Veel arrestaties
na ontdekking
plan staatsgreep
Splitsing in Surinaamse militaire raad
Dreigementen
van Amman
rond
Jeruzalem
Opbouwer Botswana overleden
Verblijfplaats overige
gegijzelden is onbekend
Cubaanse
schepen
beschoten
Zesde mislukte coup in ban
MAANDAG 14 JULI 1980
BUITENLAND
PAGINA 7
AMMAN (UPJ/Reuter) - De mi
nisters van buitenlandse za
ken van 42 islamitische lan
den die in Amman bijeen zijn
geweest, hebben gisteren be
sloten alle betrekkingen te
verbreken met elk land dat
het eens is met het Israëlische
besluit, Oost-Jeruzalem te
annexeren en het tot de
hoofdstad van Israël te ma
ken.
In een slotcommuniqué staat
dat dit ook geldt voor landen
die hun ambassades naar Je
ruzalem verplaatsen. Het zegt
ook dat van de landen die hun
ambassades al in Jeruzalem
hebben, wordt gevraagd deze
naar andere steden te ver
plaatsen, "Anders zal de vol
gende islamitische conferen
tie maatregelen bestuderen
die tegen deze landen geno
men kunnen worden, zoals
het verbreken van diploma
tieke betrekkingen".
De betrokken landen zijn: Ne
derland, Bolivia, Chili, Co
lombia, Costa Rica, de Domi
nicaanse Republiek, Ecua
dor, El Salvador, Guatemala,
Haïti, Panama, Uruquay en
Venezuela.
Van de Europese Gemeenschap
wordt gevraagd de economi
sche overeenkomsten met Is
raël te beëindigen en officieel
te protesteren tegen de Ame
rikaanse steun aan de joodse
staat.
De Israëlische radio neldde gis
teravond dat premier Mena-
chem Begin vastbesloten is,
zijn kantoor naar het Arabi
sche Oost-Jeruzalem te ver
plaatsen. Hij heeft Egypte en
de VS al van dit plan op de
hoogte gebracht.
De radio zei dat de Amerikaan
se hoofdonderhandelaar Saul
Linowitz aan de Israëlische
minister van defensie, Josef
Burg, die als voornaamste Is
raëlische onderhandelaar bij
de besprekingen over Pale
stijnse autonomie optreedt,
had gevraagd premier Begin
te bewegen zijn kantoor niet
naar het oude stadsdeel te
verplaatsen. Burg had hierop
geantwoord: "onmogelijk".
Inmiddels zijn de besprekingen
gisteren hervat met een ver
gadering van de juridische
commissie, nadat Egypte de
onderhandelingen drie
maanden geleden had ge
schorst wegens de kwestie
Jeruzalem.
De kwestie leidde ook meteen
al tot een woordentwist toen
de Israëlische minister van
justitie, Shmuel Tamir, giste
ren in Cairo aankwam voor
hervatting van de besprekin
gen. Dat begon op het vlieg
veld van Cairo tijdens een
persconferentie. De Egypti
sche minister van buiten
landse zaken, Boetros Ghali,
zei: "Ik ben blij de minister
van justitie tè mogen ontvan
gen en omdat hij over de
rechtbank gaat zeg ik dat, als
er op de Westoever en de
strook van Gaza geen recht is,
er in dit gebied geen ware
vrede zal komen".
Tamir zei daarop: "Het vredes
verdrag met Egypte blijft on
der alle omstandigheden
voortbestaan, ik haal uw ei
gen woorden aan en zeg dat er
vrede in het Midden-Oosten
zal zijn omdat Egypte en Is
raël de weg daarheen hebben
aangetoond". Tamir zei dat
Egypte evenmin door terreur
wil worden geplaagd en dat
Israël die evenmin zal toe
staan.
Op een vraag over de status van
Jeruzalem zei Tamir. "De wet
zoals die nu al sinds 1967 is,
zegt het zeer duidelijk: Jeru
zalem is een verenigde stad,
de hoofdstad van Israël en
valt onder Israëlische soeve
reiniteit".
Ghali ging daartegen in met de
woorden: "Dit is niet ons
standpunt. Ons standpunt is
heel duidelijk en is uiteenge
zet in een briefwisseling met
de VS en inzake het probleem
Jeruzalem hebben wij van de
VS een positief antwoord
ontvangen".
Ghali maakte niet duidelijk
welke briefwisseling hij be
doelde.
Egypte heeft er geen bezwaar
tegen dat Jeruzalem een ver
enigde stad blijft uit gemeen
telijk oogpunt, maar wil de
oostelijke sector, die in 1967
op Jordanië was veroverd,
weer onder Arabische soeve
reiniteit brengen.
Ghali en Tamir zeiden beiden
dat hun landen vastgesloten
zijn de onderhandelingen tot
een goed einde te brengen,
ondanks de moeilijkheden en
hinderpalen.
(Door onze correspondent Karl
Breyer)
Sir Seretse Khama, de zondag
overleden president van
Botswana, heeft als leider van
een der vijf zgn. frontlijnstaten in
zuidelijk-Afrika van het begin af
aan een duidelijk standpunt in
genomen. De president verklaar
de herhaaldelijk: „Wij veroorde
len apartheid en zullen weer
stand bieden aan degenen die ons
rassendiscriminatie willen op
dringen". Desondanks was Sir
Seretse Khama een tegenstander
van wapengeweld; pas in 1978 -
dertien jaar na de onafhankelijk
heid - besloot hij een eigen leger
voor Botswana op te bouwen.
Sir Seretse Khama werd op 1 juli
1921 geboren, en reeds op vijfja
rige leeftijd werd hij benoemd tot
hoofd van de Bamangwato-stam,
waartoe minstens een derde van
de bevolking van Botswana be
hoort. Seretse Khama studeerde
aan de universiteit van Fort Hare
in Zuid-Afrika en daarna aan de
universiteit van Witwatersrand in
Johannesburg. Hij voltooide zijn
studie in het Engelse Oxford.
Daar trouwde hij in 1948 met een
Engels meisje, Ruth Williams,
een secretaresse van de scheep-
sassurantiemaatschappij
Lloyd's.
Dat laatste leidde in zijn land tot
ongeregeldheden, die door de
Britse koloniale autoriteiten in
het toenmalige Beetsjoeanaland
werden aangewakkerd. Vooral
de oom van Seretse Khama,
Tshekedi Khama, die als regent
voor de minderjarige Seretse de
leiding van zijn stam had vervuld,
meende dat het huwelijk met een
blanke vrouw de stam in tweeën
zou splitsen. Het Britse ministe
rie van koloniën besloot daarop
dat Seretse Khama in balling
schap moest blijven. Toen Seret
se Khama uiteindelijk in 1956 af
stand deed van alle rechten als
stamhoofd, mocht hij naar zijn
land terugkeren.
Hij concentreerde zijn werk op de
verbetering van de levensom
standigheden van zijn stam en
stichtte vijf jaar later de Demo
cratische Partij van Beetsjoea
naland. Op 2 maart 1965 behaalde
zijn partij, die een samenwerking
tussen zwarten en blanken in zijn
land wilde, een overweldigende
meerderheid. Eerder, in 1963, had
de Bamangwato-stam alle rech
ten aan Seretse Khama en zijn
nakomelingen teruggegeven.
Zijn Engelse vrouw, sindsdien
bekend als Lady Khama, schonk
het leven aan vier kinderen, een
meisje en drie jongens.
Ondanks de grote armoede in
Botswana slaagde Sir Seretse
Khama erin, zijn land tot een van
de meest democratische in Afrika
te maken. „In dit land worden
geen zwarten en blanken geteld,"
zei onlangs nog een diplomaat in
de hoofdstad Gaborone, „hier
tellen alleen mensen".
Hoewel Botswana geen directe
steun aan de onafhankelijk
heidsbewegingen in Zuid-Afri
ka's zwarte buurtstaten gaf, ont
ving het de afgelopen jaren meer
dan vijftigduizend vluchtelingen
uit Zuid-Afrika en Rhodesië.
Economisch een zware last voor
dit land, een van de armste in zui
delijk-Afrika. Naast verbale aan
vallen op de apartheid zorgde
Khama er echter wel voor dat de
betrekkingen met Zuid-Afrika,
economisch van levensbelang
voor Botswana, goed bleven.
Hoe dan ook. Sir Seretse Khama
wordt beschouwd als de man die
erin slaagde om uit een armzalig
Brits protectoraat een onafhan
kelijk en stabiel land te maken.
Tegenwoordig heeft Botswana
een groeiende grondstoffenin-
dustrie (vooral diamanten)en een
belangrijke veeteelt. Dank zij de
overleden president behoort de
staat niet meer tot de 25 armste
landen in de wereld (volgens de
ranglijst van de Wereldbank).
Van alle staatshoofden in zuidelijk-
Afrika behoorde Sir Seretse
Khama met zekerheid tot de
meest optimistische. Hij was er
van overtuigd dat de economi
sche gesprekken tussen de
staatshoofden van de vijf zgn.
frontlij nstaten, eerst in Arusha
(Tanzania) en dit jaar in Lusaka
(Zambia), de aanzet waren voor
de economische onafhankelijk
heid van zuidelijk-Afrika en
vooral voor een grotere welvaart
van alle mensen die in dit gedeel
te van het continent leven.
heran.
De staatsgreep was opgezet onder
de codenaam „Groot Alarm". Het
dagblad Azadegan onthulde gis
teren in Teheran dat een van de
piloten die had moeten deelne
men aan de coup enkele dagen
vóór de staatsgreep belangrijke
details ervan had doorgespeeld
aan een vertegenwoordiger van
Ajatollah Chomeini.
Een ander krant, Bamdad, meldde
dat Irak, Israël en de Verenigde
Staten de coup steunden.
Hoge officieren
Onder de ongeveer vijfhonderd ar
restanten uit militaire kringen
bevinden zich hoge officieren uit
het hele land. In de belangrijke
olie-provincie Khouzestan zijn
HAVANA (Reuter) - Twee Cubaan
se schepen, deel uitmakend van
een vloot tonijnvissers, zijn za
terdagavond 30 mijl uit de kust
van de Westelijke Sahara door
niet geïdentificeerde vliegtuigen
beschoten, zo heeft het Cubaanse
persbureau Prensa Latina giste
ren meegedeeld.
De kapitein van een van de schepen
kwam daardoor om het leven,
drie anderen op hetzelfde schip
werden gewond.
Vier doden bij
aanslag
in Baskenland
ORIO, SPANJE (UPI) - Drie leden
van de Guardia Civil en een guer
rillastrijder zijn gisteren omge
komen bij een aanslag op twee
politiejeeps in Orio, een vissers
plaats 20 km ten westen van San
Sebastian.
Hiermee is het aantal doden als ge
volg van politiek geweld in
Spanje dit jaar gestegen tot 68.
Deze hooggeplaatste miltiaren zijn
inmiddels vervangen door com
mandanten van het korps van de
„bewakers van de revolutie" na
toestemming van geestelijk lei
der Chomeini.
Ook al heeft de chef-stal van de
Iraanse strijdkrachten meege
deeld dat de verijdeling van de
coup geen heksenjacht tegen
„dissidenten,, tot gevolg zal heb
ben, waarnemers gaan ervan uit
dat de mislukte staatsgreep tot
ingrijpende zuiveringen kan lei
den.
De islamitische rechter Sadegh
Khalkhali heeft al gezegd dat de
arrestanten niet op medelijden
hoefden te rekenen en dat zij op
een „revolutionaire" manier zou
den worden aangepakt. Docu
menten waarop de executie van
ajatolla Chomeini stond aange
kondigd zijn aangetroffen op het
lichaam van kolonel Farazaneh,
de bevelhebber van de 92e pant
serdivisie. Volgens de krant
Bamdad is Farzaneh vervangen
door Ali shamkhani, het hoofd
van de revolutionaire garde.
Generaal Amir Baghman Baghen,
oud-luchtmachtcummandant is
vrijgelaten na verhoor, aldus het
dagblad Etellat en volgens het
dagblad Kajhan is de leider van
het Nationale Front, Gholamhos-
sein Sedighi niet gearresteerd.
De verijdelde staatsgreep is de zes
de sedert de omverwerping van
het regime van sjah Mohammed
Reza Pahlevi in februari 1979, al
dus president Bani-Sadr.
Twee doden bij
stieren feest
in Paniploma
MADRID (DPA) Bij de feeste
lijkheden in de Noordspaanse
stad Pamplona ter ere van de
patroonheilige San Fermin
zijn gisteren twee mensen
omgekomen. Tijdens de "En-
cierro", het drijven van jonge
stieren dwars door de stad
naar de arena, werden twee
jongemannen door een plot
seling uitbrekende stier ge
grepen.
De 29-jange Vicente Ladio Ris-
co was op slag dood. De 23-ja-
rige Jose Antonio Sanchez
Navascucs bezweek in een
ziekenhuis. Een derde slacht
offer, dat ernstig gewond
werd, is buiten levensgevaar.
TEHERAN (Reuter/UPI) - Zeshonderd mensen,
van wie 500 militairen, zijn de afgelopen dagen
in Iran gearresteerd in verband met de ontdek
king van een plan tot een staatsgreep tegen het
huidige revolutionaire bestel in Iran.
onder andere 17 officieren opge
pakt, onder wie de bevelhebben
van de marine-basis Choramsjar
aan de Perzische Golf, een com
mandant van politie, een garni
zoenscommandant de bevelheb
ber van een luchtmachteenheid.
Evenals afgelopen weekeinde pro
testeerden op 31 mei de jongeren
al tegen het feit dat de stad voor
"klassieke" cultuur - zoals voor
uitbreiding van het operagebouw
- miljoenen uitgeeft terwijl zij
niets zou doen voor de vrijetijds
besteding van de over weinig fi
nanciële middelen beschikkende
jeugd.
Rel in Zurich
ZÜRICH (DPA) - Jeugdige de
monstranten en politie hebben in
de nacht van zaterdag op zondag
in Zürich strijd geleverd. Er vie
len drie gewonden en er werden
130 mensen aangehouden.
De moeilijkheden begonnen zater
dagmiddag nadat jongeren zich
hadden verzameld in een verla
ten fabrieksgebouw dat tot "au
tonoom jeugdcentrum" was om
gevormd.
De betogers stuitten al spoedig op
sterke politie-eenheden die wa
ter en traangas gebruikten om de
jongeren te verspreiden.
De opgeluchte ouders van de vrijgelaten Richard Queen stonden na een bezoek aan hun zoondie op dat moment
nog in een ziekenhuis in Zürich was, de pers te woord.
Richard Queen naar Wiesbaden
ZÜRICH (Reuter/DPA) - De Amerikaanse ambassade
functionaris Richard Queen, een van de Amerikaan
se gegijzelden in Teheran die vrijdag na acht maan
den gevangenschap is vrijgelaten, is zaterdag per
vliegtuig naar Wiesbaden gebracht voor medische
behandeling in een Amerikaans militair hospitaal.
De 28-jarige Queen kwam vrijdag uit Teheran in Zü
rich aan voor een eerste medisch onderzoek.
Queen, die is vrijgelaten omdat hij aan een neurologi
sche aandoening lijdt die in Iran niet kon worden
verholpen, voelt zich elk uur beter, hebben zijn ou
ders meegedeeld. Zijn geest is helder. Hij koestert
geen wrok tegen de Iraniërs, "ondanks enkele ver
schrikkelijke momenten die hij heeft doorgemaakt".
De Amerikaanse diplomaat weet niet of de andere ge
gijzelden zijn verspreid over Iran na de mislukte
Amerikaanse reddingspoging in april.
De diplomaat sprak over de telefoon vanuit zijn ziek
bed met de Amerikaanse orflroepmaatschappij ABC.
Hij vertelde dat zijn bewakers hem meermalen had
den geblinddoekt na de mislukte reddingspoging,
opdat hij niet zou merken wat er om hem heen ge
beurde. interviewer Mike Kelly had het ziekenhuis
opgebeld om de behandelende arts te spreken te
krijgen maar hij kreeg direct Queen zelf aan de lijn.
Ook president Carter heeft vanuit zijn vakantieverblijf
in Georgia over de telefoon met Queen gesproken.
Dagbladen in de Iraanse hoofdstad
Teheran hebben gisteren gemeld
dat twee voormalige generaals
het brein achter de coup waren.
Said Mehdijun, oud-bevelhebber
van de luchtmacht, en Ahmad
Mohaqeqi, het voormalig hoofd
van de politie, hebben volgens
het hoofd van de revolutionaire
militaire rechtbank bekend dat
zij oud-premier Sjapoer Bachtiar
weer naar iran wilden halen.
Donderdagavond maakte de Iraan
se president Abolhassan Bani-
Sadr in een toespraak melding
van het plan tot een staatsgreep,
bij de verijdeling waarvan in
middels tien doden zouden zijn
gevallen.
De luchtmachtbasis Hor bij Hama-
dan, moest het hoofdkwartier
van de machtsovername worden.
Generaal Mehdijun zou het mil-
taire bevel voeren over de opera
tie, terwijl generaal Mohaqeqi de
actie van de luchtmacht moest
leiden. Volgens het plan zouden
17 Phantom-straaljagers vanuit
de basis bij Hamadan worden in
gezet bij aanvallen op verschil
lende doelen.
Belangrijkste doel was het bom
bardement van de residentie van
geestelijk leider Chomeini in het
noorden van Teheran, de over
neming van vliegveld Mehrabad
bij Teheran en controle over de
vluchtleiding, het uit de weg
ruimen van zeventig revolutio
naire leiders tijdens de eerste
uren van de coup en het bombar
deren van de universiteit van Te-
(Van onze verslaggever Paul de
Vries)
PARAMARIBO, DEN HAAG-
De commandant van het Suri
naamse leger, majoor Daisy'
Bouterse, en garnizoenscom
mandant kapitein Roy Horb
hebben zaterdag besloten uit te
treden uit de Nationale Militai
re Raad (NMR). Beide offcieren
verklaarden dat zij dit besluit
„wegens drukke werkzaamhe
den" hebben moeten nemen.
Deze lezing werd desgevraagd
bevestigd door de vice-voorzit-
ter van de NMR, sergeant Chas
Mijnals. Doorgaans goed inge
lichte kringen in de Surinaam
se hoofdstad houden het er ech
ter op dat de kaderleden van de
Surinaamse krijgsmacht Bou
terse en Horb hebben laten
vallen.
Bouterse en Horb, toen nog respec
tievelijk sergeant-majoor en ser
geant, waren direct verantwoor
delijk voor de staatsgreep van 25
februari dit jaar, die een eind
maakte aan de regering-Arron
Vooral daaraan hebben zij hun
bevordering tot officier te dan
ken.
Het gezagsvacuüm dat na 25 fe
bruari ontstond werd weliswaar
tijdelijk opgevuld door de NMR,
maar gaandeweg verloren dc mi
litairen vrijwel alle bevoegdhe
den aan de inmiddels geïnstal
leerde regering van premier Chin
a Sen. Over de vraag hoe ver de
NMR moest terugtreden zijn de
raadsleden het echter van meet af
aan oneens geweest. Conflicten
ontstonden met name tussen de
sterk gepolitiseerde vleugel van
de Raad enerzijds (Mijnals, NMR-
voorzitter Sital en sergeant
Abrahams) en het duo Bouterse-
Horb anderzijds.
In Paramaribo wordt erop gewezen
dat de bevordering van Bouterse
en Horb tot officier - waarbij zij
trouw aan de grondwet hebben
moeten zweren - en tot 'reguliere'
militaire functies deze tweede
ling verder in de hand heeft ge
werkt. Vooral Bouterse. door
rang en functie een potentiele
'sterke man', leek in toenemende
mate voorstander te worden van
afschaffing van dc NMR
Begin vorige week tekende zich al
een scheiding der geesten of toen
Bouterse en Horb in een eigen
communiqué nadrukkelijk ai
stand namen van de manier
waarop minister De Koning van
ontwikkelingssamenwerking
enige dagen eerder in Suriname
was bejegend. De andere vijf le
den van de NMR bleven bij hun
uitspraken; De Koning werd on
der meer beticht van racisme.
De bom zou afgelopen vrijdag ge
barsten zijn toen Horb en Bouter
se in een vergadering met alle ka
derleden van het Surinaamse le
ger zouden hebben geprobeerd
dc NMR definitief uit te schake
len. De twee officieren vergisten
zich echter in de steun, die de Mi
litaire Raad nog genoot en zagen
zich gqnoodzaaktiuit te tre
den.
Of en met wie de NMR nu wordt
aangevuld is nog niet duidelijk.
Sergeant Mijnals acht evenwel de
kans groot dat de Raad met vijf
man sterk zal doorgaan. In krin
gen rond de Surinaamse regering
i- meh efoverigens van overtuigd
dat de breuk binnen de NMR ver
sterking betekent van de positie
van premier Chin a Sen.
