Voortman: rots in de branding
Gastkolom
■■nllll
Stichting: meer parkeerplaatsen
LEIDS KOFFIEHUIS BLIJFT NA ZEVENTIG JAAR
MIKKEN OP GROTE OMZET EN LAGE PRIJZEN
Te strak keurslijf voor Leidse bedrijven
Duurdere computer universiteit?
PAGINA 4
LEIDEN
VRIJDAG 4 JULI 1980
door
K. van Duyn
VVD-raadslid
in Leiden
Leiden is in herstel. Je ziet het
aan het nieuwe aanzien van
het Stadhuisplein, aan de ver
jongingskuur van monumen
ten als de Burcht en omge
ving, de opknapbeurt van
Koornbrug en Nonnenbrug
Je ziet het ook aan de woning
verbeteringsprojecten die
overal in de stad en vooral in
de oude wijken gaande zijn.
Er zit schot in de zaak: de cen
trale doelstelling van dit col
lege: het leefbaarder maken
van de stad, komt goed uit de
verf.
Toch is het beleid nog niet op alle
•punten zoals de VVD dat
graag zou zien. Stadsver
nieuwing is een ingrijpend
proces. Een leefbare wijk
stamp je niet in een paar we
ken uit de grond. Dat is een
kwestie van jaren, en het is
onvermijdelijk dat daarbij
fouten worden gemaakt. Ook
is het onvermijdelijk dat niet
iedereen het in alle opzichten
naar de zin kan worden ge
maakt. Voor de gemeente is
het echter wel zaak er naar te
streven, dat naar iedereen
wordt geluisterd, en dat niet
het ene belang bij voortduring
moet wijken voor het andere.
Van de gemeente mag worden
verwacht dat zij een zo even
wichtig mogelijk beleid voert;
van de wijk- en buurtbewo
ners mag worden venvacht
dat zij niet proberen het on
derste uit de kan te halen, of
hun problemen op een andere
wijk af te wentelen. Wie in
spraak wil, moet ook verant
woordelijkheid aanvaarden.
Die bereidheid tot geven en
nemen is nu helaas niet altijd
ig
Maar ook de gemeente lijkt zo af
en toe wel eens een steek te la
ten vallen. Het verkeers
probleem staat daarbij voor
op. Veel mensen is het een
doorn in het oog dat er elke
keer weer straten worden op
gebroken, dat wegomlegging
op wegomlegging volgt, en
dat er voortdurend parkeer
plaatsen lijken te verdwijnen.
Mensen worden daarbij let
terlijk het spoor bijster.
De gemeente doet op dit gebied
wel het nodige aan voorlich
ting, maar kennelijk niet ge-
n'oeg; het beleid komt niet
over. Er zal duidelijker, en
vooral tijdiger moeten wor
den aangekondigd waar
knelpunten kunnen ontstaan.
En verder is het natuurlijk
zaak de overlast zo veel mo
gelijk te beperken. Een betere
coördinatie is daarbij geen
overbodige luxe; het moet niet
zo zijn dat een straat die de
ene dag voor het ene doel is
opgebroken, de volgende dag
voor een ander karwei op
nieuw moet worden openge
graven.
Een tweede punt van zorg blijft
voor ons de positie van het be
drijfsleven. Meer dan de helft
van de Leidse bedrijven is ge
vestigd in de binnenstad.
Ruim 3000 arbeidsplaatsen
(meer dan een derde van het
totaal) zijn daarmee gemoeid.
Met onze werkgelegenheid
moeten we voorzichtiger om
springen. Vestiging in Leiden
moet aantrekkelijker, en niet
onaantrekkelijker worden
gemaakt.
Concreet betekent dat onder
andere: bedrijven niet ver
plaatsen tenzij sprake is van
ernstige aantasting van het
woon- en leefmilieu en ter
plaatse niet aan de bezwaren
kan worden tegemoetgeko-
Verder betekent het een ver
keersbeleid dat niet alleen
recht doet aan fietsers en
voetgangers, maar ook aan
mensen die met de auto willen
winkelen, en aan midden
standers en hun werknemers.
Voor de VVD blijft dan ook
een keiharde eis dat nog deze
collegeperiode een begin
wordt gemaakt met de bouw
van tenminste één parkeerga
rage.
Eén punt mag in dit verband
niet worden vergeten. Stads
vernieuwing is een zaak die
alle Leidenaars aangaat.
Verbeteringsplannen, be
stemmingsplannen, verkeers
circulatieplannen enzovoorts
zijn moeilijke zaken, maar zij
verdienen het door alle be
trokkenen te worden gelezen.
Ook door diegenen zoals on
dernemers, die daarvoor na
hun dagtaak nauwelijks tijd
hebben. Als gemeentelijke
plannen niet altijd tegemoet
komen aan de wensen van
mensen uit het bedrijfsleven,
komt dat dikwijls omdat zij te
laat hun stem in de inspraak
hebben laten horen.
Onze wethouder i
sche zaken, Jos Fase, heeft er
in dit blad al eens op gewezen
hoe belangrijk dit is. De amb
tenaren van de Afdeling Eco
nomische Aangelegenheden
zijn dan ook altijd bereid op
vragen te antwoorden. Voor
het bedrijfsleven zijn goede
contacten met de gemeente
van groot belang. Daarom
valt de positieve opstelling
van het Leids City Centrum
ook erg toe te juichen. Ge
meente en bedrijfsleven heb
ben elkaar nodig. Beiden
doen er goed aan zich dat te
realiseren.
LEIDEN - "Door alles zelf te
maken en door veel omzet te
maken. Zo houden we onze
prijzen laag". Ziedaar het ge
heim van een uniek Leids
koffiehuis.
Koffiezaak Voortman op de
hoek van de Janvossensteeg
Van der Werfstraat trekt zich
niets van alle verhalen over
economische crisis, malaise
en recessie. Dertig jaar gele
den kostte een kop soep bij
Voortman 65 cent, anno 1980
doet de soep een gulden. Een
kinderijsje kostte in 1950 der
tig cent. Nu kost het 45 cent.
Heb je als klant bij sommige za
ken wel eens het idee dat je
voor elke bak koffie tevens
moet meebetalen aan het in
terieur of aan de restauratie,
bij Voortman is dat zeker niet
zo. In een sobere ouderwetse
ruimte drinken we de koffie.
Mevrouw A. Voortman-Le
pelaar staat achter een oude
toonbank, die het idee geeft
van een bar. Alcohol wordt er
echter'niet geschonken. "We
mogen het wel, maar dat zou
alleen maar last geven",
meent H. Voortman (62). "Het
is ook niet plezierig als
broodnuchtere klanten tegen
mensen aankijken met een
borreltje op". Hij voert samen
met zijn vrouw en zijn 87-ja-
rige vader het bedrijf.
Vroeger was dat anders. Bij het
veertigjarig bestaan in 1950
had Voortman 24 perso
neelsleden die Leiden door
kruisen met ijskarretjes.
Vader J. Voortman begon het
bedrijf in 1910. De hele fami
lie werkte mee om het bedrijf
van de grond te krijgen. Het
bedrijf trotseerde de crisis in
de jaren dertig. Van maandag
tot zondagavond werd er ge
werkt. Een liter ijs kostte
veertig cent. Daar werd zeven
cent op verdiend.
De nazi's
Ook in de oorlogsjaren werd
doorgewerkt, ondanks het
feit dat H. Voortman om de
haverklap als soldaat werd
opgeroepen, in Duitse krijgs
gevangenschap terecht
kwam en later moest onder
duiken.
Het waren de nazi's die Voort
man dwongen een zaak in
huis te beginnen. Tot dan toe
werd er in huis ijs gefabri
ceerd voor de verkoop via
karretjes en stond er een eet-
wagen pal voor het huis. Dat
ging goed tot het moment dat
een SS-er een pak slaag kreeg
bij de verkoopwagen voor het
huis. De nazi's zochten een
zondebok en vonden die in
een oom van Voortman. H.
Voortman: "Die oom had een
Joodse vrouw. Daarom heb
ben wij de schuld op ons ge
nomen. Wij mochten vervol
gens van de Duitsers niet
meer met een wagen voor het
pand staan. Daar kwam "sa
menscholing" van. Na twee
weken konden we weer
opengaan, in huis".
In de oorlog kwam er bij
Voortman ook het bordje
"Verboden voor joden" te
hangen. "Wij hebben het zo
rechts: J. Voortman, A. Voortman-Lepelaar en H. Voortman.
lang mogelijk proberen tegen
te houden. Tijden ging het
goed. Maar uiteindelijk kwam
de Leidse recherche met het
bevel langs. Die recherche
kon er ook niks aan doen,
hoor. Die had dat ellendige
bordje ook voortdurend op de
lange baan proberen te schui-
Dicht
Dolle dinsdag, september '44,
werd Voortman teveel. De
zaak ging dicht. Maar in de ja
ren na de oorlog kon Voort
man onbezorgd de veertigja
rige, vijftigjarige en zestigja
rige jubilea vieren.
bakje leut halen, 's Middags
bestaat het publiek overwe
gend uit vrouwen. Om half
vijf sluit Voortman de deur.
Voortman kan er wel inkomen
dat andere zaken het dubbele
voor een bakje koffie vragen:
"Wij hebben een eigen pand.
Zij hebben vaak een zaak
overgenomen en zitten met
aflossingen en schulden; pre-
Zeventig jaar
Voortman ziet geen enkele re
den zijn prijzen drastisch te
verhogen. "Kijk, als anderen
vijftig koppen koffie verko
pen, dan verkopen wij er
tweehonderd". Ook de kof
fieprijzen die vorig jaar recht
omhoog schoten hebben bij
na geen effect gehad op de
prijzen bij Voortman. "Als wij
de prijzen verhogen, dan
doen wij het lager dan ande-
Volgens Voortman ligt het er
ook aan "of je per se een Mer
cedes onder je kont wilt heb
ben of niet. Het gaat er ons
maar om dat we goed kunnen
rondkomen. Goed eten en
drinken, dat is het voornaam
ste. De laatste vijftien jaar zijn
we wel met vakantie gegaan".
Zaterdag gaat de zaak van
Voortman dicht tot vijf au
gustus. Dan gaat Voortman
met de caravan op vakantie
naar Noordwijkerhout.
Het zeventigjarig ijsjubileum,
op 20 juni, is niet gevierd. Er
was al genoeg gevierd bij het
zestigjarig huwelijksfeest van
vader Voortman.
"Voortman was een begrip" zijn
de eigen woorden van H.
Voortman. Cafetaria "Voort
man" aan de Haarlemmer
straat heeft eigenlijk niets
meer te maken met deze "ech
te" Voortman. Vroeger was
deze zaak van de oom en zijn
neef van J. Voortman. Beiden
zijn echter dood. De zaak is
overgenomen.
De ijscowagen "Voortman" op
de Hoogstraat heeft veel meer
met de oude Voortman te
maken. Een vroegere knecht
van Voortman aan de Haar
lemmerstraat voert deze zaak.
Of Voortman nog lang het be
drijf zal uitoefenen aan de
Van der Werfstraat is de
vraag. H. Voortman heeft er in
elk geval nog alle plezier in.
De twee kinderen voelden er
niets voor om het bedrijf mee
voort te zetten. "De tijden zijn
veranderd", zegt Voortman.
"Wij kwamen vroeger auto
matisch in het bedrijf van va
der terecht. Hup van de am
bachtschool in de zaak"
Volgens oeroud recept worden
nog steeds de soep, het ijs en
de slagroom gemaakt. De ou
de ijsmachines staan in de hal
achter het koffielokaal. Het
echt oude slagroomapparaat
staat bij de bar. Zelfs de ijs
blokken, die in Leiden ner
gens meer worden geprodu
ceerd, worden zelf gemaakt
grote emmers water in een
vrieskast.
In al die jaren is het publiek van
Voortman veranderd. De
Janvossensteeg was vroeger
nog een winkelstraat. Een
buurt waar veel werd gepraat,
ook of juist bij Voortman. Zo
hoorde je nog eens wat. Nu is
dat minder. Voortman heeft
nog drie stamgasten die al 55
jaar in de zaak komen.
's Ochtends om kwart over acht
gaat de zaak open. De werk
mensen komen dan hun
&I 2*
r Voortman. De ijskarretjes waren toen nog
Vakantie (1)
Clubhuis "Morschwijck" aan de
Topaaslaan 19 zet de zomer
vakantieactiviteiten maan
dag voort met een filmvoor
stelling. Die begint om twee
uur en duurt tot half vier. De
voorstelling is bestemd voor
kinderen van 4 tot en met 12
jaar en de entreeprijs be
draagt f2 JiO.
Vakantie (2)
Buurthuis "Het Mierennest"
aan de Morsweg 59 organi
seert morgenavond een boot
tocht voor volwassenen. Om
zeven uur vertrekken de deel
nemers bij het buurthuis. Aan
boord is muziek, zodat er een
dansje kan worden gemaakt.
Maandagochtend kan er vanaf
tien uur in "Het Mierennest"
worden getekend. De kosten
bedragen één gulden.
Vakantie (3)
Op het terrein van het jeugd
dorp "Zuid-West" aan de
V oorschotenseweg begint
maandagavond om half acht
een voetbalwedstrijd van me
dewerkers van de "Tamboe
rijn" tegen de bezoekers. Tus
sen 10 en 12 uur kunnen voet
ballers zich aanmelden in het
clubhuis aan de Valerius-
straat 73. Scheidsrechter is
Theo Zwartkruis.
Vakantie (4)
Hoewel de belangstelling de
laatste jaren wat minder is
organiseert het stedelijk comi
té Vakantiebezigheden ook
dit jaarigeer een aantal acti
viteiten in de periode van 7 tot
en met 18 juli. Het piogram-
ma omvat onder meer bezoe
ken aan Avifauna, Duinrell,
Drievliet en de Linnaeushof.
Tweemaal wordt er een film
vertoond en tweemaal wordt
er een bezoek aan een zwem
bad gebracht.
De tien dagen worden volge-
maakt met een bezoek aan een
bos, waar ook spelletjes wor
den gedaanMet uitzondering
van de filmvoorstelling op
donderdag zijn de kinderen
van negen uur 's ochtends tot
omstreeks half vier 's middags
onder de pannen. De kosten
voor de tien activiteiten be
dragen dertig gulden per
kind. Meer kinderen uit'één
gezin krijgen reductie.Het in
schrijfgeld voor één week is
f1750.
Aanmelden kan op de volgende
adressenTesselschadestraat
7. tel 071-767726, Utrechtse
Jaagpad 27, tel 071-144551,
Voorstraat 38, Zijllaan 3,
Leiderdorp, tel. 071-896456.
De vertrekpunten voor de ver
schillende evenementen zijn:
Damlaan, Kaasmarkt, He
rensingel en Lammen-
schansweg.
Yoga
Masahiro Oki, de grondlegger
van de Oki Do-Zcn-Yoga, is
morgen in Leiden. Zaterdag
avond om acht uur houdt hij
een inleiding in het Rijksmu
seum voor Volkenkunde aan
de Steenstraat l.Hij zat onder
meer spreken over verschillen
tussen Oost en West in li
chaam, geest en spiritualiteit
en de raakvlakken tussen Ne
derland en Japan. De toe
gangsprijs bedraagt drie
gulden.
LEIDEN - De Stichting
Leidse Binnenstad, pleit
bezorger voor de econo
mische sector in het cen
trum, maakt zich bezorgd
over de toekomstige par-
keermogelijkheden en de
positie van het bedrijfsle
ven in de Pieterswijk en
Pancras-Oost.
Voor beide wijken (gelegen rond
om de Pieterskerk en tussen He
rengracht en Hooigracht) heeft
de gemeente een bestemmings
plan ontworpen.
De stichting vindt de parkeerplan-
nen voor de Kaasmarkt en het Ir.
Driessenplein te klein van opzet.
Gepleit wordt voor een parkeer-
lokatieopde Kaasmarkten/of het
Ir. Driessenplein met een capaci
teit van 468 plaatsen.
LEIDEN - Minister Pais van on
derwijs wil een duurdere compu
ter in Leiden laten plaatsen dan
de universiteit nodig heeft.
"Waarom wil minister Pais een
IBM-computer bij de Leidse
universiteit?", vragen de drie
CDA-Tweede Kamerleden Bei-
nema, Deetman en Lansink zich
af.
"Zijn er soms naast budgettaire
motieven, diversiteit van mer
ken, capaciteitsbehoefte en een
advies van de Commissie voor
Reken- en Informatieverwer
kende apparatuur (CRI VA) ande
re factoren van invloed die de be
slissing van de bewindsman over
het aanschaffen of huren van gro
te computers bij de instellingen
voor wetenschappelijk onderwijs
bepalen?"
Dit probleem hebben de drie ka
merleden schriftelijk aan de mi
nister van onderwijs voorgelegd.
Mochten de hierboven genoemde
vragen niet bij het besluit van de
minister zijn betrokken, dan wil
het drietal onder meer weten op
grond van welke overwegingen
de minister dan wel tot dit besluit
is gekomen.
De Leidse universiteit heeft de
voorkeur voor een zogenaamde
Amdalh-computer. Die is goed
koper en sluit beter aan bij de be
hoefte van de universiteit, vindt
men. Deze voorkeur is volgens de
universiteit in overeenstemming
met opvattingen van ambtenaren
van het ministerie van onderwijs
en de CRIVA.
Onderhands is gebleken dat de mi
nister de voorkeur heeft voor een
IBM-computer (één van de com
puters die nu in het rijkscompu-
ter-centrum staat).
Sinds twee weken functioneert "in
Leiden een Amdahl. De universi
teit heeft met de firma afgespro
ken dat de minister toch kan be
slissen een IBM-computer te la
ten installeren. Het niet doorgaan
van het Amdahl-contract zou
geen financiële gevolgen hebben
voor de universiteit. Bij handha
ving van de Amdahl-computer
wordt volgens de universiteit in
tegenstelling tot een IBM-oplos-
sing geld uitgespaard.
Dat aantal zou moeten worden ver
hoogd als de nieuwbouw van C&
A aan de Breestraat is voltooid en
wanneer in de wijken Pancras-
Oost en -West maatregelen wor
den genomen die de parkeerdruk
verhogen. Wat de Pieterswijk be
treft houdt de Stichting Leidse
Binnenstad vast aan de moge
lijkheid om op de plaats van de
voormalige school aan de
Boommarkt een parkeerdek aan
te leggen.
Men is het dan ook niet eens met de
inhoud van het ontwerp-be-
stemmingsplan dat de grond wil
reserveren voor de vestiging van
een café-restaurant. Bovendien
vreest men dat het aantal kort-
parkeerplaalsen in de Pieters
wijk als het plan zijn beslag
krijgt, zal dalen.
De stichting is tegen het maken van
voetgangersvoorranggebieden in
de wijk en sluit daarmee aan op
de kritiek die ook door de bewo
ners van de wijk is geuit.
In het bezwaarschrift van de stich
ting wordt de voorspelling be
streden dat de winkelfunctie van
de Breestraat tussen Koornbrug-
steeg en Gangetje in de toekomst
zal verminderen. Verder ontbre
ken volgens de stichting in het
plan duidelijke criteria voor het
aantal horeca-vestigingen dat in
de Pieterswijk mag komen.
Voor de wijk Pancras-Oost bete-
kent het ontwerp-bestemmings-
plan naar het oordeel van de
stichting een te strak keurslijf
voor de bedrijven, die willen uit
breiden.
Boetes voor
inbrekersduo
uit Leiden
DEN HAAG-LEIDEN - Twee
Leidse inbrekers, de 18-jarige
F.V. en de 19-jarige R. van B., zijn
door de Haagse rechtbank ver
oordeeld tot zes maanden voor
waardelijke gevangenisstraf. Van
B. moet daarnaast een boete van
duizend gulden en V. een boete
van vijfhonderd gulden beta
len.
Het tweetal pleegde vorig jaar en
dit jaar naar schatting veertig in
braken in de Leidse regio. Auto
banden en koffie behoorden o.m.
tot de buit die aan een heler werd
verkocht. Bij elkaar stalen de
Leidenaars goederen met een
waarde van tienduizenden gul
dens
De officier van justitie eiste twee
weken geleden acht maanden
gevangenisstraf waarvan twee
voorwaardelijk tegen het Leidse
duo.
