De
wonderbaarlijke genezing van Groenevelt
kan de
werkgevers
nog duur
te staan
komen
ir
deTijd
ELSEVIERS
HP
PAGINA 14
DONDERDAG 31 JULI 1980
Kort samengevat is de meest
bekritiseerde uitspraak van
Arie Groenevelt die waarin
hij zich bereid verklaard de
eis tot behoud van koop
kracht terug te nemen, als
daarmee werkgelegenheid
kan worden veiliggesteld.
Niet voor eeuwig, zo liet hij
daar meteen op volgen, maar
tijdelijk, om de industrie, de
spil van de nationale econo
mie, meer ruimte te geven.
Is dat een nieuwe theorie? Na
tuurlijk niet. De meer-ruim-
te-voor-de-industrie-door-
matiging-van-de-lonen-filo-
sofie, was destijds de grond
slag van Van Agts heilsplan
"Bestek 81". De directeur van
de Nederlandsche Bank Jelle
Zijlstra, hamert er jaar in jaar
uit op en vorige maand kwam
de socialistische hoogleraar
Van der Zwan ermee in
"Plaats en toekomst van de
Nederlandse industrie", het
geruchtmakende rapport van
de Wetenschappelijke Raad
voor het Regeringsbeleid.
Ook in kringen van de vakbe
weging is die opvatting niet
uniek. Het CNV heeft al lang
geleden duidelijk gemaakt
onder bepaalde omstandig
heden heil te zien in het af
stand doen van de koop-
krachteis en het omstreden,
in de Vakbondskrant van de
FNV uitgevochten econo-
mendebat. ademde een
soortgelijke sfeer. De top van
de FNV heeft er evenwel naar
buiten toe nooit blijk van ge
geven met dat uitgangspunt
in zee te willen gaan. En nu
Groenevelt het hoge woord
dan gesproken heeft, lijkt dat
heel opmerkelijk.
Voortrekker
De in Leiden geboren en van
metaalbewerker tot voorzit
ter van de Industriebond op
geklommen geheelonthouder
had immers in het verleden
een image van "radicalist" en
"spijkerhard onderhande
laar" opgebouwd, die zijn
standpunten het liefst recht
streeks uit de Marxistische
bibliotheek optekende. In de
praktijk vervulde Groenevelt
op die maniereen belangrijke
voortrekkersrol binnen de
FNV. De APO, de arbeids
plaatsenovereenkomst,
kwam uit zijn koker, zo ook
het twee jaar geleden in Lei
den gelanceerde idee om bij
de onderhandelingen voor
nieuwe cao's de 35-urige
werkweek prioriteit te geven.
Die vorm van korter werken,
kon anderen een baan bezor
gen en ter illustratie van de
voordelen van zo'n situatie zei
Groenevelt dat het dan mis
schien ook mogelijk zou kun
nen worden dat meer man
nen, net zoals hij, thuis eens
de stofzuiger hanteren.
Het gebrek aan eensgezindheid
binnen de FNV over hoe die
eis het beste kon worden ge
formuleerd (vrije vrijdag
middag of zevenurige werk
dag) en het sneuvelen van een
soortgelijke eis in de voor de
nederlandse industrie trend-
bepalende onderhandelingen
in West-Duitsland, leverde
uiteindelijk niet meer op dan
de toezegging dat een korter
werken een zaak van "studie
en lange termijn" moest wor
den.
Sindsdien is het wat stil ge
weest rond Groenevelt. Wel
iswaar roerde hij zich wel in
de kwestie rond de invoering
van de vijfploegendienst
maar van ouderwets wapen
gekletter was de laatste tijd
toch geen sprake meer. Sinds
het conflict, vorig jaar in de
vleesindustrie, zijn het veel
LEIDEN - Je kunt er donder op
zeggen. De tot een minimum
aantal pagina's geslonken
kranten hebben nog niet ge
meld dat nu zo goed als alle
Nederlanders met vakantie
zijn, of de stilte in het even
eens uitgestorven kamp van
mensen die het politiek en
economisch in Nederland
voor het zeggen hebben,
wordt door een eenzame ach
terblijver, op veelal specta
culaire wi.jze doorbroken.
Als de eerste foto's van een
afgeladen Benidorm de
krant hebben gehaald, en
Neelie Smit Kroes zich ge
willig op een stretcher voor
een Drents boerderijtje heeft
laten portretteren, is het
moment daar.
Dit keer was het Arie Groene
velt, de voorzitter van de In
dustriebond FNV, die voor
leven in de brou werijzorgde.
De truc is inmiddels enkele
jaren achtereen beproefd en
succesvol gebleken. In de
zomer, als de invloedrijken
in den lande zich in het
vakantiegewoel hebben be
geven, tekent zich een
schaarste aan nieuws af.
Doet zich plotsklaps toch
iets opvallends voor, dan
kan dat feit op een zeldzaam
grote belangstelling van de
media rekenen. Een gratis
reclame die, mits op het juis
te moment gebruikt, veel
goed kan doen.
Ministers benutten die periode
nog al eens om plotselinge
meevallers breed te etaleren
en zo hun populariteit op te
vijzelen, maar ook anderen,
zoals Groenevelt, weten er
handig gebruik van te ma
ken.
Zo kwam het dat vorige week
Groenevelt tijdens een pers
conferentie in Utrecht een
nieuwe en, zoals inmiddels is
gebleken, discutabele stra
tegie onthulde.
meer de Voedingsbonden die
binnen de FNV de smaakma
kers zijn op het gebied van
baanbrekende eisen.
Groenevelt bereidde in de tus
sentijd een koerswijziging
voor. Het topje van de ijsberg
kwam vorig jaar al bovendrij
ven, ten tijde van het misluk
ken van het overleg tussen
werkgevers, werknemers en
overheid, in de Stichting van
de Arbeid. Zijn bond nam
toen een minderheidsstand
punt in, dat ook al neerkwam
op een meer beperkte loon
stijging dan zijn collegabe
stuurders binnen de FNV op
het oog hadden.
Nu zijn er dan de nota's "Verder
kijken" en "Economische
groei en werkgelegenheid:
doormodderen of durven",
waarin zoals gezegd, de
koopkracht op een laag pitje
is komen te staan.
Groenevelts persconferentie
was vorige week nog niet ach
ter de rug of zijn partners in
de bouw- en houtbonden, de
vervoersbonden, de voe
dingsbonden en de diensten
bonden vielen over hem heen.
De Vakbondskrant drukte de
reacties zonder commentaar
af. FNV-voorzitter Wim Kok
mocht in zomerse hemds
mouwen in de Jounaalstudio
toelichten, dat er geen sprake
was van tweespalt in zijn fe
deratie en dat het om niet
meer gaat dan een praatstuk
voor een beleid op termijn.
9
Waarom nu die nieuwe koers
gelanceerd? Die vraag is niet
zo moeilijk te beantwoorden,
afgezet tegen de schaarse cao's
die dit voorjaar veeal voor
de duur van twee jaar zijn af
gesloten.
Praktijk
Nu leert de praktijk dat ge-
SDreksDartners. zoals de In
dustriebond FNV en de werk
gevers in de metaal, verenigd
in de FME, elkaar doorgaans
aan de onderhandelingstafel
direct met dit soort uitspra
ken om de oren slaan. Of die
nu op de korte of lange ter
mijn betrekking hebben, dat
maakt niets uit. Gezegd is ge
zegd, en beleidsplannen op
termijn zijn voor onderhan
delingen niet alleen sfeerbe
palend, ze hebben er ook in
vloed op. Groenevelt weet
dat. Kok, weet dat ook, even
als de andere bondsbestuur-
ders.
tin die arbeidsovereenkomsten
neemt het herstel van de vol
ledige vergoeding voor geste
gen prijzen de meest promi
nente plaats in. Het is dat ge
geven dat verschillende mi
nisters al de uitspraak ontlokt
heeft dat "wordt afgestevend
op een nieuwe loonmaatre
gel". De economische
problemen zijn van een der
mate grote omvang, dat zelfs
die prijscompensatie voor de
bedrijven niet te betalen zou
zijn en opnieuw voor een fors
verlies van arbeidsplaatsen
zou kunnen zorgen.
Door het laten vallen van de
koopkrachteis wekt Groene
velt de suggestie dat hij be
grip heeft voor die situatie.
Tegelijkertijd probeert hij er
een nieuw overheidsingrij
pen in de lonen mee te voor
komen. Aan een loonmaatre
gel volgens het model Albeda
koop je als bond immers
niets, zolang het geld dat be
drijven op die manier in hun
zak houden niet door middel
van overheidsdwang wordt
besteed aan investeringen die
ook werkgelegenheid opleve
ren. Als dat, wat Lubbers "het
uankerend beleid" noemt,
ontbreekt, dan moet zo'n
nieuwe loonmaatregel hoe
dan ook voorkomen worden.
Duur
Groenevelt heeft een knieval
voor de werkgevers gedaan
en zijn radicalisme definitief
opgegeven, zó luiden de
commentaren. Op het eerst
gezicht lijkt dat juist, maar
wie het plan goed bekijkt, kan
de adder onder het gras toch
niet ontgaan. Wat Groenevelt
wil is overeenkomsten met de
werkgevers sluiten, waarin
garanties worden gegeven
voor werkgelegenheid. Dat
Groenevelt over de vormge
ving van die contracten niets
kwijt wil, bevestigt de veron
derstelling dat zijn wonder
baarlijke genezing de werk
gevers nog duur kan komen
te staan.
Die garanties voor werkgele
genheid doen sterk denken
aan de oude plannen voor ar
beidsplaatsenovereenkom
sten. Het geheugen leert dat
de wergevers niet wisten hoe
snel ze die eis door offers op
het gebied van loonstijgingen
van tafel moesten krijgen.
Precies zoals ze dat in het
verleden met iedere vak-
bondseis in de immateriële
sfeer hebben gedaan. Want
doelgericht in werkgelegen
heid investeren en afspraken
maken over aantallen ar
beidsplaatsen, daar zijn de
werkgevers nooit happig op
geweest.
Nieuwe koers
ting van de Arbeid een toena
dering tussen vakbeweging
en overheid kan opleveren
(uitlatingen in het verleden
van minister Albeda wijzen in
die richting), is een ding dat
zeker is.
JSvenals ook vast staat dat de
werkgevers, die immer heb
ben geweeklaagd over die du
re prijscompensatie, dat
nieuwe beleid niet zomaar
kunnen negeren. De voorde
len van de zeker ook dure ei
sen van Groenevelt zullen de
leden van de federatieraad
(het dagelijks bestuur) van de
FNV niet ontgaan en de felle
reacties van collegabonden
zijn voor een deel eenvoudig
plaatsbaar, in het hoofdstuk
"tegensputteren voor de ach
terban".
Want het zou natuurlijk wat al te
eenvoudig zijn om te denken
dat het doorsnee vakbondslid
zich snel voor de koers van
Groenevelt gewonnen geeft.
Zoals het ook te simpel zou
zijn om te veronderstellen dat
Groenevelt zijn huid zo goed-
koop wil verkopen als zijn
collega-bestuurders de laat
ste dagen willen doen gelo-
Het zonnige weer van de laatste
week heeft veel weekbladredac
teuren kennelijk naar gezelliger
oorden gedreven dan hun redac
tieburelen: de bladen dwarrelen
tenminste door de brievenbus, zo
vederlicht zijn ze. Vrij Nederland
en de Haagse Post hebben zelfs
de dood van de ex-sjah van Iran
niet aangegrepen om een verhaal
aan te wijden. Komkommertijd
dus alom.
L/n
VRU NEDERLAND
Wel in Vrij Nederland een alleraar
digst interview van Joop van
Thijn met de "Brzezinski van Re
publikeins presidentskandidaat
Ronald Reagan". Richard Pipes,
zo heet de man, is overigens niet
de enige: er zijn ongeveer 70 kan
didaten voor deze belangwek
kende post. Zijn uitlatingen wij
zen erop dat de harde lijn van
Brzezinski, als het aan hem ligt,
minstens wordt voortgezet.
Verder is hij goed voor enkele leuke
uitspraken als: "Kissinger had
een uitermate ondiepe conceptie
van Rusland en zijn problemen.
Hij heeft er zo weinig echt aan
dacht aan besteed, heeft het zo
weggemanipuleerd, dat Rusland
gewoon een land werd. een ge
middeld land als alle andere".
En over ex-president Nixon: "Die
wist toch helemaal niets, maai
een president moet ook niet veel
weten". Wat dat laatste betreft
heeft hij in Reagan dan in elk ge
val een uitstekende 'baas' gevon
den.
De vroegere ere-voorzitter van de
CPN. Paul de Groot, had inder
tijd vlak voor zijn uitstoting, par
tijstatuten ontworpen, die nooit
zijn gepubliceerd. VN heeft deze
primeur nu en komt tot de
conclusie dat de CPN volgens die
statuten nooit een grote partij zou
zijn geworden. Alle macht aan de
bejaarden, moet Paul de Groot
hebben gedacht toen hij zijn
plannen ontwierp: de belangrijke
banen in de partij mochten alleen
worden vervuld door leden, die
langer dan 20 jaar lid van de CPN
waren. Van nieuwlichters moest
De Groot niets weten. Een lid van
het partijbestuur "De Groot was
volledig vervreemd van de nieu
we generatie in de CPN. Hij dacht
dat hij net als in de jaren vijftig
zijn schaapjes wel weer achter
zich aan zou krijgen".
Het kleurkatern is gewijd aan het
dagje uit in Nederland: de Efte-
ling. het Zandvoortse strand, het
openluchtmuseum en al die an
dere 'musts'. Voor de goede ver
staander geeft VN toch met
slechts één woord een commen
taar op het overlijden van de ex-
sjah van Iran. De zetter meldt de
ze weck op de voorpagina:
"Tsjah...".
Nederlands trots, de Scheveningse
badplaats met vooral natuurlijk
het Kurhaus. is volgens De Tijd in
handen gevallen van een ver
keerd consortium: in plaats van
huizen te bouwen, wil men nog
meer kantoorgebouwen uit de
grond stampen.
Een rel in de gemeenteraad was het
gevolg, maar zoals zo vaak het
geval is: het heeft weinig zin meer
de put te dempen nu het kalf ver
dronken is.
Neem nu dat beroemde Kurhaus:
nauwelijks was het weer in volle
glorie hersteld (ten koste van
meer dan honderd miljoen ge
meenschapsgeld) of de project
ontwikkelaar maakte middels
grote borden wereldkundig dat
vóór die prachtige voorgevel ter
rasflats zouden komen. Nu be
ginnen die fiats hoger en hogerop
te komen, met als gevolg dat die
voorgevel nauwelijks te zien is.
Er schijnen zelfs al Duitse toeris
ten te zijn gesignaleerd, die stap
pende uit de tram op het Gevers
Deynootplein aan de conducteur
verbaasd vroegen waar nu wel
dat Kurhaus stond.
Boz Scaggs werd ondervraagd over
zijn muzikale loopbaan, nadat hij
met Steve Miller had gebroken.
De Amerikaan noemt zichzelf
muzikaal gezien althans een man
van het midden.
MAGAZINE
'Het Nederlandse kind mag niet
mopperen" constateert Elseviers
Magazine. Deze conclusie volgt
uit een onderzoek naar de toe
komstverwachting van de EG-
bevolking. Het 'doemdenken', al
dan niet opgedrongen, steekt
steeds meer de kop op. Toch zijn
de Nederlanders een optimis
tisch volkje, want 49 procent
noemde zich bij ondervraging
werkelijk gelukkig. Terwijl het
gemiddelde 'EG-percentage*
slechts 22 procent bedroeg.
Vreemd is dat in landen waar de
angst voor de toekomst het
grootst is, zoals Frankrijk bij
voorbeeld, het aantal kinderen
niet minder, maar eerder meer is
dan in landen, waar het toe
komstbeeld wat rooskleuriger
wordt gezien. Toch vindt de ge
middelde ouder dat hij te weinig
tijd aan zijn kind besteedt, te
streng is, maar het tegelijkertijd
te veel verwent.
Niet alleen toeristen worden in de
vakantielanden veel bestolen,
ook de hoteliers hebben te kam
pen met fiessetrekkers en hotel-
rattén.
Een heel sterk staaltje wat dat be
treft speelde zich af in Den Hel
der, waar een slimmerik zelfs het
gemeentebestuur had doen gelo
ven dat hij een invloedrijk indus-
trieël was. Vier jaar lang heeft de
man die praktijken kunnen uit
oefenen, werd hij gefêteerd op
etentjes, kreeg VIP-rooms in ho
tels. Tot men erachter kwam dat
hij een geestelijk gestoorde was.
Thans «vordt hij in een zielkundi
ge inrichting verpleegd. Een ho
telier over de l'lessetrekkersprak-
tijken: "Als iemand kleinigheden
als pakjes sigaretten en postze
gels op zijn rekening laat zetten,
begint er bij ons iemand aan de
bel te trekken. Een getraind oog
ziet veel; er zit vaak een patroon
in het gedrag van malafide hotel
gasten".
Ischa Meijer is begonnen aan een
reeks interviews met oud-be
windslieden van het kabinet-
Den Uyl. Voormalig CRM-minis
ter Van Doorn bijt het spits af: Hij
is een beetje droevig over de ver
sukkeling die zijn 'winkel' door
maakt. Over zijn opvolgster, mi
nister Gardeniers: "Ze is, krijg ik
de indruk, nogal eens nerveus
bezig geweest, als ze van bepaal
de zijde kritische inbreng te ver
duren kreeg; dan heeft zij, denk
ik, het idee van: "Ik geef nu maar
in vredesnaam een stukje toe,
maar verder ga ik gewoon door
met eraan vast te houden". Tja,
op die wijze ga je wel snel over op
een weinig heldere conceptie".
Een redactrice keek drie weken
rond in de Amsterdamse Staten-
liedenbuurt. Vroeger gaven keu
rige arbeidersgezinnen er de toon
aan, maar Jan Modaal is er een
zeldzaamheid geworden: "Ieder
een denkt, het zal mijn tijd wel
duren en ondertussen woekert
alles verder". Fred van Doorn
herdenkt de te vroeg overleden
acteur Peter Sellers. Een gesprek
met ex-dissident Joeli Danielj en
een interview met Arie Groene
velt maken HP weer compleet.
In de serie over de kernbewapening
is deze week de polemoloog
Herman de Lange aan het woord:
"Rusland heeft er geen enkel be
lang bij kernwapens op West-Eu
ropa te kwakken. Kan iemand me
duidelijk maken wat Rusland er
aan heeft Europa te vernietigen?
Nee in West-Europa zitten we be
trekkelijk veilig, zelfs in het geval
van een kernoorlog en die is on
denkbaar".
Volgens De Lange kunnen we dus
rustig gaan slapen, want de
"druk-op-de-knop-oorlog is pu
re science fiction
Volgens HN sturen de ambtenaren
van economische zaken hun mi
nister met achterhaalde flodder
stukken het podium op, blijven
psychiaters huiverig voor een
dialoog met hun cliënten en
vormt het actiecomité de vuist
van de wethouder als het op
stadsvernieuwing aankomt. En
daar kunnen we het, wat deze
week betreft, dan weer mee doen.
ANNEMIEK RUYGROK
hervormd
nederland
