Al 500 mensen
gevangen in
stadion Bolivia
'Dwaze moeders' op zoek naar hulp
on t Sign
four Life
Queen: "Ik ben niet gehersenspoeld
Medewerker
Chomeini wil
ministerie van
buitenlandse
zaken
ontbinden
W.-Duitsland mag weer
oorlogsbodems bouwen
DINSDAG 22 JULI 1980
WASHINGTON (UP1 DPA) - De bewakers
van de gegijzelden in de Amerikaanse
ambassade te Teheran hebben volgens de
vrijgelaten Richard Queen bij hem geen
poging tot hersenspoeling ondernomen.
Ook de verhoren verliepen zonder dat
zware druk werd uitgeoefend, zo zei hij
gisteren.
De 28-jarige viceconsul was gisteren een
half uur lang in het ministerie van bui-
tenlandse zaken in Washington vragen
van journalisten over zijn negen maanden
gevangenschap te beantwoorden. Voor
dien hadden de minister van buitenlandse
zaken, Edmund Muskie, en enkele hon
derden medewerkers hem met gejuich
ontvangen.
Queen deed met rustige stem verslag van de
3 omstandigheden in Teheran. Hij zei
steeds weer dat hij slechts voor zichzelf
kon spreken omdat hij weinig contact met
de andere 52 gegijzelden gehad had.
De eerste twee of drie maanden was hij sa
men met andere gegijzelden in «en kelder
zonder ramen gevangen gehouden. De
Amerikanen mochten niet met elkaar
spreken. Dat veranderde toen hij later met
een en ook eens met twee collega's een
kamer moest delen.
"Ik was goed af omdat ik juist van de uni
versiteit kwam. Ik was gewend veel te le
zen en te studeren" en hij had een massa
boeken tot zijn beschikking. Hij heeft zijn
Frans bijgeschaafd en onder meer Shake-
spreare gelezen.
Andere gegijzelden doken in het Spaans of
de wiskunde. Een van zijn kamergenoten
zou echter het liefst 14 tot 16 uren per dag
achtereen poker hebben gespeeld, aldus
Queen.
De gegijzelden hadden weinig contact met
hun bewakers, Iraanse studenten, van wie
er enkele zeer fanatiek waren.
Andere bewakers waren vriendelijker,
spraken wel eens met hen en enkelen
haalden zelfs op verzoek kleding voor de
gegijzelden.
Maar meestal bleef het beperkt tot het op
sluiten van de gegijzelden, het brengen
van de maaltijden en het begeleiden naar
de toiletten.
De eerste weken kregen de gevangenen
Iraanse kost, meestal rijst. Later mochten
de koks die vroeger in de Amerikaanse
ambassade werkten weer voor hen gaan
koken. Tenslotte gingen ook enkele gegij
zelden achter het fornuis staan.
Richard Queen gelooft niet dat er een gegij
zelde bij is die er lichamelijk of geestelijk
slecht aan toe zou zijn. De brieven van
familie en vrienden zijn het belangrijkste,
zei hij. Nieuws hoorden zij nauwelijks. "Ik
weet niet wat er de laatste negen maanden
in de wereld aan de hand is geweest", al
dus Queen.
Van de mislukte Amerikaanse bevrijdings
poging hebben zij niets gemerkt, zij wer
den ook niet anders behandeld.
Queen gelooft dat de bezetting van de am
bassade een spontane daad was die niet
door de leiding op touw was gezet. "In het
begin was het erg chaotisch".
Queen zal vandaag familieleden van de an
dere 52 gegijzelden ontmoeten. "Dikwijls
heb ik een slecht geweten, omdat ik vrij
ben en zij niet".
Richard. Queen
''Teken je leven niet weg"staat op een v
bij hun registratie.
a de protestborden, die jonge dienstplichtigen met zich meevoerden
(Van c
correspondent)
WASHINGTON - Onder talloze
protestacties van tegenstan
ders van de militaire dienst
plicht moesten ongeveer twee
miljoen 20-jarige Amerikanen
zich gisteren op de plaatselijke
postkantoren laten inschrij
ven om later wellicht voor
militaire dienst te kunnen
worden opgeroepen. Volgen
de week zijn de 19-jarigen aan
de beurt.
Grondwettelijk is de dienst
plichtregistratie zeer omstre
den omdat vrouwen zijn uit
gezonderd. Daarnaast speelt
ook het Vietnam-trauma nog
een rol.
Toch is het verzet tegen de
dienstplichtregistratie. im
mers nog weinig meer dan
een formaliteit, lang zo sterk
niet als destijds de anti-Viet-
nambeweging. De registratie
hoeft nog niet te leiden tot di
recte opkomst, zo heeft presi
dent Carter gezegd. Hij is be
doeld om in geval van nood
grote aantallen mensen te
kunnen oproepen en vormt
als zodanig „een belangrijk
bestanddeel van het ant
woord van de president op de
Sowjet-invasie in Afghanis
tan". aldus een officiële rege
ringsverklaring.
Tegenstanders vrezen juist dat
van het een het ander zal ko
men en dat ingeschrevenen al
gauw voor eerste oefeningen
Amerikanen
laten zich
onder protest
voor dienst
registreren
zullen moeten opkomen. In
de Senaat wordt de roep om
invoering van de dienstplicht
steeds luider.
Voorstanders van de dienst
plicht zijn te vinden onder de
„haviken", maar ook onder
degenen die vaststellen dat
het vrijwilligersleger lijdt on
der een slechte moraal. Het
peil van de beroepssoldaten is
erg laag. er wordt - ook door
de hogere officieren - ge
klaagd over slechte beta
ling.
Voor de postkantoren stonden
gisteren demonstranten om
de inschrijvers op te vangen.
Wie zich niet tot wegblijven
liet overreden, kon nog een
zegel kopen om op het regi
stratieformulier te plakken:
„Ik registreer onder protest".
Sommige demonstranten
proberen de gang van zaken
te hinderen door steeds weer
terug te komen voor postze
gels van 1 cent.
Volgens de letter van de wet
kunnen jongemannen die
weigeren zich te laten regi
streren een gevangenisstraf
krijgen van vijf jaar. Maar
sommige advocaten beweren
dat weigering juridisch „ver
dedigbaar" is, alweer vanwe
ge het argument van de „dis
criminatie": vrouwen hoeven
immers niet in dienst.
Een rechtbank in Philadelphia
gaf vorige week vrijdag de te
genstanders gelijk. Zaterdag
ging de regering in beroep om
een debacle bij de zorgvuldig
geplande registratiecampag
ne te voorkomen. Vanuit zijn
vakantiehuisje aan zee schor
ste rechter Brennan, van het
Hooggerechtshof, de recht
bankuitspraak. De definitie
ve uitspraak komt tegen het
einde van dit jaar.
Vertrouwend op zijn politiek
instinct heeft presidentskan
didaat Reagan zich tegen de
militaire dienstplicht ver
klaard. Hij vindt dat de VS het
eerst met een beter betaald
vrijwilligersleger moeten
proberen. „Een dienstplich
tregistratie schrikt de Sowjet-
Unie in het geheel niet af", al
dus een zegsman van de Re
publikeinse kandidaat. „Het
zou veel te lang duren voor je
ze in geval van nood allemaal
kunt oproepen."
LA PAZ (AFP) - Zeker 500 gevangenen zijn bijeengebracht in het stadion van de Boli
viaanse voetbalclub Olivaros in Templaderani, aan de weg van La Paz naar El Alto. De
gevangenen zijn in groepen van 30 a 40 personen in open vrachtwagens daarheen ge
bracht. Zij worden bewaakt door 250 gewapende militairen. De wegen naar het stadion
zijn voor journalisten verboden.
De internationale pers heeft in een
hotel in het centrum van La Paz
een bijeenkomst gehouden nadat
militairen de arrestatie hadden
gelast van alle personen die een
fototoestel bij zich hadden, en
een Argentijnse cameraman
hadden gearresteerd. De regering
is gevraagd een contactman aan
te wijzen voor de internationale
pers. De gearresteerde camera
man, die voor een Amerikaanse
televisiemaatschappij werkte, is
met een militaire jeep wegge
voerd.
Alle buitenlanders in La Paz is ge
vraagd naar het ministerie van
binnenlandse zaken te komen
voor het doen nagaan van hun
identiteit en het "lokaliseren van
de talrijke geïnfiltreerde subver
sieve elementen".
In zeker twee mijncentra van Boli
via duurde gisteren het verzet
van de arbeiders tegen het nieu
we bewind van generaal Luis
Garcia Meza voort. De radiozen
ders van de mijndistricten Catavi
en Siglo 20 riepen de bevolking
op tot verdere strijd tegen de offi
cieren die donderdag de tijdelijke
president, mevrouw Lydia
Gueiler, ten val brachten en de
macht c
Ontslag
Gisteren viel nog niet te c
hoeverre gehoor werd gegeven
aan de oproep tot algemene sta
king van de zich schuil houdende
leiders van het Boliviaanse vak
verbond. Het militaire bewind
dreigde met ontslag van alle ar
beiders en overheidsdienaren die
niet op het werk zouden ver
schijnen. In de vroege ochtend
viel er weinig activiteit waar te
nemen. Winkels, zaken en hotels
hielden de luiken gesloten.
In de nacht werd zwaar geweervuur
gehoord in het dal waarin de
600.000 inwoners tellende hoofd
stad ligt. Van negen uur 's avonds
tot zeven uur 'sóchtends zijn de
straten in bezit van militairen met
tanks en pantserwagens die wil
len verzekeren dat het uitgaans
verbod in acht wordt genomen.
De mijncentra Catavi en Siglo 20
zouden door militairen afgegren
deld zijn. De overige mijndistric
ten die aanvankelijk ook verzet
pleegden, zijn inmiddels door
militairen bezet.
Hernan Suazo, die bij de presi
dentsverkiezingen van 29 juni de
meeste stemmen behaalde maar
niet de absolute meerderheid
verwierf, hetgeen een verkiezing
door het parlement noodzakelijk
maakte, zou zich in La Paz ver
borgen houden. Vanuit zijn
schuilplaats riep hij op tot verzet
tegen de militairen.
Mevrouw Gueiler bevond zich gis
teren nog op de pauselijke nun
tiatuur. Venezuela liet weten dat
het politiek asiel aan de president
zou verlenen.
De r.k. kerk van Bolivia riep op tot
inachtneming van de mensen
rechten. De aartsbisschop van La
Paz, mgr. Jorge Manrique. sprak
met droefheid zijn diepe be
zorgdheid uit over de huidige ge
beurtenissen.
Bezet
Een groep die zich het comité voor
de verdediging van de democra
tie in Bolivia noemt, heeft giste
ren de Boliviaanse diplomatieke
missie in Genève bezet. Zij heeft
bekendgemaakt dat zij voor on
bepaalde tijd in hongerstaking is
gegaan om de vrijlating te eisen
van mensen die na de militaire
coup in La Paz gevangen zijn ge-
Tevens heeft een groep Bolivianen
gistermiddag op vreedzame wijze
de ambassade van hun land in
Parijs bezet. Zij deden dit naar
aanleiding van een oproep van
het Boliviaanse nationale comité
voor de verdediging van de de
mocratie (Conade) en de vakcen
trale COB, die zich verzetten te
gen de militaire staatsgreep van
donderdag jl tegen het bewind
van president Lydia Gueiler.
Volgens een woordvoerder van de
bezetters wil men de ambassade
maken tot een "zetel van verzet
tegen de militaire coup van gene
raal Luis Garcia Meza".
De ambassadeurs van de landen
van de Europese Gemeenschap
hebben gisteren in La Paz de
nieuwe militaire heersers van
Bolivia hun bezorgdheid overge
bracht over de berichten dat veel
slachtoffers zijn gevallen in de
belangrijkste mijndistricten van
het land. Dit is vernomen in di
plomatieke kringen in La Paz.
Naar verluidt hadden de diploma
ten een ontmoeting met de Boli
viaanse staatssecretaris van bin
nenlandse zaken. René Salaman
ca. Deze zou de ambassadeurs
hebben verteld dat de persbe
richten over talrijke slachtoffers
in de Boliviaanse mijndistricten.
met name onder tegenstanders
van de nieuwe militaire junta,
sterk overdreven zijn. Hij zou er
aan hebben toegevoegd dat de
militaire regering maatregelen
treft om bloedvergieten te voor
komen.
AMSTERDAM (GPD) - „Wat is dit
vooreen soort oorlog waarin zelfs
kleine kinderen verdwijnen".
Wanhoop klinkt door in de stem
van de 57-jarige Renée Sofia d'E-
pelbaum. Zij is een van de 300
„dwaze moeders" van Argentinië
die sedert vier jaar stilzwijgend
demonstreren op een plein in de
hoofdstad Buenos Aires met
slechts één vraag aan de militaire
junta: „Waar zijn onze kinde-
Gistermiddag was mevrouw d'E-
pelbaum even op Schiphol op
doorreis naar Kopenhagen. Zij is
samen met Elida Eriquetta Pusi
de Galetti door Amnesty Interna
tional en een groot aantal vrou
wenorganisaties uitgenodigd
voor het forum van het VN-
vrouwencongres in Kopenhagen.
De vliegtocht is mogelijk ge
maakt door het Nederlandse mi
nisterie van ontwikkleingssa-
menwerking.
De vrouwen verwachten bij hun te
rugkeer in Argentinië geen re
presaille-maatregelen. Mevrouw
De Galetti zegt: „Wij zoeken al
leen hulp en solidariteit. We wil
len alleen antwoord op de vraag
waar onze kinderen en kleinkin
deren zijn gebleven en waar ze in
feite van beschuldigd zijn".
Militaire coup
In Argentinië maakte een militaire
coup op 24 maart 1976 een eind
aan het bewind van Isabella Pe-
ron. De nieuwe machthebber ge
neraal Videla kondigde de staat
van beleg af en opende de jacht
op wat hij omschreef als ..de bin
nenlandse vijand die door inter
nationale marxisten wordt be
wapend". Het was het begin van
een militaire terreur die duizen
den mensenlevens heeft gekost.
Burgers en scholieren werden
zonder aanleiding opgepakt, ge
marteld en vermoord, of zijn
spoorloos verdwenen. Alleen al
het feit dat men uit een intellec
tueel milieu kwam, was ver
dacht.
Zesduizend personen zijn door hun
familieleden als vermist opgege
ven, maar mevrouw d'Epelbaum
meent dat er zeker 15.000 tot
20.000 Argentijnen zijn verdwe
nen. Ze zegt: ..Er zijn veel mensen
die bang zijn en geen navraag
durven doen naar mannen, zonen
en dochters".
In 1976 zijn de drie kinderen van
Renée d'Epelbaum en de dochter
en schoonzoon van mevrouw De
Galetti gearresteerd en zonder
vorm van proces uit de roulatie
genomen. „Ze zitten niet in de
gevangenis en er zijn geen aan
klachten. Dus de politie zoekt
niet naar hen. Zo is het systeem.
Als de regering denkt dat iemand
hen in de weg staat, zorgt men dat
die persoon verdwijnt. Dat ge
beurt ook met journalisten die
bijvoorbeeld wijzen op de verkla
ring van de rechten van de
De „dwaze moeders" zijn dit jaar
door het comité SAAM en ande
ren voorgedragen voor de Nobel
prijs. Op de vraag of een dergelij
ke erkenning hun zaak ten goede
zal komen, zegt mevrouw d'E
pelbaum: „Het is waar dat wij
vrede willen. Het is ook waar dat
de Argentijnse regering zich de
laatste tijd meer zorgen maakt
over het eigen imago. In maart
1981 eindigt de regeringsperiode
van deze president en de junta
heeft aangekondigd dat er dan
verkiezingen zullen worden ge
houden. Ze zijn een politieke
dialoog begonnen, maar de ver
misten zijn hierbij een verboden
onderwerp".
Paus
De twee Argentijnse moeders heb
ben de indruk dat er de laatste
tijd een zekere verbetering in de
situatie is. maar steun ondervin
den zij in eigen land niet. Het on
derwerp van de vermisten wordt
door de censuur uit de publiciteit
gehouden en de burgers zijn te
bang om zich met anderen te be-
TEHERAN (AFP) - De speciale ge
zant var Chomeini, die belast is
met een onderzoek in de "Iraanse
ambassades in India. Pakistan en
Bangladesj" heeft gisteren aan
bevolen dat "het ministerie van
buitenlandse zaken wordt ont
bonden'De gezant, Seradjeldi-
ne Moussavi, uitte in een vraag
gesprek met radio Teheran felle
kritiek op de Iraanse minister van
buitenlandse zaken Sadeg
Ghotbzadeh. Ghotbzadeh zou
zich namelijk tegen het functio
neren van Moussavi hebben ver
zet door "op 12 juni 1980 per telex
te verordonneren bepaalde ont
hullende documenten niet te
overhandigen om te voorkomen
dat ze zouden worden gefotoko
pieerd". Moussavi beschuldigde
bepaalde naaste medewerkers
van Ghotbzadeh ervan "sympa
thieën te hebben voor het oude
regime". De vertegenwoordiger
van Chomeini beval tenslotte aan
dat het ministerie zou worden
vervangen door een "bureau" dat
belast wordt met het benoemen
van Iraanse diplomaten in het
buitenland.
Vijf buitenlandse jounalisten zijn
gistermiddag in Teheran door
een revolutionair comité gearres
teerd. Het zijn Karl Sorensen van
de Deense televisie, Scott Ghis-
ham, een Nieuwzeelander, en
Hami Sami, een journalist van de
Turkse televisie, en twee Britse
journalisten, John Connor en
Simon Maxwell.
Volgens ooggetuigen zijn de vijf in
hun hotel aangehouden door zes
gewapende mannen met een ar
restatiebevel. Een reden voor de
arrestatie werd niet opgegeven.
Vermoed wordt dat zij voor onder
zoek zijn meegenomen. Van en
kelen zijn ook de documenten en
persoonlijke bezittingen meege-
geloven dat haar eigen zoon dood
is. Soms wordt nog een levenste
ken gehoord. Zolang ik niet zeker
weet dat mijn kind dood is, blijf
ik doorvechten. Onze kinderen
hebben ons nodig".
Haar reisgenote voegt er aan toe:
„Als we niets doen. zal er niets
veranderen. Wij moeten een be
roep doen op het geweten van de
wereld. Mijn kinderen waren
geen rebellen en geen revolutio
nairen. Mijn kinderen hebben
nooit een wapen in de hand ge
had. Het waren jonge mensen
met idealen".
In de nacht van zondag op maandag
zijn in Iran op verschillende
plaatsen zes mensen geëxecu
teerd op beschuldigingen varië
rend van handel in verdovende
middelen tot opstand tegen de
centrale regering. In Kasjan, cen
traal Iran. werd een politieagent
geëxecuteerd omdat hij voor de
revolutie een anti-sjah betoger
had doodgeschoten. Een revolu
tionaire rechtbank in Isfahan
zond vier mensen naar het vuur
peloton wegens handel in verdo
vende middelen. In Kermansjah
werd een man schuldig bevon
den aan gewapende rebellie te
gen de revolutionaire regering.
Ajatolla Chomeini heeft opge
roepen tot een grootscheepse
zuivering en volledige islamise
ring van alle Iraanse instellingen.
Hij leverde scherpe kritiek op het
tekortschietende revolutionaire
gehalte van de regering, het leger
en de Iraanse ambassades in het
buitenland. Chomeini's rede voor
de eerste werkzitting van het
nieuwe Iraanse parlement is gis
teren herhaaldelijk door de radio
uitgezonden.
Chomeini maande het parlement er
voor te zorgen dat een '100 pro
cent islamitische regering' zal
worden gevormd. Geen van onze
huidige ministers is revolutio
nair. De volgende regering dient
nergens toe als ze op de huidige
lijkt', aldus de islamitische leider
in zijn scherpste kritiek tot dus
ver op de ploeg van Bani-Sadr.
De Iraanse ambassades houden
zich vooral bezig met eten. drin
ken. pretmaken en prostitutie, en
bekommeren zich niet om de is
lamitische waarden. De legerlei
ding is niet revolutionair, want
als ze het wel was zouden we geen
problemen hebben in Koerdistan
en Baloesjistan. Chomeini's tira
de is het voorlopige hoogtepunt
van een drie weken geleden inge
zette campagne van de orthodoxe
islamieten om de revolutie met
een aantal harde maatregelen te
"redden".
Nobelprijs
Mavo maakten bij het Casa Rosa-
da. het rose huis waarin de rege
ringsleider zetelt, hebben de we
reldpers gehaald. De politie heeft
hen diverse keren gearresteerd
en in autobussen afgevoerd. Ze
Pusi de Galetti
zijn bedreigd met een maand ge
vangenisstraf en bij herhaling
met levenslang. Maar hoewel zij
zich niet vaak meer op het plein
laten zien. blijven de vrouwen el
kaar ontmoeten.
Een groep van achttien moeders is
onlangs van Buenos Aires naar
Brazilië gereisd en is daar tijdens
diens bezoek door de paus in au
diëntie ontvangen. De paus zei
dat hij hun zorgen deelde en zijn
best zou doen om te helpen.
Elida de Galetti: ..Wij kunnen het
ons niet veroorloven de moed op
te geven. Elke moeder weigert te
LONDEN 'DPA AFP» - D.- perma
nente raad van de Westeuropese
Unie (WEU) heeft gisteren in
Londen besloten tot een gedeel
telijke opheffing van de beper
kingen die, wat het bouwen van
oorlogsschepen betreft, na de
Tweede Wereldoorlog aan West-
Duitsland waren opgelegd. De
Westduitse marine mag nu bij
Duitse werven grotere oorlogs
bodems bestellen.
Bij het in 1954 tot stand gekomen
verdrag van Brussel werd onder
meer bepaald dat West-Duits-
land niet meer dan acht torpedo
jagers van maximaal zesduizend
ton mocht bezitten. Het tonnage
van andere oppervlakteschepen
werd beperkt tot drieduizend.
Vorige maand nam de assemblee
Vin de WEU in Parijs reeds het
politieke besluit tot versoepeling
van de voorwaarden van het ver
drag van Brussel Belangrijkste
motief was daarbij de door 'Sha
pe', het hoofdkwartier van de
geallieerde vlootstrijdkrachten
in Europa, geuite wens de noord-
flank van de NAVO-defensie op
de Atlantische Oceaan te verster
ken met het oog op de vlootop-
bouw van de Sowjet-Unie in dit
gebied,
