Alleen droge
periode kan
boeren redden
Supertankers onafgebroken dreiging voor milieu
Toren bezet uit protest
tegen kernenergieplannen
Kinderen richten
enorme ravage aan
Krimpenerwaard
WOENSDAG 23 JULI 1980
BINNENLAND
SCHEEPVAARTEXPERT:
HILVERSUM (GPD) - Het doormidden
breken van de Liberiaanse supertan
ker Energy Concentration in de Rot
terdamse haven heeft in scheepvaart
kringen allerminst verbazing gewekt.
Integendeel. Supertankers behoren tot
de meest brekende schepen ter wereld.
Vooral als ze ouder dan zeven, acht jaar
zijn.
Hoe kan het ook anders? De supertan
kers zijn ontwikkeld na 1956. toen het
Suezkanaal dicht ging en de vervoers
kosten van ruwe olie drastisch stegen.
De toenmalige kleine olietankers
moesten toen om Kaapstad heenvaren,
wilden ze vanuit het Midden-Oosten
Europa bereiken. Dus moest het aantal
zeereizen teruggebracht worden, ter
wijl toch dezelfde hoeveelheden aan
geleverd bleven worden.
Vandaar dat de grote oliemaatschappijen
in hoog tempo reuzetankers lieten
bouwen. Kastelen van 300 meter en
langer, die 100.000,200.000 en later nog
meer ton ruwe olie tegelijk konden
vervoeren. Aan de bouw ging over het
algemeen totaal geen wetenschappe
lijk onderzoek vooraf, zodat het tot
1967 duurde voordat men in de gaten
kreeg hoe gevaarlijk de supertankers
eigenlijk waren. In dat jaar verging
voor de Britse kust de Torrey Canyon,
die met onafzienbare hoeveelheden
olie kust en zeewater ernstig vervuil
de.
Supertankers zijn een soort ijsbergen.
Slechts 20 procent van het schip steekt
boven de waterlijn uit. De brug is ach
ter op het schip gebouwd, waardoor de
kapitein vaak 300 meter of verder van
de boeg afstaat. Bovendien bevindt hij
zich op ongeveer 40 meter boven de
waterspiegel.
Het spreekt voor zich dat de heren op de
brug - ook al hebben ze meestal de be
schikking over allerhande elektroni
sche apparatuur - de voeling met het
echte varen moeten ontberen. Maar
ook al zou dat niet zo zijn. dan nog zou
den ze niets kunnen uitrichten tegen
de voortdurende aanslag die op hun
schuit wordt gepleegd.
Voor- en achtersteven van een volgela
den tanker hellen niet zelden een meter
door. De lengte van het schip brengt
met zich mee dat de beukende golfslag
onregelmatig verdeeld is. Terwijl boeg
en steven zich hoog op de golven be
vinden, kan het middenschip juist in
een golfdal terecht zijn gekomen. Dat
daarmee een zware wissel wordt ge
trokken op de constructie van de tan
ker laat zich raden.
Temeer daar het vergunningenstelsel in
de wereld weinig eenvormig is. In
sommige landen worden zware eisen
gesteld aan de onderhoudswerkzaam
heden aan de supertankers, terwijl el
ders een paar reizen meer of minder
zonder 'grote beurt' nogal eens door de
vingers wordt gezien. Onvergeeflijk,
wanneer men weet dat niet alleen zwa
re druk wordt uitgeoefend op de
scheepswanden met hun honderden
kilometers naden, maar dat ook de
aard van de lading, de ruwe olie, een
roestende uitwerking heeft op het me
taal. De tankers zijn doorgaans enkel
wandig en hebben meestal geen extra
bodem, dus als er iets stuk gaat, gaat
het meteen ingrijpend stuk.
Daarbij komt nog dat niet alleen het zee
water, maar ook de zeebodem een ge
vaar oplevert voor de tankers. Vooral
het Kanaal, een zeer druk bevaren tan
kerroute, heeft een soort plaatsveran-
derende zandduinen op de relatief on
diepe bodem, en de rapporten van su
pertankerkapiteins, dat ze de kiel van
het schip over het zand hebben voelen
schuren terwijl ze volgens de kaarten
nog zes tot zeven meter speling be
hoorden te hebben, zijn legio.
De grote oliemaatschappijen stoten hun
supertankers na vijf, zes jaar af. Dan
zijn de giganten afgeschreven en bo
vendien gevaarlijk geworden. Vaak
worden ze doorverkocht aan maat
schappijen die hun officiële thuisha
ven in landen als Liberia of Honduras
hebben. Daar is niet alleen het belas
tingklimaat aantrekkelijk, maar ook de
veiligheidseisen worden er met grote
soepelheid toegepast.
Het gevolg daarvan is dat er enerzijds
weinig onderhoud van de tankers
wordt gepleegd, en dat anderzijds
goedkoper en onervaren bemanningen
op reis worden meegestuurd. Dat leidt
tot grote gevaren op zee, vooral als er
slechts één in navigatie geschoolde of
ficier op de brug staat. Zeekastelen met
één ketel, één schroef en één roer zijn
aldus „de grootste bewegende voor
werpen, die ooit door de mensheid zijn
gemaakt en ook de gevaarlijkste", zo
als scheepvaartexpert Noël Mostert in
zijn boek Superships schrijft.
Een supertanker die een snelheid van 16
knopen heeft, heeft er vijf kilometer
voor nodig om tot stilstand tekomen.
In tijd omgerekend is dat 20 minuten.
Vandaar dat zich nogal eens aanvarin
gen op volle zee voordoen. Er vinden
ook aanvaringen plaats die door de
bemanning van de supertanker niet
eens worden opgemerkt. Bekend is het
verhaal van de kotter die werd overva
ren omdat de stuurman de lichten op
boeg en achtersteven van het visser
vaartuig abusievelijk had gehouden
voor de lichten van twee verschillende
schepen, waar tussendoor hij nog wel
meende te manoeuvreren. Pas twee
dagen later vernam hij het onheil dat
hij had aangericht.
Supertankers vormen een reusachtig ge
vaar op zee en in havens, zoals nu weer
in Rotterdam bleek. Ze zijn een onaf
gebroken dreiging voor het milieu
door hun voortdurende olielekkages
tijdens het laden, lossen en reizen, en al
helemaal bij een aanvaring of een ex
plosie. Dat laatste was naast het olie-
verlies dan ook het grootste risico dat
de breuk van de Energy Concentration
in Rotterdam met zich meebracht. De
lege tankeenheden van een supertan
ker bevatten een zeer explosief gas, dat
bij het minste geringste vonkje tot ont
ploffing overgaat. Zelfs een vonkje van
een statisch geladen synthetisch kle
dingstuk kan fataal zijn.
Schipbreuk, schrijft Mostert dan ook te
recht over de supertankers, in de haven
of in open zee, „werd vroeger voorna
melijk gevreesd door opvarenden, te
genwoordig echter steeds meer door
de landrotten". De giganten zijn nage
noeg onbestuurbaar en in feite zo broos
als een kaartenhuis.
Landbouw lijdt onder gevolgen regen
ZWOLLE (GPD) „Door het buitengewoon slechte weer van
de laatste weken is de toestand in de Nederlandse land
bouw zorgelijk geworden. Als er niet snel iets verandert,
kunnen de gevolgen van deze natte zomer van 1980 ramp
zalig worden. Er zijn boeren die tot 25 procent op hun
inkomen gekort dreigen te worden en het is zeker dat een
aantal landbouwers over de rand van hun bestaan zullen
worden geduwd en hun bedrijven volgend jaar niet meer
bestaan. Er is nu al pen schade van tientallen miljoenen
guldens".
Tot deze sombere conclusie komt
David Luteyn voorzitter van het
Landbouwschap. Met het dage
lijks bestuur van dit Landbouw
schap maakte hij gisteren een
oriëntatiereis langs bedrijven in
gebieden die het zwaarst worden
bedreigd door de aanhoudende
nattigheid: in Limburg, Gelder
land en Overijssel. Vooral in de
laaggelegen en deels over
stroomde gebieden langs de gro
te rivieren en de veenstreken van
West-Nederland loopt de agrari
sche stand forse klappen op. Vee
teelt, akker- en tuinbouw, overal
heeft de aanhoudende regen vaak
zelfs in letterlijke zin diepe spo
ren getrokken door de bedrij-
Het is de regen die de boeren tot
wanhoop brengt. Luteyn vertel
de gisteren tijdens een perscon
ferentie dat er landbouwers zijn
die in de maand juli al 25 cm re
gen op hun land hebben geme
ten. Als dat water'nérgens heen
kan, verstoort het op alle moge
lijke manieren het werk van die
genen die in het weer hun groot
ste bedrijfsrisico erkennen. Ne
men we de veeteelt dan zien we
dat meer dan duizend veehou
ders in met name het rivierenge
bied hun koeien op stal hebben
moeten zetten. De beesten doen
nu al enkele weken een forse aan
spraak op de dit voorjaar geoog
ste wintervoorraad die ook al niet
zo groot is omdat het in het begin
van dit jaar, oh ironie, te droog
In de akker- en tuinbouw is het al
niet veel beter. De granen staan er
eigenlijk nog het best voor, zij het
dat de zomergerst die eigenlijk
zou moeten worden geoogst, niet
te bereiken is. Toch zijn de telers
van mais, een van de belangrijk
ste ruwvoerprodukten voor de
veehouderij er nog slechter aan
toe. Het gewas staat te verrotten
op het land.
Ook bonen- en erwtentelers, aard
appelkwekers en de bloembol-
lenvere delaars en de bietenboe-
ren worden door het weer ernstig
bedreigd. Zo het produkt niet is
aangetast door vocht, ziekte, zon
en zuurstofgebrek, dan toch
kunnen de oogsters het land niet
op. De machines zakken weg in
de grond, vooral in kleigebieden
zoals in Zeeland. Bovendien
kunnen allerlei werkzaamheden
niet worden uitgevoerd. De regen
verhinderde wekenlang diverse
campagnes voor onkruid- en on-
gediertebestrijding en ook van
het afsterven van het aardappel
loof komt weinig terecht.
In de tuinbouw is het vooral het
zachte fruit dat ten onder is ge
gaan in de aanhoudende regen.
Bessen, aardbeien en ook blad-
produkten van de volle grond zijn
veelal verrot. Hoewel de consu
ment in deze sector iets zal mer
ken van schaarste of hoge prijzen,
is het niet te verwachten dat er in
de Nederlandse gezinnen direct
zal worden meegeleden met de
boeren en de akkerbouwers.
Vooral voor bulkprodukten zoals
granen, suiker en zuivelproduk-
ten zijn er voorraden en vastge
stelde prijzen.
„Wat dat betreft is het Europees
landbouwbeleid een pluspunt.
Zou dat er niet geweest zijn, dan
zou de consument de gevolgen
van al die ellende van de boer in
zijn portemonnee gemerkt heb
ben", aldus Luteyn.
„Omdat er echter een Europees
voedselbeleid is en er voorraden
gevormd zijn, zullen we geen
Russische toestanden beleven"n
voorspelde de Landbouw
schapsvoorzitter. „Ook de prijzen
zullen niet noemenswaardig om
hoog gaan".
Wat er op korte termijn moet ge
beuren is voor de boerenorgani-
satie meer dan duidelijk. Aller
eerst moet het weer verbeteren.
Er is in eerste instantie een soort
dweilpauze nodig van een dag of
tien om de landerijen te laten
drogen, waarna de oogstmachi-
nes het werk kunnen gaan doen.
Daarna zal deze zomer vooral de
veehouders ten minste nog één
gulle grasoogst moeten bieden
wil de „grote zorg" van het Land
bouwschap over de voedselvoor
raad niet bewaarheid worden.
Verder staat het voor het Land
bouwschap vast dat er steun
moet komen voor tenminste die
groep boeren die zwaar zijn ge
troffen door de overvloedige re
genval „Deze schade valt niet
meer onder het normale bedrijfs
risico", heette het gisteren tijdens
dé persconferentie.
„Er zijn boeren die dit jaar niet eens
aan een inkomen komen en in
een deel van de bedrijven wordt
de continuiteit onzeker. De rijks
overheid zal soepel en per situatie
moeten beoordelen hoe er steun
kan worden verleend. Het moet
duidelijk zijn dat veel boeren de
last niet zelf kunnen dragen.
Zelfs al zouden ze dat willen. De
financiële rek is al lang uit de
meeste agrarische bedrijven", al
dus Luteyn.
Kippenhouders
dwarsbomen
actiegroep
BARNEVELD (ANP) - Pluimvee
houders in Barneveld hebben
gistermorgen een stokje gesto
ken voor een demonstratieve ac
tie van 'Lekker Dier'. Als onder
deel van de actie „trap je rot voor
een batterijverbod" wilde de ac
tievoerders een krans leggen bij
een beeldje van een kip in het
centrum van Barneveld. Pluim
veehouders waren "Lekker Dier"
evenwel voor. Zij hadden de kip
gekooid in de vorm van een bat
terij. Naast het beeld hadden de
pluimveehouders verder een
immense Barneveldse kip met
erekransen opgesteld met de
tekst „hier sta ik dan als trots van
de boerderij, groot geworden op
de legbatterij". De gekooide kip
droeg de leus „ik wil geen krans
maar een kans".
"Lekker Dier" zet zich onder meer
in voor het welzijn van de kip. De
actiegroep wil de legbatterijen
uitbannen, zodat de kip weer vrij
rond kan lopen. Volgens de Bar
neveldse pluimveehouders is dit
onmogelijk.
De landbouwministers van de ne
gen EG landen hebben gisteren
in Luxemburg vastgesteld dat de
Europese Landbouwraad voor 1
november van het volgend jaar
voorschriften voor legbatterijen
zal vaststellen. Er komen normen
om de bescherming van legkip
pen in batterijen te waarborgen.
Volgens "Lekker Dier" is dit be
sluit een regelrechte aanfluiting.
De actiegroep pleit voor een ver
bod van de legbatterijen.
AMSTERDAM (ANP) - Vier kleine jongetjes van zes tot acht jaar
oud hebben gisteren, vermoedelijk uit louter verveling, een on
voorstelbare ravage aangericht in een woning aan het Aldeba-
ranplein in Amsterdam-Noord. Toen de bewoner, de 48-jarige
speeltuinopzichter J. de Vries, gisteravond laat thuiskwam bleek
er van zijn inboedel vrijwel geen spaan meer heel te zijn.
De kinderen, die door een open keukenraam waren binnengedron
gen, hadden met een hamer het meubilair kort en klein geslagen,
kleuren-tv en geluidsapparatuur vernield, en behang en vloerbe
dekking met verf besmeurd. En passant mishandelden zij ook
nog de parkiet, die met uitgerukte staart en gebroken pootjes en
vleugeltjes temidden van de puinhoop achterbleef. In het struik
gewas bij de woning werd later een vuilniszak met kostbaarhe
den gevonden, die de kinderen op hun vlucht hadden achtergela
ten, nadat zij door een buurvrouw waren betrapt. Eén van de
jongetjes kon nog in zijn lurven worden gegrepen omdat zijn
vriendjes geen tijd meer hadden om hem uit het keukenraam te
tillen. Hij was nog te klein om zelf naar buiten te klimmen.
De heer De Vries schat dat de vandaaltjes voor enige duizenden
guldens schade hebben aangericht. De politie kan niet meer doen
dan de kinderen op het bureau een standje geven, omdat zij door
hun jonge leeftijd strafrechtelijk ongrijpbaar zijn, zelfs voor de
kinderrechte.r Enkele van de betrokken ouders hebben inmid
dels aangeboden de schade te vergoeden.
Piloot gedood
GILZE-RIJEN (ANP) - Op de
vliegbasis Gilze-Rijen is gister
middag rond een uur een NF-5A-
straaljager van de Koninklijke
Luchtmacht neergestort. De 30-
jarige piloot, de enige inzittende
van het toestel, kwam daarbij om
het leven. Er wordt een onder
zoek ingesteld naar de omstan
digheden waaronder het toestel
is verongelukt.
STOLWIJK SOEST (ANP GPD) -
Onder een bungalowwijk in de
Zuidhollandse plaats Stolwijk, in
de Krimpenerwaard, zijn in het
grondwater de giftige stoffen
benzeen, tolueen en xyleen aan
getroffen. Een zogenaamd 'snuf-
felonderzoek' van een Wagenings
bodeminstituut zal deze week de
precieze omvang van de veront
reiniging moeten vaststellen, al
dus heeft een woordvoerder van
de gemeente Stolwijk gisteren
meegedeeld. Een drinkwateron-
derzoek heeft echter nog geen
sporen van verontreiniging op
geleverd.
In de betreffende wijk. Zwaluwhof,
staan tien woningen. De grond is
bouwrijp gemaakt onder meer
door stortingen in maart 1971 van
het Rotterdamse bedryf Wijnste
kers. De werkgroep 'schoner
Krimpenerwaard' attendeerde de
gemeente Stolwijk daar onlangs
op, nadat bekend was geworden
dat Wijnstekers ook betrokken
was geweest bij stortingen in de
ernstig verontreinigde wijk Lek-
kerkerk-West.
Regering wijst
neutronenbom
nog steeds af
DEN HAAG (GPD) - De Neder
landse regering blijft op het
standpunt staan dat de introduk-
tie van de neutronenbom 'zo
enigszins mogelijk' moet worden
voorkomen. Dat zegt minister
Van der Klaauw (buitenlandse
zaken) in antwoord op vragen van
het Tweede-Kamerlid Wolff
(CPN), naar aanleiding van de
mededeling van de Franse presi
dent Giscard d'Estaing, dat
Frankrijk mogelijk een neutro
nenbom gaat maken.
De Franse president heeft volgens
de minister niet gezegd dat beslo
ten is tot produktie van een neu
tronenwapen, maar dat dat even
tueel na 1982-1983 kan gebeuren.
Aangezien de Franse regering
van de afwijzende Nederlandse
houding op de hoogte is. ziet Van
der Klaauw geen aanleiding tot
verdere stappen.
Gat bij Heel
in Maasdijk
weer dicht
HEEL (ANP) - Het gat in de
Maasdijk bij het Limburgse
plaatsje Heel is gistermiddag
omstreeks drie uur gedicht.
Desondanks was het gevaar
nog niet geweken. De dijk
vertoont meerdere zwakke
plekken en het Maaswater
kon de daaropvolgende uren
nog vijftien tot twintig centi
meter stijgen.
Dat verklaarde burgemeester
P.Bongaarts van Heel gister
middag op een persconferen
tie.
Een tweede dreigende dijk
doorbraak kon omstreeks
vier uur nog net op tijd wor
den voorkomen. Het betrof de
dijk langs het Lateraal-kanaal
van Linne naar Beegden. Het
water sijpelde daar onder het
dijklichaam door. Ter plaatse
werd een grote .hoeveelheid
grind gestort, waardoor de
dreigende dijkdoorbraak kon
worden voorkomen.
ADVERTENTIE
-i v
'E';-" "-- \Vn/':
EEN (FEEST)DAGJE DEN HAAG
SCHEVENINGEN/KIJKDUIN
24 t/m 28 juli SWINGING SCHEVENINGEN: Diver;
spelen op terrasjes, bij strandpaviljoen;
op boulevard en promenade.
Maandag 28 juli PAARDENMARKT in Voorschoten; ook kermis en
standwerkers.
12 en 3 aug. "CHEZ NOUS" in het Circustheater, de travestieshow
uit Berlijn.
Kom ook winkelen in de gezellige Haagse binnenstad, of in de winkel
promenade van Kijkduin.
Zie het Scheveningen van 1980 in PANORAMA MESDAG.
Inlichtingen: VVV Den Haag Scheveningen,Tel. 070-546200
2 EXTRA TIPS D» spoorw/injen hebben h.-t qemakkMijk voor u
7
ZWOLLE (GPD) - Op slinkse wijze
hebben elf mensen gistermorgen
de poldertoren in Emmeloord
bezet. Uit naam van wat zij noe
men de beweging van de ZON
(Zuinig op de Noordoostpolder)
vorderden ze het zestig meter ho
ge bouwwerk met het doel aan
dacht te vragen voor hun protes
ten tegen plannen van de rege
ring om in de Noordoostpolder
kerncentrales te bouwen.
Tijdens de zomermaanden mogen
toeristen de poldertoren, die ei
gendom is van de waterleiding
maatschappij Overijssel, be
klimmen. Toen gisteren de toren
openging, meldde zich bij de to
ren een echtpaar, dat elf toe
gangsbewijzen kocht.
Op het moment dat het tweetal at-
rekende, trok een gröep jonge
ren, in leeftijd variërend van 25
tot 30 jaar, langs de kassa met
rugzakken op en planken onder
de arm. Toen de caissière zich af
vroeg wat dat allemaal te beteke
nen had, werd haar de sleutel van
de toren ontfutseld, kreeg ze een
bos bloemen overhandigd en
werd haar geadviseerd te ver
trekken „omdat de bezetting wel
ettelijke dagen zou kunnen du-
Toen even later een verbouwereer
de medewerker van de waterlei
dingmaatschappij zich bij de to
ren vervoegde, werd hem de toe
gang geweigerd. Vanaf de toren
wapperen nu spandoeken. Ook
zijn er pamfletten in Emmeloord
verspreid, waarin de beweging
ZON meedeelt een geweldloze
actie te zijn begonnen om al die
genen die zich op „de heilloze
weg naar kernenergie begeven, te
stoppen'.
De actievoerders hebben toege
zegd de watervoorziening in de
polder niet in gevaar te brengen.
De bevolking van Emmeloord roert
zich sinds zij uit de krant moest
lezen dat het kabinet-Van Agt
volhardde in zijn standpunt dat
de Noordoostpolder een van de
aangewezen plaatsen is voor de
bouw van een kerncentrale. Nog
voordat de regering in het open
baar erkende dat het uitgelekte
trales in Borssele en de Noord
oostpolder waar was. brieste
burgemeester G. Loopstra van de
Noordoostpolder al dat het ge
meentebestuur zich „bij de neus
genomen voelde'.
Van alle kanten volgden veront
waardigde reacties van inder
haast samengestelde comités po
litieke partijen en de Overijsselse
tak van de Stichting Natuur en
Milieu, wier directrice mevrouw
Wendy Binnenkamp de rege
ringsplannen als „krankzinnig"
betitelde. Zij kondigde aan dat
met alle aanvaardbare middelen
zal worden gestreden tegen ie
dereen die in Overyssel kerncen
trales wil bouwen.
Na alle gepraat en geschrijf is de
polder nu tot actie overgegaan.
Dat de elf in de watertoren hui
zende bezetters de sympathie van
velen hebben, blijkt na de eerste
dag van de bezetting overduide
lijk. Nadat de bezetters zich op 60
meter boven polderniveau had
den geïnstalleerd en geestver
wanten in Emmeloord pamflet
ten hadden rondgedeeld, kwa
men er in de loop van dinsdag
middag meer dan duizend
Noordoostpolderbewoners op
eigen initiatief naar de toren om
hun handtekening tv zetten op
een lijst met solidariteitsbetui
ging Inmiddels hebben ook zus
terorganisaties uit Borssele en
Dodewaard de ZON een solidan-
teitstelegram gestuurd.
