Keyser symbool van kraakstrijd "Schatten zetten SÊÊÊ '**-■ jullie de rookbommen koud Bericht van de barricaden bij de Groote Keyser Buurtbewoonster: "Je woont op een vuurspuwende berg" ITERDAG 19 JULI 1980 De Amsterdamse kraakoorlog woedt onverminderd. Vorige week werd een nieuw stadium bereikt. De recht bankpresident deed uitspraak in een kort geding tegen kra kers van appartementen aan de Prins Hendrikkade. Legale bewoners van het gebouw pro beren langs deze weg ontrui ming van gekraakte flats te bewerkstellingen. Het geweld rond kraakpanden wordt ondertussen met de dag bloediger. Mobiele eenheid en krakers leveren complete veld slagen waarbij steeds vaker gewonden vallen. Achtergrond is de gigantische woningnood in Amsterdam. Er zijn 54.000 woningzoekenden. Het ge meentelijk distributie-appa raat is vastgelopen in een on werkbare chaos. Krakers ver werpen de rechtsorde waar binnen zulke toestanden voor komen en hanteren eigen nor men. Eigenaars van kraakpanden verwachten bescherming bin nen onze rechtsorde. Soms ligt dat moeilijk. Een voorbeeld is de Groote Keyser, een rijtje grachtenhuizen aan de Kei zersgracht 242-252. Eigenares Ogem kreeg van het gerechts hof gelijk: de panden moeten worden ontruimd. Maar in middels waren de huizen zo zwaar gebarricadeerd dat een veldslag onvermijdelijk leek. Daarom schrok het gemeente bestuur in januari terug voor de ontruimingsactie. De Groote Keyser is inmiddels symbool geworden van de kraakstrijd. Nog steeds dreigt ontruiming. Maar de huizen zijn omgebouwd tot een bol werk dat alleen via militaire ac tie lijkt te veroveren. Door Hein Dik ■MSTEEDAM - „Schatten, zetten jullie de rookbommen even koud? Er zijn namelijk de afgelopen tijd tenminste drie brandjes geweest door zelfontbrandende rookborm men". Mededeling voor mensen in de Groote Keyser, de bijna onneembare vesting aan de Amsterdamse Keizers gracht. Blijk ook van de problemen die je ontmoet als je moet wonen in zo'n bedreigd bolwerk. jjn verwachting is dat ze de Groote Keyser deze maand nog proberen te ontruimen", voor spelt bewoner Vincent, 25 jaar en hij meedeelt, „de hele dag druk bezig in. de kraakbewe ging". politie moet bij een ontrui mingsactie op meer rekenen dan op rookbommen. Het „wapenar senaal" van de Groote Keyser be staat uit stenen, verfzakjes, olie, prikkeldraad, bedspiralen, rotjes vuurpijlen. Daarnaast is er een „verdedigingslinie" van aan el kaar gelaste staalplaten, onder steund door ijzeren balken en buizen. In het gebouw is een werkplaats ingericht waar dage lijks hard wordt gewerkt aan ver steviging van de barricades, fincent: „Krakers verschillen van mening over de mate van geweld die je mag gebruiken. De een is tot meer bereid dan de ander. Maar na elke confrontatie wordt duidelijker dat je je niet zomaar moet laten afmaken door de poli tie. De strijd wordt stukken har der. Het is voor veel mensen een leerproces. Ze beginnen met pas sief verzet en ervaren dan hoe zij zelf of anderen door de politie in elkaar worden geslagen. Dan kom je er vanzelf toe met verf of stenen te gooien". Volgens Vincent wijst veel erop dat de kraakoorlog verscherpt. Twee weken geleden is „De Vogel- struys" ontruimd aan de Heren gracht. De politie trad schandalig op. Mensen werden genadeloos in elkaar geslagen. Er werd ook doorgeramd als ze geen verzet meer boden. Ik heb de politie daar voor het eerst gezien met een elektrische wapenstok. Ze kon den hem niet gebruiken, omdat mensen wegrenden. Maar het is levensgevaarlijk als je een schok krijgt met zo'n ding', incent vertelt dat hij er mentaal aan toe is om ook vérgaand ge weld te gebruiken. Wat moet je doen als stenen niet meer toerei kend zijn? In Duitsland en Frankrijk vliegen bij acties de molotov-cocktails door de lucht. Moeten wij daar ook aan begin nen? Wat moet je als er een poli- tiebusje zomaar op je af komt stormen? Geen overleg Vincent gelooft niet meer in zinvol overleg met raadsleden of politie. Ook daarin is hij fanatiek: „Dat zijn mensen die alleen maar or ders opvolgen. Wat valt er te pra ten met een man als burgemees ter Polak? Hij heeft de politie beestachtig laten optreden in de Vondelstraat. Met zo'n man valt niks te overleggen, daar kun je alleen maartegen vechten. Polak is een enorme schijter. Bang voor zijn baantje. Je kunt beter te ma ken hebben met een WD'er als Vonhoff. Een enorm reactionaire vent natuurlijk, maar je weet waar je aan toe bent". Hij vreest dat er eerdaags doden zullen vallen in de gevechten rond de kraakpanden. Net als de meeste krakers is hij daarbij ban ger voor de illegale knokploegen dan voor politie. „Knokploegen hakken er steeds harder op los en de politie doet er nauwelijks iets tegen. Vaak zijn die mensen gewapend met pi stolen of ijzeren staven. Er hoeft er maar één zijn zelfbeheersing te verliezen..." Voor een plotselinge overval door knokploeg of politie hoeft men in de Groote Keyser niet zo bang te zijn. De grachtenhuizen zijn zo gefortificeerd dat alleen een le gertje in staat lijkt overgave af te dwingen. Toch wordt er 's nachts wacht gelopen en beschikt men over een schijnwerper op het dak om de omgeving te kunnen be kijken. Vlak onder het dak van de kraak panden wapperen rode vlaggen. Aan de gevel zijn spandoeken bevestigd. Een van de teksten: „De allerslechtsten zijn de als links vermomde rechtsen. Ze zijn erger dan de rest. Mijd ze daarom als de pest". Verslaggevers worden niet met open armen ontvangen in de Keyser. „We hebben afgesproken dat we niemand binnenlaten", zegt een jongen bij de deur. „Als je wilt praten, kun je met een van ons naar een koffiehuis". „Som migejournalisten werken samen met de politie", legt een actie voerder later uit. „Daarom moe ten we wel voorzichtig zijn. Bo vendien willen we niet al onze geheimen prijs geven. Er moeten wat verrassingen overblijven als ze proberen ons te ontrui- De maatregel om verslaggevers buiten de deur te houden, blijkt niet algemeen bekend bij de kra kers. Een paar uur na het verbod heeft een rondleiding plaats langs de barricaden, door de werkplaats (met lasapparatuur, ijzer plaatwerk en bedspiralen) tot in de radiokamer waar strijd- zender „De Vrije Keyser" bij draagt aan het verzet. De bezichtiging van het pand blijkt later aanleiding tot ruzie onder de bezetters. De volgende avond moet er een kwartier op de stoep gepraat worden, om even binnen te mogen komen. Radiokamer en werkplaats blijken nu definitief verboden terrein. „Er wonen hier tussen de twintig en dertig men sen", vertelt 18-jarige John, een jongen die ruim een jaar geleden uit Edam naar Amsterdam ver huisde. „Naast de bewoners is er 's nachts ook een bezettings- ploeg. Als ontruiming dreigt, kunnen we hier binnen een paar uur 150 mensen binnen hebben. Daarnaast zal een groot aantal mensen ons buiten helpen. We gaan er vanuit dat de politie toch eerst voorbereidingen moet tref fen voor een actie tegen de Groo te Keyser. Beginnen zij aan de voorbereidingen, dan weten wij dat gauw genoeg. Op dat moment bellen we iedereen op die bij ons op de alarmlijst staat; clubs en organisaties die solidair met ons zijn; krakers in andere wij ken". Volgens John is er geen sprake van een echte strategie. „Onze strate gie is gewoon dat er zoveel moge lijk mensen komen om de politie tegen te houden. Dat is een heel simpel uitgangspunt waar ieder een zich in kan vinden. Verder zijn er afspraken over de mate van geweld die we gebruiken. Je hoort daarover de wildst© spe culaties. We zouden hier pistolen Strijdradio De krakers zijn ook al c hebben en dynamiet. Allemaal onzin. We hebben ook afgespro ken dat er niet met molotov-cock tails wordt gewerkt". Verbouwing Het gesprek met John heeft plaats in de gemeenschappelijke ruimte op de begane grond van de Groo te Keyser. Het is er behoorlijk rommelig door de verbouwing die momenteel plaats heeft in het gebouw. Bedoeling is dat in het souterrain een informatiecen trum komt waar films gedraaid kunnen worden en biieenkom- i het kraakpand begonnen. sten zullen plaatshebben. Ook is men bezig met reorganisatie van de woonruimte. De woonver trekken zullen worden voorzien van mobiele barricaden die in po sitie gebracht kunnen worden zodra een aanval dreigt. De ge meenschappelijke ruimte blijkt een punt waar veel informatie wordt uitgewisseld. Aan de muur hangen werkroosters. er is een prikbord met solidariteitsbetui gingen en er worden allerlei ver gaderingen en bijeenkomsten aangekondigd. Voorbeeld van een van de medede lingen: „Koffiehuis De Hoek op de hoek Prinsengracht-Reestraat is volkomen onbetrouwbaar" Op een ander vel papier wordt gemeld waar eventueel lampjes, houten schotten of steigerpij pen kunnen worden gejat. In viltstift wordt meegedeeld: „Te jatten of te kopen: 100 meter tempexplaat, 15 grote porties muurverf, vier porties blauwe verf'. Behalve voor praktische aanwij zingen „de graffiti op de muren kan met brillo worden verwij derd") is er hieren daar ook ruim te voor een beschouwende kreet. „Als er niemand luistert naar ie mand, vallen er doden in plaats Op woensdag- en zaterdagavond hebben er uitzendingen plaats van radio „De Vrije Keyser", „strijdradio vanaf de barricade" die op 30 april nationaal bekend werd doordat mededelingen van de politieradio rechtstreeks wer den dQorgegeven. Tussen de tekst door waren „inter nationale strijdliederen" te be luisteren. Ook werd informatie gegeven over krakers die bij ac ties zijn gearresteerd of gewond geraakt. „Ik ben verscheidene keren door de politie aangehou den", vertelt John. „Soms werd je enorm grof behandeld. Als je geen verklaring wilt afleggen, maken ze zich erg kwaad. Ik ben wel eens urenlang door verschil lende rechercheurs verhoord". John is een van heeft meegedaan aan represail lemaatregelen tegen huiseigena ren. „Als een eigenaar een knok ploeg inzet, geven we hem een waarschuwing. Gaat-ie dan toch door. dan gebeurt het wel dat hij een steen door zijn ruiten krijgt of dat zijn huis wordt beklad. We doen het alleen in extreme ge vallen. Het is bijvoorbeeld ge beurd bij een huiseigenaar die met een pistool in de hand men sen dwong tot ontruiming". Buurt Een kraakactie als in de Groote Keyser heeft ook invloed op de buurt. „Er zijn oudere mensen die het als een bedreiging erva ren", vertelt de heer W. Bank die iets verderop aan de Keizers gracht woont. „Ik ken mensen die zelfs hun deur barricaderen omdat ze bang zijn. Gepensio neerden die niet meer met plezier een rondje om gaan. Zelf heb ik er niet zoveel last van. misschien omdat ik wat jongeren ben. Maar het heeft de stemming in de buurt geen goed gedaan. De mensen die nu in de Groote Keyser zitten, doen ook aan machtsvertoon. Dreigend posteren bijvoorbeeld, beton in portalen gieten of grote stukken steen buiten zetten". Sommige buurtbewoners blijken niet bereid om ook maar iets te zeggen, uit vrees voor represail les. Een vrouw: „Je woont op een vuurspuwende berg. Je weet nooit wat er gaat gebeuren". Bij anderen veroorzaakt de kraakac tie zorg om het karakter van de gracht. „Het komt neer op een buitengewone verpaupering van stad en gracht", vindt notaris mr. J. J. E. Stuyt. „Wij hebben ons te houden aan voorschriften van Bouw en Woningtoezicht en Mo numentenzorg. Als je dan ziet wat er met dat pand gebeurt... Een trieste zaak. Ze kladderen met verf. Leggen grote keien voor de deur. Nee meneer, ik heb met die jongens en meisjes verder geen contact. Wat zou ik tegen ze moe ten zeggen? Ik ben niet bang voor ze. Ik heb ook geen last van ze. Mijn bezwaar is dat de boel zo vreselijk verpaupert". Voedsel doordraaien „Ik hoop dat mensen niet alleen „consumptief kraken, maar dat het deel uitmaakt van de strijd tegen dit maatschappelijk sys teem", zegt de 30-jarige Theo, een van de activisten die werkt in de Keyser, maar er niet woont Theo lijkt i n van de ideologen in de kraakwereld, een beweging zon der erg vaste organisatie of vaste politieke uitgangspunten. „Wonen is even belangrijk als eten", vindt Theo. „Dat betekent dat leegstand even erg is als voedsel doordraaien of er on gebluste kalk overheen gooien Hij vindt dat in de huidige situa tie de tegenstelingen goed zicht baar worden. „Je ziet steeds meer zwart-wit hoe de verhoudingen liggen". Optimistisch is hij niet, want „Er is geen enkel perspectief dat er op woongebied iets verbetert. Dat betekent dat we in een keiharde situatie terecht komen, vooral als de leegstandswet is aangenomen. De mensen gaan met de rug tegen de muur. Om elk huis kan een knokpartij ontstaan Hij noemt de Groote Keyser „het best gebarricadeerde pand van het land". „Elke dag kan er een aanval komen. Wc zijn er op voorbereid. Dit is een pand waar van we willen dat het behouden blijft".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 17