Dagje uit in 'een doorsnee Hollands stadje'
Lot British
Leyland hangt af van
Mini-Metro
Messing verzamelt 'dure' merken
samengesteld door Koos Post
Fiat probeert
Nederlandse
versnelling
in Ritmo 75
ATERDAG 19 JULI 1980
EXTRA
PAGINA 23
Madurodam: meer dan een miljoen bezoekers per jaar
werkelijke stad met een echte
burgemeester en een heuse
gemeenteraad. Al die andere
zijn musea". De burgemees
ter (tot voor kort koningin
Beatrix) en de gemeenteraad
worden gekozen uit de Haag
se schooljeugd. Het verschil
met andere miniatuursteden
ligt volgens mevrouw de Jon
ge in het streven naar perfec
tionisme. „Op het moment
dat we dat laten vallen, wor
den we net als al die ande-
Madurodam krijgt maandelijks
aanvragen van bedrijven die
graag een miniatuur van hun
kantoor, fabriek of een recla
mezuil in de miniatuurstad
willen plaatsen. Een enkele
keer wordt zo'n aanvraag ge
honoreerd als er een ander
gebouw uit het stadje ver
dwijnt. De firma draait dan
zelf op voor de kosten aan
schaf en onderhoud. Een te
veel aan bedrijven in het
stadje kan volgens mevrouw
De Jonge niet:,.Het moet een
doorsnee Hollands stadje
blijven."
In een kelder onder het restau
rant van de miniatuurstad
heerst dagelijks grote bedrij
vigheid. Hier werken een aan
tal mensen in stofjassen aan
de auto's, huizen, treinen,
bruggen en schepen die de
stad rijk is. Er komt nogal wat
research aan te pas om de
juiste verf- en houtsoorten te
vinden die bestand zijn tegen
alle weersomstandigheden.
Vernielingen vinden volgens
de adjunct-directrice weinig
plaats.
Het grote bezoekersaantal
(meer dan een miljoen per
jaar) zorgt voor een forse om
zet. Maar een miniatuur-Vre
despaleis brengt hoge kosten
mee. Voor het bedrag dat dit
gebouwtje kost. kan een veel
ruimere villa van zo'n twee en
een halve ton gebouwd wor
den. Onderhoud aan de ge
bouwen bedraagt jaarlijks
twintig procent van de kost
prijs. Evenwel is Madurodam
een winstgevende stad. Het
geld dat deze stad na veel op
tellen en aftrekken over
houdt, wordt jaarlijks in het
Bestedingsfonds gestort. Uit
dit fonds worden bijdragen
verstrekt aan instellingen die
zich op maatschappelijk en
cultureel gebied bezig hou
den met de Nederlandse
jeugd.
Het beginkapitaal van het 21
jaar oude Madurodam werd
indertijd ter-beschikking ge
steld door de familie Maduro
uit Curasao. Zij wilden een
blijvend monument oprich
ten ter nagedachtenis van
hun zoon George Maduro, die
tijdens de Tweede Wereld
oorlog in het concentratie
kamp Dachau overleed. Met
het geld van de familie Madu
ro en een gemeentelijke sub
sidie van 15.000 gulden per
jaar werd de eerste aanzet tot
het huidige Madurodam ge
geven.
De Maduro's hebben volgens
mevrouw De Jonge een zeer
belangrijke rol gespeeld, „als
die er niet geweest waren was
dit nooit van de grond geko
men". Een project als Madu
rodam zou volgens haar te
genwoordig weinig kans ma
ken. „Als je dit nu van de
grond wil krijgen, is er nie
mand te vinden die het wil fi-
Friet
en frikadellen
Madurodam lijkt uit zijn voegen
te barsten als je de mensen
massa door de nauwe wan
delpaden van het stadje ziet
schuifelen. Ook de her en der
verrijzende „nieuwbouw"
doet je afvragen of de stad
niet eens met uitbreidings
plannen zou moeten komen.
Volgens mevrouw De Jonge
voelt Madurodam daar echter
niets voor. „Je loopt hier drie
en een halve kilometer en dat
is voor de gemiddelde Ne
derlander wel voldoende. En
als er iets nieuws bij moet,
dan zijn er altijd wel moge
lijkheden om dingen te ver
schuiven."
Zoals vele toeristische attrac
ties heeft ook Madurodam
bedrijfjes aangetrokken die
zijdelings met toerisme te
maken hebben. Met een bin
nen dertig minuten afgedruk
te foto in de zak lopen de be
zoekers de stadspoorten uit.
Buiten de stadsgrenzen wor
den zij opgevangen door een
woonwagen vol friet, frika
dellen, kroketten en andere
snelle hapjes. Een weinig ori
gineel einde van een dagje
uit.
DEN HAAG - Dagelijks zijn er duizenden
mensen te vinden in een grote ronde kuil op
de grens van Scheveningen met Den Haag.
Als door een onzichtbare hand geleid door
kruisen zij via een vast parkoers dit lapje
grond. Vooral in het weekeinde en bij som
ber weer puilt de kuil uit van de mensen.
Dit miniscule stukje grond waar zoveel
belangstelling voor is, herbergt Nederlands
kleinste stadje, Madurodam.
Perfectionisme
Adjunctdirectrice mevrouw De
Jong: - Niet te veel bedrijven aan
trekken. het moet een doorsnee
Hollands stadje blijven -
Adjunct-directrice mevrouw E.
C. De Jonge is al meer dan
twintig jaar aan Madurodam
verbonden en heeft de groei
van het stadje van nabij mee
gemaakt. „Het bezoekersaan
tal van Madurodam is aan het
weer gebonden. Als het
prachtig weer is en je lekker
kunt bakken op het strand, is
het hier rustig. Maar toch,
zelfs bij de ergste onweersbui
heb ik het stadje niet leeg ge
zien. Er is hier dan altijd wel
een dapper iemand onder een
paraplu".
Madurodam is volgens me
vrouw De Jong uniek in de
hele wereld. In 1972 werd de
miniatuurstad officieel er
kend als lid van de Vereni
ging van Nederlandse Ge
meenten. „Maar buiten dat, er
zijn honderden miniatuur
steden, maar slechts één Ma
durodam. Wij spelen een
Transmatic
In dit ministadje is veel te vin
den van de bezienswaardig
heden die de Nederlandse
steden kenmerken. Naast een
haven, vliegveld, de Dam en
het Haagse Vredespaleis, zijn
er echter ook een slager, bak
ker en een riedelend draaior
gel te vinden.
Het gedrag van de bezoekers
van dit stadje bestaat uit veel
kniebuigingen het wijzen
naar miniatuurhuisjes en een
verschrikte glimlach naar de
fotografe die een monotoon
„hallo even lachen ten ge
hore brengt. Vervolgens
wordt een soort prijskaartje
op de gefotografeerde bezoe
ker geplakt. Tegen betaling
van vier gulden kan hij zijn
geforceerde grijns aan de uit
gang afhalen.
7.rtTV—
L
De stalen band met zo'n 300 stalen blokjes
Een Nederlandse vinding in een
Italiaanse auto: de Transma
tic in de Fiat Ritmo 75.
Het heeft eigenlijk nog lang ge
duurd. Sinds 1973 wordt er al
aan gewerkt. Maar nu is het
toch zover. Nu heeft Fiat de
Ritmo 75 uitgekozen als eerste
wagen waarin deze voorna
melijk door Van Doorne's
Transmissie in Tilburg ont
wikkelde automaat wordt ge
probeerd.
Fiat heeft een 150-tal klanten
bereid gevonden om die ex
perimenteleRitmo's te rij
den. Aan de hand van hun er
varingen zal de Transmatic
worden geperfectioneerd.
Fiat verwacht als eerste deze
automatische transmissie
over twee of drie jaar in pro-
duktie te kunnen brengen.
Van Doorne heeft bij de ontwik
keling van deze Transmatic
nauw samengewerkt niet al
leen met Fiat maar ook met de
grote versnellingspecialist
Borg Warner.
De ontwikkelde zogenaamde
continu-variabele versnel
ling kent een groot aantal
Twee poelies aangedreven
door een stalen band.
voordelen boven zowel de ge
wone versnellingsbak als de
traditionele automaat.
Allereerst is hij licht en com
pact. Hij past zowel in voor
als achter aangedreven au
to's. Door dat lagere gewicht
en de altijd gunstigste trek
kracht ligt het benzinever
bruik beduidend gunstiger.
Zeker met de snel stijgende ben
zineprijzen is het bedrag dat
dit systeem meer kost gemak
kelijk terug te verdienen door
de benzinebesparing
De technici verklaren dal het
principe van de Transmatic
berust op het gebruik van
twee poelies die in diameter
kunnen variëren. Die poelie
wordt aangedreven door een
stalen band met daarop zo'n
driehonderd trapeziumvor
mige stalen blokjes. Die vorm
zorgt voor een goede grip in de
gleuven van de poelies.
Het nu gekozen type is aange
past aan de Ritmo 75 maar er
komt te zijner tijd ook een type
dat kan worden gebruikt op
wagens met twee liter moto-
"Als het ons niet lukt de Mini-Metro tot een succes te
maken dan kunnen we wel inpakken".
Het liegt er niet om wat de topbaas Edwardes van
British Leyland zegt.
Het Britse bedrijf speelt heel hoog spel. Zo'n beetje: alles of niets.
De autogigant - die het de laatste jaren vooral door stakingen zo
bitter moeilijk heeft gehad - heeft bijna anderhalf miljard gul
den gestoken in het project voor die Mini-Metro, een "iets grote
mini", de kleine wagen die zo lang en zoveel succes heeft gehad.
De nieuwe Metro moet in feite
British Leyland redden. Hij
komt volgende maand op de
markt. Er zullen er 6500 per
week worden gemaakt.
British Leyland beseft maar al
te goed dat het alleen door
kwaliteit mogelijk zal worden
dat "Metro-project" tot een
succes te maken. Alleen
daardoor kunnen die 1300
geïnvesteerde miljoenen
worden terugverdiend.
De Britse auto-industrie heeft
na de Tweede Wereldoorlog
veel en veel te weinig geïnves
teerd. Welk bedrijf men ook
bezocht, meestal kwam men
in een oude behuizing - soms
zelfs erbarmelijk - waarin het
produkt moest worden ge
maakt.
Pas de laatste tijd is dat veran
derd. De Britten beseffen nu
ook de noodzaak van investe
ren in gebouwen en machi
nes. Leyland deed al iets der
gelijks toen men met de pro-
duktie van de nieuwe Rover
begon.
Voor de Mini-Metro werd dat
ook gedaan. In Longbridge
bij Birmingham is een com
plex fabrieksgebouwen ver
rezen waarin men de modern
ste apparatuur van de auto
industrie kan vinden. Het
overgrote deel van de pro-
duktiecapaciteit is gericht op
die Mini-Metro.
Computers en robots beheersen
die fabricage.
Om een voorbeeld te geven:
maar liefst zeven kleine com
puters houden het magazijn
in de gaten van waaruit de
carrosserie-onderdelen
netjes op hun beurt naar de
lopende banden moeten wor
den gedirigeerd. En die com
puters zorgen er voor dat er
steeds een voorraad is van ze-
veneneenhalve dag produk-
tie.
Uit de drieduizend voorraad-
rekken plukken ze binnen de
minuut feilloos de gewenste
brokstukken, die in pallets
liggen opgeslagen. Die pane
len gaan dan naar de band
waar ze ook alweer volauto
matisch tot carrosserie wor
den gelast.
Op weer een andere lopende lij n
zijn lasmachines druk in de
weer om vloercomponenten
aan elkaar te breien. Die ma
chines lassen niet alleen, ze
controleren de boel ook. Alles
per computer gestuurd, er
komt nauwelijks een men
senhand aan te pas.
De carrosserie en de bodem
worden dan weer via robots
aan elkaar gezet en dan staan
er nog eens veertien robots
klaar om alles te doen wat er
op het gebied van puntlassen
moet worden gedaan.
Dan krijgt het koetswerk nog
een laatste grondige inspec
tiebeurt. Vroeger zou dat alles
dagen in beslag hebben ge
nomen. Nu is het een klusje
van enkele uren voor één ui
terst ingewikkelde machine.
British Leyland gaat dus de Mi
ni-Metro bouwen. Een nieu
we auto. Die komt uit een
nieuwe fabriek. Die wordt
gemaakt door nieuwe, hoogst
moderne machines.
Een gok van bijna anderhalf
miljoen om kwaliteit te kun
nen garanderen. En die
garantie is nodig om British
Leyland te kunnen redden
lasrobot aan het
werk bij het in el
kaar zetten van
een metro-carros-
Een beeld van het
bijna vol-automa-
tische produktie-
proces in de nieu
we BL-fabriek in
Longbridge.
Van Hessing's Autobedrijven in De Bilt heb ik de
laatste tijd diverse briefjes ontvangen.
Steeds weer hadden de handige Hessings een ander
exclusief merk aan hun lijstje van importeur-
schappen toegevoegd.
Zoals men wellicht weet zijn ze begonnen met de
grote Amerikanen. Jarenlang waren dat alle mer
ken door elkaar, inmiddels zijn ze geruime tijd de
officiële importeurs van de grote Amerikaanse
Fords.
Maar in de marmeren toonzalen aan de Utrechtseweg
in De Bilt zijn achter elkaar ook heel wat andere
kapitale karren verschenen.
Super luxueuze bolides als Rolls-Royces en Bent-
leys. Een uiterst bijzondere cabriolet die het Ame
rikaanse fabriekje Clénet bouwt op basis van Lin
coln/Mercury onderstellen. En een rijk assortiment
exclusieve sportcoupés: Lotussen, DeTomaso'sen
als laatste zijn daar ook Maserati's bijgekomen.
Automobielbedrijf Maasland - dat tot voor kort im
porteur was - blijft de serviceverlening en de on-
derdelenvoorziening van de oudere typen Maserati
verzorgen en zal verder als dealer van Hessing op
treden.
Hessing neemt vier Maserati's in zijn collectie op.
Beslist geen goedkope karretjes. De goedkoopste
ligt al ruim Doven de ton. Maar het Maserati-kwar-
tet past wel in het Hessmg-hoekje op de Neder
landse automarkt.
Clemet. op basis van een Lincoln
•k Merak SS, de "goedkoopste" Maserati