Israëlische
justitie
treedt af
minister van
"Billygate"markeert einde van Vietnamtrauma
Steeds meer
afwijzende
reacties op
Jeruzalem-wet
Optimisme in Teheran na
brief congresleden VS
Turkse
diplomaat
in Athene
vermoord
VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1980
(Van onze correspondent Maarten
Huygen)
WASHINGTON - De eersten die
van „Billygate" spraken waren
enkele gniffelende Republikei
nen. Hui> conventie had geklon
ken als een klok. Nixon was ner
gens genoemd. Een nieuwe ver
friste en meer conservatieve Re
publikeinse Partij stort zich in de
verkiezingen. En wat is beter in
de verkiezingstijd dan een
schandaal bij de Democraten. Zo
kunnen ze de tegenpartij einde
lijk een spaak in het wiel steken.
Eindelijk hebben de Democraten
hun Watergate.
Maar wat tot nog toe naar boven
gekomen is, lijkt bij lange na niet
op Watergate. Natuurlijk, er zijn
allerlei duistere hoeken en gaten
die nog ontdekt moeten worden,
maar de ingrediënten die tot
Nixons val hebben geleid zijn
niet bespeurbaar. Carters onhan
dige aanpak van' broeder Billy
heeft weinig te maken met de op
zettelijke inbraak in het Demo
cratische partijhoofdkwartier
plus alle sinistere ingrepen om de
zaak toe te dekken.
Er heerst nu ook een andere men
taliteit in het Witte Huis dan in
dertijd. De Nixon-mensen ver
moedden overal komplotten en
samenzweringen. „Met een der
gelijke groep mensen moest er
een Watergate gebeuren", riep
een van Nixons speechschrijvers
later uit. En in de huidige situatie
wordt er meteen naar hartelust
aan de pers doorgelekt, zodat er
weinig te verbergen valt. Maar
wat er bij Nixon aan eerlijkheid
ontbreekt, daar mankeert het bij
Carter aan ervaring. De Carter
mythe van de „regering zo eerlijk
als het volk" is vastgelopen in een
modder van stommiteiten.
Het gaat hier niet alleen om het
„zwarte schaap" dat elke familie
kent, zoals de Democratische
voorzitter van het Huis van Af
gevaardigden het uitdrukte. Na
tuurlijk, ook andere presidenten
hebben te kampen gehad met
familieleden die kattekwaad uit
haalden. Lincolns vrouw had een
gat in haar hand, Eisenhowers
broer ging vreemd, Sam Johnson
moest in bedwang worden ge
houden en Nixons broer Donald
deed zaken met de louche finan
cier Robert Vesco.
Het is ook heel verleidelijk voor een
presidentieel familielid om van
zijn status gebruik te maken.
Maar de president zelf moet die
vreemde neigingen proberen in
te dammen. Jimmy Carter deed
precies het tegenovergestelde. In
zekere zin moedigde hij Billy's
fratsen zelfs aan. Algemeen be
lang en privé-oogmerk lopen
door elkaar in Billygate. Billy,
van zijn inkomsten uit het pinda-
bedrijf beroofd, wilde geld ver
dienen aan zijn betrekkingen met
de Libiërs. Er zit veel olie in dat
land en „er lopen veel meer Ara
bieren dan joden in het Midden-
Oosten rond", zoals Billy het zelf
uitdrukte.
Die Libiërs zagen in Billy een mo
gelijkheid om de VS te beïnvloe
den. De betrekkingen tussen
beide landen lagen op een diep^,
tepunt. De VS importeert welis
waar 10 procent van zijn olie uit
Libië, maar militaire vliegtuigen
wil het niet leveren aan dat nogal
agressieve land van kolonel Gad
dafi. Jimmy Carter gaf daarom de
nog niet (wettelijk verplicht) in
geschreven buitenlandse agent
Billy de mogelijkheid om tussen
Libië en de VS te bemiddelen.
Met goede bedoelingen wellicht.
Eerst voorzag hij Billy van ver
trouwelijke diplomatieke telex
berichten voor zijn bezoek aan
Libië. Dat is niet strafbaar, maar
het gaf Billy wel meer status bij
de Libiërs. De Libische twijfel
werd volledig weggenomen toen
Billy een bijeenkomst tussen de
Libische gezant Houdari en
Brzezinski mocht organiseren op
verzoek van het Witte Huis. Dat
was volstrekt onnodig, want de
Amerikaanse regering had ook
op andere manier contact kun
nen zoeken met Houdari.
Weer met goede bedoelingen mis
schien, want het ging nu per slot
van rekening over de gijzelings
kwestie in Teheran. Maar vlak na
deze vergadering ontving Billy
als beloning zijn eerste cheque
van 20.000 dollar uit Libië. Het
verarmde broertje had al maan
den om een grote lening bij de
Libiërs gesmeekt. Toen minister
van justitie Benjamin Civilletti
hoorde dat zijn departement een
onderzoek tegen Billy had inge
steld, belde hij de president op.
Als Billy zich zou inschrijven als
voor een buitenlandse regering
werkende contactman zou alles
goed komen, zei de minister te
gen Carter. Grondwettelijk klopt
een dergelijke waarschuwing
niet. maar het is bijna onvoor
stelbaar dat Civilletti het niet had
gedaan.
Het onderzoek van het Congres
naar het doen en laten van de Car
ters kan anderzijds nauwelijks
objectief meer zijn. De politieke
belangen die voor de deelnemers
op het spel staan zijn te groot. Het
komt alleen allemaal erg onge
lukkig voor Jimmy Carter. De
verkiezingstijd heeft het Billy-
schandaal tot karikaturale afme
tingen opgeblazen. De pers, die
sinds Watergate op scherp staat,
draagt daar rijkelijk toe bij. Tel
daar bij op de verdeeldheid bin
nen de Democratische partij en
de Kennedy-mensen die Carter
ten val willen brengen en dan
komt ook de Carter-regering
maar heel langzaam met de volle
waarheid te voorschijn en dat ai-
les doet de fantasie op hol
slaan.
Het betrokkenland. Libië, is gehaat
bij de invloedrijke Israël-lobby.
Verschillende malen heeft Gad
dafi bijgedragen aan terroristi
sche acties tegen Israël. En dan
zit president Carter midden in
een tijdperk van algehele malai
se. Dat heeft niet alleen met zijn
persoon te maken maar ook met
„natuurrampen" als de economi
sche recessie en de afhankelijk
heid van de olie uit het Midden-
Oosten. Amerika heeft flink aan
macht ingeboet en iedereen moet
nog wennen aan de nieuwe situa
tie.
De Amerikanen zijn dan ook uitge
keken op een regering die alles
eerlijk doet. Carter heeft genoeg
menselijke vergissingen op zijn
geweten. Ze willen liever iemand
zien „die dingen gedaan krijgt"
op wat voor manier dan ook. Bil
lygate is een symbool van Carters
kinderlijke onhandigheid. Carter
staat nu zelfs lager in de opinie
peilingen dan Nixon ooit gestaan
heeft. De val van Nixon luidde
het Vietnamtrauma en een perio
de van nationale reiniging in. Het
drama van Billygate markeert het
einde van dat trauma.
VN schorten
voedselhulp
Oeganda op
KAMPALA (Reuter) - Alle door
de VN gesteunde voedselver-
trekkingen naar het door de
honger getroffen gebied van
Karamoja in het noordoosten
van Oeganda zijn opgeschort
vanwege de onveiligheid. Dit
heeft mevrouw Melissa Wells,
hoofd van het VN-ontwikke-
lingsprogramma in Oeganda,
meegedeeld.
Onlangs werd een gewapende
aanval gepleegd op vijf
vrachtwagens met voedsel bij
Namaloe in genoemd gebied.
Daarop deden functionaris
sen van verscheidene hulpor
ganisaties in het gebied een
beroep op de Oegandese re
gering maatregelen te treffen
tegen het toenemend geweld.
Mevrouw Wells zei te hebben
gesproken met de stafchef
van het leger, brigade-gene
raal Ojite-Ojok, en de huidige
regeringsleider, Paulo Mu-
wanga, voorzitter van de re
gerende militaire commissie.
"Beiden beloofden stappen te
zullen doen om de situatie
onder controle te krijgen.
Maar wij zullen ons werk niet
hervatten voordat er verbete
ring is opgetreden", aldus
mevrouw Wells.
Het tegenhouden van voedsel-
transporten volgt op toene
mende onrust in het gebied.
Zwaargewapende benden die
zich aanvankelijk bezighiel
den met traditioneel gewor
den veeroof, gingen over tot
grote militaire aanvallen op
de geïsoleerde dorpen en
Karamoja.
(Van onze correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische minister van justitie Tamir
heeft gisteravond volkomen onverwacht meegedeeld af
te trèden. Tamir kondigde aan wel de regering te blijven
steunen als lid van het parlement.
Tamir behoort tot de Democrati
sche Partij die op het moment
slechts drie parlementsleden telt,
nadat deze partij in allerlei splin
tergroepen uiteengevallen is.
Daarentegen is de partij met drie
ministers oververtegenwoordigd
in de regering. Tamir stelde dat
hij persoonlijk zich niet bij deze
oververtegenwoordiging kon
neerleggen, omdat het ingaat te
gen alle politieke normen en
daarom besloten had afstand te
doen van zijn ministerszetel.
„De regering heeft zwakke en ster
ke punten, maar ik blijf deze re
gering steunen omdat het mo
menteel de beste keus is die we
hebben", aldus Tamir, die zijn
zeer onverwachte mededeling
over zijn aftreden gisteravond in
de nieuwsuitzending van de tele
visie deed. De minister voegde
daar echter aan toe dat zijn partij
niet op alle punten het regerings
standpunt deelt. „Misschien was
ik wel aangebleven als ik het al
tijd volledig met de regering eens
was geweest", aldus Tamir.
Indertijd is Tamir uit premier Be
gins Likoedpartij getreden na
een mislukte poging van Tamir
om Begin als leider van deze par
tij af te zetten. Voor de verkiezin
gen van 1977 sloot Tamir een ver
bond met enkele bekende Israë
lische persoonlijkheden die sa
men onder leiding van de huidige
vice-premier Jadin de centrum
partij DASH oprichtten. DASH
had tot doel een soort middenpo-
SALISBURY -Het standbeeld van Cecil John Rhodesde stichter va n het
voormalig Rhodesië. wordt in het centrum van Salisbury heergehaald.
Met deze daad symboliseert men in Zimbabwe, dat het einde van het Britse
koloniale tijdperk in het land.
ADVERTENTIE
sitie in te nemen, waarbij het in
een coalitie met de Arbeiderspar
tij een wippositie kon verkrij
gen.
Mede door het betrekkelijk grote
aantal stemmen dat de DASH/
partij in de verkiezingen cp dk
Arbeiderspartij veroverde, wejfcl
juist Begins Likoed de grootïte
partij. Na de verkiezingen beslfiot
de DASH-partij met haar 15 ze
tels een coalitie met de regerei de
Likoed aan te gaan, hetgeen hc ist
onmiddellijk tot een breuk in de
partij leidde. Drie van de vier ni-
nisters bleven echter aan. Het af
gelopen jaar besloten echter
steeds meer van haar parle
mentsleden de partij te verlaten
waardoor de parlementaire basis
steeds kleiner werd.
Ontslag
Over de afgelopen drie jaar hebben
behalve Tamir in het geheel reeds
vier ministers hun ontslag inge
diend, waarvan er slechts één - de
huidige minister van financiën -
is teruggekeerd. Sinds het aftre
den van Weizman, enkele maan
den geleden, is bovendien de post
van minister van defensie nog
steeds niet bezet.
Hoewel men niet kan spreken
een regeringscrisis, ziet pren
Begin zich nu geplaatst
uiterst delicate taak twee
ministers te benoemen. De pre
mier weigerde gisteren commen
taar te leveren op het aftreden
van Tamir.
Als mogelijke opvolger van Tamir
werd gisteren de naam genoemd
van de minister zonder porte
feuille Nissim, die evenals Tamir
bekend staat als een politieke ha
vik.
De oppositionele Arbeiderspartij
beschreef het aftreden van Tamir
als nog een bewijs van het uit
eenvallen en afbrokkelen van de
Likoedregering. Het is niet uitge
sloten dat Tamir - hoewel hij dit
zelf ten stelligste ontkende - zijn
politieke geluk op den duur in
een ander partijverband gaat
zoeken. Te meer daar zijn Demo
cratische Partij volgens de opi
niepeilingen bij verkiezingen
hooguit op twee zetels kan reke-
Weizman weet zich sinds zijn aftre
den nog steeds zonder een dui
delijke politieke achterban. De
geruchten over een eventuele
nieuwe politieke lijst met Dajan
en Weizman doen nog steeds
hardnekkig de ronde. Het is zeer
wel mogelijk dat Tamir zich öp
den duur bij zijn afgetreden col
lega's zal aansluiten.
Vorig jaar
VANUATU - De opstandelingenleider Jimmy Stevens laat zich
met een palmblad koelte toewuiven. Stevens blijft de nieuwe, onaf
hankelijke regering van de Nieuwe Hebriden,die nu Vanuatu he
ten, bestrijden.
De regering heeft hem amnestie aangeboden, als hij met zijn rebellie
ophoudt.
JERUZALEM - De reacties op
de door het Israëlische par
lement aangenomen „Jeru
zalem-wet" blijven onver
minderd afwijzend. De Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO heeft de landen van de
EG gevraagd de beslissing
van Israël om Jeruzalem te
beschouwen als hoofdstad
van het land. af te keuren. In
een nota. die aan de ambassa
deurs van de Negen in Liba
non werd overhandigd, wordt
herinnerd aan die resoluties
de de EG-landen op de top in
Venetië hebben aangeno
men.
Het wetsvoorstel inzake Jeru
zalem heeft geen juridische
gevolgen en is niet van in
vloed op de onderhandelin
gen die moeten leiden tot een
beslissing over de politieke
toekomst van de stad, aldus
een verklaring gisteren van
het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken. Vol
gens woordvoerder John
Trattner is de juridische si
tuatie een probleem waarmee
Israël zich moet bezighouden,
maar hij bleef erbij dat de
nieuwe Israëlische wet geen
juridische consequenties zal
hebben voor de onderhande
lingen met Egypte. „Wij blij
ven geloven dat de bespre
kingen zullen voortgaan", al
dus Trattner.
Evenals de VS is Egypte van
oordeel dat de toekomstige
status van Jeruzalem een
zaak van onderhandelingen is
tussen de betrokken partijen
en niet een kwestie die een
zijdig kan worden opgelost.
De Egyptische president Sa-
dat zei gisteren dat het aan
nemen van de wet voor hem
niet als een verrassing is ge
komen. „De Israëlische maat
regelen gaan in tegen de ak
koorden van Camp David",
aldus Sadat. Zijn minister van
Over gijzelingskwestie
TEHERAN (AFP/DPA) - De brief Capucci 2
II* t-v n-ucii vdii oei /\meiiKa
ongeluk in Britse f™l„rfasr,'icib™£clrJaan.sï
kerncentrale
703l°/o)
o
LEIDSE SPAARBANK 5
LONDEN (DPA) - Bij een ongeluk
in de Britse kerncentrale van
Windscale in het noordoosten
van Engeland is in 1979 een aan
zienlijke hoeveelheid radioactivi
teit ontsnapt. Uit een gisteren ge
publiceerd rapport van de in
spectie voor kerncentrales blijkt
dat bij het ongeluk 100.000 curie
radioaktieve straling is vrijge
komen.
De schade zou beperkt zijn geble
ven. In het rapport heet het dat de
besmetting van 1700 kubieke me
ter grond "tegenwoordig geen
gevaar voor arbeiders of bevol
king oplevert". Het ongeluk werd
veroorzaakt door "gebrek aan
vaktechnische beoordeling".
die 184 leden van het Amerikaan
se congres aan Iraanse parle-,
mentsleden hebben geschreven,
betekent een eerste stap die dui
delijkheid zou kunnen verschaf
fen in het gijzelingsprobleem. Dit
heeft de voorzitter van het Iraan
se parlement, ajatollah Rnfsanja-
ni, gisteravond verklaard in een
interview op de televisie. De gij
zel ;.>gsk west ie moet bestudeerd
worden en die brief kan daarvoor
een uitgangspunt bieden, aldus
Rafsanjani.
De leden van het Amerikaanse
Congres hebben de Iraanse par
lementariërs gevraagd aan het
debat over de gegijzelden "ab
solute prioriteit" ioe te kennen.
Radio-Tcheran heeft gisteren be
kendgemaakt dat de vestigingen
van de vijf buitenlandse olie
maatschappijen in Iran in de toe
komst onder leiding dienen te
staan van Iraniërs. De leiding van
de ondernemingen zal in een hol
ding worden ondergebracht. De
ze zal werken onder toezicht van
het Iraanse ministerie voor olie
zaken.
De Grieks-katholieke aartsbis
schop Hilarion Capucci heeft gis
teren meegedeeld dat hij deze
week met boodschappen van
paus Johannes Paulus de tweede
Iraanse leiders in Teheran zal
ontmoeten en misschien de
kwestie van de Amerikaanse ge
gijzelden zal bespreken.
i niet aan wie de pause- van de Savak (voormalige ge
heime politie) en een man die was
veroordeeld wegens "een aanslag
op de kuisheid" Dit heeft radio-
Teheran meegedeeld.
Alle dertien waren veroordeeld
door Islamitische tribunalen.
lijke boodschappen
richt. Maar volgens kringen uit de
Grieks-katholieke kerkelijke
gemeenschap zijn zij bestemd
voor de ajatollah en president
Bani-Sadr. Het Vaticaan wilde
nog niet bevestigen of Capucci
optreedt als boodschapper van
de paus.
De Iraanse minister van buiten
landse zaken Sadeg Ghotbzadeh
heeft Frankrijk ervan beschul
digd op de hoogte te zijn geweest
van de moordaanslag op de
Iraanse ex-premier Sjapoer
Bachtiar. Hij zei dit gisteren in
een vraaggesprek met de Franse
krant Le Matin.
Ghotbzadeh zei dat Bachtiar oo de
hoogte was gesteld en op 18 juli,
de dag van de aanslag, voor het
eerst sinds zijn verblijf in Frank
rijk. een kogelvrij vest droeg.
Frankrijk zou de aanslag kunnen
hebben voorkomen, aldus
Ghotbzadeh.
De Iraanse minister zei voorts dat
Frankrijk "bijna onvriendelijk"
was tegen de Islamitische re
publiek, omdat het asiel verstre kt
aan mensen die staatsgrepen
voorbereiden tegen het Islamiti
sche bewind in Iran.
Dertien mensen zijn gisteren in de
gevangenis van Teheran geëxe
cuteerd. Elf vart ben waren ver
oordeeld wegens hun aandeel in
de "poging tot een staatsgreep".
De andere wee waren een chef
buitenlandse zaken, Kamal
Hassan Ali, verklaarde dat
Egypte geen enkele wijziging
in de status van Jeruzalem
erkent. De kwestie-Jeruza
lem dient onderwerp te vor
men van onderhandelingen,
aldus Hassan Ali.
De Israëlische autoriteiten be
togen dat er door dc wet in
feite niets is veranderd:
slechts een reeds bestaande
toestand is officieel vastge
legd. Zij vinden dat de VS te
veel misbaar maken en dat de
Egyptenaren daardoor zou
den kunnen worden aangezet
tot tegenmaatregelen, waar
van anders wellicht geen
sprake zou zijn.
Grote bezorgdheid uitte de
Franse regering gisteren
n.a.v. de Jeruzalem-wet. „De
ze wet is in tegenspraak met
de pogingen om een recht-
vardigo en alomvattend^ vre
de in het Midden-Ooster te
bereiken", aldus een verkla
ring van het F ranse ministerie
van buitenlandse zaken.
Turkije heeft gisteren zijn am
bassadeur in Tel Aviv terug
geroepen. „Nu het Israëlische
parlement besloten heeft dat
Jeruzalem, inclusi# f de gean
nexeerde Arabische sector,
de hoofdstad van Israël is,
willen wij nadere informatie
van onze ambassadeur", al
dus premier Demirel.
Coup in
Afghanistan
verijdeld?
NIEUW DELHI/ISLAMABAD
(UPI/AFP) - Sowjet-troepen
hebben een poging tot een
staatsgreep van twee eenheden
van het Afghaanse leger verij
deld, zo heeft een diplomaat laten
weten.
Volgens de diplomaat ging het om
eenheden die zijn gestationeerd
op de basis Pul-i-Charki, net bui
ten Kabul. De poging tot de mili
taire coup zou zijn mislukt, door
dat de plannen daartoe uitlekten,
waarna Russische troepen 18 juli
de basis omsingelden en de sa
menzweerders uitschakelden.
Verste rjte aanwezigheid van
Sowjet-militairen m de straten
van Kabul rond deze tijd had met
ping van de regering van Ba brak-
Karmal te maken, aldus de di
plomaat.
ATHENE (AFP/DPA) - De Turkse
diplomaat Galip Ozen is gisteren
in Athene doodge'schoten. Ook
een van zijn kinderen kwam by
de aanslag om het leven.
De vrouw en een ioon van de di
plomaat raakten gewond door
schoten die op de auto werden
afgevuurd. De politie zei over
aanwijzingen te beschikken dat
één man de aanslag heeft ge
pleegd. Het persbureau ANA
maakte kort na de schietpartij
bekend dat iemand zich uit naam
van het "geheime Armeense le
ger" aansprakelijk had gesteld
voor de dodelijke schoten.
Premier George Rallis veroordeel
de de aanslag scherp en verklaar
de dat de regering er alles aan zal
doen om dc zaak zo snel mogelijk
op te helderen. Ook de belang
rijkste oppositieleider in Grie
kenland. Andreas Papandreou,
sprak zijn afschuw uit over de
aanslag.
Dezelfde Armeense organisatie hai
zich in een in januari in Beiroet
uitgegeven verklaring verant
woordelijk gesteld voor het ver
moorden van zes Turkse diplo
maten tussen 1975 en 1979.
Kosmonauten geland
MOSKOU (Reuter) - De kosmo
nauten Wiktor Gorbatko en
Pham Tuan zijn gisteren veilig
geland in Kazachstan, nadat ze
een week geleden gelanceerd wa
ren naar het ruimtestation Sal-
joet-6, zo heeft radio-Moskou
omgeroepen.
De Sowjet-gezagvoerder en zijn
Vietnamese metgezel hebben in
de ruimte wetenschappelijke ex
perimenten uitgevoerd met de
kosmonauten Leonid Popov en
Walery Rjoemin, die al sinds 9
april om de aarde zweven.
