Clomeini krijgt
massale steun
bij demonstratie
Compromis in OAE
over West-Sahara
Opnieuw kernwapendebat
België na Moskou-reis
Surinaamse premier speelde hoog spel
Walclheim: arm en rijk
beter samenwerken
"Reis Schmidt dient ontspanning'
ZATERDAG fULI 1980
PAGINA 9
BRUSSEL - Epolitieke strijd tus
sen de voor-i tegenstanders van
de plaatsinjan Cruise-rakett en
op Belgischbodem is weer op
gelaaid. Aariding tot de hervat
ting van t kernwapendebat
vormt de de week gebleken be
reidheid v« Moskou om met
Amerika tenderhandelen over
beperking n de middellange-
afstandsrakten (met kernkop
pen) in Eura.
In het Belgihe debat staat de
vraag centré of de Belgische re
gering moetasthouden aan het
voorbehoudat Brussel eind vo
rig jaar liet ntekenen, toen de
NAVO-landt besloten tot plaat
sing in 1983m Cruise- en Pers-
hing-rakette in West-Europa.
Dit voorbeud hield in dat
Brussel pas zes maanden defi
nitief wilde slissen.
In deze periode zou de Belgische
regering onderzoeken of er toe
nadering op het gebied van de
beperking van de kernbewape
ning met het Oostblok mogelijk
was. Uiteindelijk zou dan mis
schien toch kunnen worden afge
zien van de installatie van Cruise
en Pershing-raketten, zo was de
redenering. De Cruise-raketten
worden behalve in België ook in
Nederland, Engeland, Duitsland
en Italië geplaatst. Dit Belgische
onderzoek leverde echter niets
op, mede omdat er in Brussel
weer een regeringscrisis ont
stond.
De Duitse minister van buitenland
se zaken, Genscher, zei dat België
nu gemakkelijker kan beslissen,
omdat is gebleken dat Moskou
met Washington wil praten. NA-
VO-secretaris-generaal Luns
waarschuwde donderdag dat een
NAVO-land dat „zou overwegen
terug te komen" op het raketten-
besluit van eind vorig jaar, „ern
stige schade zou toebrengen" aan
de Amerikaans-Russische on
derhandelingen.
Het Belgische voorbehoud werd
vorig jaar gemaakt onder druk
van de Vlaamse socialisten, die
ook nu weer deel uitmaken van
de regering-Martens. In deze
kringen wordt een offensief ver
wacht om België nu volledig op
een lijn met de andere NAVO-
landen te brengen in verband met
het rakettenbesluit. De socialis
ten willen echter een meer van
Amerika onafhankelijke, op Eu
ropa gerichte buitenlandse poli
tiek volgen.
5e nieuwe Belgische minister van
buitenlandse zaken, Charles Fer
dinand Nothomb (Franstalige
christen-democraat), speelde met
de gedachte zelf naar Moskou te
gaan om de Russische bereidheid
tot onderhandelingen te peilen.
Sommige waarnemers in Brussel
zeggen dat Nothomb zeker niet
met iets anders zal thuiskomen
dan bondskanselier Schmidt, zo
dat hij zich de moeite wel kan be
sparen. Wat de bewindsman er
zelf van denkt, moet nog blij
ken.
GENEVE (Reuter) De wereld staan
een toeneming van spanning en
confrontatie en verhongering van
miljoenen mensen te wachten
wanneer de rijke en arme landen
er niet in slagen een doorbraak te
bewerkstelligen op het gebied
van economische samenwerking.
Dit heeft de secretaris-gen ra al
van de Verenigde Naties, Kurt
Waldheim, gisteren verklaard op
een persconferentie.
TEHERAPReuter/AFP) - Meer dan een half miljoen mensen hebben gisteren in Teheran
betoogd )or een orthodoxe koers van de islamitische revolutie. Volgens de Iraanse
radio, heben in heel Iran miljoenen mensen hun steun betuigd aan de islamitische
republielin massale demonstraties, die ook een duidelijke waarschuwing moesten
inhoudeivoor linkse en liberale groepen.
Buitenlandscaarnemers schatten
de menigtdie gisteren voor de
traditionelgebeden op het ter
rein van dmiversiteit van Tehe
ran had rzameld op 500.000
personen, aar sommige politie-
functiona sen spraken zelfs van
twee milio.
n een mankt van 16 punten dat
aan de megte werd voorgelezen
wordt de itbinding geëist van
de twee bangrijkste linkse be-
wegingen.renger optreden van
revolutionre rechtbanken en
een verdeaande zuivering van
contra-rewitionairen uit over-
heidsfuncfe. Er werd niet ge
sproken or de ex-sjah noch
over de 53 nerikaanse gegijzel
den.
De demonstiies, die herinnerin
gen oproep aan de massale be
togingen vig jaar na het afzet
ten van dejah. volgen na een
stormachtij maand waarin de
toekomstigrichting van de is
lamitische i'olutie soms ondui
delijk leekStraatgevechten in
Teheran, jlitieke strubbelin
gen, een stang van artsen en de
verplichtinfot het dragen van
islamitischgesluierde kleding
door vrouw waren een aantal
zaken die le tegenstellingen
aanwakkern.
De Iraanse volutionaire raad
heeft beslot de Sowjet-Unie te
vragen naarplomatieke straf in
Iran in te knpen. Dit heeft de
Iraanse miner van buitenland
se zaken, Hegh Ghotbzadeh
Angol dreigt
Zuid-ifrika
LISSABON -driano Sebastiao,
de Angolese ibassadeur in Por
tugal, heeft jteren in Lissabon
verklaard dizijn regering een
beroep "op cCubaanse troepen
in Angola ofiogelijk ook op de
strijdkrachtc van andere lan
den" zal doeils Zuid-Afrika zijn
opmars in A°la voortzet. Vol
gens de amssadeur gaan de
Zuidafrikaae troepen door met
hun opmarsndanks alle ont
kenningen vi Pretoria.
onlangs in een vraaggesprek met
Iraanse journalisten gezegd.
Ghotbzadeh wees in dit verband
op de politieke keuze van de is
lamitische republiek die zich
"noch voor het Westen noch voor
het Oosten" uitspreekt. "Er is
geen enkele reden om de ene su
permogendheid te bevoordelen
boven de andere", aldus de
Iraanse minister. "Op grond
hiervan heeft de revolutionaire
raad besloten dat het aantal
Iraanse diplomaten in de Sowjet-
Unie en het aantal Sowjet-diplo-
maten in Iran gelijk moet zijn", zo
preciseerde Ghotbzadeh. Het
aantal Russen op de ambassade
dat niet tot de diplomatieke staf
behoort zou niet meer dan twee
mogen bedragen. Bovendien
moet volgens minister Ghotbza
deh de indienstneming door de
Russische ambassade van Ira-
niërs dor het ministerie van bui
tenlandse zaken in Teheran wor
den goedgekeurd.
De demonstraties van gisteren wa
ren een duidelijk signaal aan de
tegenstanders van Ajatollah
Chomeini die heeft opgeroepen
tot een terugkeer naar de basi
sprincipes van de revolutie.
Overal bij de universiteit hing
Chomeini's portret en werd op
spandoeken aanhankelijkheid
aan hem betuigd. Bij het voorle
zen van elk van de 16 punten van
het manifest werd door de meni g-
te driemaal het "allah-o-akbar"
(allah is groot) uitgeroepen. Het
opvallendst was de oproep tot
ontbinding van de radicale isla
mitische moedjahedien en de
marxistische fedajien. Vorige
maand had ajatollah Chomeini al
kritiek geleverd op beide organi
saties, maar niet eerder gebeurde
dat op zo'n uitgesproken, en ken
nelijk officieel goedgekeurde,
wijze als gisteren. In het manifest
wordt president Bani-Sadr ge
maand goed te maken met de be
noeming van een premier en het
parlement met zijn werk te laten
beginnen.
Ook bij de Amerikaanse ambassa
de werd gedemonstreerd. Dui
zenden mannen, gevolgd door
een lange rij zwart gesluierde
vrouwen liepen langs het met
zandzakken versterkte gebouw.
Rode Kruis
stopt zenden
voedsel aan
vluchtelingen
TEHERAN - Honderdduizenden Iranièrs, zelfs politieagenten, liepen gister*
je. uPI G~ sympathie te betuigen aan de geestelijke leider van Iran. ajatollah Chomeini.
demonstraties c
maakt dat het eind juli de bevoor
rading van de kampen Nong Pru
en Tap Prik bij de grens tussen
Thailand en Cambodja zal op
schorten. Deze kampen zijn in
handen van de guerrillastrijders
van de Rode Khmer.
Een woordvoerder van het Rode
Kruis liet in Bangkok weten dat
het besluit om bevoorrading
voorlopig stop te zetten deel uit
maakt van een plan om de strij
dende van de niet-strijdende
groeperingen te scheiden.
Het Rode Kruis en de V.N. hebben
de afgelopen maanden rond
55.000 mensen in kampen van de
Rode Khmer van levensmidde
len voorzien. Een groot deel van
deze levensmiddelen is echter
door de guerrillastrijders die zich
verzetten tegen het bewind in
Phnom Penh, voor andere doel
einden gebruikt. Tot dusver, al
dus de woordvoerder, be
schouwden het Rode Kruis en de
V.N. het als een "noodzakelijk
kwaad" dat zij ook de strijdende
partijen van voedsel moesten
voorzien. Deze politiek had men
echter al in februari herzien, er
moet een volledige scheiding
komen tussen soldaten en bur
gers, aldus de woordvoerder, als
men wil dat de veiligheid van de
vluchtelingen gewaarborgd
wordt.
FREETOWN AFP DPA) - De top
conferentie van de Organisatie
voor Afrikaanse Eenheid (OAE)
in Freetown in Sierre Leone,
heeft gisteren een breuk in de or
ganisatie over het twistpunt de
Westelijke Sahara vermeden.
Naar uit welingelichte kringen
wordt vernomen, riepen de af
gevaardigden alle bij het conflict
betrokkenen op een wapenstil
stand te sluiten en in de komende
drie maanden hun meningsver
schillen uit de weg te ruimen.
Zesentwintig van de 50 OAE-lan-
den hadden in de nacht van don
derdag op vrijdag verklaard dat
ze bereid waren de "Arabischs
democratische Sahara-re-
publiek" te erkennen en volgens
artikel 28 van het OAE-handvast
als lid toe te laten. In dat artikel
staat dat elke "onafhankelijke en
soevereine" Afrikaanse staat met
gewone meerderheid van stem
men in de organisatie kan wor
den opgenomen.
Marokko bestri jdt, dat de republiek
Sahara aan die criteria voldoet en
acht een meerderheid van twee
derde vereist.
Marokko heeft zich intussen bereid
verklaard met de belanghebben
den in de zaak van de Westelijke
Sahara, dat zijn Algerije, Maure-
tanië en vertegenwoordigers van
de bevolking, om te praten. Een
moeten uitmaken, wie die verte
genwoordigers van de bevolking
OOST-BERLIJN (AFP/DPA/UPI)
- De D.D.R. beschouwt het be
zoek dat Bondskanselier
Schmidt van West-Duitsland de
ze week aan Moskou heeft ge
bracht als "uitermate nuttig voor
de voortgang van het ontspan
ningsproces in Europa". Dit heeft
Erich Honecker, de Oostduitse
staats- en partijleider gisteren
verklaard in een vraaggesprek
met de Amerikaanse uitgeverij
"Pergamon" die in het najaar een
autobiografie van Honecker wil
uitbrengen. Het staatshoofd van
de D.D.R. noemde de normalise
ring van de betrekkingen tussen
beide Duitslanden een wezenlijk
element van de ontspanning in
Europa.
3remier van Agt noemde gisteren
de resultaten van Schmidt's reis
naar Moskou "weinig spectacu
lair". Maar dat had volgens de
premier ook niemand verwacht.
Van Agt deed zijn uitspraken tij
dens de wekelijke persconferen
tie.
De regeringen van beide groepen
landen die zijn betrokken bij de
zogenaamde Noord-Zuiddialoog
moeten concessies doen. Volgens
Waldheim kan er alleen een
doorbraak in deze dialoog komen
wanneer de beslissingen op het
hoogste politieke niveau worden
genomen.
Gisteren deed Waldheim op de zo-
merbijeenkomst van de Econo
mische en Sociale Raad van de
VN (Ecosoc) een beroep op de in
dustrielanden de arme landen
volgend jaar vijf miljard dollar
aan extra hulp te verlenen opdat
zij hun import op peil kunnen
houden en hun ontwikkeling
kunnen voortzetten. Hij zei dat
het "Noorden" goederen heeft
die het "Zuiden" niet kan kopen
bij gebrek aan inkomsten. Op
lange termijn vormen schenkin
gen en leningen geen oplossing
voor dit probleem. Het betreft
hier niet alleen een morele kwes-,
tic. De samenwerking tussen
Noord en Zuid is verkeer in twee
richtingen waar ook de indus
trielanden baat bij kunnen heb
ben. zo verklaarde Waldheim.
De secretaris-generaal van de VN
vond de regeringen kleingeestig
en te zelfzuchtig in hun benade
ring van ds samenwerking tussen
arme en rijke landen. Zij hebben
geen oog voor de uitdaging op
lange termijn en zien slechts hun
korte termijnbelangen. Het
Noorden moet meer doen om het
zuiden een kans te geven en het
Zuiden moeten begrip hebben
voor de problemen van het Noor
den, zoals werkloosheid, inflatie
als verkiezingen, zo zei Wald
heim.
Hij waarschuwde er op de perse
ferentie
denken o\
spanning
gevolg va
lijks iets i
Zuid-dialoog,
emttoe,
vooral niet te licht te
r het toenemen van de
de Derde Wereld als
het feit dat er nauwe-
bereikt in de Noord-
De confrontatie
hij. Dat betekent
niet dat het op een oorlog tussen
Noord en Zuid zal uitdraaien,
maar wanneer er miljoenen men
sen van honger omkomen kun
nen de daaruit voortvloeiende
spanningen en tegenstellingen
leiden tot opstand en verminde
ring van de stabiliteit binnen lan
den. aldus Waldheim.
zijn. Tot dusver heeft Marokko
steeds geweigerd met het Polisa-
rio-front te onderhandelen. De
commissie van wijzen zou be
staan uit Nigeria, Soedan, Mali,
Guinee en Tanzania.
Waarnemers zien in het besluit een
voorlopige overwinning voor
Marokko. Geregeld is er in wezen
nog niets. Wat de burgeroorlog in
Tsjaad betreft, keurde de confe
rentie de aanbeveling van de eer
der gehouden Ministerraad goed
om een Afrikaans vredesleger
naar Tsjaad te sturen. Als dat niet
binnen een maand gelukt, zal de
VN om hulp worden gevraagd.
Daarbij wordt vooral aan finan
ciële hulp gedacht.
Uit de naaste omgeving van presi
dent Goukouni Weddeye van
Tsjaad verluidt, dat hij geen in
ternationalisering van het
conflict wenst en geen VN-leger
wil.
In een resolutie over de Ameri
kaans-Britse luchtmacht- en
vlootbasis Diego Garcia in de In
dische Oceaan eiste de topconfe
rentie de onvoorwaardelijke te
ruggave van het eiland aan Mau
ritius. De militarisering van het
eiland was een gevaar voor Afrika
en voor de Indische Oceaan als
vredeszone.
Zimbabwe
waarschuwt
Zuid-Afrika
JOHANNESBURG (Reuter) -
Zuid-Afrika heeft Zimbabwe
laten weten dat het zijn
grondgebied niet mag laten
gebruiken voor guerrilla-ac
tiviteit tegen Zuid-Afrika. De
minister van arbeid, Fanie
Botha, zei op een bijeenkomst
in de noordoostelijke stad
Louis Trichardt dat Zuid-
Afrika zich niet nog een situa
tie als die aan de noordelijke
grenzen van Zuidwest-Afnka
(Namibië) kon permitteren.
Het zou onmiddellijk "terro
ristische bases" in Zimbabwe
wegvagen.
Botha zei een persoonlijke
boodschap daarover aan de
president van Zimbabwe,
Robert Mugabe, te hebben
gezonden.
Politieke commentatoren in
Johannesburg zeiden dat de
waarschuwing kennelijk
voortsproot uit de aanvallen
die Mugabe op de bijeen
komst van de Organisatie
voor Afrikaanse Eenheid
(OAE) in Freetown in Sierre
Leone, op Zuid-Afrika had
gedaan. Hij pleitte voor meer
militaire hulp aan wat hij
noemde Zuidafrikaanse vrij
heidsstrijders en meer mili
taire steun voor de frontli-
niestaten - Zambia. Angola,
Mozambique, Tanzania en
Botswana.
PARAMARIE- Lijkbleek en he
vig transpirend verliet de Suri
naamse preier Henk Chin a Sen
woensdag cbnderhandelingsta-
fel, waar héén onverzettelijke
minister Jade Koning (ontwik-
kelingssamwerking) tegen
over zich h gevonden. „Ik ga
terug naar rn volk om te kijken
wat er gean moet worden",
verklaarde j. Chin a Sen had
hoog spel espeeld en verlo-
Dc afwijzing in de belangrijkste
eis van deurinamers door de
Nederlandsdelegatie beteken
de voor Chii Sen niet alleen een
economiscl maar ook een poli
tieke nederag. Het was de pre
mier zelf d:de eis van waarde-
vastmakingan de Nederlandse
ontwikkeliisgelden een zware
politieke laog had gegeven.
Niet alleen w het wankele even
wicht in h geding tussen de
krap drie mnden oude burger
regering vafhin a Sen en de Na
tionale Miliire Raad (NMR), de
groep militen die verantwoor
delijk was Dor de staatsgreep
van 25 febrri dit jaar. Minstens
even bclahijk was het voor
Chin a Senjn achterban te be
wijzen grote successen te kun
nen boeker» de onderhandelin
gen met Norland dan de na de
coup afgette regering-Ar-
Immers, de pmier heeft in zijn re
geringsverklaring een ambitieus
economisch en sociaal hervor
mingsprogramma aangekon
digd, waarvan de financiering
voor een belangrijk deel afhan
kelijk was gesteld van het welsla
gen van de onderhandelingen. De
omstreden waardevustmaking
geldt het bedrag van 2,7 miljard
gulden dat Nederland Suriname
bij de onafhankelijkheid in 1975
voor de komende 10 tot 15 jaar in
het vooruitzicht stelde om het
land structureel op poten te zet
ten.
In het kader van het zogenaamde
meerjaren-ontwikkelingspro
gramma (MOP) werden ten tijde
van de onafhankelijkheid ruim
300 projecten van verschillende
omvang samengebracht. Op pa
pier zagen de plannen eruit om te
zoenen. Nederland verwierf de
naam de beste de-kolonisator ter
wereld te zijn en de Surinaamse
micro-economie kon rekenen op
een hoger bedrag aan ontwikke
lingsgelden dan ooit in de we
reldgeschiedenis was ver
toond.
De praktijk biedt een heel wat min
der vrolijk beeld. Tot 1 januari
1980 was nog maar een bedrag
van 1,3 miljard gulden - na een
uitgebreide goedkeuringsproce
dure toegewezen (gecommit
teerd, in ontwikkelingsjargon),
maar tot dusver is daarvan
slechts 500 miljoen gulden daad
werkelijk opgenomen. Was alles
volgens plan verlopen, dan zou
nu al ruim het dubbele moeten
zijn opgenomen. De oorzaken
liggen in een gebrekkige coördi
natie, tekort aan mankracht voor
de uitvoering van de projecten,
een onevenwichtige aansluiting
van de projecten onderling plus
(op zijn minst) de verdenking van
corruptie.
Intussen heeft de inflatie genade
loos toegeslagen. Dc ontwikke
lingspot, de kous met geld onder
de Haagse matras, wordt steeds
minder waard, want die 2,7 mil
jard is een nominaal bedrag. Toen
minister De Koning eind vorig
jaar topberaad voerde met zijn
Surinaamse collega Cambridge,
werd afgesproken dat van de nog
niet gecommitteerde gelden 900
miljoen zou worden gereserveerd
voor inflatiebestrijding. „Een si
gaar uit eigen doos", noemde
premier Chin a Sen dit woensdag
tijdens zijn persconferentie.
Al met al is er van de oorspronkelij
ke 2,7 miljard die Nederland aan
de ontwikkeling van Suriname
zou bijdragen nog maar 700 mil
joen gulden vrij besteedbaar
ijl het MOP nog 5 tot 10
jaar
Dat was de uitgangsstelling toen de
beide delegaties in de conferen
tiezaal van het Torarica-hotel
aantraden. Een ding was Chin a
Sen toen al duidelijk te verstaan
gegeven. Al bij zijn kennisma
kingsbezoek, twee dagen eerder,
had De Koning de Surinaamse
premier onverbloemd gezegd dat
er geen sprake kon zijn van waar-
devastmaking.
Minister De Koning heeft zich van
meet af aan op het standpunt ge
steld dat toegeven aan de Suri
naamse eis ronduit betekent dat
het in 1975 met Suriname geslo
ten verdrag moet worden open
gebroken, wat betekent dat het
opnieuw door het parlement
moet worden behandeld. De Ko
ning heeft het geld trouwens ge
woonweg niet, wat niet vreemd is
tegen de achtergrond van de Ne
derlandse overheidsbezuinin-
gen. Hij zou het theoretisch kun
nen onttrekken aan fondsen voor
armere landen dan Suriname,
maar dat acht de minister moreel
noch politiek aanvaardbaar.
Dan is er nog een heel praktische
reden, namelijk dat er voor de
eerstkomende 10 tot 15 jaar ook
binnen het kader van de ontwik
kelingspot nog voldoende geld
beschikbaar is. zo meent de mi
nister. Hij wijst erop dat de op
namecapaciteit van de Suri
naamse economie dc afgelopen
vijfjaar niet groter is geweest dan
100 miljoen gulden per jaar.
Daarom is De Koning juist voor
stander van opvoering van deze
zogenaamde „absurptiecapaci-
teil", liefst zelfs tot 200 miljoen
gulden per jaar. Politiek wil De
Koning niets weten van de Suri-
omdat hij zo zijn op
volgers tot in lengte van jaren zou
binden.
Wilde Chin a Sen juist extra mid
delen om de ombuigingsoperatie
uit zijn regeerprogram te kunnen
uitvoeren, Dc Koning vindt dat
een groot deel daarvan best uit de
bestaande financien kun komen.
Hij toonde zich bereid daartoe
500 miljoen gulden af te zonde
ren. Met De Koning viel in dit
verband te praten over projecten
ter verbetering van de leefbaar
heid van Paramaribo, met name
in de sfeer van betere ontwate
ring, over verbetering van de al
gemene ziektekostenverzekering
AZV), een pril soort ziekenfonds
waarvoor al 15 miljoen als start
kapitaal was uitgetrokken. En
over de AOV, dc al even prille Su
rinaamse AOW.
De Koning was bereid 20 miljoen
gulden ter beschikking te stellen
zelfs van builen de ontwikke
lingspot - om de AOV van 25 op
100 gulden per maand te brengen
en de leeftijd daarvoor terug te
brengen van 70 tot 65 jaar. Ook
was er met De Koning te praten
over een brug over de Suriname-
rivier te Paramaribo en middelen
voor verbetering van de volks
woningbouw.
Al deze punten, waarop wel dege
lijk overeenstemming mogelijk
was, zijn door de huidige impasse
in de lucht komen te hangen.
Chin a Sen is teleurgesteld, om
dat de Nederlandse ambassade
en de regering in Den Haag op het
punt van de waardevastheid naar
zijn zeggen grote verwachtingen
hadden gewekt. Of dat zo is. is
nog allerminst duidelijk. De Ko
ning zegt dat hij pas bij aankomst
in Suriname van de eis hoorde,
maar de Nederlandse ambassa
deur beweert dat Chin a Sen al
veel eerder te verstaan was gege
ven dat de waardevastheid on
haalbaar was.
Het zal nog moeten blijken of Chin
a Sen politiek garen kan spinnen
bij de nieuwe crisis „Wij hebben
niet ondoordacht gehandeld", zei
hij woensdagavond in een televi-
sierede. ..Wij hebben ons zelfres
pect willen bewaren en willen
niet langer een volk van bode
laars zijn". Hij noemde woensdag
3 ju li „een historische dag. Wij
zijn losgekomen van onze relatie
met Nederland en moeten die nu
opnieuw evalueren. Wij zijn nie-
mands slaaf en niemand is onze
meester meer"i
Zowel de Surinaamse regering als
de NMR werken intussen aan een
polarisatie in de verhouding met
Nedrland. waarvan de gevolgen
nog niet te overzien zün De im
passe in de onderhandelingen,
gekoppeld aan deze polarisatie,
staat in elk gevai garant voor nog
meer stagnatie en dus voor nog
een klap in het gezicht een wan
kelend Suriname
