'rsWééérekl
aan winkels:
r/lDUjWjg^ammai
ffjl
vandaag,
toegelicht
RADIO
DONDERDAG 10 JULI 1980
MONTREUX (GPD) - Mijn aanwezigheid in het casino
verraadt ook de nodige goklust, ai is die dan van een
andere aard. Het gebouw dat voor vele doeleinden ge
schikt is, is al sinds jaar en dag het middelpunt van het
internationaal befaamde jazzfestival van Montreux,
dat niettegenstaande de popperige afmetingen van dit
stadje aan het idyllische Meer van Genève grote ambi
ties koestert. Anders dan de vele andere Europese jazz
festivals die in de maand juli plaatshebben, is het be
slist niet alleen jazz wat de klok slaat in Montreux.
Op de affiches prijken ook namen als Santana,
Steve Hackett, Van Morrison. Elvis Costello,
The Specials, Rockpile en de Nederlandse Spi-
derz, zodat de sectoren latin-rock, new-wave en
ska naast jazz, Afro-muziek en big-band aan bod
komen. Zo maakt Miriam Makeba, „de keizerin
van het Afrikaanse lied", deel uit van een con
certavond die gewijd is aan Afro-Jamaicaanse
muziek, die verder zinderende optredens van
reggae-ster Jimmy Cliff en het grote talent To-
koto Ashanty uit Kameroen omvat.
Nog vers in het geheugen staat haar tv-show ge
grift, die onlangs door de VARA werd uitgezon
den en uitgroeide tot een familiefeest waaraan
haar dochter Bongi Makeba en enkele kleinkin
deren onverdroten deelnamen. Maar omdat Mi
riam een van de belangrijkste publiektrekkers
en interessantste artiesten is van het vijfde
North Sea Jazz Festival, heb ik mijn hoop als in
een bizar spelletje roulette op haar naam ge
zet.
Miriam Makeba, 49 jaar jong, werd
geboren in Howten in Azania,
ofwel Johannesburg in Zuid-
Afrika. Ze behoort tot de Xosa,
een trotse tak van de Zoeloestam.
Haar vocale kwaliteiten komen al
op jonge leeftijd aan het licht en
een zangcarrière blijkt onvermij
delijk. De Amerikaanse filmre
gisseur Lionel Rogosin krijgt een
tip en ziet haar optreden in Afri
can Jazz and Varity, een musical
waarmee de jeugdige Makeba
anderhalfjaar Afrika mee afreist.
Hij tekent haar voor zijn produk-
tie Come Back Africa, een semi-
documentaire die het Zuidafri-
kaanse apartheidssysteem fel
hekelt.
De film krijgt de Persprijs op het
filmfestival van Venetië in 1959
en van de ene op de andere dag is
Miriam Makeba persona non gra
ta in haar eigen vaderland. Te
genover dat trieste lot staat als
verzoening plotselinge wereld
faam. De jonge zangeres kiest
zich een veilig heenkomen in de
Verenigde Staten, waar zij samen
met haar landgenoot, de orkest
leider Hugh Masakala, onder ar
tistiek voogdijschap van Harry
Belafonte - zelf uit de Derde We
reld afkomstig - uitgroeit tot de
eerste groten in de showbusiness
die kunnen bogen op een Afri
kaanse achtergrond. Alle grote
theaters maken vrij baan voor
Makeba's vakmanschap, van de
Newyorkse Carnegie Hall tot de
Parijse Olympia.
Onder in de catacomben van het
casino, die beduidend minder
luisterrijk ogen dan de grote con
cert- en speelzalen, speel ik ver
twijfeld mijn eigen spelletje rou
lette. Willy Leiser, Makeba's keu
rige Zwitserse manager is de
croupier. Als extra inzet heb ik 's
middags een mooie ruiker bloe
men bezorgd bij de balie van Mi
riams hotel. Leiser zegt evenwel
van geen enkele afspraak te we
ten, toont zich vervolgens een en
al begrip, en roept de goden aan
om aan te tonen hoe overladen
Makeba's agenda is. Bovendien
zou ze een ziekte onder de leden
hebben en verplichtingen met
enkele, op het festival aanwezige
artiesten aangegaan zijn voor een
privé-jamsesion.
Zachte ogen
Het fortuin is uiteindelijk met mij.
Kort na een onstuimig en in veel
opzichten opmerkelijk optreden
geeft Miriam Makeba belet in
haar krappe kleedkamer. Een rij
pe en mooie vrouw met opval
lend zachte ogen, die je voortdu
rend onderzoekend aanstaren.
Haar haar is vanaf de linkerzijde
van het hoofd bijeengekramd en
loopt in kralenstrengen uit aan de
rechterkant. Het eerste ge
spreksonderwerp betreft het ka-
Miriam Makeba: 'Als ik niet verander komt er geen kip'
Haar zachte stem: „Ik vertel mijn
publiek altijd dat ik een Afri
kaanse ben. Dat betekent dat ik
Afrikaanse liederen zing. Maar
het'repertoire mag je daarbij niet
over een kam scheren, want Afri
ka is een groot continent. De mu
ziek uit Guinee-Bissao verschilt
hemelsbreed met die van Oost-
Afrika of Zuidelijk-Afrika. En ik
zing eigenlijk songs uit alle wind
streken. Zo is Malaischa uit het
oostelijk gedeelte afkomstig. Elk
lied dat ik kan leren wil ik graag
brengen".
„Daarbij moet je niet alleen een
Afrikaans repertoire denken,
maar aan elk lied
meen het op een eigen r
ADVERTENTIE
WINKELCENTRUM LEIDSENHAGELEIDSCHENDAM
Alles, maar dan ook
alles watje hartje begeert, vindt je er.
En
weitje iidnje uegeei i, vuiui je ei -v
't is er ontzettend gezellig. 1 J
er dé auto makkelijk en - Ti
kwijt kan, is een M*
Datje
gratis kwijt
reden temeer. Op
Leidsenhage
WINKELCENTRUM LEIDSENHAGE. LEIDSCHENDAM
kunnen interpreteren. Het
publiek moet leren begrijpen dat
ik niet The Click Song (Miriam
laat het merkwaardig smakkende
tonggeluid even ter illustratie ho
ren) de hele avond kan brengen.
Dat kan niet. Ik laat me boven
dien niet in een vakje stoppen.
Daar komt bij dat veel van mijn
publiek geen moeite heeft met de
Engelse taal; vandaar dat er vrij
veel Amerikaans getint repertoi
re in mijn programma zit, ook al
gezien de overeenkomsten met
de Afrikaanse muziek. Maar van
af het begin van mijn carrière heb
ik altijd twee of drie Afrikaanse
liederen in de set opgeno-
Haar muzikale bagage, zo laat Ma
keba duidelijk weten, vertegen
woordigt eigenlijk twee ver
schillende culturen. Er zijn spo
ren en kenmerken van de Afri
kaanse erfenis, maar daarna is
ook de eigentijdse westerse mu
ziek herkenbaar in haar werk. „Ik
denk datje er van alles wat in te
rug kan vinden. Dat hangt nu
eenmaal samen met de tijd
- waarin we leven. Vandaag kun je
Zwitserland verlaten en morgen
in Johannesburg zitten. Je pikt
overal een graantje van mee. De
verschillende invloeden worden
verwerkt. Begrijp me goed, ik
kan nog steeds de originele
volksmuziek brengen, puur zoals
het moet. Maar dat is een moeilij
ke zaak. Allereerst kun je dat
moeilijk in je eentje doen, want
de muziek uit Zuid-Afpka vereist
een heel scala aan stemmen en
daar heb ik niet de beschikking
over. Bovendien is het zo dat ik
met verschillende musici werk,
die allemaal weer een andere ach
tergrond hebben, dus ga maar
Mengcultuur
We raken aan de praat over het ver
schil in opvatting dat een westers
publiek kenmerkt als het in aan
raking komt met (gedeeltelijk)
Afrikaanse cultuur. Vroeger
moest de neger er uitzien als een
verklede blanke, thans kan hij er
niet oorspronkelijk genoeg uit
zien alsof hij moet passen in een
gefixeerd beeld dat er van Afrika
bestaat. Bovendien lijkt van enig
begrip voor de gemengde cultuur
geen enkele sprake te zijn. „Ik
denk dat ik ook niet als een Afri
kaanse zangeres, maar als een
goede zangeres wordt gewaar
deerd", lacht Miriam. „Ik bedoel,
er zijn momenteel zoveel Afri
kaanse artiesten die in Europa,
vooral in Frankrijk, voet aan de
grond proberen te krijgen. Dat
lukt hen maar niet. Waar ik ook ga
en sta, overal menen de mensen
dat ik de enige ben die zich aan
het duistere Afrika heeft kunnen
ontworstelen. Maar je hebt Dollar
Brand, Hugh Masakela, Lettam
Boeloe, Jabula enz.".
„De reden dat onze muziek anders
dan de reggae of de latin weinig
invloed heeft kunnen uitoefenen
op de westerse muziek moet je
zoeken bij de verkopers. De pla
tenmaatschappijen en de mensen
die besluiten wat er op de radios-
tatons wordt gedraaid, spiegelen
het publiek nu eenmaal een heel
beperkte smaak voor. En wat je
niet kunt horen, dat ken je niet en
daar wen je ook moeilijk aan. Er
gens zitten mensen mij dwars,
want ik maak wel degelijk platen.
Maar al te vaak hoor ik dat ze niet
te verkrijgen zijn. Vreemd".
„Wij kunnen niet helpen dat de Eu
ropeanen het maar moeilijk heb
ben met onze mengvormen. Dat
is hun probleem. Wij zaten rustig
thuis, bemoeiden ons met onze
eigen zaken, toen de Europeanen
met hun boten op bezoek kwa
men en vierhonderd jaar lang in
Afrika het voor het zeggen heb
ben gehad. Dat laat sporen na; zo
krijg je een mengcultuur".
Maar Makeba past zich aan aan het
veranderende instrumentarium
in de hedendaagse muziek, is het
niet? Horen we tegenwoordig
geen elektrische gitaren in haar
show? „Kijk. ik moet verande
ren", geeft Miriam toe, „anders
kwam er geen kip meer kijken.
Daarbij moetje rekening houden
met het feit dat de mensen te
genwoordig gewend ^jn aan een
andere geluidsversterking, aan
andere instrumenten. Veel arties
ten, ook een Belafonte, moeten
die scherpe gitaren inpassen. De
mensen zijn eraan gewend ge
raakt. Pas eens een stringbas toe
in je programma. Dat kan niet
meer. Jarenlang hebben de men
sen nu al het boem-boem-boem
gehoord op allerhande platen-
produkties. Dat is hen gevoerd.
Dat geluid wordt in fabrieken
gemaakt met maar een doel: ver
koop!"
Concessie
„Jazeker, ook ik verander, ook ik
doe concessies. Ik begon inder
tijd met akoestische gitaren.
Maar wat wil je? Als je wilt over
leven. moet je wel eens water in
de wijn doen. En vergeet niet
zingen is het enige dat ik kan. Het
is de enige manier om brood op
de plank te krijgen. Aan de ande
re kant ik mag dan elektronische
instrumenten toepassen, maar
mijn stijl verander ik niet. Alleen
maar omdat we nu in een tijd le
ven waarin reggae en rock-'n-roll
de klok slaan is geen reden om
dat ook maar te brengen. Ik blijf
degene die ik ben. Mensen die
vroeger naar mijn concerten
kwamen, zullen die ook nu nog
waarderen".
Op muzikaal gebied mag Makeba
dan zo nu en dan noodgedwon
gen het een en ander aanpassen
of een eigentijds tintje geven,
haar politieke stellingname blijft
geëngageerd en voor geen twee
ërlei uitleg vatbaar. In liederen
als African Convention bezingt ze
het zelfbewustzijn van het jonge
Afrika, in songs van Bongi, zoals
bijvoorbeeld Murtala en Mozam
bique, wordt de progressieve
beweging in Angola en Mozam
bique krachtig gesteund. De
strijd tegen onderdrukking en
apartheid is een centraal gegeven
in Miriams werk.
„Ik zou niet met mijzelf kunnen le
ven, als ik niet kon zeggen wat ik
ervan vond. Het is de waarheid
per slot van rekening. De zwarten
in Zuid-Afrika hebben al zo wei
nig mogelijkheden om de wereld
te laten weten wat er daar ge
beurt. We hebben zelfs geen ster
ke Afrikaanse pers. Daarom moe
ten zij die maar de kleinste mo
gelijkheid zien om te laten zien
wat er daar gebeurt, aan de kaak
stellen. Ik voel dat ik het moet
doen. Al bereik ik tijdens een
concert maar tien mensen met
die boodschap, dan loont het al.
Die houding - ik sta bekend als
een politiek geëngageerd artieste
- heeft me al vaak en veel gecom
promitteerd. Het zou er best eens
de reden van kunnen zijn dat het
publiek zo moeilijk aan mijn pla
ten kan komen. Ergens in de top
van z'n grammofoonplatenfirma
moet maar iemand zitten die mijn
uitspraken niet waardeert, of er
schort wat aan de distribu
tie".
Gescheiden
Over haar vele verplichtingen: „Ik
voel me verplicht te reageren als
me iets wordt gevraagd dat ik in
alle redelijkheid niet kan weige
ren. Ik moet in elk geval proberen
me in te zetten. Het wordt wel een
opeenhoping van verplichtingen
op die manier. Diplomatieke
functies voor Guinee - waar ik
woon symbolische taken, we
reldorganisaties, tournees. Ik ben
vaak moe. Het is moeilijk vol te
houden. Daarom vertel ik ook
weinig over mijn privé-leven. Zo
weten maar weinig mensen dat ik
drie jaar geleden van Stokely
Carmichael (voormalig leider
Amerikaanse Black-Pantherbe-
weging - red.) gescheiden ben.
Als je iemand zoals ik ben, moet
je oppassen. Iedereen zegt datje
een symbool bent, anderen ver
tegenwoordigt. Voorzichtig. Je
woorden worden op een goud
schaaltje gewogen. Je wordt snel
verkeerd uitgelegd". Makeba
glimlacht en maakt even een af
wezige indruk.
Een zelfstandige vrouw uit Afrika.
Ziet zij een emancipatiebewe
ging op grote schaal ontstaan?
Miriam schudt het hoofd: „We
zijn net onafhankelijk in veel ge
vallen. De meeste vrouwen heb
ben schouder aan schouder met
hun mannen gevochten om het
simpele lijfsbehoud. Nu is Afrika
bezig erbovenop te komen.
Reusachtige problemen over
schaduwen dus eigenlijk de
problematiek in de man-vrouw
relatie. Afrika is geen Europa.
Hier zijn de zaakjes keurig voor
elkaar".
Het gesprek valt dood in de kleine
kleedkamer. Tijd voor het rien ne
va plus. Wat heeft een vrouw van
bijna vijftig voor toekomst? Het
antwooid komt snel: „Zolang ik
de kracht heb. bezit ik hi t recht
niet om niet verder te gaan".
JOHN OC KES
NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.50 - Emilie (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18 59 - Robbie. Tobbie c
19.25 - De natuur en de
19.50 - Sterke verhalen (VARA)
20.16 - Elton John in Rusland (VARA)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Pedofilie, wat is dat? (VARA)
22.45 - Hortwitz plays Rachmaninoff (VARA)
23.40 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Tour de France (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Woody Woodpecker (TROS)
19.06 - De Hulk (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De Sacketts, Westernserie (TROS)
21.20 - Banana Split (TROS)
21.50 - Aktua TV (TROS)
22.30 - Spionnen (TROS)
23.25 - journaal (NOS)
23.30 - Tour de France (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
15.55 Journ. 16.00 In
form. progr. 16.45 Kinderprogr.
17.35 Sport 17.50 Journ.
WDR: 18.00 Inform, progr. 18.10 In
form. progr. 19.15 Aktual. 19.45 4tel
vor 8.).
20.00 Joum. 20.15 Filmrep. 21.00
Licht progr. 21.45 Licht muziek-
progr. 22.30 Aktual. 23.00 Inform,
progr. 24.00 Joum.
DUITSLAND II
16.30 Inform, serie. 17.00 Journaal.
17.10 Tekenfilmserie. 17.35 Gevar.
18.20 Die Seiltanzer, tv-serie. 19.00
Journ. 19.30 Muziekprogr. 21.00 Ak
tual. 21.20 Aktueel mag. 22.05 Die
Erde druekt mich sehr, tv-film. 22.55
Sport 23.05 Joum.
DUITSLAND III WDR
18.00 Gevar. kinderprogr. 18.30
Tvdkrusus natuurkunde 19.00 In
form. progr.
20.00 Joum. 20.15 Der letzte Scharf-
schutze (the Shootist), speelfilm.
21.50 Filmportret. 22.35 Jazz
mag.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.30 Tekenfilmserie. 18.35 Jeugdse
rie. 19.00 Korte film. 19.05 Inform,
kinderprogr. 19.35 Meded. en Mor
gen. 19.45 Journ. met verslag Tour
de France. 20.10 De Prins-Regent
(The Prince Regent), tv-serie. 21.00
Panorama. 21.50 Doe. 22.40 Joum.
met verslag Tour de France.
NET II
i donderdag 10
Ti met de driede-
Louis L'amour,
•k De liefhebbers van onvervalste westerns komen in deze zomer
maanden bij de Nederlandse omroepen ruimschoots aan hun trek
ken. De afgelopen weken zijn al wat westerns over de vaderlandse
buis gerold en de TROS doet er met ingang
vanavond nog een schepje bovenop door te begi
lige serie The Sacketts", naar twee boeken i
„The daybreakers" en ,JSackett'.
Voor twee van de hoofdrollen kozen de makers van The Sacketts
voor Sam Elliot (in ons land bekend uit JEens een adelaaren de
oude rot in het vak, de inmiddels 64-jarige Glenn Ford.
hi The Sacketts draait het verhaal om drie broers, Tyrel, Orrin en
Tell Sackett, die ieder hun eigen problemen kennen. Zo is het Orrin
die vlak voor zijn trouwerij op de huid wordt gezeten door een lid
van de familie Higgins, die hem ervan verdenkt een familielid
doodgeschoten te hebben. De bruid van Orrin werpt zich voor haar
aanstaande man, wordt getroffen en sterft, waarna het jongere
broertje van Orrin, Tyrel,zijn wapen trekt en de belager doodt
Op aanraden van moeder Sackett trekken Orrin en Tyrel naar het
westen om op zoek te gaan naar hun broer Tell, die vijfjaar daar
voor die kant optrok om zich bij het leger te voegen dat net de
handen vol had aan de burgeroorlog.
Teil heeft zich inmiddels ook geroerd. In een mijnwerkerskamp
speelt hij een spelletje poker, maar zijn tegenstander - Wes Bigelow
- speelt zoals in westerns gebruikelijk vals en Teil velt zijn tegen
stander. En dat is voor de broers van Wes Bigelow dan weer aanlei
ding om achter Teil Sackett aan te gaan om de dood van hun broer te
wreken.
Avontuurlijk genoeg in de beste traditie van de western en de broers
Sackett vinden elkaar na vele omzwervingen, waarbij ook de
romantiek zeker niet wordt vergeten. Als besluit wordt de kijker
dan getracteerd op een onvermijdelijke confrontatie tussen de Sac
ketts aan de ene kant en de Bigelows aan de andere kant. Een
klassiek vuurgevecht is het gevolg. (Nederland 2. 2027 uur).
MICHAEL GLINKA IN DOCUMENTEN VAN TIJDGENOTEN
- AVRO. Donderdagavond op Hilversum 2 om 21.00 u <tr. Ken pro
gramma van Luc van Hasselt over deze op 1 juni 1804 in Rusland1
il in Di
't ontbrak aan een
nationaal element. Hij stelde zich tot Vaak deze leemte op te vullen.
Samen met de dichter Sjoekowski en de secretaris van de tsaar Von
Rosen ontwikkelde hij de eerste Russische opera onder de titel 'Een
leven voor de tsaar', waarin natuurlijk veel Russische folklore te
zien en te horen was.
LITERAMA-NCRV. Vanavond opHilversu m lom21 40uur.De
tweede aflevering van 'Zes schaduwen in de sneeuw' naar het ge
lijknamige boek van Havank-Terpstra.ln een regeringsgebouw in
Andorra staat een kast met zes sloten. Als de 'Schaduw ten tonele
verschijnt,is een van de zes personen die over een sleutel beschikken
vermoord. Het is nauwelijks te verwachten dat het daarbij blijft.
DONDERDAG 10 JULI
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. NCRV: 18.11
Hier en nu. 18.30 Kerkepad. 18.45
Leger des Heilskwartier. 19.02 De
wereld zingt God s lof. 19.55 Op de
man af. 20.03 Metropole orkest. 21.02
30e Internat. Orgelconcours Haar
lem 1980 2140 Literama-donder-
dag. 22.02 Moonlight Serenade.
NOS. 23.03 Met het oog op morgen
KRO: 0.02 Tussen de hoezen met
Winfried Povel. 3.02 Herrie of Harrv
op 1. 6.02 Country Urne. 6.50 Het le
vende woord.
HILVERSUM II
IKON 18.05 Kleur. De Vrne Ge
dachte: 18.35 Uitz. van de Vrije Ge
dachte. AVRO: 18.50 Zo hoor je nog
19.20 In de kaart gespeeld.
21.00 Michael Glinka indocu
van tijdgenoten 22.30 Nws. 22.40 Dt
violist Jascha Heifetzspeelt encores
23.15 Jazz Spectrum. NOS: 23 5:
Nws
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. NOS: 18.0!
De Avondspits met de National.
Hitparade. TROS: 19.02 Poster. 20.0:
Ferry Maat's Soul Show. 22.02 Ses
jun op herhaling. 23.02 Wim v
ten met lp-werk.
VRIJDAG 11 JULI 1980
HILVERSUM I
NOS: Ieder heel uur nws. KRO:
7.03 Echo. 7.13 (S) Even na zeven.
9 03 (S) Gevar. progr 12.03 (S) KRO
in Brabant 14 02 Tour de France.
14.05 (S) 5 x 3 NOS: 15.02 (S) Radio
Tour de France.
Pui-
HILVERSUM II
VPRO: Nws. 7 10 Ochtendgymn.
7.20 Van huis met John Jansen van
Galen. (7.30. 8 00 en 8.30 Nws.). 9 00
Gymn. voor de vrouw. 9.10 Water
standen. 9.15 Expres-VPRO NCRV.
10.30 9 x 1 is 1. NOS: 10 45 Werk*
bank. 10.55 Progr. overz. AVRO:
11.00 Buiten. TROS 11.20 Week in -
week uit. 12.26 Meded voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36 Aktua
NOS: 13 00 Nws 1311 Meer over
minder. 14.20 Op de zi
land,i
voor citroenen) 15.3C
redaktie. V<X> 17 00
(17.24 Meded. 17.30 N*
HILVERSUM III
NOS: Ieder heel uur nv
(S) Ronduit op dne 8.03
9.03 (S) De muzikale
10.03 (S) Te elfder ure
(S) Pop non stop 12 0.'
middag VOO: 14 02 (Si
15.20 (S) Popjourn 15 3(
(16.45 Concertnws.)
HILVERSUM IV
NOS: 7 00 Nws. 7.02 (S) Vroeg klass.
9 00 Nws. 9.02 (S) Muz uit de Mid
deleeuwen en Renaissance 9.30 (S)
Vnidagmorgenconcert VOO 1100
(S) Muz. voor milj.H nen. (12 02 Mu-
ziekkwis). EO 13 00 (S) Klas,,
klankjuwelen 14.00 Nws. 14.02 (S)
British Columbia Boys Choir 14 20
(S) Orgelbespelingen. 14.45 (S)
