Onderzoek i
VS naar
vrijlating l
Iraniërs I
Bani-Sadr
door knieën
voor Iraans
parlement
Bolivia arresteert drie buitenlandse correspondenten
.■EH3B39EB
Nederlandse ambassade Jeruzalem mogelijk verplaatst
Affatigato heeft
zeer sterk alibi
"Russen gebruiken
chemische wapens'
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1980
PAGINA 9
DEN HAAG (GPD) - Het besliste „nee"
dat minister van buitenlandse zaken
Van der Klaauw tot dusver liet horen
op Arabische wensen om de Neder
landse ambassade in Jeruzalem te ver
plaatsen, is gisteren danig afgezwakt.
Het Nederlandse standpunt heeft niet
het eeuwige leven; als er nieuwe ver
zoeken binnenkomen zullen die wor
den bestudeerd, aldus de woordvoer
der van het ministerie gisteren desge
vraagd.
Het is derhalve niet uitgesloten dat de
Nederlands diplomatieke vertegen
woordiging in Israël in de naaste toe
komst naar Tel Aviv zal verhuizen. Dit
is een gevolg van de toenemende Ara
bische druk op (onder meer) Neder
land om niet alleen met de mond maar
ook met concrete daden afstand te ne
men van wat wordt beschouwd als
„zionistische pogingen om Jeruzalem
te annexeren".
Dat het resoluut weigeren van Nederland
nu in een aanzienlijk voorzichtiger
woordkeus is veranderd, kan worden
toegeschreven aan de gemeenschap
pelijke verklaring van de Saoedische
koning Chaled en de Iraakse president
Saddam Hoessein van woensdag.
Daarin werd gesteld dat „beide landen
het er over eens zijn dat alle politieke
en economische banden verbroken
moeten worden met elk landdat de be
slissing van de zionistische eenheid
accepteert en zijn ambassade in Jeru
zalem handhaaft".
Met het eerste criterium wordt gedoeld
op de omstreden beslissing van het Is
raëlische parlement, vorige week, om
het bezette oostelijk stadsdeel van Je
ruzalem nu ook wettelijk te annexeren
en Jeruzalem uit te roepen tot de eeu
wige en ondeelbare hoofdstad van Is
raël. Nederland heeft dit Israëlische
besluit overigens nadrukkelijk afge
wezen. De ambassadeurs van Saoedi-
Arabië en Irak in Den Haag hebben
nog geen formele stappen onderno
men om minster Van der Klaauw van
het Saoedisch-Iraakse dreigement in
kennis te stellen. Tot het zover is wordt
het bekende standpunt in elk geval ge
handhaafd, aldus de woordvoer
der.
Behalve Nederland heeft sechts een
twaalftal Latijnsamerikaanse landen
in Jeruzalem zijn diplomatieke verte
genwoordiging gehuisvest. Daaraan
heeft overigens nooit een bewuste poli
tieke keuze ten grondslag gelegen.
Toen de Nederlandse regering op 16
januari 1950 als laatste westerse land
Israël officieel erkende, was er al een
consulaat-generaal in Jeruzalem. Dit
werd tot ambassade verheven omdat
de toenmalige Nederlandse gezant lie
ver in Jeruzalem wilde blijven wonen.
Zo werd de diplomatieke formule ge
boren dat Nederland Jeruzalem niet
erkent als hoofdstadvan Israel, maar er
n afwachting van een definitieve rege
ling wel een ambassade heeft.
Halverwege vorige maand werd Den
Haag al door 20 Arabische landen on
der duk get om de ambassade te ver
plaatsen, zonder dat daarbij harde
dreigementen werden geuit. In geval
van een Nederlandse weigering zou
den de 20 landen (waaronder Saoedi-
Arabië en Irak) pas indecember een
eventuele verbreking van de betrek
kingen „bestuderen".
Minister Van der Klaauw reageerde des
tijds met een beslite afwijzing van de
verhuizing. Hij zei dat de aanwezigheid
van de Nederlandse ambassade in Je
ruzalem historisch verklaarbaar is en
dat daaraan geen politiek oordeel over
de status van die stad mag worden ver
bonden. De minister verklaarde toen in
alle gemoedsrust te zullen afwacht wat
de Arabische en islamitische wereld
hierop zou besluiten.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - Politieagenten moesten er gisteren in
Washington aan te pas komen om enkele honderden de
monstrerende Iraniërs te beschermen tegen woeste Ame
rikanen die Chomeini-aanhangers met eieren, flessen en
andere projectielen te lijf gingen.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG - De streng-islamitische „parlementariërs" in
de Majlis, het gekozen parlement van Iran, lijken vastbe
sloten de strijd om de macht met de meer gematigde
president Bani-Sadr tot het bittere einde uit te vechten.
Boze Amerikanen protesteren tegen Chomeini en tegen de vrijgelaten Iraniërs.
De demonstrerende groepen Ira
niërs worden zodoende een nog
groter probleem voor de Ameri
kaanse autoriteiten, vooral om
dat er steeds duidelijker aanwij
zingen zijn dat de demonstraties
vanuit Teheran worden georga
niseerd en bekostigd. President
Carter heeft inmiddels een on
derzoek aangekondigd naar de
juistheid van de beslissing de ge
vangen Iraniërs vrij te laten.
De pro-Chomeini-demonstranten
werden gisteren opgewacht door
agenten met knuppels en hel
men, maar er werden uitsluitend
Amerikanen gearresteerd. Zij
kwamen met spandoeken en
Amerikaanse vlaggetjes. Boven
dien waren ze gewapend met rot
te eieren, tomaten en bierflesjes
waarmee ze begonnen te smijten
in de richting van de Iraanse de
monstranten. „Chomeini eet ka-
meelpoep", zei een tekst. „Dood
aan Chomeini", riepen de mees
ten. De demonstrerende en bid
dende Iraniërs werden door zwa
re politiekordons tegen de op
dringende Amerikanen be
schermd.
President Carter beval aan het de
partement van justitie om te con
troleren of de 194 Iraniërs terecht
waren vrijgelaten. Emigratie
ambtenaren in New York hielden
een sit-in-staking omdat de Ira
niërs zich niet op juiste wijze geï
dentificeerd hadden. Wettelijk is
dit een van de voorwaarden voor
de verblijfsvergunning. Sommi
ge emigratiebeambten willen ook
in Washington gaan demonstre
ren. Ze vinden dat de Iraniërs
onterecht de vrijheid is ge
gund.
Het aantal pro-Chomeini-demon-
straties is drastisch toegenomen
de laatste maand. Op deze manier
proberen de studenten de VS in
verlegenheid te brengen en nog
verder van Iran te verwijderen
om zo de oplossing van het gijze
lingsprobleem te bemoeilij
ken.
Beroepsrevolutionairen
Zo'n 5 miljoen dollar is volgens re
geringsrapporten al op geheim
zinnige weg vanuit Iran de VS
binnengesmokkeld. Een ander
gedeelte is verdiend door ver
koop van heroïne en hasjiesj in de
VS. Al een jaar lang zijn de beta
lingen binnengekomen door
middel van diplomatieke post en
in tassen. Er leven al heel wat be
roepsrevolutionairen in de VS
die van het geld onderhouden
kunnen worden en zefs onroe
rend goed kopen.
Carter moet wel iets aan het
probleem doen omdat de Ameri
kaanse frustraties groot zijn. An
derzijds kan hij ook de gegijzel
den in Teheran niet in gevaar
brengen. Vanavond worden er
weer anti-Amerikaanse demon
straties gehouden door de Iraan
se moslims President Carter
heeft daarom de demonstratie
vergunningen voor de Iraniërs
die voor het Witte Huis in hon
gerstaking zijn opgeschort. Ze
hielden de hongerstaking voor
hun gevangen genomen makkers
in New York.
De Iraniërs voor het Witte Huis ga
ven altijd al een vreemd straat
beeld. Hun territorium is door
politieagenten omlijnd. Van ach
terdie lijnen proberen de agenten
hen tegen de woedendg massa's
te beschermen. Met de Ameri
kaanse vlag en anti-Chomeini-
spandoeken schreeuwen ze de
hongerstakende studenten
toe.
Oud-minister van justitie Ramsey
Clark zei tijdens een persconfe
rentie dat „van al de dingen die de
Amerikanen sinds november ge
daan hebben, inclusief de militai
re aanval op Iran de gevangen
neming van de Iraniërs het meest
opvallend voor de Iraanse
publieke opninie is." Volgens
hem is de gevangenneming he
lemaal niet nodig geweest. De
Iraniërs werden gearresteerd
omdat ze weigerden het plein te
ontruimen na afloop van hun
demonstratievergunning.
Volgens Clark gebeurde het op een
gevoelig moment net toen het
parlement in Teheran het vraag
stuk van de bevrijding van de ge
gijzelden op zich wilde nemen.
Volgens hem zijn de Ira
niërs slecht behandeld in de ge
vangenis en op wrede manier in
de boeien geslagen.
LONDEN/LIMA (DPA) - De Boli
viaanse militaire junta heeft drie
buitenlandse correspondenten
gearresteerd. Vier andere jour
nalisten, onder wie de Nederlan
der Jan Schmeitz van VARA-ra-
dio, die ook door de junta werden
gezocht, wisten volgens de BBC
aan arrestatie te ontkomen.
Gearresteerd werden twee mede
werkers van het Britse persbu
reau Reuter en de correspondent
van de Financial Times.
De militaire leiders in Bolivia heb
ben gisteren bekendgemaakt dat
een Amerikaanse journaliste die
beschuldigd wordt van valse be
richtgeving, berecht zal worden
wegens belastering van de leiders
van het land.
De 29-jarige Mary Helen Spooner
werd in de nacht in haar hotel
gearresteerd. Als part-time cor
respondente voor radiostations
en nieuwsbladen in Noord-Ame-
rika en Groot-Brittannië was zij
kort geleden van haar basis in
Chili naar Bolivia gekomen.
De Boliviaanse minister van bin
nenlandse zaken, kolonel Luis
Arze Gomez, deelde verslagge
vers mee dat de correspondente
een verhaal naar Londen had ge
stuurd dat een flagrante schen
ding van de nationale en interna
tionale wetten betreffende de
pers was.
President Luis Garcia Meza en an
dere leden van de strijdkrachten
werden daarin beschuldigd van
betrokkenheid in smokkel in
verdovende middelen. Kolonel
Arze Gomez werd beschuldigd
van persoonlijk wangedrag tij
dens botsingen tussen Boliviaan
se mijnwerkers en het leger in
1967.
De Verenigde Staten zullen de on
dergrondse Boliviaanse regering
van Hernan Siles Suazo niet er
kennen. Dit heeft een hoge Ame
rikaanse functionaris gisteren in
Washington bekendgemaakt.
Amnesty International vreest
voor de veiligheid van de politie
ke gevangenen in Bolivia. Bij het
bureau van Amnesty zijn berich
ten binnengekomen over execu
ties, willekeurige arrestaties en
martelingen van tegenstanders
van het militaire regime in La
Paz. Amnesty heeft de militaire
leider van het land, generaal Luis
Garcia Meza, opgeroepen alle
politieke gevangenen vrij te la
ten.
De Amerikaanse regering heeft be
sloten vooralsnog niet tot erken
ning over te gaan van de regering
die Siles Suazo vanuit zijn onder
grondse schuilplaats in Bolivia
zelf heeft geproclameerd, omdat
"de clandestiene regering van na
tionale eenheid wel veel sympa
thie geniet, maar geen grondge
bied controleert en het land niet
vertegenwoordigd". Hoewel de
regering Carter herhaaldelijk
heeft laten blijken niet bepaald
ingenomen te zijn met het door
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft haar
beschuldigingen van gisteren
gebaseerd op een onderzoek dat
enige maanden in beslag heeft
genomen. De bevindingen wetti
gen volgens de autoriteiten een
internationaal onderzoek en de
Verenigde Staten zullen de Ver
enigde Naties vragen om de zaak
op de agenda te plaatsen van de
eerstkomende algemene verga
dering van de VN, de komende
herfst.
De Sowjet-Unie, Vietnam en Laos
Terwijl de buitenwereld met span
ning wacht tot de eerwaarde
volksvertegenwoordigers zich
verwaardigen het probleem van
de 52 overgebleven Amerikaanse
gegijzelden te bespreken, wordt
de ene kandidaat voor het pre
mierschap na de andere door een
van beide partijen gewogen en te
licht bevonden.
President Abdolhassan Bani-Sadr
heeft al in een vroeg stadium de
patstelling voelen aankomen en
geprobeerd zelfs nog voor de de
finitieve uitslag van de verkie
zingen bekend was, met het ge
zag van Chomeini een premier
benoemd te krijgen. Maar de
(meerderheids-)Partij van de Is
lamitische Republiek (IRP), on
der leiding van de strenge ajatol-
lah Beheshti, heeft dit weten te
voorkomen. Nu de benoeming
van een premier eindelijk wel aan
de orde is, vond zelfs de staatsse-
een staatsgreep aan de macht ge
komen militaire bewind van ge
neraal Garcia Meza, menen
waarnemers in La Paz dat het
uitblijven van erkenning door
Washington de levenskansen van
de ondergrondse regering van
Siles Suazo aanzienlijk verkleint.
Tot nu toe is nog geen enkel land
tot erkenning van Siles Suazo's
bewind overgegaan en heeft
slechts de Boliviaanse ambassa
deur in Madrid zich, volgens goe-
dingelichte kringen, uitgeroepen
tot de diplomatieke vertegen
woordiger van de clandestiene
regering. Overigens is het militai
re regime van generaal Garcia
Meza nog slechts door Argentinië
en Paraquay erkend.
hebben het gebruik van chemi
sche wapens ontkend. Uit offi
ciële bron in Washington is ver
nomen dat de Verenigde Staten
zich ook ernstig zorgen makeh
over de situatie in Ethiopië, waar
in de strijd tegen de Eritreese
verzetsbeweging eveneens ge
bruik zou zijn gemaakt van che
mische wapens.
In het rapport wordt ontkend dat
de Verenigde Staten chemische
wapens naar Afghanistan zouden
hebben gesmokkeld. Hiervan
werd Amerika door de Sowjet-
gezinde regering in Afghanistan
beschuldigd.
Het rapport noemt die beschuldi
ging een duidelijke poging om de
internationale aandacht af te lei
den van de meldingen over het
gebruik van chemische wapens
door de Russen tegen de opstan
delingen in Afghanistan.
Zowel de Verenigde Staten als de
Sowjet-Unie hebben de conven
tie van Genève ondertekend, die
het gebruik van chemische wa
pens verbiedt.
cretaris van binnenlandse zaken
en chef van de nationale politie,
Mostafa Mir-Salim - nota bene
zelf lid van de IRP - geen genade
in de ogen van zijn partij.
Door de parlementariërs werd ver
volgens gisteren de huidige mi
nister van onderwijs, Moham
med Ali Rajai. naar voren ge
schoven. Bani-Sadr, die als
staatshoofd de premier moet be
noemen is door de knieën ge
gaan.
Een eerste kniebuiging had Bani-
Sadr al gemaakt door het parle
ment te vragen de stemming over
„zijn" kandidaat voor het pre
mierschap nog even uit te stellen
en een commissie te benoemen -
bestaande uit niemand minder
dan ajatollah Chomeini zelf, Ba
ni-Sadr en de leider van de meer
derheidspartij in de Majlis, aja
tollah Beheshti - om zich over
een compromis te buigen.
De strijd om de macht vindt plaats
in een sociaal-economische situa
tie die zienderogen verslechtert,
zelfs letterlijk waar het de ver
vuiling van de steden en het te
ruglopen van de hygiënische si
tuatie betreft. De bommen ont
ploffen niet meer alleen in door
ethnische minderheden bevolkte
uithoeken, maar ook in de druk
ste straten van de hoofdstad Te
heran: Ferdowsistraat met zijn
honderden tapijtenwinkeltjes en
geldhandelaren en in het minis
terie van Nationale Begeleiding
op de hoek van de tegenwoordige
„Mossadegh-avenue".
En vooral is er het bikkelharde ver
volgingsbeleid van representan
ten van het verdreven sjah-be
wind, van zedeloze mannen en
vrouwen, drughandelaren en
zelfs van overtreders van de ge
boden van de „ramadan", de hei
lige islamitische vasten
maand.
Niet geheel loyale politieke groepe
ringen wordt het leven onmoge
lijk gemaakt. Studenten van de
progressief-islamitische Moja-
heddeen-e-Khalq worden van
straat geslagen door het vroegere
schorriemorrie van Teheran, dat
tegenwoordig „de volgelingen
van de imam" wordt genoemd.
Zelfs de vroegere marine-com
mandant, admiraal Madani, die
tweede werd in de presidentver
kiezingen na Bani-Sadr, is de
hem door het volk toegewezen
plaats in de Majlis ontzegd.
„Technocraten" als directeuren
van de Nationale Oliemaat
schappij (het melkkoetje van
Iran) worden op rij ontslagen en
vervolgd wegens anti-revolutio
nair gedrag. Ook de moderne
vrouwen hebben het de laatste
tijd moeten ontgelden.
Regeringsvertegenwoordigers
hebben al meerdere malen toe
gegeven dat het économisch
slecht gaat met Iran en dat de
boycot van Aim-nka ei) enkele
westerse landen daarin een aan
zienlijke rol speelt. Van het
nieuwe parlement van Iran worrit
dan ook verwacht dat dergelijke
schrijnende problemen boven
aan staan op de agenda. De
volksvertegenwoordigende
mullahs zullen echter snel gecon
fronteerd worden met de onlos-
makelijheid van het een en an
der.
Het vasthouden van de rebelse
Chomeini-aanhangers in de Ver
enigde Staten heeft in elk geval
weinig houvast gegeven voor de
met tulbanden getooide ftunatici
in de Majlis. De tijd werkt in het
voordeel van de iets realistischer
Bani-Sadr, omdat het Iraanse
probleem een internationaal
probleem is en de mullah-geeste
lijken geen Mao Zedongs of Fidel
Castro's zijn.
NICE/ROME (AFP) - De in Nice gearresteerde Italiaan Marco Affatigato,
die verdacht wordt van de bloedige bomaanslag op het station van
Bologna, heeft een "ijzersterk" alibi, althans dat zegt een van de advoca
ten van de 24-jarige rechtse extremist. Er zouden verscheidene getuigen
zijn die kunnen bevestigen dat Affatigato op het moment van de aanslag
in Nice was. Behalve zijn broer, zijn schoonzuster en zijn Engelse vrien
din, die niet onpartijdig genoemd kunnen worden, zijn er echter ook
winkeliers en een bediende van een geldwisselkantoor die bevestigen
dat de Italiaan zaterdag in Nice was.
Hier tegenover staan getuigen die tegen de politie van Bologna hebben
verklaard dat zij Affatigato van foto's herkennen als de man die op de
dag van de aanslag met een grote koffer bij zich in het stationsgebouw
was. Volgens de advocaat van de verdachte was de politiefoto echter van
verscheidene jaren geleden, waarop hij zonder baard staat afgebeeld. Op
het ogenblik draagt de man echter een forse zwarte baard.
Inmiddels heeft de Italiaanse justitie Frankrijk om zijn uitlevering ver
zocht. Men verwacht dat de uitleveringsprocedure, zo de Franse autori
teiten daartoe besluiten, minstens een maand in beslag zal nemen.
Het aantal bij de ontploffing gevallen doden is donderdag tot 79 gestegen
door het overlijden van een elfjarig meisje, dat zware verwondingen had
opgelopen.
Intussen vraagt de politie zich af waar de moeder is gebleven van een
driejarig meisje, dat bij de aanslag werd gedood. Zij was met het kind en
twee vrienden in de stationshal toen de explosie zich voordeed. Een van
de vrienden van de vrouw kwam eveneens om het leven, de andere werd
gewond. De moeder heeft zich echter tot dusver niet bij de politie ge
meld. Er zijn wel twee nog niet geïdentificeerde slachtoffers, maar die
zijn beiden van het mannelijk geslacht.
L k V S-rapport over Afghanistan:
WASHINGTON (UPI/Rcuter)- Het
Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken meent over be
wijs te beschikken dat de Sowjet-
Unie in Afghanistan gebruik
maakt van chemische wapens.
Volgens een lijvig rapport maken
communistische strijdkrachten
in Laos en Cambodja, evenals de
Russische in Afghanistan bij hun
strijd tegen de opstandelingen
gebruik van gifgas en zenuwgas,
dat soms dodelijk is.
Marco Affatigato
