FfclJS*PRIMI
Kindermishandeling beslaat. Hoe lang neg.
'Shaddai': veel papier
maar te weinig vaart
Wereldraad
van kerken
hekelt
racisme
John Ie Carré: specifiek sfeertje
NIEUW
OP DE
BOEKEN
PLANK
BON
Vijfendertig jaar na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog zijn er
nog genoeg amateur-schrijvers die plotsklaps de aandrang krijgen hun
oorlogsherinneringen op papier te zetten. En vaak pijnlijk nauwkeurig
als hadden de gebeurtenissen zich vorige week afgespeeld. Van zich
afschrijven, heet dat dan. Op zich is daar niks tegen. Al die persoonlijke
verslagen en getuigenissen vormen op zich een stukje geschiedenis en
bevatten de moraliserende waarschuwing 'nooit weer..'
Ofzo'n boekvorm gevat verslag dan
literair verantwoord is komt pas
op het tweede plan. Zo heeft een
boek als 'Nacht und Nebel' het
verslag uit concentratiekampen
van Floris Bakels, juist zijn
kracht te danken aan de sponta
ne, ongekunstelde manier waar
op het werd geschreven. Recht
streeks betrokken als de schrij
ver bij zijn werk was werd het een
adembenemend meeslepend do
cument.
Dat is de ene kant van de medaille.
De andere kant komt boven als je
je bij het lezen van een oorlogs
verslag oprecht gaat afvragen
met welk recht en welk nut de
schrijver een grote hoeveelheid
papier aantast. Zo'n boek is
"Shaddai". Maar liefst 523 (vijf-
honderdrieëntwintig) pagina's
worden er besteed aan het schrij
ven van 'de geschiedenis van een
joodse familie in de twintigste
Het pretendeert een familieverhaal
te zijn en daarmee de weerspie
geling van de wereld van de Ne
derlandse joden, hun geluk en
En daar gaat schrijver S. Asscher
goed de fout mee in.
Wie verwacht een relaas te krijgen
van de persoonlijke ervaringen
van Een jood, zijn angsten, de ter
reur, de onderdrukking etc. etc.
die komt bedrogen uit. Onduide
lijk blijft ook hoe de periode vóór
de oorlog in verhouding tot de
laatste 35 jaar door hem wordt
bezien. Shaddai is namelijk niets
meer dan een werkje in het genre
streek- of familieroman. En zelfs
in deze categorie hoort het bij de
slechtere soort te worden ge
groepeerd.
Shaddai is een saaie, droge op
somming van onbeduidende ge
beurtenissen uit het leven van de
schrijver. Hij blijft gewoon ste
ken bij de familieruzietjes, de tel
kens weerkerende joodse ge
bruiken en tradities in het gezin
en de zorgen om in slechte tijden
aan eten te komen.
Weinig of niets over de échte ge
schiedenis van hte joodse volk of
desnoods van één familie, zijn er-
varingen en gedachtenwereld in
die zo roerige tijden. Asscher
hanteert bovendien een plecht
statig taalgebruik. Het is mij best
als pseudo-schrijvers weigeren
de ik-vorm te hanteren als ze het
over zichzelf hebben maar in dit
geval werkt het slechts afstande
lijk.
Als het nou nog met vaart was ge
schreven zou Shaddai wellicht
nog in enige mate kunnen boeien.
Nu is het alleen maar een onbe
hoorlijk dit boek. Een pure wor
steling om het uit te krijgen.
MIEP DE GRAAFF
Titel: Shaddai. Schrijver: S. As
scher. Uitgeverij: De Haan.
Lois Fisher heeft vier jaar in
China gewoond. Haar er
varingen in dit grote land
heeft zij verwerkt in het
boek: "Leven in Peking,
een vreemdeling in Chi
na". Aanvankelijk had
Lois weinig behoefte aan
een verhuizing uit Bonn in
West-Duitsland naar het
verre China, maar na het
aandringen van haar echt
genoot besloot ze toe te
stemmen.
Lois Fisher heeft politieke weten
schappen gestudeerd en werkte
vier jaar in het Witte Huis toen
Lyndon B. Johnson president
was. Haar man, Gerd, zou gaan
werken als correspondent in Pe
king voor de Duitse krant "Die
Welt".
Buitenlanders worden in Rood-
China erg geïsoleerd. Ze wonen
in aparte huizen en gaan vaak
naar aparte winkels. Ook hun ui
terlijk onderscheidt hen over het
algemeen van de Chinese bevol
king. De schrijfster geeft een ver
slag van haar eerste ervaringen
Ze ergerde zich a
cratie in China en
derlijke positie wa
Chinese regering v
de bureau-
an de uitzon-
in zij door de
:rd geplaatst.
Pas na een bezoek aan Hong Kong
merkte zij hoezeer zij van de Wes
terse manier van leven was ver
vreemd. Zij ziet duidelijk het ver
schil in levensstijl en verkiest,
zoals ze het zelf noemt, "haar vei
lige Peking cocon".
Lois gaat in op het dagelijks leven
van de Chinees en op zijn eige
naardigheden. Volgens haar let
ten de Chinezen overdreven veel
op hun gfzondheid. Ook praten
ze altijd langdurig over het weer.
"Wanneer iemand in ons huishou
den aan het hoesten was, een lo
pende neus had of er vermoeid
uitzag beval ik direct xui xi (rust)
Xui Xi was één van de meest
en een vroeg huwelijk afgeraden.
Vroeg trouwen zou leiden tot veel
sexuele activiteit en dat kan een
negatieve invloed hebben op de
ontwikkeling van het lichaam,
aldus de brochures.
Hoewel de Chinezen het haar niet
makkelijk maakten probeerde
Lois zo dicht mogelijk bij de be
volking te komen. Ze ging er re
gelmatig op de fiets op uit. Het
wemelt in China van de fietsen op
de weg. In het verkeer nemen de
fietsers een bevoorrechte positie
Ondanks haar kennis van het Chi
nees (zij leerde dit tijdens haar
verblijf in China) was het voor
haar toch vrijwel onmogelijk om
met de Chinezèn te praten over
bij voorbeeld politiek. Volgens
Lois kon zij de Chinezen in grote
moeilijkheden brengen door ze
op straat aan te spreken.
Toch lijkt Lois er in geslaagd om
het leven in China (voornamelijk
in Peking) te verduidelijken aan
mensen die waarschijnlijk zelf
nog nooit in dit land zijn geweest.
Voor mensen die belang stellen
in dit gigantische land met zijn
talrijke bevolking is "Leven in
Peking, een vreemdeling in Chi
na" de moeite waard.
MARIJKE KOOL
voorkomende woord<
Chinese taal en werd
gelegenheid gebruikt.'
In China worden door middel van
brochures vroege zwangerschap
"Smiley's prooi". Door John le Car
ré. Verschenen bij A.W.Sijthoff s
Uitgeversmaatschappij in Al
phen aan den Rijn (f.29.50).
Als we zeggen dat dit verhaal kt\n
worden beschouwd als het derde
deel in de serie over George
Smiley - na "Edelman, bedel
man, schutter, spion" en "Spion
van nobel bloed" - dan weten de
liefhebbers eigenlijk genoeg.
Want zij kennen het werk van John
le Carré. Ze weten hoe hij een zeer
specifiek sfeertje oproept rond
om de Britse geheime dienst. En
ze zullen niet verbaasd zijn Geoi-
ge Smiley nu terug te vinden als
oud-gediende.
De grootmeester van die dienst
moet echter nog een keer komen
opdraven. Of misschien beter ge
zegd, hij moet niet maar hij kan
het niet laten als er een agent is
vermoord en dejomstandigheden
er op wijzen dat hier zijn grote
Russische tegenpool "Karla" aan
het werk is geweest.
Waar George Smiley in zijn lange
loopbaan in de geheime dienst
nooit kans voor heeft gezien
denkt hij nu te kunnen verwe
zenlijken: -het dodelijk net span
nen waarin zijn "Russische alter
ego" klem zou kunnen lopen.
Met de precisie van een instru
mentmaker, het geduld van een
visser, de kennis van zaken van
een ingewijde en het talent van
een knap schrijver bouwt Le Car
ré een fascinerend verhaal op.
Hier en daar wat te uitvoerig,
soms wat te gedetailleerd, maar
door zijn opzet, opbouw en uit
werking toch erg boeiend.
Kort gezegd: een echte
John le Carré.
"Van Huis tot Thuis". Uitg. Bonds
spaarbank. Prijs f7,50.
Tips voor woninginrichting en woning-
"Twintig avonturen van Sherlock Hol
mes". Sir A. Conan Doyle. Uitg. Veen.
Prijs f 27,50.
Doyle was tijdelijk praktizerend arts,
waarmee een logische verbinding is
gelegd naar de vertellende artsfiguur
Watson. Hij was een goede vriend van
"Holmes" en zoals altijd laat ook sir
Arthur Conan Doyle, vijftig jaar gele-
"Gezondheid, een boek voor het hele ge
zin". William en Janet Horwoord.
Uitg. Ideeboek. Prijs f30,75.
Het boek pretendeert een oplossing te
geven over de wijze waarop wij de uit-
"Vlot koken, lekker eten".Ina Hoffmann.
Uitg. Zomer en Keuning. Prijs f 24 $0.
Smakelijke gerechten om snel te berei
den. Boven elk recept, waarvan er in
totaal 250 zijn, is de bereidingstijd
aangegeven en de energie die het ge
recht "levert".
"De Psychologische Revolutie". Alan W.
Scheflin en Edward M. Opron Jr. Uitg.
Spectrum. Prijs f27,50.
Massale manipulatie van de menselijke
geest maakt argeloze burgers tot wil
loze slachtoffers.
"Bestuur en beleid". Auteurs: Prof. dr.
SJ. Eldersveld, prof. dr. J. Kooimans
en Drs. Th. van der Tak. Uitg. Van
Gorcum. Prijs 29,50.
Politiek en bestuur in de ogen van ka
merleden en hoge ambtenaren.
"Papiergeld. AA. de Boer. Uitg. Unie
boek. Prijs 22,50.
Het boek geeft een beeld van het papier
geld als spiegel der historie, die mo
gelijkheden tot verzamelen, verval
singen en besteedt aandacht aan het
papiergeld als grafisch produkt.
"De oorsprong der soorten". Charels
Darwin. Inleiding: Richard E. Lea
key. Uitg. Zomer en Keuning. Prijs
f49$0.
Het wereldberoemde boek waarin Dar
win zijn evolutieleer voor de eerste
keer publiceerde.
2220.
Zesentwintig milieuvriendelijke toch
ten door Noord- en Zuid-Holland.
MAANDAG 23 JUNI 1980
NOORDWIJKERHOUT (GPD)
- „Racisme is een aanval op
christelijke waarden. Het
moet openlijk worden be
vochten door iedereen die aan
de kant van Christus staat en
door de kerk, die het middel
en instrument van Christys'
doeleinden in deze wereld
Dit staat in de slotverklaring,
waarover ruim 110 afgevaar
digden uit 70 landen zaterdag
overeenstemming hebben
bereikt bij de afsluiting van
de conferentie van de Wereld
raad van Kerken over racisme
in de jaren tachtig. De consul
tatie in Noordwijkerhout, die
een week geduurd heeft, is de
afsluiting van een anderhalf
jaar durend proces binnen de
bij de Wereldraad aangeslo
ten kerken. De opdracht van
de conferentie werd in januari
1979 gegeven door het Cen
trale Comité van de Wereld
raad.
In de verklaring van de bijeen
komst wordt met nadruk ge
wezen op acht aanbevelingen
uit verschillende werkgroe
pen. Grote nadruk wordt ge
legd op het voortzetten en
versterken van zowel het pro
gramma van de Wereldraad
van Kerken om racisme te be
strijden als het speciale fonds
dat doorvoor is gevormd.
Andere aanbevelingen zijn het
meer actief en nauwer sa
menwerken met de leden-
kerken, het aanmoedigen van
mensen die vanwege hun ras
worden onderdrukt om na te
gaan denken over de theolo
gische dimensie van hun on
derdrukking en een verzoek
aan de Verenigde Naties om
de rechten van minderheden
in een verklaring vast te leg
gen.
De resultaten van de bijeen
komst in Noordwijkerhout
gaan nu naar het Centrale
Comité van de Wereldraad,
dat eind augustus op een bij
eenkomst in Genéve gaat be
zien hoe de aanbevelingen in
de praktijk kunnen worden
uitgewerkt.
in de grafische industrie
Maak 't nou eens zelf, je toekomstbeeld.
Als grafisch vakman kan dat. Drukwerk maken is:
werken met moderne machines, in een schone
omgeving. Werk dat weinig lichamelijke kracht vraagt,
maar wel goed nadenken.
Want teksten moeten foutloos worden gezet
foto's moeten nauwkeurig worden gemaakt
kleuren moeten perfect worden gedrukt
drukwerk moet fraai en stevig worden afgewerkt.
3 informatie over het grafische vak en de opleidingen (invullen in blokletters).
(Naam)
(Woonplaats postcode)
Zo spoedig mogelijk opsturen naar het
Bureau Werkgelegenheid Grafische Industrie, Antwoordnummer 8599, 1000 VB Amsterdam
(geen postzegel plakken)
De grafische industrie zoekt jongeren van 16 jaar en
ouder, die willen worden opgeleid tot grafische
vakmensen.
Drukwerk helpt de wereld draaien,
nu en in het jaar 2000.
Inlichtingen over werk en opleiding bij het
Bureau Werkgelegenheid Grafische Industrie,
Amsterdam, 020-462636.
Prima broek
voor camping
en vakantie.
65% Polyester/
35% katoen.
Absoluut plooi-
vast. Beige of
bleu.
SS la H. Publicatie aangeboden door dit blad ji
samenwerking met de Stichting Ideele Reclame.
Kindermishandeling,daar praten we liever niet Aan het probleem van kindermishandeling kan Die kunt u aanvragen bij
over in Nederland. Dat is jammer. Want met dood- een hoop gedaan worden.Ook door u. Hoe, dat staat de Nederlandse Vereniging tegen Kindermishandeling,
zwijgen help je geen enkel probleem uit de wereld, te lezen in een speciale folder. Koningsplein 27 in Den Haag, telefoon: 070-631923.