Gevecht om
voorzitter
Europese
Commissie
Britten verlegen met opstand op Nieuwe Hebriden
Gesprek Carter-Hoessein
voornamelijk vriendelijk
Egypte voelt
zich bedreigd
door Libië
Plan voor
staatsgreep
Indonesië
onderschept
Luie mag
Oeganda
niet in
Waaromuvoor een doorlopend krediet beter
naareenbank zoals deNMB kunt gaan.
WOENSDAG 18 JUNI 1980
Van onze correspondent Henk Lef-
felaar)
LONDEN - ln Britse politieke krin
gen wordt de terugtrekking van
de Franse politietroependie na
een verblijf van slechts één dag
begin deze week op het eiland
Tanna van de Nieuwe Hebriden
weer naar Frankrijk terugkeer
den gezien als een manoeuvre om
de onafhankelijkheidsverklaring
van de eilandengroep op 30 juli zo
lang mogelijk uit te stellen.
De eerste minister van de Hebri
den, Lini. zei gisteren in een tele
fonisch vraaggesprek met de
BBC dat zijn regering gevraagd
had om een gemeenschappelijke
Frans-Britse tioepenmacht om
de orde en rust op de eilanden te
handhaven., Hij was dan ook geï-
ritteerd door het optreden van de
Fransen en verwelkomde de 200
Britse troepen die naar de Nieu
we Hebriden zijn gestuurd.
_.ini zei in het vraaggesprek ook dat
er aan uitstel van de onafhanke
lijkheid niet gedacht kon worden
en was van mening dat de aanwe
zigheid van de Britse troepen ook
tenminste twee maanden na de
onafhankelijkheid gewenst was.
Het zou afliangen van de ge
sprekken die nu tussen Londen
en Parijs gevoerd worden, of de
Britse regering daarmee zou in
stemmen, maar die mogelijkheid
wordt niet groot geacht, gezien
ook de snelheid waarmee Enge
land zijn troepen terugtrok na de
Zambiaanse onafhankelijk
heidsverklaring.
Gevraagd of de aanwezigheid van
de Britse troepen geen inbreuk
was op de afspraken tussen
Frankrijk en Engeland over de
gemeenschappelijk te besturen
eilandengroep, zei Lini dat het of
ficiële protocol van 1917 niet
voorzag in bilaterale toestem
ming over noodmaatregelen en
dat Engeland in dit geval het
recht had om unilateraal zijn
troepen op de eilanden te hand
haven.
De Fransen hebben er belang bij
dat de onafhankelijkheid zo lang
mogelijk wordt uitgesteld, omdat
zij vrezen dat de Franse eilanden
Nieuw Caledonië en Tahiti ook
zullen gaan aandringen op onaf
hankelijkheid en wellicht ook in
opstand zullen komen. Op deze
eilanden zijn talrijke Franse ko
lonisten gevestigd (meer dan
30.000) die veel grond in eigen
dom hebben en onteigening vre-
De Britse hoge commissaris op de
eilandengroep, Andrew Stuart,
staat op het punt overgeplaatst te
worden naar Helsinki, maar het
ministerie van buitenlandse za
ken in Londen heeft blijkbaar
nog geen opdracht gegeven om
zijn verhuizing uit te stellen.
De eilandengroep, die in deTweede
Wereldoorlog een belangrijke rol
speelde als basis voor de Ameri
kaanse luchtmacht, beslaat een
7000 vierkante kilometer De
meeste van de autochtone inwo
ners zijn analfabeten en hebben
een eigen geloof gecreëerd, wat
aangeduid wordt als de „vlieg-
tuig-cultus
Deze cultus stamt uit de tijd dat de
Amerikaanse luchtmacht de ei
landen in de Tweede Wereldoor
log gebruikte als basis en de be
woners voor het eerst geconfron
teerd werden met niet het feno
meen van grote vliegende toe
stellen maar vooral met de goede
gaven die daarmee uit de hemel
kwamen: de presentjes van de
Amerikaanse soldaten - kauw
gom, hum in blik, leefrantsoenen,
chocolade, pepermunt, horlo
ges.
Sindsdien geloven zij, zoals in een
wederopstanding, in de terug
keer van die wonderen en hebben
primitieve tempels gesticht waar
afbeeldingen van deze vliegtui
gen worden aanbeden.
Voor de Britten levert deze cultus
een dilemma op. De echtgenoot
van de koningin, prins Philip, zou
om een duistere reden aanwezig
zijn bij de onafhankelijkheids
verklaring op 30 juli. Om nog
wonderlijker redenen wordt hij
op de Nieuwe Hebriden ook ver
eerd, als een van de goden van de
„vliegtuig-cultus
iers op de Nieuwe Hebriden. Zij zouden i
'il Frankrijk die onafhankelijkheid ai.'
r tot twee maanden na de onafhankelijkheid moeten
NAIROBI (DPA) - De ex-pre
sident van Oeganda, Jusufe
Luie, kon gisteren niet, zoals
hij van plan was, terugkeren
naar zijn vaderland. Op het
vliegveld van Nairobi wacht
te hij enkele uren tevergeefs
op toestemming van de rege
rende militaire commissie
van Oeganda terug te keren.
Enkele honderden aanhangers
van Luie waren naar het
vliegveld van Entebbe geko
men om hem te verwelko
men, maar wachtten tever
geefs.
Luie was van april tot 20 juni
1979 president van Oeganda.
De nationale raad van advies,
een voorlopig parlement,
dwong hem tot aftreden na
dat hij zijn kabinet had gewij
zigd zonder de raad advies te
vragen. Volgens politieke
bronnen in Kampale heeft
Luie in de Oegandese hoofd-
anzienlijke
10eganda
in het poli-
idemilitai-
stad nog
aanhang. Luie wil i
weer terugkeren
tieke leven,
n een verklaring vai
re commissie, die door de Oe
gandese radio werd uitge
zonden, werd gezegd dat Luie
kritiek die hij eerder had
geuit op president Nyerere
van Tanzania en de rol van
Tanzania in Oeganda zou
moeten terugnemen. Een bit
ter teleurgestelde Luie zei op
een persconferentie in Nairo
bi "om terug te mogen keren
naar mijn land moet ik die
verklaringen intrekken en dat
kan ik niet. en dus mag ik niet
terugkeren".
(Van c
redactie buitenland)
DEN HAAG, STRAATSBURG - De Belgische oud-pre
mier Tindemans lijkt de uiteindelijke winnaar te worden
in de felle strijd binnen de politieke groeperingen in de
Benelux om het voorzitterschap van de Europese Com
missie. Partijpolitieke tegenstellingen, vooral tussen
CDA en PvdA, hebben vooralsnog verhinderd dat in ja- echtgenote
nuari 1981 een Nederlander voorzitter kan worden van de ontvingen
Commissie, het uitvoerend orgaan van de Europese Ge-
meenschap. Hoessein
Tijdens een debat gistermiddag in
v de Tweede Kamer, over de resul
taten van de Europese Raad van
regeringsleiders die het afgelo
pen weekeinde in Venetie werd
gehouden, bleek dat het kabinet-
Van Agt tot nu toe heeft gewei
gerd anderen dan CD A-leden te
polsen voor een mogelijk voorzit
terschap van de Commissie. Alle
kandidaten (met name oud-pre
mier mr. B. W. Biesheuvel en de
president van de Nederlandsche
Bank, dr. J. Zijlstra) hebben het
echter tot nu toe laten afweten,
zodat Nederland deze - voorlopig
laatste - door de grote Europese
partners geboden - mogelijkheid
waarschijnlijk voorbij moet laten
gaan.
In de Tweede Kamer moest minis
ter Van der Klaauw gisteren op
nieuw meedelen dat de door het
kabinet geraadpleegde kandida
ten voor het voorzitterschap van
de Commissie afwijzend hebben
gereageerd. De woordvoerder
namens de PvdA, Schelto Patijn,
verweet de regering dat zij geen
enkele poging zou hebben ge
daan buiten de regeringspartijen
naar kandidaten te zoeken. Van
der Klaauw zei daar weinig'an
ders op dan: „Het siert hun be
scheidenheid, dat die kandidaten
zich niet zelf hebben aange
meld".
Via de pers werd gisteren de kandi
datuur gesteld van oud-minister
Max van der Stoel. Hoewel Pvd A-
fractieleider Den Uyl zijn fractie
genoot Patijn categorisch liet
ontkennen dat hij bij premier
Van Agt de kandidatuur van Van
der Stoel zou hebben bepleit,
bleven de beweringen over een
pro-Van der Stoel-campagne van
PvdA-zijde gisteren op het Bin
nenhof toch aanhouden.
Maar tegelijk was duidelijk dat
voor het kabinet-Van Agt een
kandidatuur van Van dei Stoel
onaanvaardbaar zou zijn. Niet
alleen omdat CDA en VVD ervan
uitgaan dat een door de PvdA ge
domineerd kabinet nooit en te
nimmer een niet-PvdA er zal af-
•aardigen naar een dergelijke
politiek belangrijke post, maar
ook omdat men meent dat alleen
een financieel-economisch erva
ren kandidaat voor de overige
EG-partners aanvaardbaar zal
z-ijn.
Duisenberg
Die voorwaarde, ervaring op finan
cieel-economisch gebied, wordt
vooral gesteld door de grote EG-
partners, met name Frankrijk en
West-Duitsland, die in de EG,
met name in de Europese Com
missie, steeds meer een orgaan
zien dat de economische relaties
tussen de Negen administreert.
Mede met het oog op die eis heeft
PvdA-leider Den Uyl enkele
maanden geleden al bij zijn „par
tijgenoot" de Westduitse bonds
kanselier Helmut Schmidt, ge
pleit voor oud-minister Wim Dui
senberg.
Volgens politieke kringen zou
Schmidt wel iets hebben gezien
in de oud-minister van financiën
(uit het kabinet-Den Uyl) als
voorzitter van de Europese
Commissie. Maar het kabinet-
Van Agt zou Den Uyl zijn zelf
standige actie ernstig hebben
kwalijk genomen en de kandida
tuur van Duisenberg, die thans
een topfunctie vervult bij de Cen
trale Rabobank in Eindhoven,
niet hebben willen overne-
Nu derhalve Nederland naar alle
waarschijnlijkheid geen voorzit
ter van de Europese Commissie
zal kunnen leveren, heeft dezer
dagen de Vlaamse CVPer Leo
Tindemans, ooit door Van Agt
aangeprezen als „mijn leermees
ter zijn aanvankelijke afwijzing
van een Europese topfuntie te
genover intimi enig: zins inge
trokken. „Als er een dringend be
roep op hem wordt gedaan zo
wordt in Straatsburg gezegd, zou
Tindemans wel bereid zijn.
WASHINGTON Reuter/UPIAFP)
- President Carter en koning
Hoessein van Jordanië begonnen
gisteren hun eersts ontmoeting
sinds twee en een half jaar met
het openlijk toegeven van wat
hen scheidt ten aanzien van de
manier waarop vrede in het Mid
den-Oosten moet worden be
reikt.
Carter rolde de rode loper voor de
vorst, zijn in de Verenigde Staten
geboren vrouw Noor en twee
zoontjes van de koning uit een
vorig huwelijk uit, en liet 21 sa
luutschoten lossen.
Beide staatshoofden hadden het
over verschillende wegen naar
hetzelfde doel - een verwijzing
naar Hoesseins weigering om
zich bij Israël en Egypte aan te
sluiten bij de tenuitvoerlegging
van de akkoorden van Camp Da
vid.
"Er zijn soms verschillen in bena
dering van de huidige crisis zei
Carter. Maar we hebben dat al
tijd eerlijk onderkend en zij heb
ben in elk geval nooit aan het
fundament geknaagd en de rela
tie aangetast die onze twee lan
den samenbindt
De Jordaanse koning arriveerde bij
het Witte Huis vier dagen nadat
de Amerikaanse president had
gezegd dat hij zou proberen
Hoessein te winnen voor Camp
David en wel zo gauw mogelijk.
Maar de koning maakte er gisteren
geen zinspeling op dat jij ontvan
kelijk zou zijn. Hij zei dat Ameri
ka en zijn land zicht op een betere
toekomst, waardigheid voor de
mensheid en vrede met
rechtvaardigheid gemeen had
den is ongeacht de verschillen
van benadering.
In Amerikaanse regeringskringen
zei men dat de goedwillende ver
klaringen beantwoordden aan
wat men van de twee dagen van
overleg verwachtte.
(Van onze correspondent Bob Man-
tiri)
JAKARTA - Gepensioneerde In
donesische generaals, verenigd
in de veteranenbond FKS Purna
Yudha, hebben pertinent ont
kend dat zij van plan zijn het re
gime van president Soeharto ten
val te brengen. Volgens docu
menten die de afgelopen dagen
zijn onderschept, zou er een
komplot zijn gesmeed om de pre
sident te dwingen zijn mandaat
terug te geven aan het Congres.
De president zou volgens dit plan
- waarvoor de veteranen nu de
verantwoordelijkheid niet willen
dragen - de macht moeten delen
met vier andere generaals.
De opperste leiding van Indonesië
zou komen te berusten bij een
presidium van vijf mam de hui
dige minister van defensie gene
raal Joesoef, generaal Widodo,
voormalig chef-staf van het leger,
generaal Soerono, de coördine
rend minister voor welzijnszorg
en generaal Jattikoesoemo, lid
van het presidentiële adviescol
lege.
Het bestaan van een (zoals nu blijkt
misschien vervalst) document
waarin dit plan staat, werd begin
deze maand onthuld door de
chefs van de binnenlandse en
staatsveiligheidsdienst, resp.
admiraal Soedomo en generaal
Joga Soegama in een ontmoeting
met een aantal hoofdredacteu
ren. Volgens het scenario moest
de "constitutionele coup" plaats
hebben op de zestiende angustus,
de dag voor de viering van Indo-
nesië's onafhankelijkheid, wan
neer het staatshoofd het voltallig
parlement zou toespreken.
Uit een anomieme brief die Soega
ma ter (vertrouwelijke) inzage gaf
aan de hoofdredacteuren, zou
verder ook zijn gebleken dat de
groep van vijftig prominente ex-
generaals en politici het plan had
een aanslag te plegen op het
staatshoofd en tachtig andere
hooggeplaatste figuren. Op het
lijstje van mensen die moesten
worden geliquideerd, staan on
der meer de namen van de minis
tervan voorlichting Ali Moertopo
en ook die van admiraal Soedo
mo en generaal Soegama. De
groep van vijftig heeft eerder in
een petitie aan het parlement
president Soeharto beschuldigd
van o.a. machtswillekeur.
In haar geschreven verklaring - om
opnieuw vervalsing te voorko
men - zegt de veteranenbond dat
het document vervalst is, de
handtekening van de auteur,
prins Jattikoesomo, is vervalst
en, aldus de bond, er staat een
groot aantal taalfouten in. Negen
van de generaals die de petitie
hebben getekend, behoren tot de
FKS, de veteranenbond. Ook de
echtheid van de anonieme brief,
waarin gewaarschuwd wordt
vooreen aanslag op de president,
wordt in twijfel getroMcen
De grote vraag is intussen wie het
vervalste document en de ano
nieme brief in omloop hebben
gebracht. Politici achten het on
waarschijnlijk dat in de gegeven
situatie een staatsgreep wordt
uitgevoerd door ex-militairen die
op enige morele, maar echter niet
meer op daadwerkelijke steun
kunnen rekenen van de jongere
officieren.
Een geldvoorraadje voor onver
wachte uitgaven of als alles
tegelijk komt, zoals tandartsreke
ningen, belastingaanslagen en de
kosten van een 'tussendoor" vakan-'
tie, kunt u altijd achter de hand
hebben met eén doorlopend
krediet. Maar het is wel verstandig
om te zorgen dat uw maandelijkse
lasten binnen de perken blijven.
Daarvan bent u verzekerd wan
neer u erover gaat praten met een
bank zoals de NMB. De mensen
denken er daadwerkelijk met u
mee en stellen in overleg met u de
hoogte van het krediet vast. U kunt
er dan op elk moment over beschik
ken. Steeds opnieuw. Ook over het
bedrag dat u al heeft afgelost. U be
taalt alleen rente over het opge
nomen bedrag. Want voor wat hoort
wat, óók bij de NMB.
Folders bij elk NMB kant(ior.
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
De NMB denkt niet u mee.
i Van onze correspondent Harm
Botje)
CAIRO - Egypte heeft deze
week de uitzonderingstoe
stand afgekondigd langs zijn
westelijke grenzen met Libië
De Egyptische minister voor
informatie Mansour Hassan
maakte een dezer dagen be
kend dat het desbetreffende
wetsontwerp bij het Egypti
sche parlement is ingediend
en met de grootste spoed zal
worden behandeld. Het par
lement heeft zich gisteravond
over het wetsontwerp bera
den en verwacht wordt dat de
wet vandaag al van kracht
wordt.
Volgens de Egyptische minister
vormt het uitroepen van de
uitzonderingstoestand langs
de Libische grenzen het
Egyptische antwoord op al
lerlei dreigementen van de
Libische kolonel. Moammar
Gadaffi, tegen Egyptes vei
ligheid en tegen de Egypti
sche troepen die langs de
grenzen zijn gestationeerd".
President Sadat had op 14 mei
de uitzonderingstoestand
voor heel Egypte afgeschaft
en de nieuwe wet betekent
dat in feite de uitgestrekte
Egyptische westelijke woes
tijn en de Middel land se-Zee-
kust bij de stad Mersa Matruh
onder militair beheer worden
geplaatst. Volgens de Egypti
sche regering is dat nodig om
doortastend te kunnen optre
den tegen "infiltraties van Li
bische terroristen", die de re
gering zegt met vrij grote re
gelmaat te betrappen.
Kolonel Gadaffi heeft dit week
einde in een via radio Tripoli
uitgezonden toespraak ge
zegd dat het juist Egypte is
dat Libië bedreigt en dat de
Libiërs paraat moeten blijven
in afwachting van een Egyp-
tigbhe militaire overval. Vol
gens de Egyptische minister
van defensie Ahmed Bada-
wm is Libië al geruime tijd
bezig een soort grote muur
langs de grens met Egypte te
bouwen, volgestouwd met
raketten en ander oorlog
stuig Libië, aldus generaal
Badawi, is doende samen met
Ethiopië en de Sowjet-Unie
een soort omsingeling van
Egypte uit te voeren, een
thema dat met grote regel
maat in de Egyptische kran
ten wordt uitgemeten.
In de zomer van 1977 kwam het
tot een kortstondige oorlog
tussen beide landen waarbij
Egypte Libische lucht
machtbases en door de Rus
sen gebouwde radarinstalla-
ties bombardeerde. Die oor
log werd beëindigd na met
name snelle bemiddeling van
de toenmalige Algerijnse pre
sident Houari Boumedienne
die, geheel in overeenstem
ming met de constante Alge
rijnse politiek in Noord-Afri-
ka, elke invloedsuitbreiding
van welke staat ook in het ge
bied wenste te voorkomen.
Vorig jaar zomer kwam het bij
na tot een nieuwe oorlog tus
sen Libië en Egypte, nadat
Russische schepen en vlieg
tuigen. volgens Egypte ope
rerend vanuit Libische bases,
met succes het door de Rus
sen zelf gebouwde Egypti
sche radarsysteem bij Mers
Matruh aan de westelijke
Middellandse-Zeekust elek
tronisch begonnen te storen.
Die oorlog is voorkomen na
Amerikaanse bemiddeling,
maar Egypte heeft sindsdien
grote hoeveelheden troepen
langs de Libische grenzen ge
stationeerd en het leger houdt
met grote regelmaat vloot- en
landoefeningen in en rond het
gebied.
De uitzonderingstoestand en de
vermoedelijk volgende staat
van verhoogde paraatheid
langs de Libische grens met
Egypte kan deels worden ge
zien als het Egyptische ant
woord op het verdrag dat de
Libiërs onlangs gesloten
hebben met de president van
Tsjaad, Goukoum Weddi, die
in een strijd op leven en dcod
verwikkeld is met de troepen
van andere Tsjaadse voor-
man, Hissene Habre.
Dat verdrag leverde een recht
streekse uitbreiding van de
Libische invloedssfeer op tot
langs ongeveer de hele
westelijke grens van Egyptes
zuidelijke buurland Soedan,
iets wat Egypte heeft laten
weten nooit te tolereren. Eer
der al had de Libische kolonel
Gadaffi via zijn onzalige pact
met de Oegandese maar
schalk Ifli Amm tftch
nesteld aan de zuidgrenzen
van Soedan, hoewel de naar
Oeganda gestuurde Libische
expeditiotroepen vrij snel
door het Oeganda binnen
rukkende Tanzaniaanse leger
zijn verslagen.
Egypte beschouwt elke stap die
de veiligheid van Soedan in
gevaar brengt als een aanslag
op de eigen veiligheid, terwijl
president Sad* t en zijn minis
ters m i note
nadruk hebben verklaard dat
iedereen die zijn hand uit
steekt naar de Nul. op een
Egyptische oorlogsverkla
ring kan tekenen De Nyl
stroomt via Oeganda en Soe
dan n
belangrijke zijtak, de Blauwe
Nul. in Ethiopië ontspringt
