Keyser symbool van kraakstrijd
"Schatten
zetten SÊÊÊ '**-■
jullie de rookbommen koud
Bericht van de barricaden
bij de Groote Keyser
Buurtbewoonster: "Je woont op een vuurspuwende berg"
ITERDAG 19 JULI 1980
De Amsterdamse kraakoorlog
woedt onverminderd.
Vorige week werd een nieuw
stadium bereikt. De recht
bankpresident deed uitspraak
in een kort geding tegen kra
kers van appartementen aan de
Prins Hendrikkade. Legale
bewoners van het gebouw pro
beren langs deze weg ontrui
ming van gekraakte flats te
bewerkstellingen.
Het geweld rond kraakpanden
wordt ondertussen met de dag
bloediger. Mobiele eenheid en
krakers leveren complete veld
slagen waarbij steeds vaker
gewonden vallen. Achtergrond
is de gigantische woningnood
in Amsterdam. Er zijn 54.000
woningzoekenden. Het ge
meentelijk distributie-appa
raat is vastgelopen in een on
werkbare chaos. Krakers ver
werpen de rechtsorde waar
binnen zulke toestanden voor
komen en hanteren eigen nor
men.
Eigenaars van kraakpanden
verwachten bescherming bin
nen onze rechtsorde. Soms ligt
dat moeilijk. Een voorbeeld is
de Groote Keyser, een rijtje
grachtenhuizen aan de Kei
zersgracht 242-252. Eigenares
Ogem kreeg van het gerechts
hof gelijk: de panden moeten
worden ontruimd. Maar in
middels waren de huizen zo
zwaar gebarricadeerd dat een
veldslag onvermijdelijk leek.
Daarom schrok het gemeente
bestuur in januari terug voor
de ontruimingsactie.
De Groote Keyser is inmiddels
symbool geworden van de
kraakstrijd. Nog steeds dreigt
ontruiming. Maar de huizen
zijn omgebouwd tot een bol
werk dat alleen via militaire ac
tie lijkt te veroveren.
Door Hein Dik
■MSTEEDAM - „Schatten, zetten jullie de rookbommen
even koud? Er zijn namelijk de afgelopen tijd tenminste
drie brandjes geweest door zelfontbrandende rookborm
men". Mededeling voor mensen in de Groote Keyser, de
bijna onneembare vesting aan de Amsterdamse Keizers
gracht. Blijk ook van de problemen die je ontmoet als je
moet wonen in zo'n bedreigd bolwerk.
jjn verwachting is dat ze de
Groote Keyser deze maand nog
proberen te ontruimen", voor
spelt bewoner Vincent, 25 jaar en
hij meedeelt, „de hele dag
druk bezig in. de kraakbewe
ging".
politie moet bij een ontrui
mingsactie op meer rekenen dan
op rookbommen. Het „wapenar
senaal" van de Groote Keyser be
staat uit stenen, verfzakjes, olie,
prikkeldraad, bedspiralen, rotjes
vuurpijlen. Daarnaast is er een
„verdedigingslinie" van aan el
kaar gelaste staalplaten, onder
steund door ijzeren balken en
buizen. In het gebouw is een
werkplaats ingericht waar dage
lijks hard wordt gewerkt aan ver
steviging van de barricades,
fincent: „Krakers verschillen van
mening over de mate van geweld
die je mag gebruiken. De een is
tot meer bereid dan de ander.
Maar na elke confrontatie wordt
duidelijker dat je je niet zomaar
moet laten afmaken door de poli
tie. De strijd wordt stukken har
der. Het is voor veel mensen een
leerproces. Ze beginnen met pas
sief verzet en ervaren dan hoe zij
zelf of anderen door de politie in
elkaar worden geslagen. Dan
kom je er vanzelf toe met verf of
stenen te gooien".
Volgens Vincent wijst veel erop dat
de kraakoorlog verscherpt. Twee
weken geleden is „De Vogel-
struys" ontruimd aan de Heren
gracht. De politie trad schandalig
op. Mensen werden genadeloos
in elkaar geslagen. Er werd ook
doorgeramd als ze geen verzet
meer boden. Ik heb de politie
daar voor het eerst gezien met een
elektrische wapenstok. Ze kon
den hem niet gebruiken, omdat
mensen wegrenden. Maar het is
levensgevaarlijk als je een schok
krijgt met zo'n ding',
incent vertelt dat hij er mentaal
aan toe is om ook vérgaand ge
weld te gebruiken. Wat moet je
doen als stenen niet meer toerei
kend zijn? In Duitsland en
Frankrijk vliegen bij acties de
molotov-cocktails door de lucht.
Moeten wij daar ook aan begin
nen? Wat moet je als er een poli-
tiebusje zomaar op je af komt
stormen?
Geen overleg
Vincent gelooft niet meer in zinvol
overleg met raadsleden of politie.
Ook daarin is hij fanatiek: „Dat
zijn mensen die alleen maar or
ders opvolgen. Wat valt er te pra
ten met een man als burgemees
ter Polak? Hij heeft de politie
beestachtig laten optreden in de
Vondelstraat. Met zo'n man valt
niks te overleggen, daar kun je
alleen maartegen vechten. Polak
is een enorme schijter. Bang voor
zijn baantje. Je kunt beter te ma
ken hebben met een WD'er als
Vonhoff. Een enorm reactionaire
vent natuurlijk, maar je weet
waar je aan toe bent".
Hij vreest dat er eerdaags doden
zullen vallen in de gevechten
rond de kraakpanden. Net als de
meeste krakers is hij daarbij ban
ger voor de illegale knokploegen
dan voor politie.
„Knokploegen hakken er steeds
harder op los en de politie doet er
nauwelijks iets tegen. Vaak zijn
die mensen gewapend met pi
stolen of ijzeren staven. Er hoeft
er maar één zijn zelfbeheersing te
verliezen..."
Voor een plotselinge overval door
knokploeg of politie hoeft men in
de Groote Keyser niet zo bang te
zijn. De grachtenhuizen zijn zo
gefortificeerd dat alleen een le
gertje in staat lijkt overgave af te
dwingen. Toch wordt er 's nachts
wacht gelopen en beschikt men
over een schijnwerper op het dak
om de omgeving te kunnen be
kijken.
Vlak onder het dak van de kraak
panden wapperen rode vlaggen.
Aan de gevel zijn spandoeken
bevestigd. Een van de teksten:
„De allerslechtsten zijn de als
links vermomde rechtsen. Ze zijn
erger dan de rest. Mijd ze daarom
als de pest".
Verslaggevers worden niet met
open armen ontvangen in de
Keyser. „We hebben afgesproken
dat we niemand binnenlaten",
zegt een jongen bij de deur. „Als
je wilt praten, kun je met een van
ons naar een koffiehuis". „Som
migejournalisten werken samen
met de politie", legt een actie
voerder later uit. „Daarom moe
ten we wel voorzichtig zijn. Bo
vendien willen we niet al onze
geheimen prijs geven. Er moeten
wat verrassingen overblijven als
ze proberen ons te ontrui-
De maatregel om verslaggevers
buiten de deur te houden, blijkt
niet algemeen bekend bij de kra
kers. Een paar uur na het verbod
heeft een rondleiding plaats
langs de barricaden, door de
werkplaats (met lasapparatuur,
ijzer plaatwerk en bedspiralen)
tot in de radiokamer waar strijd-
zender „De Vrije Keyser" bij
draagt aan het verzet.
De bezichtiging van het pand blijkt
later aanleiding tot ruzie onder de
bezetters. De volgende avond
moet er een kwartier op de stoep
gepraat worden, om even binnen
te mogen komen. Radiokamer en
werkplaats blijken nu definitief
verboden terrein. „Er wonen hier
tussen de twintig en dertig men
sen", vertelt 18-jarige John, een
jongen die ruim een jaar geleden
uit Edam naar Amsterdam ver
huisde. „Naast de bewoners is er
's nachts ook een bezettings-
ploeg. Als ontruiming dreigt,
kunnen we hier binnen een paar
uur 150 mensen binnen hebben.
Daarnaast zal een groot aantal
mensen ons buiten helpen. We
gaan er vanuit dat de politie toch
eerst voorbereidingen moet tref
fen voor een actie tegen de Groo
te Keyser. Beginnen zij aan de
voorbereidingen, dan weten wij
dat gauw genoeg. Op dat moment
bellen we iedereen op die bij ons
op de alarmlijst staat; clubs en
organisaties die solidair met ons
zijn; krakers in andere wij
ken".
Volgens John is er geen sprake van
een echte strategie. „Onze strate
gie is gewoon dat er zoveel moge
lijk mensen komen om de politie
tegen te houden. Dat is een heel
simpel uitgangspunt waar ieder
een zich in kan vinden. Verder
zijn er afspraken over de mate
van geweld die we gebruiken. Je
hoort daarover de wildst© spe
culaties. We zouden hier pistolen
Strijdradio
De krakers zijn ook al c
hebben en dynamiet. Allemaal
onzin. We hebben ook afgespro
ken dat er niet met molotov-cock
tails wordt gewerkt".
Verbouwing
Het gesprek met John heeft plaats
in de gemeenschappelijke ruimte
op de begane grond van de Groo
te Keyser. Het is er behoorlijk
rommelig door de verbouwing
die momenteel plaats heeft in het
gebouw. Bedoeling is dat in het
souterrain een informatiecen
trum komt waar films gedraaid
kunnen worden en biieenkom-
i het kraakpand begonnen.
sten zullen plaatshebben. Ook is
men bezig met reorganisatie van
de woonruimte. De woonver
trekken zullen worden voorzien
van mobiele barricaden die in po
sitie gebracht kunnen worden
zodra een aanval dreigt. De ge
meenschappelijke ruimte blijkt
een punt waar veel informatie
wordt uitgewisseld. Aan de muur
hangen werkroosters. er is een
prikbord met solidariteitsbetui
gingen en er worden allerlei ver
gaderingen en bijeenkomsten
aangekondigd.
Voorbeeld van een van de medede
lingen: „Koffiehuis De Hoek op
de hoek Prinsengracht-Reestraat
is volkomen onbetrouwbaar"
Op een ander vel papier wordt
gemeld waar eventueel lampjes,
houten schotten of steigerpij pen
kunnen worden gejat. In viltstift
wordt meegedeeld: „Te jatten of
te kopen: 100 meter tempexplaat,
15 grote porties muurverf, vier
porties blauwe verf'.
Behalve voor praktische aanwij
zingen „de graffiti op de muren
kan met brillo worden verwij
derd") is er hieren daar ook ruim
te voor een beschouwende kreet.
„Als er niemand luistert naar ie
mand, vallen er doden in plaats
Op woensdag- en zaterdagavond
hebben er uitzendingen plaats
van radio „De Vrije Keyser",
„strijdradio vanaf de barricade"
die op 30 april nationaal bekend
werd doordat mededelingen van
de politieradio rechtstreeks wer
den dQorgegeven.
Tussen de tekst door waren „inter
nationale strijdliederen" te be
luisteren. Ook werd informatie
gegeven over krakers die bij ac
ties zijn gearresteerd of gewond
geraakt. „Ik ben verscheidene
keren door de politie aangehou
den", vertelt John. „Soms werd je
enorm grof behandeld. Als je
geen verklaring wilt afleggen,
maken ze zich erg kwaad. Ik ben
wel eens urenlang door verschil
lende rechercheurs verhoord".
John is een van
heeft meegedaan aan represail
lemaatregelen tegen huiseigena
ren. „Als een eigenaar een knok
ploeg inzet, geven we hem een
waarschuwing. Gaat-ie dan toch
door. dan gebeurt het wel dat hij
een steen door zijn ruiten krijgt
of dat zijn huis wordt beklad. We
doen het alleen in extreme ge
vallen. Het is bijvoorbeeld ge
beurd bij een huiseigenaar die
met een pistool in de hand men
sen dwong tot ontruiming".
Buurt
Een kraakactie als in de Groote
Keyser heeft ook invloed op de
buurt. „Er zijn oudere mensen
die het als een bedreiging erva
ren", vertelt de heer W. Bank die
iets verderop aan de Keizers
gracht woont. „Ik ken mensen
die zelfs hun deur barricaderen
omdat ze bang zijn. Gepensio
neerden die niet meer met plezier
een rondje om gaan. Zelf heb ik er
niet zoveel last van. misschien
omdat ik wat jongeren ben. Maar
het heeft de stemming in de buurt
geen goed gedaan. De mensen die
nu in de Groote Keyser zitten,
doen ook aan machtsvertoon.
Dreigend posteren bijvoorbeeld,
beton in portalen gieten of grote
stukken steen buiten zetten".
Sommige buurtbewoners blijken
niet bereid om ook maar iets te
zeggen, uit vrees voor represail
les. Een vrouw: „Je woont op een
vuurspuwende berg. Je weet
nooit wat er gaat gebeuren". Bij
anderen veroorzaakt de kraakac
tie zorg om het karakter van de
gracht. „Het komt neer op een
buitengewone verpaupering van
stad en gracht", vindt notaris mr.
J. J. E. Stuyt. „Wij hebben ons te
houden aan voorschriften van
Bouw en Woningtoezicht en Mo
numentenzorg. Als je dan ziet wat
er met dat pand gebeurt... Een
trieste zaak. Ze kladderen met
verf. Leggen grote keien voor de
deur. Nee meneer, ik heb met die
jongens en meisjes verder geen
contact. Wat zou ik tegen ze moe
ten zeggen? Ik ben niet bang voor
ze. Ik heb ook geen last van ze.
Mijn bezwaar is dat de boel zo
vreselijk verpaupert".
Voedsel doordraaien
„Ik hoop dat mensen niet alleen
„consumptief kraken, maar dat
het deel uitmaakt van de strijd
tegen dit maatschappelijk sys
teem", zegt de 30-jarige Theo, een
van de activisten die werkt in de
Keyser, maar er niet woont Theo
lijkt i n van de ideologen in de
kraakwereld, een beweging zon
der erg vaste organisatie of vaste
politieke uitgangspunten.
„Wonen is even belangrijk als
eten", vindt Theo. „Dat betekent
dat leegstand even erg is als
voedsel doordraaien of er on
gebluste kalk overheen gooien
Hij vindt dat in de huidige situa
tie de tegenstelingen goed zicht
baar worden. „Je ziet steeds meer
zwart-wit hoe de verhoudingen
liggen".
Optimistisch is hij niet, want „Er is
geen enkel perspectief dat er op
woongebied iets verbetert. Dat
betekent dat we in een keiharde
situatie terecht komen, vooral als
de leegstandswet is aangenomen.
De mensen gaan met de rug tegen
de muur. Om elk huis kan een
knokpartij ontstaan
Hij noemt de Groote Keyser „het
best gebarricadeerde pand van
het land". „Elke dag kan er een
aanval komen. Wc zijn er op
voorbereid. Dit is een pand waar
van we willen dat het behouden
blijft".