot is. „Op dit
moment is het daarom niet op
portuun te denken over zwaarde
re belasting van dubbele inko
mens. zonder uitzicht te bieden
op vele honderdduizenden ar
beidsplaatsen extra", zegt Den
Uyl.
De fractievoorzitter van de PvdA
verdenkt het CDA ervan alleen
maar in de dubbele inkomens te
willen hakken, omdat het zo'n
leuk bedrag voor de schatkist kan
opleveren. Zelf wil hij het eman
cipatie-principe voorop stellen.
„Maar als we uiteindelijk, zoals
wij willen, de vijfurige werkdag
hebben, en er zo'n anderhalf
miljoen mensen meer in het ar
beidsproces deelnemen, dan zal
dat ongetwijfeld consequenties
hebben voor de inkomensverde
ling".
Op de langere termijn lijken de ge
zinnen met twee inkomens toch
ook extra te zullen moeten leve
ren. Den Uyl ziet deze groepen
kennelijk toch als behorend tot
de bevoorrechten. En als het gaat
tussen hen en de minimumtrek
kers, dan maakt de PvdA'er geen
geheim van zijn voorkeur.
DEN HAAG (GPD) - Politieke partijen en werkgevers en werknemers
hebben met veel reserves gereageerd op het ontwerpverkiezingspro-
gramma van het CDA.
Prins Hendrikkade: stoelen, tv-toestellen en een gastank.
De doelstellingen in het program,
namelijk uitbreiding van de
werkgelegenheid en stimulering
van de woningbouw, stuiten op
weinig bezwaren. Het zijn vooral
de verhoging van de woonlasten
en de vergaande inkomensmati
ging die kritiek oogsten.
PvdA-fractieleider Den Uyl heeft
grote moeite met de door het
CDA berèkende inkomensda
ling. Vooral de door de christen
democraten aanvaarde daling
van de koopkracht van de mini
ma met twee procent in vier jaar
wijst Den Uyl met klem van de
hand.
Verder noemt de socialistische
fractieleider de voorgestelde
huurverhoging van vijf procent
(bovenop de gewone huurverho-
Eis: twee weken
ARNHEM (GPD) - „Niet ik moet
bestraft worden omdat ik een
dienstbevel weigerde, maar zij
die kernwapens invoeren en dur
ven verdedigen. Zij zouden moe
ten worden veroordeeld wegens
misdaden tegen de mensheid".
Zo besloot gisteren de 26-jarige
soldaat Gerard van W. uit Utrecht
zijn laatste woord voor de krijgs
raad in Arnhem. Er was even te
voren twee weken gevangenis
straf tegen hem geëist omdat hij
begin juni geen wacht wilde lo
pen bij een opslagplaats voor
kernwapens. „Ik ben geen tegen
stander van de dienstplicht", zei
de soldaat. „Een beroepsleger
brengt bezwaren met zich mee,
maar ik ben wel tegen kernwa
pens. Want kernwapens worden
gemaakt om gebruikt te wor
den".
In mei kreeg Gerard van zijn com
mandant in Wèzep te horen dat
hij een week lang wacht zou moe
ten lopen bij de opslagplaatsen
voor kernwapens in 't Harde of
Havelte. Gerard weigerde en dat
leidde tot een uniek strafproces.
Nooit eerder werd een militair
voor de Krijgsraad gedaagd voor
een dergelijk delict. De dienst
plichtige deed namelijk geen be
roep op de Wet Gewetensbezwa
ren, omdat hij geen tegenstander
is van het leger.
Auditeur-militair mr. A. D. Kok
vond evenwel dat de soldaat het
niet op een strafzaak had mogen
laten aankomen. „Het is heilloos,
het moet leiden tot een veroorde
ling. Het leger heeft een politieke
leiding, er is politieke controle op
het doen en laten van de krijgs-
gingen van zes a zeven procent)
een "ongedifferentieerde en on
gemotiveerde" verzwaring van
de woonlasten van de huurders.
Ondanks deze kritiek kan de socia
listische voorman zich wel vin
den in de voornaamste doelstel
lingen van het ontwerppro
gramma. Dit geldt voor de voor
stellen om de werkgelegenheid
uit te breiden met 300.000 ar
beidsplaatsen en voor de uitbrei
ding van de woningbouw waar de
christen-democraten voor plei
ten.
D'66 staat vrij positief tegenover
het programma. Het heeft een
realistische toon, maar is niet be
paald opmerkelijk, vindt de
Tweede-Kamerfractie van D'66.
Zij zien in het program genoeg
macht. Beslissingen of het
wachtlopen bij kernwapens wel
of niet kan worden geweigerd,
moeten door de politiek worden
genomen. Het is zinloos die dis
cussie te gaan voeren in de
rechtszaal".
Etty wethouder
van Amsterdam
AMSTERDAM (GPD) - De 31-jari-
ge socialist Walther Etty is giste
ren door de Amsterdamse ge
meenteraad gekozen tot wethou
der van financiën. Etty, die 27 van
de 40 stemmen kreeg, volgt zijn
partijgenoot Wim Sinnige op.
Deze trad in juni om persoonlijke
redenen terug.
De nieuwe wethouder, die tot de
jongste stadsbestuurders in het
land behoort, zit twee en een half
jaar in de Amsterdamse gemeen
teraad. Hij moet voor het eind van
het jaar met een sluitende begro
ting op tafel komen.
DEN HAAG (GPD) - Er is geen
sprake van dat TNO smeergeld
betaald zou hebben aan een Duit
se ambtenaar van het ministerie
van defensie in Bonn. Dit heeft
het hoofdbestuur van de onder
zoeksorganisatie TNO bekend
gemaakt.
De officier van justitie in de West-
duitse hoofdstad liet vorige week
weten dat hij een onderzoek ging
mogelijkheden om zinvolle on
derhandelingen te voeren met
het CDA voor een nieuwe rege
ringsperiode.
VVD
WD-leider Rietkerk vraagt zich in
een eerste reactie af of de 2,5 pro
cent groei van de produktie (het
economisch fundament van het
program) in de praktijk haalbaar
zal zijn. De stelling dat de parti
culiere inkomens in de komende
tijd zullen dalen, is volgens de
VVD-voorman een reden te meer
om te denken aan beperkingen in
de collectieve sector.
Volgens Lubbers (CDA) sluit het
programma van zijn partij op be
langrijke punten aan bij de PvdA.
De centrale doelstellingen - het
scheppen van meer werkgele
genheid en de stimulering van de
woningbouw - zijn voor beide
partijen hetzelfde. Een belangrijk
verschil is volgens hem de koop
krachtdaling, die het CDA in te
genstelling tot de PvdA voorziet.
Het is volgens Lubbers echter nog
te vroeg om conclusies te trek
ken, omdat beide partijen nog
slechts voorlopige programma's
hebben opgesteld. Verder is het
nog onduidelijk of de verschillen
gebaseerd zijn op andere taxaties
of dat het hier gaat om tegenge
stelde politieke opvattingen.
CNV
De christelijke vakcentrale CNV
vindt dat het CDA wel erg ge
makkelijk offers vraagt van men
sen die moeten leven van het mi
nimumloon of een uitkering.
Vooral omdat niet zeker is dat het
CDA iets hards tegenover de of
fers kan zetten, noemt voorzitter
Harm van der Meulen de voorge
stelde loonmatiging voor de mi
nima onaanvaardbaar. Volgens
hem zal het CDA op dit punt zijn
ontwerpprogram moeten bij
stellen.
Wel heeft Van der Meulen waarde
ring voor het algemene streven
de woningbouw te stimuleren en
de werkgelegenheid de komende
vier jaar voorop te stellen.
Het VNO vindt de door het CDA
verwachte groei "ongeloofwaar
dig". Bovendien is volgens het
VNO de voorgestelde inkomens
ontwikkeling alleen haalbaar met
behulp van een lang volgehou
den geleide loonpolitiek. Dit is
een beleid, dat niet overeenkomt
met de maatschappelijke reali
teit, aldus het VNO.
- instellen in verband met een om
koopsom van 100.000 Duitse
marken, die de ambtenaar Wil
helm S. van een Nederlandse be
drijf zou hebben ontvangen. La
ter bleek met dit bedrijf TNO be
doeld te worden.
Volgens de verklaring van TNO
voert het metaalinstituut van het
bedrijf vanaf 1964 onderzoek
sopdrachten uit voor het Duitse
AMSTERDAM (GPD) - De
Amsterdamse kraakgroepen
verkeren momenteel in staat
van verhoogde paraatheid.
Zowel in de Groote Keyser
aan de Keizersgracht, als in
het gekraakte pand aan de
Prins Hendrikkade wonen
meer mensen dan normaal.
Ondanks gerechtelijke beve
len tot ontruiming van deze
panden, zijn de krakers niet
van plan om ze zonder slag of
stoot over te dragen. Er wordt
druk vergaderd om allerlei
tactische plannen door te
Het wordt oorlog, is de ver
wachting. Lijdelijk verzet?
„Kom nou, dan word je in el-
kaar geslagen, zonder dat je
wat terug kan doen". Sympa
thisanten van de krakers
druppelen op het ogenblik de
hoofdstad binnen om de pan
den te helpen verdedigen.
Geruchten
Het uitbreken van de strijd is
nog maar een kwestie van da
gen. Amsterdam gonst van de
geruchten. Zo zou de politie
in de nacht van maandag op
dinsdag tegen het och
tendgloren een poging heb
ben willen wagen om de
Groote Keyser te ontruimen.
Het bleef rustig.
Toch lijkt het niet onlogisch als
de Groote Keyser het eerst
wordt aangepakt. Het pand
heeft geen legale bewoners,
zoals de koopappartementen
aan de Prins Hendrikkade.
Wanneer de Groote Keyser,
het symbool van de krakers,
eenmaal is gevallen, zou het
er bij de ontruiming van (le
appartementen misschien
wat rustiger aan toe kunnen
gaan. Bovendien is de kraak-
zender Radio De Vrije Keyser
dan uit de lucht.
Het is een theorie. Sommige
krakers vinden dat er wel wat
departement. De contactman
voor de opdrachtgever was aan
vankelijk de nu beschuldigde
heer Wilhelm S.
Uit de goede samenwerking tussen
TNO en de opdrachtgever groei
de bij TNO de wens van een vas
tere vorm voor de samenwerking.
Dit zou het best gerealiseerd
kunnen worden door de oprich
ting van een Duits-Nederlands
inzit. Anderen wijzen erop dat
de gemeente het pand aan de
Keizersgracht, dat al een half
jaar geleden ontruimd had
moeten zijn, nog altijd kan
aankopen. Dat geldt niet voor
de appartementen aan de
Prins Hendrikkade. Die moé
ten leeg om de eigenaar de
kans te geven ze alsnog te
verkopen. Lukt dat niet, dan
overweegt de gemeente een
vorderingsprocedure.
Niemand gelooft dat de situatie
rond het gekraakte pand aan
de Prins Hendrikkade zo lang
zal worden geduld als de
Groote Keyser. "Burgemees
ter Polak kan dat politiek niet
verkopen. Anders kan hij be
ter meteen zijn hoofd in de
strop steken. Zijn positie is
dan niet meer te handhaven",
zegt een bewoner van het
kraakpand aan de Prins Hen
drikkade.
De legale bewoners van de ap
partementen hebben het ge
barricadeerde pand verlaten.
Een groot spandoek maakt
gewag van de strijdvaardig
heid van de krakers: „Ont
ruiming Prins Hendrikkade?
Vergeet het maar!" Op het
dak ligt allerlei materiaal
klaar om naar beneden te
worden gegooid. De ramen
zijn gebarricadeerd met sta
len platen en bedspiralen.
Punkers
Voor het hek dat toegang tot de
appartementen verschaft, zit
een aantal punkers. Zij hou
den de wacht. Iemand die er
niets te zoeken heeft, mag niet
door het ook met zware stalen
rijplaten gebarricadeerde
hek. Diverse bestelauto's en
handkarren rijden voor, om
het laatste waardevolle meu
bilair naar veiliger oorden te
verhuizen. Rechercheurs
houden de gang van zaken
rond het pand ook dag en
nacht in de gaten.
instituut en het vestigen van een
TNO-vertegenwoordiger in Düs-
seldorf.
Om de uitvoerbaarheid van de
plannen te onderzoeken, werd S.
aangesteld, vanwege zijn kennis
van de plaatselijke omstandig
heden, aldus de verklaring van
TNO. De Duitser kreeg voor zijn
activiteiten een vergoeding van
1250 mark per maand.
De Grote Keyser: beddenspiralen en ijzerdraad.
De Groote Keyser biedt zo mo
gelijk nog meer de aanblik
van een fort. Nog steeds
wordt in het pand druk gelast
om de barricades te verstevi
gen. De krakers hebben veel
puin naar binnen gesleept,
niet alleen ter versteviging,
maar ook ter verdediging van
het pand. De ramen van de
eerste twee etages zijn dicht
getimmerd. Op het dak zijn de
bedspiralen en het prikkel
draad zichtbaar.
„We zijn op alles voorbereid.
Niemand kan ongemerkt de
Groote Keyser binnenkomen.
Als ze een kneed bom tegen de
benedendeur plakken, zijn ze
nog lang niet boven". De kra
kers melden verder een
alarmsysteem te hebben,
waardoor ME-pelotons niet
ongemerkt Amsterdam kun
nen binnenkomen. Ook is er
een systeem van de sneeuw
baltelefoon, om krakers in
andere panden in geval van
nood te waarschuwen.
De politiebond heeft al ge
vraagd om zoveel mogelijk
politiemensen in te zetten bij
de ontruiming van de kraak
panden. Er wordt al een getal
van 1000 ME'ers genoemd.
Ook hierover gaan veel ver
halen. Zo zou de politie een
verrassingsaanval doen om
via de nog in aanbouw zijnde
metro, plotsklaps bij het Cen
traal Station te arriveren. Een
ander gerucht is. dat de poli-
tie druk met helikopters oe
fent om commando's op de
daken te droppen.
Benzinebommen
De krakers wachten in span
ning op de dingen die komen
gaan. Hun wapenarsenaal be
staat uit stenen, verfzakjes,
olie, prikkeldraad, bedspira
len en vuurwerk. Gesproken
is ook over benzinebommen.
Dat wordt ontkend.
„Dan kunnen we net zo goed
een mitrailleurnest aanleg
gen. Zover willen we niet
gaan. We zitten nu al tegen de
rode grens. We praten al over
hoe we eventueel terug moe
ten. Geweld roept alleen meer
geweld op. Dat escaleert al
leen maar Zo meteen verliest
een agentje zijn zelfbeheer
sing en begint te schieten.
Wat dan?"
