Verzoek contact
met Jeruzalem
te verbreken
&KMF ff
Carter
kandidaat
president
Deur naar kandidatuur 1984 staat open voor Kennedy
Mil LIVE
Beschuldigingen
Bani-Sadr tegen
buurlanden Iran
'Kernontwapening geloofwaardig maken'
VN-resolutie in de maak
New York Times bezorgd
DONDERDAG 14 AUGUSTUS 1980
ST
(Van onze correspondent Henk Kolb)
NEW YORK - In een wolk van loftuitin
gen voor zijn rivaal Kennedy arriveer
de gisteren de Amerikaanse president
Jimmy Carter in New York. Hij liet
blijken diep onder de indruk te zijn van
de redevoering die Kennedy de avond
tevoren had gehouden en die door de
Democratische Cor.- /entie werd be
loond met het langste applaus dat ooit
op een partijcongres weerklonk. Car
ter, die vandaag voor de Conventie ver
schijnt, had gisteréh nog een gesprek
met Kennedy.
De Democraten in Madison Square Gar
den hebben zich weliswaar uitgespro
ken vóór de economische eisen van
Kennedy (belangrijkste: 12 miljard
dollar voor het scheppen van werkge
legenheid), maar Carter heeft duidelijk
laten blijken de overheidsuitgaven niet
te willen opjagen. Hij zal echter om
Kennedy's steun te verkrijgen (Carter.
„Met hem kan ik in november veel be-
;n") aanzienlijker i
moeten doen dan de algemene en vage
wilsverklaringen die totnogtoe door
zijn campagnestaf werden uitge
reikt.
De lof die Kennedy van alle kanten kreeg
toegewuifd, moet voor. Carter een te
ken aan de wand zijn. De president be
schikt dan wel over de stemmen van de
afgevaardigden, maar het werd over
duidelijk dat Edward Kennedy hun
hart had gestolen. De senator uit Mas
sachusetts blies de Conventie geheel
nieuw leven in met een magistrale re
devoering. Daarin werd de koers uitge
zet waarop de diep verdeelde Demo
cratische Partij zich voor de toekomst
moet verenigen. In Kennedy's speech
werden wel elementen van verzoening
aangedragen, maar onduidelijk bleef
of hij in de verkiezingscampagne tegen
de Republikeinse kandidaat Ronald
Reagan voor de volle honderd procent
achter Carter zal staan.
In de discussies over het partijprogram
ma wees de Conventie overigens een
minderheidsrapport dat beoogde het
Amerikaanse nucleaire arsenaal op het
huidige niveau te bevriezen, met over
donderende meerderheid van de
hand.
Kennedy heeft, tussen de bedrijven door
en tegen de zin van het Witte Huis een
zeer duidelijk stempel kunnen druk
ken op dat programma en de deur naar
een nieuwe kandidatuur in 1984 wijd
geopend. Meer dan tevoren zal Kenne
dy in de Democratische Partij van de
komende jaren een leidende rol gaan
spelen. Een van de zekerheden die hij
zich heeft verworven is een recht
streekser invloed op het regeringsbe
leid onder het motto dat hij zelf noem
de: „De Democratische Partij heefteen
leider nódig in plaats van een zaak-
De vraag waarom Kennedy zich negen
maanden van slopend campagnevoe
ren heeft getroost met ogenschijnlijk
een snelle aftocht als enig resultaat, is
beantwoord: zijn optreden tijdens het
congres met het oog op een toekomst
in- de politiek is niet prijswaardig
gebleken. Hij heeft een rem kunnen
zetten op het rechts richten waartoe
Carter gespeend van politieke ver
beeldingskracht zijn toevlucht heeft
genomen. Hij heeft bovendien een par
tijprogramma afgedwongen waarin
staat dat inflatie niet mag worden be
streden met een hogere rentevoet die
de kleine man het hardste treft, dat 12
miljard dóllar moet worden uitgegeven
aan een werkgelegenheidsprogramma.
Op het punt van de loon- en prijscon
trole bleef Carter aan de winnende
hand maar het is een Pyrrhus-over-
winning.
Waar dit congres een demonstratie fcou
moeten zijn van democratie hebben
beide fracties echter verloren. Con
gresvoorzitter Thomas O'Neill die ook
presideert over het Huis van Afgevaar
digden hamerde de twistpunten er
door via de geluidssterkte van deja's"
en de „nee's", een procedure waarmee
Kennedy akkoord was gegaan nadat de
resultaten onomstotelijk vast stonden.
Dit bewijst onder meer dat Carter bij
een werkelijk vrije conventie geen
schijn van kans zou hebben gehad op
de Democratische kandidatuur.
Carter staat bovendien voor de taak om
zijn eigen positie in overeenstemming
te brengen met de straffe eisen die de
partij nu aan het regeringsbeleid stelt.
Dat lijkt vooralsnog onmogelijk. Er is
bijvoorbeeld een paragraaf aangeno
men die overheidsgelden beschikbaar
wil stellen om de abortus van armlasti
ge vrouwen te financieren. En het
prijskaartje dat Kennedy aan het
werkgelegenheidsbeleid heeft kunnen
hangen tart de president die daarom
trent met een veto heeft gedreigd. Met
andere woorden, in 1976 had Carter de
partij nodig - die partij aanvaardt hem
in 1980 omdat het niet anders kan.
Voor het eerst heeft een Democraat nu
meedogenloos de bijl gezet in de plot
selinge Republikeinse passie voor het
lot van de gewone man in de VS. Die
passie spruit niet voort uit het feit dat
die gewone man behoefte heeft aan een
groot sociaal programma maar uitslui
tend uit de omstandigheid dat die ge
wone man kan stemmen als hy wil.
Carter zal tenminste even sterk moeten
optreden om aan Kennedy het beheer
van de ziel van de Democratische Par
ty niet zonder meer toe te vertrou-
De galm van de klokken die Kennedy zo
hartstochtelijk heeft geluid zal nog
lang blijven hangen, zo moet Carter
vrezen. Sommige afgevaardigden
hebben gezworen tot aan het eind van
de conventie hun slagzin „weg met
Carter*' te blijven dragen. Zy hadden
die op hun voorhoofd geplakt.
Het is met dit alles bij de hand niet zeker
of Carter vanavond Kennedy wel ach
ter zich op het podium zal willen want
hij weet dan voor wie de toejuichingen
eigenlijk bestemd zijn. Anderzijds, als
hij er alleen staat kunnen de kreten
„we want Ted" toch oorverdovend
gaan klinken. Carter en Kennedy moe
ten hun nieuwe betrekkingen nog gaan
bespreken en de resultaten van dat
overleg zullen mede bepalen of bij
voorbeeld uit de kring van de vakbon
den vanavond demonstratief groepen
zullen weglopen.
NEW YORK (Reuter/GPD/AFP) - In New York schijnt een Veiligheids
raadsresolutie in de maak te zijn, waarin het algemeen landen wordt
gevraagd geen contacten te hebben of zaken te doen met de Israëlische
regering in wat deze haar hoofdstad noemt.
De paar landen met ambassades in
Jeruzalem, waaronder als enige
Europese land Nederland zou
daarin in het bijzonder wórden
gevraagd deze terug te trekken.
Dit werd gisteren vernomen uit
diplomatieke kringen in New
York.
Er wordt volgens deze kringen op
aandringen van de islamitische
landen achter de schermen al da-
gen de inlijving van Jeruzalem
door Israël eigenlijk een resolutie
waarin verplichte sancties tegen
Israël worden afgekondigd.
Daarop drongen zij ook gisteren
nog steeds aan, maar volgens de
diplomatieke kringen konden zij
niet aan de negen stemmen ko
men die nodig waren om te ko
men tot een besluit, dat alleen
door een veto ongedaan kan wor
den gemaakt. Een oproep tot
sancties door de raad zou, naar
verluidde, vrijwel zeker worden
getroffen door een veto van de
Verenigde Staten en/of Enge
land. In het geval van een afge
zwakte resolutie, dus zonder op
roep tot sancties, maar wel met
het verzoek betreffende de am
bassades, zouden de Verenigde
Staten, die een consulaat hebben
in Jeruzalem, maar hun ambas
sade in Tel Aviv, zich echter, naar
werd verwacht alleen een stem-
MENSENRECHTEN - In Quito.de
hoofdstad van Ecuador, is de La-
tijnsamerikaanse Organisatie
voor mensenrechten opgericht.
Aan de oprichtingsvergadering
namen ongeveer honderd af
gevaardigden uit 21 landen uit
Zuid-Amerika deel. Doel van de
organisatie is naleving bevorde
ren van de VN-verklaring inzake
de rechten van de mens uit 1948
en het recht te garanderen van
alle volken in het gebied om over
hun economische, sociale, cultu
rele en politieke toekomst te be
slissen.
ming onthouden, terwijl de
meeste en misschien alle 14 ande
re leden-landen van de raad vol
gens de kringen vóór een derge- Debat
lijk ontwerp zouden stemmen,
Ambassade
De Nederlandse regering zal zich
volgende week uitvoerig buigen
over de vraag of de Nederlandse
ambassade in Jeruzalem dient te
verhuizen naar Tel Aviv. De
nieuw benoemde Nederlandse
ambassadeur, voormalig plaats
vervangend secretaris-generaal
van het ministerie, I. Verkade,
reist niet zoals de bedoeling was
op 18 augustus naar zijn stand
plaats, maar blijft in Den Haag
om het beraad bij te kunnen wo-
De dreigementen van de Arabische
landen die naar in Den Haag
wordt gevreesd kunnen resulte
ren in het afkondigen van een
olieboycot tegen Nederland,
worden nu door het kabinet-Van
Agt zeer serieus genomen. "De
regering bestudeert de Arabische
standpunten uiterst zorgvuldig
en besteedt er de grootst moge
lijk aandacht aan", aldus de
woordvoerder van het ministerie.
Niettemin wordt in politiek Den
Haag geconcludeerd dat minister
Van der Klaauw met zijn op for
meel juridische argumenten ge
baseerde besliste afwijzing van
het eerdere Arabische verzoek
een politieke beoordelingsfout
heeft gemaakt. Met de bewinds
man is het kabinet nu in een pijn
lijke situatie verzeild geraakt.
Toegeven aan de Arabische eisen
zal op hevige Israëlische veront
waardiging stuiten en uitgelegd
worden als "buigen voor Arabi
sche chantage". Legt het kabinet
de eis tot verplaatsing van de am
bassade naast zich neer en zetten
de Arabische landen hun drei
gementen kracht bij, dan heeft
Wl RISPECT
hHL
lAW BUT
'INSIST ON
JUSTJCt
- i
Het wankele coalitiekabinet van
premier Menachem Begin van Is
raël heeft gisteren een verhit,
speciaal kamerdebat overleeft,
mede omdat de socialistische
oppositie afzag van het indienen
van weer een motie van wan
trouwen.
Oppositieleider Sjimon Peres tartte
begin over de toenemende,
zichtbare spanningen in zijn mi-
nisterploeg. Hij ging echter niet
zo ver een motie van wantrouwen
in te dienen, waarom enkele so
cialistische kamerleden hadden
gevraagd.
Het parlement was voor het spe
ciale debat teruggeroepen van
vakantie om de benoeming goed
te keuren van Mosje Nissim tot
nieuwe minister van justitie. Dit
gebeurde met de comfortabele
meerderheid van 56 tegen 30
stemmen.
De aanstelling van een nieuwe mi
nister was nodig geworden door
deserties uit Begins coalitie.
Door zijn keuze te laten vallen op
de progressieve Nissim hoopte
Begin iets van de rivaliteiten bin
nen de coalitie weg te nemen die
hem hebben genoodzaakt de por
tefeuille van defensie sinds twee
maanden zelf te beheren.
De oppositie had enkele redenen
om het niet tot een motie te laten
komen. Begins coalitie had een
achttal leden uit het buitenland
teruggeroepen en tussen de so
cialisten is het - met al hun ge
praat over onenigheid binnen
Begins coalitie - ook geen koek
en ei. De steeds heftiger worden
de rivaliteit tussen Peres en Ra
bin om de partijleiding heeft de
partij niet bepaald voorbereid op
vervroegde verkiezingen, ook al
zou zij volgens opinie-onderzoe
ken een klinkende overwinning
behalen.
LONDEN AFPIDPA
Pro-Chomeini betogers pro
testeren tegen het opnieuw in
hechtenis nemen van 12 Ira-
nièrs, nadat zij hadden ge
weigerd hun namen aan de
Britse autoriteiten bekend te
maken.
Eenendertig van de ongeveer
zestig Iranièrs die in
Groot-Brittannië gevangen
worden gehouden na een de
monstratie op 4 augustus voor
de Amerikaanse ambassade
in Londen, zijn gisteren op
nieuw in hongerstaking ge
gaan.
De meeste worden in preventie
ve hechtenis gehouden omdat
zij weigeien hun naam be
kend te maken. De 31 hervat
ten hun hongerstaking nadat
zij gisteren tijdens een korte
rechtzitting opnieuw hadden
geweigerd hun identiteit te
onthullen.
Ongeveer vijftig Iraniërs gin
gen kort na hun arrestatie al
in hongerstaking. Zij beëin
digden hun actie na een week,
nadat de Iraanse zaakgelas
tigde in Engeland op hun ver
zoek een verklaring had uit
gegeven waarin het optreden
van de politie tijdens de de
monstratie op 4 augustus
wordt veroordeeld.
De gevangen Iraniërs zullen
over een week opnieuw voor
de Britse rechter moeten ve-
schijnen.
TEHERAN/LONDEN/MANILLA
(AFP/UPI) - De Iraanse presi
dent Bani-Sadr heeft de omrin
gende landen gisteren beschul
digd van het smeden van een
"complot" tegen Iran.
In een toespraak in Kashan, 200
..kilometer ten zuiden van Tehe
ran, zei Bani-Sadr uitgebreide in
formatie te hebben "over een
komplot dat wordt gesmeed door
de vijand". "De regimes die ons
land omringen en die komplotten
smeden op ons grondgebied,
moeten weten dat hun plannen
nergens toe leiden", aldus de
Iraanse president die werd geci
teerd door radio-Teheran. Hij
noemde geen landen bij name.
Een geestelijk leider in Ahvaz,
wiens naam niet door de radio
werd genoemd, verklaarde giste
ren dat in Egypte 30.000 door
Amerika gesteunde querrilla-
strijders worden opgeleid om een
aanval uit te voeren op Iran.
Een ex-minister voor cultuur on
der het bewind van de ex-sjah,
Abdolali Djahanchahi, is gisteren
in Teheran gearresteerd door het
revolutionaire comité nummer
zeven, zo heeft het dagblad "Et-
telaat" gemeld. Het blad noemt
geen motieven voor de arrestatie
maar zegt slechts dat de zaak is
toevertrouwd aan een revolutio
naire rechtbank. De ex-minister
was indertijd ook rector van de
Van der Klaauw in Genève:
nationale universiteit en presi
dent van de centrale bank.
In diverse steden in Iran zijn tien
personen geëxecuteerd wegens
handel in verdovende middelen,
homoseksualiteit of acties tegen
de islamitische republiek.
De Iraanse geestelijk leider Aya-
tollah-Chomeini heeft president
Bani-Sadr geprezen als "de
broeder van de kleinste man in
Iran". Hiermee wil hij laten mer
ken dat de orthodoxe voorstan
ders van de harde lyn niet de eni
ge stem zijn in het land.
De toespraak van Chomeini, die
werd uitgezonden door de radio,
wordt beschouwd als een poging
de onderlinge politieke macht
strijd te onderdrukken. Deze
dreigt alleen maar toe te nemen
sinds de benoeming van een "ha
vik" tot premier. Daarnaast lijken
de woorden van de geestelijk lei
der een poging te zyn gematigde
islamitische landen gunstig te
stemmen aangezien hij zijn ver
klaring aflegde voor islamitische
ambassadeurs. Verschillende
landen hebben binnenshuis hun
bezorgdheid uitgesproken over
de aard van de Iraanse revolutie.
De aartsbisschop van Canterbury
en leider van de Anglicaanse kerk
in Groot-Brittannië, mgr. Robert
Runcie, heeft in een persoonlijke
boodschap aan ajatollah Cho
meini om vrijlating gevraagd van
de 58-jarige Jean Waddell, die
sinds 6 augustus in Iran wordt
vastgehouden.
Mevrouw Waddell, ex-secretaresse
van de Anglicaanse bisschop in
Iran, zou in Isfahan gevangen zit
ten op beschuldiging van spiona-
NEW YORK (Reuter/DPA)-
De Amerikaanse Demo
cratische Partij heeft pre
sident Carter vannacht
opnieuw tot presidents
kandidaat gekozen.
Carter kreeg op de conventie van de
partij in Madison Square Garden
in New York al in de eerste ronde
de vereiste meerderheid van
stemmen. Hij had nadat Kennedy
maandag aan het begin van de
conventie had opgegeven geen
tegenkandidaat meer. Ofschoon
Kennedy zijn kandidatuur had
ingetrokken en kort voor de
stemming zijn afgevaardigden in
een verklaring de vrije keuze had
gegeven stemde toch een groot
deel van de afgevaardigden voor
de senator.
Velen deden hun best de sfeer van
eenheid te scheppen, die nood
zakelijk wordt geacht om de Re
publikeinse ex-acteur Reagan te
verslaan. De gouverneur van Ca-
lifornië, Jerry Brown, die zich
eerder dit jaar terugtrok uit de ra
ce, zei: "President Carter is dit
jaar in een verkiezingsslag ge
wikkeld. Die slag is niet alleen de
zijne, het in de onze". Volgens
een medewerker van Kennedy
heeft de senator nog niet besloten
of-hij vanavond samen met de
president voor de conventie wil
verschijnen. Kennedy zei eerder
dat hy Carter volledig zou steu
nen als deze akkoord gaat met
een programma van 24 miljard
gulden om de werkgelegenheid
uit te breiden. Carter liet gister
avond in een verklaring weten
dat hij het eens is met de bedoe
ling van het plan, maar hij wilde
zich niet vastleggen op de 24
miljard gulden.
Een telefonische oproep van Ken
nedy aan zijn aanhang op Carter
te stemmen vond nauwelijks na
volging. Vaak met het motto
"Voor Kennedy in 1984" werd op
de senator uit Massachusetts ge
stemd.
Aantal doden
'Bologna'
tot
82 gestegen
BOLOGNA (DPA) - Het aantal do
den ten gevolge van de bomaan
slag van twee augustus op het sta
tion van Bologna is gisteren op
gelopen tot 82.
Een zestien-jarige jongen die door
de aanslag over meer dan 70 pro
cent van zijn lichaam verbran
dingen had opgelopen overleed
gisteren in het ziekenhuis.
Het hoofd van politie van de Ita
liaanse stad, Italo Ferrante, ver
klaarde dat de daders van de aan
slag waarschijnlyk wel 20 kilo
gram springstof hebben ge
bruikt
GENEVE, DEN HAAG (GPD)- In
een redevoering ter gelegenheid
van de tweede toetsingsconfe
rentie van het Non-Proliferatie
verdrag (inzake de verspreiding
van kernwapens) gisteren in Ge-
nève heeft de Nederlandse minis
ter van buitenlandse zaken, Van
der Klaauw, gewaarschuwd dat
een verdere verspreiding van
kernwapens in de wereld onver
mijdelijk is indien het uitzicht op
algehele nucleaire ontwapening
niet geloofwaardig wordt. Van
der Klaauw drong verder aan op
een nieuwe internationale over
eenstemming inzake het vreed
zaam gebruik van kernenergie en
gaf daarbij ook enkele stappen
aan die hiertoe zouden kunnen
leiden.
Met het Non-Proliferatieverdrag
(NPV) proberen de landen die het
verdrag ondertekend hebben de
uitbreiding van het aantal kern-
mogendheden in de wereld te
beperken tot de bestaande vijf:
Verenigde Staten, Sowjet-Unie,
Engeland, Frankrijk en de Volks
republiek China. Dit via interna
tionaal aanvaarde regels voor de
vreedzame toepassing van kern
energie, die de nucleaire splijt
stof niet voor kernwapens bruik
baar moet maken. De Nederland
se bewindsman heeft voor de
tweede toetsingsconferentie van
het ongeveer tien jaar oude ver
drag speciaal zijn vakantie on- -
derbroken.
Volgens Van der Klaauw is de si
tuatie in de laatste vijf jaar ver
somberd. In 1974 heeft India zijn
eerste atoombom tot ontploffing
gebracht en sindsdien zijn er nog
een aantal ontwikkelingen ge
weest die de zaak van de non-
proliferatie (niet verspreiding)
bedreigen. Temeer omdat deze
ontwikkelingen plaats vonden in
landen die het NPV niet onder
schrijven.
Het is daarom volgens de minister
van het allergrootste belang dat
alle landen toetreden tot het ver
drag, dat overigens aan verbete
ringen toe is, nu de zaken er an
ders voorstaan dan tijdens de op
stelling ervan, tien jaar geleden.
Een eerste stap in de richting van
een nieuwe aanpak ziet Van der
Klaauw in het rapport van de In
ternational Nuclear Fuel Cycle
Evaluation, waarin een aantal
technische maatregelen worden
aangegeven die het misbruik van
de splijtstof bemoeilijken.
De Nederlandse uraniumverrijking
in de Urenco opwerkingsfabriek
in Almelo noemde de njinister
een ander voorbeeld van de ma
nier waarop regels internationaal
toe te passen zijn. In Urenco wer
ken ook West-Duitsland en En
geland onder dezelfde regelin
gen. De minister noemde ook het
„intensieve debat" dat vorig jaar
in de Tweede Kamer plaatsvond
over de stationering van nieuwe
kernwapens in Europa. Hij ver
meldde daarbij de speciale posi
tie die Nederland hierin inneemt
door de beslissing tot eind 1981
uit te stellen. Dat uitstel maakt
het mogelijk eventuele resultaten
van onderhandelingen met het
Oostblok, die zo spoedig moge-
lyk moeten beginnen, in de uit
eindelijke beslissing te betrek
ken.
In een antwoord aan het Interker
kelijk Vredesberaad heeft de mi
nister ook gezegd er niets voor te
voelen het NAVO-besluit over de
stationering van de raketten op
de toetsingsconferentie in Genè-
ve ter discussie te stellen.
Over het voortdurende verzoek van
een aantal landen aan de kern-
mogendheden betere garanties te
geven aan landen die geen kern
wapens bezitten, gaf de minister
als zijn mening dat dergelijke
beloftes verstevigd moeten wor
den. Dit geldt ook voor toezeg
gingen van kernmogendheden
dat niet met kernwapens zal wor
den opgetreden of zelfs maar
wordt gedreigd.
NEW YORK (UPI)-De New York Times heeft het regeringsbesluit
tot het uitbreiden van de Amerikaanse atoomstrategie naar poli
tieke en militaire doelen buiten Sowjetsteden gevaarlijk ge
noemd. De Sowjets leggen dit uit als zou de VS hiermee streven
naar de mogelijkheid van het uitdelen van een eerste klap waar
mee de intercontinentale raketten van de Sowjet-Unie zouden
kunnen worden uitgeschakeld.
"Zo'n strategie kan ertoe leiden dat de Sowjets hun kernraketten in
alarmtoestand op scherpstellen, waardoor de mogelijkheid van
een catastrofale vergissing wordt vergroot".
Het risico van zelfmoord door een kernoorlog wordt erdoor ver
groot, aldus het blad. Het meent dat president Carter hierover
meer uitleg schuldig is.
Bovendien vraagt het zich af wat precies de bedoeling is van het
nieuwe presidentiële bevel tot het scheppen van betere be
scherming voor regeringsleiders bij een eventuele vijandelijke
aanval. "De reden die niet met name genoemde functionarissen
hiervoor opgeven, continuïteit van bestuur, is zeker geldig. Het
bekend maken van de richtlijnen voor evacuatie kan niet veel
toevoegen aan de geloofwaardigheid van de Amerikaanse- af
weerkracht, maar doet onvermijdelijk de vraag rijzen welke
functionarissen en welke generaals belangrijk genoeg geacht
worden om te worden gered, en door wie en ten koste van wie dat
dan moet gebeuren".
