Romance Begin-Sadat ten einde? Franse regering is woedend over aanslag op Bachtiar Militaire junta heeft macht vast in handen Kerncentrales rijzen als paddestoelen de grond uit Drie daders gepakt Wijnjaar 1980 zal slecht zijn Rust op Rhodos weer wat teruggekeerd (Van onze correspondent Jaap van Wesel) JERUZALEM De romance tus sen Menachem (Begin) en Anwar (Sadat) - zo noemen ze elkaar - lijkt ten einde te lopen. President Sadat van Egypte heeft in een vraaggesprek met de Israëlische krant Jedioth Achronot laten we ten dat hij voorlopig afziet van een bezoek aan Israel, vanwege „slechte humeur" van premier Begin. „Als Begin tot bedaren is gekomen, gekomen, zullen we wel verder zien, aldus Sadat, die wel de Israëlische president Na- von voor een staatsbezoek uitno digde. Hoewel Sadat Begin nog steeds „een vriend" noemt zijn de be trekkingen tussen de twee met name de afgelopen week ver slechterd als gevolg van weder zijdse beschuldigingen over het vastlopen van de vredesbespre kingen. Eerst beschuldigde Sadat Begin er van persoonlijk verantwoorde lijk te zijn voor het mislukken van de autonomiebesprekingen. Dat deed hij in een interview in het Amerikaanse blad Readers Digest. „Begin kan zich niet van zijn achtergrond losmaken.'zei Sadat en voegde er aan toe dat 90 procent van het Israëlische volk vrede wil, terwijl Begin „halver wege in het vredesproces is blij ven steken Begin reageerde onmiddellijk, op de dag dat hij uit het ziekenhuis werd ontslagen waar hij vanwege een hartaanval opgenomen was geweest, en antwoordde in een uitvoerige brief dat een overeen komst over de Palestijnse auto nomie „binnen enkele uren" mo gelijk was als preident Sadat aan zijn onderhandelaars instructies zou geven in overeenstemming met de akkoorden van Camp Da vid. En Begin voegde er aan toe dat „95 procent van het Egypti sche volk vrede wil, hetgeen niet van de hele Egyptische regering gezegd kan worden". Verslechtering in de persoonlijke betrekkingen tussen Sadat en Begin en de hernieuwing van persoonlijke aanvallen, voor het eerst sinds de akkoorden van Camp David werden gesloten, is een direkt uitvloeisel van de ver slechterende verhouding tussen de beide landen. Het is duidelijk dat Egypte ieder hoop om met Begin tot zaken te komen, heeft opgegeven. Sadat heeft er in toegestemd om de autonomiebesprekingen te her nieuwen als geste tegenover zijn Amerikaanse collega Carter. Niet meer dan dat. Het komt er eigen lijk op neer dat Sadat met onge duld uitziet naar Begins opvol ger, waarschijnlijk de socialist Shimon Peres. Het grensverkeer tussen Israel en Egypte verloopt met de dag tra ger en moeilijker, omdat de amb tenaren aan de Egyptische kant een modelactie zijn begonnen. Veel meer dan voorheen worden toeristen van top tot teen onder zocht voordat zij bij El Arish Egypte mogen verlaten. Wat de bezorgdheid in Israël versterkt is dat de Israëli's steeds meer teke nen zien dat Egypte niet meer in Camp David gelooft; er wordt aan Egyptische kant steeds meer over een Palestijnse staat ge sproken; zaken zoals Jeruzalem, die weliswaar van begin af aan controversieel waren, worden nu als obstakel voor het vervolg van de onderhandelingen te berde gebracht; en Egypte laat weten na de Amerikaanse presidents verkiezingen een nieuwe proce dure. buiten het kader van Camp David om, te zullen ondersteu- Dat heeft de immer argwanende Is raëli's nog argwanender ge maakt. te meer daar zij maar al te goed de interne Egyptische in tellectuele discussie kennen over het nut van vrede met Israël. Een van de veel verbreide stellingen is dat vrede het beste tactische middel is om Israëls voortbe staan op langere termijn te on dergraven. „Wat wil Egypte wer kelijk", is een vraag die in Jeru zalem de afgelopen week steeds meer wordt gesteld. PARIJS (GPD) - De Franse regering zal „met de grootste gestrengheid" een onderzoek instellen naar de aanslag die gisteren in Parijs werd gepleegd op de Iraanse oud-premier Sjapour Bachtiar. Hoewel de aanslag mislukte, werden een agent en een buurvrouw van de oud-premier door de kogels van de terroristen dodelijk getroffen. De regering heeft in een officiële stellingname de aanslag „verfoeilijk" genoemd en er zijn „diepe veront waardiging" over uitgesproken. (Van onze correspondent) PARIJS (GPD) - Het Franse zomerweer is al even slecht als elders en de grootste zorg in dit land begint uit te gaan naar de wijngebieden. Het staat nu al vast dat het een oogst van niets wordt. Ook al zou vandaag nog bij to verslag de zon gaan schijnen, dan zullen de druiven toch laat zijn, en schaars. Aan de andere kant is een uitgespro ken slecht wijnjaar in 1980 ook weer niet zo slecht voor de handel in het algemeen. De wijnboeren hebben de laatste jaren uitzonderlijk goede oogsten gehad, met een uit schieter in 1979. De enorme voorraden van deze uitzon derlijke kwaliteitswijnen zullen door de debacle van dit jaar alleen nog maar in prijs stijgen. Ook de regering ziet de gang van zaken met een zekere opluchting -aan. Om dat gigantische oogsten een voudig niet aan de markt te brengen zijn, worden die tot alcohol verstookt en dit pro ces wordt door de Staat ge subsidieerd. Dit jaar zal er niet veel tot alcohol te versto ken overblijven. De Franse autoriteiten hadden nog de mogelijkheid op andere wijze van hun verontwaardiging te doen blijken, toen in de loop van diezelfde vrijdag de Iraanse mi nister van buitenlandse zaken Ghotzbadeh voor een „techni sche" tussenlanding op het vliegveld Orly was gearriveerd. Hij had een onderhoud met de di recteur van de buitenlandse dienst van het ministerie van bui tenlandse zaken, en naar alge meen wordt aangenomen is de Iraniër te verstaan gegeven dat Frankrijk niet de speeltuin wenst te worden van elkaar bestrijden de Iraanse groepen. In de periode dat ajatollah Cho- meini in ballingschap in Frank rijk verbleef, werd hem geen haar gekrenkt. De huidige minister van buitenlandse zaken van Iran zal wellicht directe verantwoor delijkheid voor de aanslag verwe ten kunnen worden.s Het ziet er naar uit dat de drie terro risten - jongemannen tussen de 20 en de 30, met respectievelijk een Libisch, een Syrisch en een Libanees paspoort - zijn opgeleid door het Palestijnse bevrijdings front. Zij maken deel uit van een reizend commando, dat het onder meer op Bachtiar heeft gemunt. Deze is na de islamitische revolu tie ter dood veroordeeld. In Teheran is enige weken geleden officieel bekend gemaakt dat oud-premier Bachtiar als een vij and van het regime uit de weg zou worden geruimd. Hij wordt in Teheran bovendien verantwoor delijk geacht voor de legerop- stand die dezer dagen nog kon worden onderdrukt. Oud-premier Bachtiar heeft kort na de aanslag in een radiointerview w nog eens verklaard dat „Pale- stijnen op buitensporige manier in de politiek van Iran zijn door gedrongen". Bachtiar sprak in dit verband van „een staat binnen de staat". Van Franse politiezijde werd na de aanslag verklaard dat „terroris ten op het ogenblik in Frankrijk de wet voorschrijven". De poli tievakbonden hebben geprotes teerd tegen het grote aantal poli tieke vluchtelingen in Frankrijk en het grote gevaar dat zij lopen doordat zij niet voldoende wor den beschermd. Bachtiar had de beschikking over vier agenten om en in het flatge bouw in Neuilly, waar hij bij zijn dochter woont. Dit blijkt geen feitelijke bescherming te bieden. De politie zelf loopt in deze zwakke bezetting een te grote kans zelf slachtoffer te worden. De politiebonden vinden dan ook dat de regering medeverant woordelijk is voor de dood van een van de agenten. De voordeur van Bachtiars flat tel de na de aanslag veertien kogel gaten. De oud-premier zelf noemde dit „een risico van het vak" en ging na de mislukte overval verder met zijn ont bijt. Bij een dergelijke aanslag op 7 de cember vorig jaar in Parijs werd een van de neven van de verdre ven sjah, Chahryar Moustapha Chafik vlak bij zijn huis neerge schoten. De dader werd nog niet gevonden. PARI JS - Een der mannen die gisteren poogde de oud-premier van Iran, Bachtiar, in zijn Parijse woning te vermoordenwordt hier door de Franse politie gearresteerd. ATHENE (GPD) - De bevolking van het gewoonlijk zo vreedzame Griekse toeristeneiland Rhodos, niet ver van de Turkse kust, leek gisteren enigszins tot zichzelf te zijn gekomen na drie dagen van woelingen die in de avond en nacht van donderdag op vrijdag een hoogtepunt bereikten. Ob ject van de protestbeweging was hetTurkse luxe schip Gemlik dat deze week zijn dienstregeling op Rhodos vanuit de Turkse bad plaats Marmaris hervatte na een onderbreking van zes jaar van wege de Cypruskwestie. De woede van de circa 4000 beto gers die de aanmering trachtten te beletten, zijn ideologisch ge fundeerd door solidariteit met Cyprus dat nog steeds voor bijna 40 procent door Turkse troepen is bezet maar vele eilandbewoners zijn oprecht genoeg om erbij te vertellen dat ze ook bang zijn dat het Turkse schip toeristen zal onttrekken van Rhodos, waar al les minstens tweemaal zo duur is als in Marmaris. Het schrikbeeld is dat de toeristen elke dag naai de Turkse kust varen „om bood schappen te doen en te eten" en dan 's avonds terug naar Rhodos omdat Marmaris nog niet genoeg hotelaccommodatie heeft. Op korte termijn hebben de ge beurtenissen van deze week het toerisme op Rhodos in ieder ge val geen goed gedaan. Het anders altijd zo beminnelijke toeristen paradijs veranderde binnen twee etmalen onherkenbaar. Betogers richtten barricades op en ge bruikten rijkelijk molotovcock tails, dynamiet en volgens de po litie ook jachtgeweren tegen de Mobiele Eenheid die op haar beurt niet zuinig was met traan gas en hardhandigheid. Het aan tal gewonde burgers bedraagt 137. Het merendeel van de 42.000 toeris ten kwam in grote problemen door het gesloten blijven van res taurants en winkels. Velen maak ten gisteren aanstalten het eiland te verlaten. Inmiddels hebben bakkerijen en levensmiddelen zaken hun werkzaamheden her vat. In Bolivia 187ste staatsgreep India heeft kunstmaan NIEUW DELHI (Reuter) - India heeft gisteren zijn eerste kunst maan in de ruimte gebracht. Premier Gandhi maakte in het parlement bekend dat de lance ring met succes was verlopen en dat de kunstmaan elke 80 minu ten een baan om de aarde aflegt. De ontwikkeling en bouw van de raket heeft tien jaar in beslag ge- De 36 kilo wegende kunstmaan is gisterochtend gelanceerd van het eiland Sriharikota aan de oost kust van het land. Dat gebeurde met een 22 meter lange viertraps- raket, aangeduid met slv-3. De eerste berichten uit het centrum voor raketonderzoek zeiden dat de kunstmaan, een "ronini" die eveneens in India is ontwikkeld, acht minuten na de lancering een baan rond de aarde is gekomen. Bij een vorige poging tot lancering van een kunstmaan, vorig jaar augustus, viel de raket na vijf mi nuten in de Golf van Bengalen. Verder werd gisteren meege deeld dat India "moderne onder zeeboten" gaat bouwen met be hulp van een buitenlandse mo gendheid. In de Indiase pers circuleerden de ze week berichten dat India in onderhandeling is met West- Duitsland. Bovendien zou de Sowjet-Unie haar hulp hebben aangeboden.India is al in het be zit van acht Russische onderzee boten die vóór 1964 zijn ge bouwd. LA PAZ (ANP) - Boliviaanse mili tairen hadden gisteren, een dag na de straatsgreep, alle sleutelpo sities in La Paz en de provincie vast in handen. In de Boliviaanse hoofdstad was het overdag rus tig, nadat militairen het rege ringscentrum en de toegangswe gen met pantserwagens, artillerie en infanterie hadden afgesloten. Gisteravond was Bolivia geheel van de buitenwereld afgesloten. Volgens onbevestigde berichten van ooggetuigen zijn bij de 187- ste staatsgreep in de geschiede nis van Bolivia minstens vijf mensen gedood en tien gewond. In een via de radio verspreide verklaring werd aangekondigd dat de drie leden van de militaire junta, stafchef van het leger gene raal Luis Garcia Mesa, opperbe velhebber van de luchtmacht ge neraal Waldo Bernal en de op perbevelhebber van de marine admiraal Ramiro Terrazas, een nieuwe staatspresident zullen benoemen. De afgezette interim-president, mevrouw Lidia Gueiler, die don derdag in haar ambtswoning was gearresteerd door militairen in burger, had eerder via de radio met een door tranen verstikte stem haar aftreden bekendge maakt. Mevrouw Gueiler, die haar ambt op 4 augustus aan een democratisch gekozen opvolger zou hebben overgedragen, staat in haar zwaar bewaakte villa on der huisarrest. Naar uit kerkelij ke kring verluidt wil zij een ander Latijns-Amerikaans land. ver moedelijk Mexico om politiek asiel vragen. Socialist Onder de slachtoffers van de coup is de leider van socialistische par tij, Marcelo Quiroga Santa Cruz. Volgens zijn vrouw is hij overle den aan de zware schotwonden die hij donderdag had opgelopen bij de overval door paramilitaire troepen op het bureau van de vakcentrale cob in La Paz. Over het lot van de andere leidende linkse politici en vakbondslei ders, die zich kort voor de overval in het vakbondskantoor hadden verzameld, gaan*slechts geruch ten. De leider van de mijnwerkers Simon Reyes, van wie aanvanke lijk werd aangenomen dathi] was gedood, zou volgens latere be richten nog in leven zijn. De be langrijkste vakbondsleider van Bolivia, Juan Lechin Oqucndo, die donderdag bij de bestorming van het vakbondskantoor werd gewond, zou in het gebouw van het opperbevel van het leger worden vastgehouden, üok een aantal ministers en een twintigtal journalisten zouden onder arrest staan. Uit politieke bron verluidde dat de leider van centrum-links en win naar van de presidentsverkiezin gen van 29 juni. Hernan Siles Suazo, is ondergedoken. Don derdagavond had hij tegen een verslaggever van het Engels persbureau Reuter telefonisch verklaard dat hij zich met zijn aanhangers tegen de coup zou verzetten. Ook de nationale raad voor de verdediging van de de mocratie (conade), waarin kerken en politieke en vakbondsleiders zu-h hebben verenigd, heeft het volk opgeroepen tot verzet. Genei aal Bernal DEN HAAG - De voornaamste industrielanden zijn alle in meer of mindere mate afhankelijk van kernenergie voor hun elektriciteitsvoorziening. Al met al willen de zeven voor naamste met ons land vergelijkbare landen omstreeks 1990 ruim 360.000 MegaWatt vermogen uit kernenergie opwekken. Van dit geplande vermogen nemen de Verenigde Staten ruim de helft voor hun rekening. Nederland zou, indien de plannen van het kabinet doorgaan, duidelijk in de achterhoede terechtkomen met de ruim 3000 MW. Zelfs Belgie zal sterker afhankelijk wor den van kernenergie. Onze zuiderburen denken aan een totaal vermogen van 5500. MW. Net als in Nederland bestaat in vrijwel alle landen een fors verzet tegen het gebruik van kernenergie. Maar in bijvoorbeeld een land als België begint het verzet tegen de bouw van kerncentrales pas, terwijl Zweden al een stuk verder op de weg van de inspraak van de bevolking is gevorderd; eerder dit jaar kozen de Zweden in een referendum voor voltooiing van het huidige bouwprogram ma, dat twaalf centrales omvat. Verenigde Staten De VS hopen dat omstreeks 1990 kernenergie kan voorzien in on geveer 20 procent van de totale elektriciteitsbehoefte, of in totaal 182.020 MW. De bestaande kerncentrales leveren reeds ruim 50.000 MW. gebouwd worden momenteel centrales met een totale capaciteit van 95.000 MW. terwijl er nog eens 35.500 gepland Na het ongeval met de kerncentrale van Harrisburg in maart van het vorig jaar. kondigde de Amerikaanse regering een bouwstop af. Deze is inmiddels opgeheven. Al voor het ongeluk van Three Mile Island nam de weerstand tegen kernenergie toe. Omdat het land slechts beschikt over weinig olie- en gasvoorraden en veel uranium bezit, zet de regering-Carter de plannen toch door. België Ook in België wordt een dergelijke argumentatie gebruikt. De re gering van onze Benelux-partner hoopt dat omstreeks 1985 on geveer de helft van de elektriciteitsbehoefte uit kernenergie komt. Op het ogenblik beschikt het land over centrales met een totale capaciteit van 1650 MW. 3800 MW is nog onderconstructie. In tegenstelling tot vrijwel alle andere landen heeft België geen plannen voor de bouw van nog meer centrales. Op dit moment leveren de kerncentrales al ruim een kwart van de totale vraag naar elektriciteit. Daarmee bezit Belgie het hoogste aandeel aan nucleair vermogen in Europa. Ook de slechte eco nomische situatie waarin het land verkeert maakt volgens de regering een uitbouw van het kernenergieprogramma noodza kelijk. West-Duitsland Net als in vele andere westerse landen is West-Duitsland pas laat overgegaan op de bouw van kerncentrales, maar binnen enkele jaren liepen onze oosterburen de bestaande technologische ach terstand ten aanzien van landen als de Verenigde Staten en Frankrijk in. De BRD heeft nu centrales met 8810 MW in gebruik. Nog eens 9380 MW is in aanbouw, terwijl 8380 MW gepland is. De Bondsrepubliek kent een kleine, maar luidruchtige kern van nucleaire tegenstanders. Dit verzet, dat net als in ons land tot vertraging met de afhandeling van de procedures leidde, heeft tot gevolg dat het programma niet zo snel kan worden uitgevoerd als de regering van plan was. Het energiebeleid was er in 1973 op gericht dat in 1980 zo'n 20.000 MW uit kernenergie geleverd zou worden. Nu rekent de regering er echter op dat pas omstreeks 1985 de grens van 15.000 MW overschreden wordt. West-Duitsland wil in totaal komen tot zo'n 26.000 MW „kern-elektriciteit". Frankrijk Van alle Europese landen heeft Frankrijk het meest ambitieuze kernenergieprogramma. Al in 1985 wil het land voor 55 procent van de elektriciteitsvoorziening gebruik maken van kernenergie. Op dit moment ligt dit op circa 15 procent. Frankrijk wil vooral gebruik gaan maken van snelle-kweekreactoren. waarvan de eer ste commerciële reactor (de Super Phenix) in 1983 in gebruik moet worden genomen. Ook in Frankrijk lijkt de oppositie tegen kernenergie nog gering, zodat het bouwprogramma van de Franse regering realiseerbaar lijkt. Toch groeit ook hier de weerstand. Voor Frankrijk geldt overigens hetzelfde als voor de VS: importeur van olie en gas (o.a. uit Nederland) en beschikkende over een niet geringe eigen ura- Op dit moment heeft Frankrijk 8240 MW al in gebruik. Nog eens 39.215 MW zijn onder constructie, terwijl 9115 MW gepland zijn. Deze ruim 56.000 MW is meer dan het dubbele van welk ander Europees land dan ook. Groot-Brittannië Vergeleken bij Duitsland en Frankrijk behoort Groot-Brittannie, dat beschikt over grote olievoorraden, tot de kleine kemener- gielanden. In totaal wil het land van Margaret Thatcher komen tot 11.780 MW elektriciteit uit kernenergie. Daarvan is reeds 8080 MW gerealiseerd. Nog eens 3700 MW is in aanbouw, terwijl er geen nieuwe centrales gepland z(jn. Toch heeft het land de oudste civiele nucleaire traditie, want al in 1956 kwam de eerste commerciële kernreactor in gebruik. De oppositie tegen de regeringsplannen neemt sterk toe, want on langs is besloten het aantal kerncentrales uit te breiden. Op het ogenblik leveren de centrales zo'n 12 proeent van de totale elek triciteitsbehoefte. Dit moet in het jaar 2000 zijn gestegen tot zo'n 45 procent. Zweden Ook Zweden was een van de landen waar het eerst atoomsplitsing als bron van energieopwekking werd gebruikt. Maar op het ogenblik is het land vooral bek'-nd vanwege het gedisciplineerde en met goed gevolg uitgevoerd referendum over de uitbouw van het kerncentraleprogramma. Het land zal nu het oorspronkelijke twaalf reactoren programma voltooien. Op het ogenblik is er al zo'n 3700 MW in gebruik en worden er nog centrales met een totale capaciteit van 4650 MW gebouwd. Nog eens 1060 MW is gepland. Indien het gehele programma uitge voerd wordt beschikt het land over voldoende centrales om te voorzien in 45 procent van de verwachte behoefte naar electrici- teit. Ook voor Zweden geldt dat het land over een grote uranium- voorraad beschikt. Japan Japan wil in totaal 20.430 MW uit kernenergie. Nu al beschikt het land over 14.520 MW. In aanbouw zijn centrales met in totaal 5610 MW, terwijl nog eens 300 MW gepland is. Het land is voor haar olie- en gasvoorziening volledig van import afhankelijk. De nieuwe centrales zullen vooral snelle-kweekreactoren zijn. De bestaande kerncentrales leveren nu al 20 procent van de totaal benodigde energie. Later, in 1990, moet dit zo'n 23 procent wor den. Japan beschikt voorts over eigen verrijking- - en opwek kingsinstallaties, maar moet het benodigde uranium invoe-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9