riveiEa
Botha geeft
kleurlingen
garanties
"Kernenergie
enige kans
om te
overleven"
Rajai: havik en trouwe volgeling Chomeini ,-s»
Walls vroeg Thatcher verkiezingen Zimbabwe niet te erkennen
Moskou hekelt Carters
nieuwe atoomstrategie
China
verbiedt
5idolen
z.-t:
Toetsingsconferentie:
Officiële uitnodiging
Honecker aan Schmidt
Tris
op z'n Zwitsers.
DINSDAG 12 AUGUSTUS 1980
TEHERAN (Reuter/AFP) - Mo
hammed Ali Rajai, een gebaarde
oud-leraar wiskunde van 46 jaar
met weinig regeringservaring,
heeft gisteren de steun van het
Majlis, het Iraanse parlement,
gekregen voor zijn kandidatuur
voor het eerste-ministerschao.
Rajai is de eerste premier van Iran
sinds het aftreden van Mehdi Ba-
zargan in november van het vorig
jaar. Diens aftreden had plaats
een paar dagen nadat islamiti
sche fanatici de ambassade van
de Verenigde Staten in Teheran
hadden bezet en 53 Amerikanen
hadden gegijzeld.
Na weken van touwtrekken met de
door geestelijken gedomineerde
islamitische republikeinse partij,
stemde president Abolhassan
Bani Sadr in het weekeinde in
met de voordracht van Rajai, van
wie wordt verwacht dat hij een
kabinet van 'haviken' zal samen
stellen.
Het parlement had de eerste keus
van Bani Sadr, onderminister
van binnenlandse zaken Mostafa
Mir-Salim, afgewezen.
Nog vroeger had ajatollah Chomei
ni, de geestelijke vader van de re
volutie, de suggestie verworpen
dat zijn zoon, Achmed, een mo
hammedaanse geestelijke, voor
het premierschap zou worden
voorgedragen.
De installatie van een premier, die
gevolgd wordt door de vorming
van een kabinet dat ook bij het
parlement in de smaak moet val
len, is een wezenlijke stap voor
dat het Majlis een besluit kan
nemen over het lot van de Ameri
kaanse gegijzelden.
Bani Sadr heeft volgens een krant
in Teheran van gisteren vorige
week donderdag gezegd dat Rajai
niet bekwaam genoeg is om pre
mier te zijn. Ook zou de kandi
daat-premier niet naar anderen
luisteren en niet voldoende zijn
geïnformeerd over de binnen
landse zaken.
Rajai. die onder wijlen sjah Reza
Pahlevi politiek gevangene was,
zei gisteren tegen verslaggevers
dat hij zijn ministers nog niet had
gekozen. Hij wees erop dat de wet
hem tien dagen tijd gaf om met
namen voor de dag te komen.
"Mijn ministers zullen de imam
(Chomeini) naar woord en daad
toegewijd moeten zijn", ver
klaarde hij.
Over zijn betrekkingen met Bani
Sadr zei hij: "Ik ben de broeder
van de president. Wij zijn leden
van één familie die het land
dient".
Ondervraagd over het lot van de
Amerikaanse gegijzelden, zei
Rajai dat het nog te vroeg was
daar een uitspraak over te doen.
"Maar het laatste woord is aan het
Majlis, zoals voorgeschreven
door Chomeini".
De nieuwe premier was gisteren in
het parlement aanwezig als af
gevaardigde van een kiesdistrict
in Teheran, maar hij was afwezig
tijdens de stemming.
Terwijl het parlement delibereerde
liep de betoging van enkele hon
derden Iraniërs voor het gebouw
van de Britse ambassade af, waar
zij hadden geprotesteerd tegen
de aanhouding van Iraanse stu
denten vorige week in Londen.
Onder toezicht van politieagenten
hadden de betogers leuzen ge
roepen als "dood aan de Verenig
de Staten en Groot-Brittanië" en
hadden de muren van het ambas
sadecomplex beplakt met biljet
ten waarop de "fascistische poli
tiek" van beide landen werd ver
oordeeld.
Het was de tweede protestbetoging
voor de Britse ambassade in nog
geen acht uur, maar tot geweld
dadigheden is het niet gekomen.
Admiraal Achmed Madam, Iraans
oud-minister van defensie die uit
het parlement werd gezet omdat
hij zou flirten met de Verenigde
Staten en de in Parijs wonende
ex-premier Sjapoer Bachtiar,
heeft gisteren in een brief aan het
dagblad "Keyhan" geëist dat hij
zal worden berecht "opdat het
volk zich een oordeel kan vor-
Madani zei dat enkele afgevaardig
den over hem hadden gezegd wat
hem goeddunkte en dat de pers
dat allemaal had overgenomen en
er commentaar aan had toege
voegd.
Om zich daartegen te verweren eis
te hij een proces dat door de tele
visie zou worden uitgezonden,
opdat de hele wereld er getuige
van zou kunnen zijn.
t Mohammed Ali Rajai
Van onze correspondent Karl Breyer)
JOHANNESBURG - De leiders van de Zuidafrikaanse
kleurlingenpartijen hebben volgens eigen zeggen van
premier Botha de verzekering gehad dat de regering geen
grondwetswijziging zal doorvoeren die tegen de wensen
van de kleurlingen ingaat. Die garantie werd hen gisteren
gegeven in een gesprek met Botha, dat door beide partijen
als "openhartig" werd gekarakteriseerd.
sidentiële Raad (die in de rege
ringsplannen de Eerste Kamer
moet vervangen) tot mislukken
gedoemd is. Hendrickse uitte ook
kritiek op het idee van de presi-
dentsraad, die naar de mening
van zwarten en kleurlingen de
blanke superieure positie slechts
verder verstevigt. Africa daaren
tegen zegde Botha de steun van
de Vrijheidspartij toe, wanneer
ook zwarte vertegenwoordigers
in de Raad zullen worden opge-
Na de kerkleiders en de premiers
van de "thuislanden" hebben ook
de leider van de (kleurling) La-
bour-partij, ds. Allan Hendrickse,
en zijn collega Willie Africa van
de gematigde Vrijheidspartij Bo
tha voorgehouden dat diens
voornemen om de zwarte, bevol
king niet te laten vertegenwoor
digen in de nieuw te vormen Pre-
PEKING (AFP) - Bijna vier jaar na
de dood van Mao Zedong hebben
de machthebbers in China de
persoonsverheerlijking waarvan
Mao het doelwit was, officieel
veroordeeld.
Het centrale comité van de Chinese
communistische partij vaardigde
een besluit uit waarin de per
soonsverheerlijking onder meer
"een gebrek aan politieke waar
digheid" wordt genoemd.
Het besluit dat gisteren in Peking is
gepubliceerd, viel min of meer
samen met de vaststelling dat
ook Mao verantwoordelijk is voor
de culturele revolutie die zoveel
slachtoffers heeft gevergd. Het
besluit van het centrale comité
voorziet in de verwijdering van
de portretten van de 'grote roer
ganger' op een bepaald aantal
openbare plaatsen. Het is dus
kennelijk genomen vóór de ver
wijdering in de loop van de vorige
week van alle afbeeldingen van
Mao met uitzondering van één op
het Tien-Anmenplein (plein van
de Hemelse Vrede) in Peking.
ADVERTENTIE
Het resultaat van het gesprek werd
door Hendrickse omschreven als
"een overeenkomst om met el
kaar van mening te verschillen".
Hij zei dat ondanks de verschil
lende visies ook in de toekomst
tussen regering en Labour-Partij
zal worden onderhandeld. De
linkse vleugels van zijn partij
heeft zich tegen die gesprekken
gekant. Volgens Hendrickse wa
ren beide delegaties het erover
eens dat in Zuid-Afrika geen ver
dere polarisatie mag plaatsvin
den, omdat dit alleen de extre
misten van links en rechts in de
kaart zou spelen.
PORT ISABEL - De orkaan "Allen" is enigszins getemperd. Men kan nu nog slechts spreken van een
'tropische storm'. Ook in Texas heeft hij veel vernielingen aangericht. Deze inwoner van Port Isabel kan
zijn badkamer niet meer gebruiken, vandaar dat hij zichzelf in een meertje bij zijn huis wast.
GENÈVE (ANP) - Een toenemend vreedzaam gebruik van kernenergie is
onze enige hoop om te overleven. Dit viel gistermiddag in Genëve te
beluisteren tijdens de opening van de tweede toetsingsconferentie voor
het non-proliferatieverdrag - het verdrag tegen de verspreiding van
kernwapens. De directeur-generaal generaal van het Internationaal
Atoomenergie-Agentschap (IAEA), Sigvard A. Ecklund, betoogde dat
kernenergie de enige mogelijkheid is voor de ontwikkelde landen om
hun welvaart op peil te houden en voor de ontwikkelingslanden om
economische vooruitgang te boeken.
De 110 landen die het verdrag hadden ondertekend hebben zich daarmee
verbonden voorzover zij over kernwapens beschikken deze niet aan
anderen te leveren of hulp te verlenen bij het produceren, terwijl landen
die geen kernwapens hadden beloofden deze niet te produceren of te
kopen. De 110 zullen vier weken lang bekijken wat de verdragsbepalin
gen hebben bijgedragen aan het niet verspreiden van kernwapens, ont
wapeningen internationale vrede en veiligheid. Morgen zal minister van
buitenlandse zaken Van der Klaauw het Nederlandse standpunt toelich
ten. Nederland neemt met een delegatie van negen man deel aan de
conferentie.
Geen vertraging
Gisteren werd zowel in een boodschap van de secretaris-generaal van de
Verenigde Naties, Kurt Waldheim, als in het verslag van Ecklund de
nadruk gelegd op het feit dat non-proliferatie niet mag leiden tot een
vertraging van de ontwikkeling van het vreedzaam gebruik van kern
energie. "Het principe van de gelijkheid van soevereine staten betekent
dat alle landen in de gelegenheid moeten worden gesteld om toegang te
hebben tot en voordeel te trekken uit nucleaire technologie", aldus
Waldheim.
Dit vreedzaam gebruik mag echter geen wegbereider zijn voor de ver
spreiding van kernwapens. Ecklund wees erop dat sinds de inwerking
treding van het verdrag het aantal landen dat over kernwapens beschikt
is uitgebreid van vier tot zes. In 1970 hadden alleen de Verenigde Staten,
de Sowjet-Unie, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kernwapens. Nu
zijn India en China daar bij gekomen.
Atoomwapens
LONDEN (Reuter/DPA) - De on
langs afgetreden opperbevel
hebber van het Zimbabwese le
ger, generaal Peter Walls, heeft de
Britse premier Thatcher in fe
bruari gevraagd de net gehouden
„van nul en generlei waarde" te
verklaren. De verkiezingen in de
voormalige Britse kolonie Rho-
desiè werden gewonnen door de
Lekfgr jp|
zonder suiker M t
Slechts fm 1
lOkalorieen 1
perglas
BONN (DPA) - De Oostduitse pre
sident en partijleider Erich Ho
necker heeft gisteren de West-
duitse bondskanselier Helmut
Schmidt officieel uitgenodigd
hem op 28 en 29 augustus te be
zoeken. De bijeenkomst wordt
gehouden aan het Werbelliner-
meer ten noorden van Berlijn.
Tot dusver was de badplaats Dier-
hagen bij Rostock als vermoede
lijke plaats van samenkomst be
schouwd. Honeckers uitnodiging
werd gisteren door de permanen
te vertegenwoordiger van de
DDR in Bonn, Ewald Moldt,
overhandigd aan de minister van
staat, verbonden aan de kansela
rij van Schmidt, Gunter Huon-
ker. In een anderhalf durend ge
sprek bespraken Moldt en Huon-
ker de voorbereidingen voor de
conferentie van de twee Duitse
leiders.
De ontmoeting tussen Schmidt-en
Honecker is ook van belang in het
licht van de op 5 oktober te hou
den verkiezingen voor de West-
duitse bondsdag. Schmidts te
genstander, de leider van de
christen-democratische opposi
tie Franz Jozef Strauss, verklaar
de in een vraaggesprek met 'Die
Welt' dat hij in Schmidts plaats
tegen Honecker zou zeggen, dat
er van normale betrekkingen
geen sprake kon zijn, zolang
communistische grenswachten
instructies hebben, mensen neer
te schieten die het Westen probe
ren te bereiken.
Gisteren had Honecker op de Krim
een gedachtenwisseling met de
Russische president en partijlei
der, Leonid Brezjnev. Hoewel in
een bericht over deze bijeen
komst geen melding werd ge
maakt van de verhouding tussen
Oost- en West-Duitsland, bestaat
er volgens waarnemers weinig
twijfel over dat deze kwestie een
belangrijk onderwerp van ge
sprek moet zijn geweest.
Eerder heeft Brezjnjev ontmoetin
gen gehad met de leiders van de
vijf anderen lidstaten van het
Pact van Warschau. Volgens Tass
bereikten Brezjnjev en Honecker
eenheid van opvatting over alle
besproken kwesties. Zij oefen
den kritiek op de Verenigde Sta
ten omdat dit land zou streven
naar militair overwicht over het
Sowjet-blok en zijn bondgenoten
zou aanzetten tot versterking van
de bewapeningswedloop. Ander
zijds gaven zij als hun mening dat
er nog ruimte is voor vooruitgang
naar een stabielere vrede, als er
werkelijke ontwapening komt.
Walls maakte dit bekend tijdens
een interview, het eerste sinds
zijn aftreden vorige maand, met
de Britse omroepmaatschappij
BBC. Als reden waarom hij zich
tot haar had gewend, noemde
Walls de intimidatie waardoor
Mugabe gewonnen had. Hij
voegde eraan toe dat hij Mugabe
niet als enige voor de intimidatie
van kiezers en concurrenten ver
antwoordelijk acht. "Elke Afri
kaanse leider intimideert door
middel van zijn aanhangers, en
die van hem (Mugabe) waren
verdomd beter dan die van wie
ook".
op de vraag waarom hij en onge
veer 60% van de blanke officieren
hun functie hebben neergelegd,
antwoordde Walls "noch zij.noch
ik wilden onder de huidige poli
tieke omstandigheden aanblij-
De secretaris-generaal van het
Britse Gemenebest, Shridath
Ramphal, leverde tijdens een be
zoek aan Sri Lanka kritiek op
Walls. Het rapport van een com
missie bestaande uit 11 Gemene-
bestlanden heeft aangetoond dat
de verkiezingen vrij en eerlijk
waren en een geldige uiting van
de wensen van het Zimbabwese
volk aldus Ramphal. "De verkla
ring van Walls bewijst hoe sterk
de druk was om die wensen te
frustreren, van degenen die zo
lang de eenzijdige verklaring van
onafhankelijkheid hadden ge
steund, en hoe groot de noodzaak
is de vrijheid van Zimbabwe te
garanderen".
Premier Thatcher heeft indertijd
wel gereageerd op het verzoek
Walls zij het niet schriftelijk, zo is
door functionarissen in Londen
meegedeeld. Ze had hem in een
mondeling overgebrachte bood
schap laten weten dat ze geen re
den zag om de verkiezingen on
geldig te verklaren, omdat die ge
zien de omstandigheden zo eer
lijk mogelijk waren verlopen.
Ecklund schat het aantal atoomwapens dat in de wereld ligt opgeslagen op
50.000.
Waldheim was minder somber in zijn boodschap: "Deze toetsingsconfe
rentie wordt geconfronteerd met een scala van moeilijke en delicate
onderwerpen die een directe invloed hebben op zulke fundamentele
zaken als internationale vrede en veiligheid, gegarandeerde energie-
voorraden, wetenschappelijke en technologische zelfbeschikking en
economische ontwikkeling. De verschillende landen benaderen deze
zaken vanuit een verschillend gezichtspunt. Ik ben e'r echter van over
tuigd dat alle delegaties het gezamenlijk verlangen hebben te verzeke
ren dat het non-proliferatieverdrag zo breed mogelijk wordt geaccep
teerd. Dit omdat het de steunpilaar is van het internationale streven naar
het voorkomen van de verspreiding van kernwapens".
MOSKOU (Reuter) - De Sowjet-
Unie heeft gisteren de nieuwe
Amerikaanse strategie voor
nucleaire oorlog op beperkte
schaal, in een eerste reactie,
'bloeddorstig en krankzinnig'
genoemd. Volgens het Russische
persbureau Tass komt de nieuwe
strategie neer op een aanvals-
dreiging tot het in één keer uit
schakelen van Russische militai
re bases.
De Verenigde Staten maakten af
gelopen donderdag bekend dat
ze de nucleaire strategie hadden
gewijzigd. Voortaan zal bij een
atoomaanval door de Verenigde
Staten de nadruk komen te lig
gen op militaire doelen in plaats
van burgerdoelen als Sowjet-
steden en industriecomplexen.
Joeri Kortnilov, commentator
van Tass, zei dat, terwijl de rest
van de wereld voor nucleaire
ontwapening is, Washington,
publiekelijk, een nieuw plan
aanneemt vooreen bloeddorstige
aanval op een ander land. "Het
moet rechtuit worden gezegd dat
het alleen krankzinnige militaris
ten kunnen zijn die zulke plan
nen kunnen bedenken en goed
keuren, ze hebben alle contact
met de realiteit verloren en voor
hun imperialistisch streven zijn
ze bereid de wereld in de afgrond
te duwen van een nucleaire al
gemene slachting".
"Ieder die vrede en veiligheid wil
bewaren, verheft zijn stem tegen
de idiote stappen van de rege
ring-Carter in aangelegenheden
die verband houden met kern
wapens", aldus Kornilov, die
ontkende dat er iets nieuws is aan
de strategie: "President Truman
dreigde in 1952 reeds met atoom-
aanvallen op beperkte schaal, en
nu wordt deze waanzinnige plan
nen nieuw leven ingeblazen' De
Amerikaanse president Carter
gaf vorige maand zijn fiat aan de
nieuwe strategie, maar met be
kendmaking hiervan werd ge
wacht om oen discussie over
atoomwapens op de Democrati
sche conventie te vermijden. De
ze wordt op het ogenblik in New
York gehouden.
De Amerikaanse minister van de
fensie. Harold Brown, het giste
ren zijn NAVO-collega's weten
dat de Verenigde Staten een
kernoorlog nog steeds een on
denkbare catastrofe vinden, on
danks de verandering in de
nucleaire strategie. Dit deelden
Amerikaanse regeringsfunctio
narissen mee. Volgens Brown is
de verandering niet een breuk
met het verleden, maar een "ont
wikkeling"
De Britse onderminister van bui
tenlandse zaken zei gisteren voor
de televisie dat er over de zaak
van de nieuwe strategie nauw
contact was geweest tussen de
Verenigde staten en Groot-Brit-
tannie. Verscheidene NAVO-
bondgenoten waren geïrriteerd
omdat Washington geen overleg
had gepleegd over de strategie-
wijziging. Volgens de ondermi
nister heeft de strategie het voor
deel dat ze talloze mensenlevens
spaart.
