Vrolijke
opera
voor jong
en oud
t/RflOiBViorogcÊimm
Subtiel toneel van Canadezen
Henry Miller overleden
Letterkundebuigt
zich over bloemlezing
toegeücht
Op drukbezocht 'Festival of Fools'
'Jonkies9
spelen
Heyermans
Geremd orgelspel van
KatwijkerWim Hagen
RADIO
MAANDAG 9 JUNI 1980
AMSTERDAM - Onder de bena
ming Festival of Fools wordt
het publiek een programma aan
geboden, dat slechts ten dele be
staan uit komische of clowneske
groepen. Footsbarr Theatre, San
Fransisco Mime Troupe, Carlos
Trafic voldoen samen met Djan-
go Edwards Godfather of the
Fools aan het Fooisidee, zoals
dat bij het eerste festival, vijfjaar
geleden gestalte kreeg.
Maar daarnaast spelen op het
prachtig versierde en beschil
derde terrein van de voormalige
Amsterdamse Droogdok Maat
schappij ook heel normale to
neelgezelschappen, balletgroe
pen en popbands. Er is een dage
lijks aanbod van tientallen voor
stellingen. Toch zijn door de gro
te publieke belangstelling om
vier uur s middags al veel van de
avondvoorstellingen uitver
kocht. Het zwaartepunt van het
programma ligt in de avonduren.
Dan treden de belangrijke bin
nen- en buitenlandse gezel
schappen op. s Middags zijn het
de minder bekende straattheater-
en clownsgroepen die, samen
met de zaterdag volop meewer
kende zonneschijn voor een pri
ma festivalsfeer langs het IJ zor
gen. Eén van de gezelschappen
op het Festival of Fools die zeer
de moeite waard is, is de Canade
se groep Les enfants du Para
dis In haar voorstelling Le
voyage immobile weet ze een
illusionaire wereld op te roepen,
die de indruk wekt van een tot
leven gekomen surrealistisch
schilderij. De voorstelling han
delt over het opgroeien van een
jongeman, wiens moeder van
verdriet sterft als hij het huis
verlaat.
immobile speelt zich daardoor
af in het niemandsland tussen de
wereld van poppen en die van
mensen. Met prachtig subtiel
spel wordt een zodanige sfeer
overgebracht, dat het publiek
ademloos toekijkt als een speel
goedbeestje bedeest over een
verlaten.toneel schuifelt. Sugges
tief spel en een afgewogen ge
bruik van belichting en muziek
maken Le voyage immobile tot
een bijzondere voorstelling.
De Nederlandse Stichting Dans-
produktie is op het festival aan
wezig met het ballet Lopen
'Lopen is wezenlijk een dierlijk
bestaan wordt gezegd in een be
toog, dat tijdens het ballet wordt
voorge'ezen. Teders loop is aan
gepast aan de eigen motoriek en
het eigen karakter en afgestemd
op de omstandigheden buiten je
zelf
Het eerste deel bestaat uit ver
schillende op elkaar afgestemde
loopjes gelopen door de vijf
danseressen. Ook filmbeelden
van lopende voeten, benen en
hele mensen vormen een deel van
de voorstelling. Vooral in het
laastste deel maken de danseres
sen een aantal fraaie figuren, zo
wel solo als met elkaar. Toch be
vat "Lopen niet genoeg afwis
seling om de hele tijd te boeien.
Een ballet, geïnspireerd op de
menselijke loop voert een inti-
grerend gegeven.
De aan Philip Glass herinnerde
pianobegeleiding heeft door de
steeds verschuivende een biolo
gerende werking.
"Teatar Roma uit Skopje. Joego
slavië brengt de voorstelling
"Soske/Why waarin op zeer
plastische wijze de geschiedenis
van de zigeuners wordt Uitge
beeld. Ondanks veel gebrul, ge
rochel en gestamp maakt Ro
ma geen indruk. De ruwe mid
delen, die de uit zigeuners be
staande groep gebruikt hebben
niet genoeg zeggingskracht om
iets van een boodschap over te
brengen.
Het Festival of Fools roept herinne
ringen aan de tijd, dat Amster
dam enkele lange hete zomers
lang het magisch centrum van
de wereld was. Optredens van
coryfeeën als Simon Vinkenoog
kunnen dat idee alleen onder
strepen. Het blijkt ook uit de mat
te. gedateerde muziek van de
"Friends Roadshow band'AJs
vervolgens maestro Django Ed
wards zelf het podium betreedt
blijken de Fools toch tijdloos. De
ontspannende sfeer, prachtige
entourage en grote verscheiden
heid aan voorstellingen zorgen
ervoor dat het Festival of Fools
nu .al geslaagd genoemd kan
worden.
ARIEJAN KORTEWEG
AMSTERDAM - Na de groots opgezette circusopera
"Houdini", die in september 1977 in première ging, brengt
de Nederlandse Operastichting nu in het kader van het
Holland Festival een nieuwe circusopera van Peter Schat
die in alle opzichten tegengesteld is aan de vorige.
Aan "Aap verslaat de Knekelgeest'
werken maar vijf solisten en der
tien musici plus een groep van
mime-kunstenaars mee, en de
plaats van handeling is niet het
grote Theater Carré, maar een
kleine circustent die is opgesteld
achter Park Frankendael aan de
Middenweg in Amsterdam.
Hqt libretto heeft Peter Schat zelf
geschreven op basis van een
17de-eeuws Chinees stripverhaal
rond de populaire figuur van
"Aap", een mythologische
schelm die niet alleen het kwaad
I bestrijdt, maar ook de schijnhei
ligheid en de wantoestanden
binnen de gevestigde orde. In het
beeldverhaal "Aap verslaat de
Knekelgeestsamen met het li
bretto opgenomen in een speciaal
programmaboekje dat ook in de
boekhandel verkrijgbaar is,
wordt de ontmoeting van Aap,
zijn vrienden Zwijntje en Sandy
en hun leermeester de priester
Hsuan-Tsang met de boze Kne
kelgeest en haar demonen be
schreven. Peter. Schat schreef
zelf het libretto en hij is daarbij
niet alleen opvallend dicht bij het
orgineel gebleven, maar hij is er
ook in geslaagd zijn tekst verder
uit te diepen zonder het luchtige
karakter en de zingbaarheid ge
weld aan te doen. De natuurlijk
heid van de vocale lijnen en de
kleine orkestbezetting zorgen er
bovendien voor dat de verstaan
baarheid maximaal is en de ko
mische effecten het volle pond
krijgen, waardoor deze korte
opera (de voorstelling duurt
inclusief de pauze anderhalf uur)
voor kinderen even aantrekkelijk
is als voor volwassenen. De dub
bele bodems, waarover Schat in
verschillende interviews sprak,
ontbreken inderdaad niet, maar
primair is "Aap" toch een voor
stelling die de toeschouwer boeit
en amuseert door de levendige en
komische handeling. Schat heeft
dit muzikaal bewust in de hand
gewerkt door het instrumentale
aandeel zo bescheiden mogelijk
te houden en het over het alge
meen een zuiver illustratieve
functie te geven. Zijn eigen uit
eenzettingen over pentatoniek en
dodekafonie hoeven niemand af
te schrikken. De muziek is wel
degelijk modern, maar op de
meest aangename wijze. Het
lichtvoetige' en komische karak
ter ervan sluit prima aan bij de
handeling en weegt ruimschoots
op tegen momenten van muzi
kale armoede, zeker in de vertol
king die Ed Spanjaard er met so
lo-violiste Vera Beths en musici
van het Nederlands Blazers en
semble van geeft. In een uiterst
functioneel toneelbeeld van Flo-
ris Guntenaar met fantasierijke
maskers en kostuums komen de
solisten onder regie van Anne
Marie Prins en met bewegings
training van Phoa Yan Tiong tot
bewonderenswaardige presta
ties. Wouter Goedhart (Aap en
Marianne Blok (Knekelgeest)
zingen en spelen dat de stukken
er vanaf vliegen (ook letterlijk) en
krijgen op amusante wijze weer
werk van Max van Weegberg
(Zwijntje) en Joep Bröcheler
(Sandy). Zeger Vandersteene
maakt van Hsuan-Tsang een ko
mische Boeddha-priester, maai
de vertolking van zijn hoge zang
partij is verre van evenwichtig.
De mime-groep mag in dit geheel
niet onvermeld blijven en de ko-
Henry Miller
misch-realistische uitbeelding
van de "openrots" kreeg terecht
een open boekje.
"Aap" is nog te zien op 10,11,13,15
(matinee), 17, 18, 20 en 22 juni,
maar de beperkte toeschouwers
ruimte maakt plaatsbespreken
wel wenselijk.
PAUL KORENHOF
PACIFIC PALISADES (AFP) - De Amerikaanse au
teur Henry Miller is zaterdag in zijn woonplaats in
Californië op 88-jarige leeftijd overleden.
De romanschrijver, wiens werken, zoals "Tropic of
Cancer" (zijn eerste boek uit 1934), "Tropic of Capri
corn" en "The airconditioned nightmare", eerst in
vele landen als pornografisch werden verboden,
doch later aanvaard als kunstwerken, leed al gerui
me tijd aan storingen in de bloedsomloop.
Miller werd op 28 december 1891 in New York geboren
in een betrekkelijk arm gezin van Duitse afkomst. Na
een paar maanden 'college' had hij allerlei losse
baantjes. In 1930 ging hij vrijwel zonder cent op zak
naar Parijs, waar hij ging schrijven. Eind 1939 keerde
hij uit Europa naar de VS terug. Het hele oeuvre van
de schrijver, die altijd zei voor honderd procent
Amerkaan te zijn, bleef in zijn geboorteland evenwel
verboden tot 1960. Enige van zijn werken werden
gebruikt als basis voor Films, die in de j aren '60 en het
begin van de jaren '70 werden gemaakt. De film
"Quiet days in Chlicy" naar een werk van Miller leid
de bij overigens enthousiaste ontvangst in West-
Duitsland en Scandinavië tot relletjes in Wenen en
werd in 1970 als "te omstreden" teruggenomen van
het festival van het Schotse Edenburgh.
Miller is vijfmaal getrouwd geweest.
LEIDEN - 'De enige n
auteursrecht onder je te houden
is om nimmer iets te publiceren',
was de schertsende opmerking,
die zaterdagmiddag op een
openbare middagvergadering
van de Maatschappij der Neder
landse Letterkunde in het Aca
demiegebouw te beluisteren viel.
De opmerking werd gemaakt tij
dens een intrigerende discussie
over de auteursrechtelijke aspec
ten binnen een zogeheten
'bloemlezing'. In principe moet
de auteur of dichter een zeer be
langrijke stem hebben in het al of
niet opnemen van zijn werk in
een bloemlezing. Vooral als hij
zich tevens als uitgever van eigen
werk opwerpt. Verzorgt een an
der (de uitgever) de publicatie
dan dient ook hij, volgens som
migen, een belangrijke stem in de
samenstelling van de bloemle
zing te hebben. Na de uitreiking
van de Henriëtte Roland Holst-
prijs aan H.H. ter Balkt werd ook
nog gediscussieerd, onder des
kundige leiding van een forum,
bestaande uit dr. H. van den
Bergh (voorzitter), Hanny Mi-
chaelis (schrijfster), mr. H.U. Jes-
surun d' Oliveira (jurist/auteur),
Bernt Luger (literatuur-histori
cus) en J. Bernlef (auteur), over
de afstand, die auteurs vaak ne
men van 'literaire jeugdzonden',
2 publicatie op later da-
OEGSTGEEST - Het eerste van een reeks van vier zondagse koffieconcer
ten in het Groene Kerkje werd gisteren gegeven door de jonge organist
Wim Hagen uit Katwijk, eindexamenleerling van het conservatorium in
Den Haag, met werken van Frescobaldi (Bergamasque) gespeeld op het
kooroigel, en Bach (Triosonate no. 5. en de grote Passacaglia en Fuga in
c.kl.t.) op het hoofdorgel. Leek zijn spel aanvankelijk nog wat onzeker,
en ook niet steeds trefzeker, waarbij nervositeit en een gebrek ervaring
in het optreden niet vreemd zullen zijn geweest, in de Passacaglia waren
deze remmingen grotendeels overwonnen en verloor zijn spel het wat
moeizame karakter, zodat het mooie orgel van het kerkje in een goed
gekozen registratie volledig tot zijn recht kon komen.
MIES ALBARDA
turn in een representatieve
bloemlezing vaak willen verbie
den. Michaelis neigde naar de
mening je voor je totale oeuvre
verantwoordelijk te blijven voe
len. Zo bleek zaterdagmiddag
bijvoorbeeld, dat het heden ten
dage onmogelijk is een bloemle
zing samen te stellen, gebaseerd
op het totale oevre van Marsman.
Een opmerking van uitgever Bert
Bakker, te deze beperkende be
palingen rond de literaire nala
tenschap van Marsman duidelijk.
Ook werd geconcludeerd, dat een
bloemlezing in zekere zin even
eens een scheppend werk is, dat
creatieve aspecten in zich draagt.
Het laakbaar criterium blijft in
middels, dat auteurs, die
'gebloemleesd' worden, pas na
publicatie kunnen oordelen om
trent de opname van hun werk in
die bloemlezing. Hun rechten
blijken ook veel vager en ondui
delijker beschermd dan die van
bijvoorbeeld platenartjesten.
Journalisten, die afgenomen in
terviews in een boekwerkje bun
delen, werden, enige integere
journalisten daargelaten, door
één van de panelleden beschul
digd van parasitair auteurschap.
Toestemming aan de auteur
vooraf vragen, of hij in een be
paalde bloemlezing opgenomen
wenst te worden blijft inmiddels
vrij moeilijk uitvoerbaar, omdat
iedereen dan vooraf geconfron
teerd dient te worden met de bij
dragen van de anderen.
BERT KOEKEBAKKER
HH. ter Balktdie tijdens een
bijeenkomst van de Maatschappij
der Nederlandse Letterkunde de
Henriëtte Roland Holstprijs kreeg
uitgereikt.
De Oostduitse toneelspeler en
zanger Ernst Busch is gisteren
na een langdurig ziekbed op 80-
jarige leeftijd in Oost-Berlijn
overleden.
Oorspronkelijk bankwerker nam
Busch in 1918 deel aan de matro-
zenopstanden in Kiel. In de ja
ren twintig en dertig trad hij op
in tal van opvoeringen onder
ErWin Piscator, zoals de aller
eerste vertoning van Bertolt
Bi echts en Kurt Weills Dreig ro-
schenoper.
In de nazi-jaren woonde Busch ge
ruime tijd in de Sowjet-Unie en
nam aan de kant van de interna
tionale brigades deel aan de
Spaanse Burgeroorlog.
LEIDEN - Bent u ingeënt vroeg Kees de
Bree in de rol van Jasper zaterdagavond in de
aula van de school De Vlietschans aan Tim
Hoekstra, die de rol van Nanning Storm, een
amoureus en ambitieus musicus speelde. Hij
wilde dat weten, omdat Storm hem enige mi
nuten daarvoor om de hand van zijn dochter
Miep (Madeleine van Roon) had gevraagd.
Tussen hen en Mop, de echtgenote van Jas
per (gespeeld door Sabien de Bruijne) liep
ukkige, narrige Eva Bonhe
de toneelauteur Herman Heyer:
neelstuk had genoemd. Dit lijkt niet hele
maal ten onrechte, omdat Eva Bonheur, een
inwonende buurvrouw (gespeeld door Karin
Smit) erg veel van de aandacht van de toe
schouwers naar zich toe trok. Wanneer we
enerzijds uitgaan van de respectabele hoe
veelheid tekst, die Herman Heyermans heeft
gereserveerd voor De Jonkies zoals dit
schooltoneelgezelschap zich, naar regisseui
Bert Jonk heeft genoemd, en anderzijds van
het toch wel archaïsch getint taalgebruik,
moeten we concluderen, dat de toneelspe
lende sc
hadden
dingen
paald acci
dient in Y
accentuer
de Bree, d
moeten m
door De Jonkie
Karin Smit deed e
t te leggen. Tim Hoekstia
olg wat nadrukkelijkei te
e versprekingen van Kees
sens voortreffelijk speelde.
BERT KOEKEBAKKER
TV NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.40 - Schooltelevisievoorlichting (NOS)
18.50 - Emilie (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Wollie s wereld (NCRV)
19.05 - Alle vogels vliegen, musical voor de jeugd (NCRV)
20.10 - De Grootmeester, Amerikaanse speelfilm (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - De vergeten oorlog, serie documentaires (NCRV)
22.50 - Meditatie (NCRV)
23.05 - Journaal (NOS)
TV NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Alleen op de wereld (AVRO)
19.25 - Mork en Mindy (AVRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De macht van voetbal, film (AVRO)
21.45 - Frans op z'n Brusse (AVRO)
21.50 - Kaz - een zaak van klasse, tv-serie (AVRO)
22.40 - Televizier Magazine (AVRO)
23.25 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
MAANDAG 9 JUNI
DUITSLAND I
20.00 Journ. 20.15 Das Krankenhaus
am Rande der Tsjechische Stadt, tv-
serie. 21.15 Kontraste. 21.45 Ge
sprekken, rep. en muziek. 22.30 Ak-
taul. 23.00 Zuchte Raben (Cria Cuer
vos), Spaanse speelfilm. 0.45 Journ.
(Regprogr.: NDR: 18.00 Sportschau.
18.30 Aktual. 18.45 Kleuterserie.
18.55 Heinrich, der gute Konig, tv-
serie. 19.25 Nordschau-Mag. 19.59
Progroverz. WDR 18.00
Amus.progr. 18.30 Doe. serie. 19.15
Aktual.mag. 19.45 Amus.progr.)
DUITSLAND II
progr. 20.15 Inform, serie. 21.00 Heu-
te-journ. 21.20 Eine Liebeserkla-
rung, tv-spel. 23.05 Rep. 23.35
Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterserie. 18.30 Rep. 19.45
Journal 3. 20.00 Journ. 20.15 Caba-
retprogr. 21.45 Der Konig von Mar
vin Gardens (The King of Marvin
Gardens), speelfilm. 23.25
Journ.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.30 Tekenfilmserie. 18.35 Jeugdse
rie. 19.00 Documentaire. 19.30 Ver-
keerstips. 19.35 Meded. en Morgen.
19.45 Journ. 20.10 Weerber. 20.15
Kort muzikaal progr. 20.30 Aktueel
magaz. 22.00 Penmarric, tv-serie.
Twee jaar nadat de documentaire The unknown war" op de
tv-beurs MIP in Cannes te koop werd aangeboden,is ditproduktnu
eindelijk te zien op de Nederlandse televisie. En die tijdspanne van
twee jaar is enigszins opvallend aangezien de vaderlandse omroe
pen destijds stonden te dringen om deze Amerikaans-Russische co-
produktie aan te schaffen
De TROS had zichzelf bovenaan de lijst van gegadigden geplaatst
maar men verkoos uiteindelijk .Holocaust' boven dertien uur
filmmateriaal over de Oostfrontoorlog. De VOO hield het ook voor
gezien omdat de zendtijd ontbrak. De NCRV kocht „The unknown
war" wel en begint de serie vanavond onder de titel ,f)e vergeten
oorlog
De totstandkoming van „The unknown war" is even uniek als
merkwaardigUniek omdat een samenwerking tussen de Russen en
de Amerikanen op filmgebied nauwelijks voorkomt en merkwaar
dig omdat men binnen die samenwerking koos voor een onderwerp
dat nou niet bepaald alledaags is: de Oostfrontoorlogeen gegeven
waar zich nog maar erg weinig documentairemakers aan gewaagd
hebben.
In de eerste aflevering wordt onder de titel ,22 juli, 1941getoond
hoe Rusland plotseling betrokken raakte bij de Tweede Wereldoor
log door het verrassingsoffensief van Hitiers leger. Er worden beel
den in getoond van de gevechten bij grote steden als MoskouLen in-
grad en Kiev. Later worden bijvoorbeeld de belegeringen van Mos
kou en Leningrad (de bewoners van deze laatste stad boden 900
dagen weerstand en overwonnen uiteindelijk) in aparte afleverin
gen uitgebreider behandeld. (Nederland 121.55 uur).
In de televisie-actualiteitenrubriek ..Televizier Mutiaznic t au
de AVRO wordt vandaag een eigen reportage getoond over de on
lusten op de westelijke Jordaanoever als gevolg van de bomaansla
gen op Palestijnse burgemeesters. Voorts wordt onder meer aan
dacht geschonken aan de ernstige hongersnood in het noorden van
Oeganda.
(Nederland 2,22.40 uur.
HOLLAND FESTIVAL 1980 - NOS. Maandagavond op Hilver
sum 2 om 20.00 uur. Een rechtstreekse uitzending vanuit het Am
sterdamse Concertgebouw van het door Christoph Willibald von
Gluck geschreven „L'isle de Merlin", een komische opera.
PARLEMENT EN TOEKOMST - NOS. Maandagavond op Hilver
sum 2 om 22.40 uur. In het gastcollege is het de beurt aan drs.J. den
Uyl,fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer,die spreekt
over economische achteruitgang, sociale spanningen en het parle
ment.
avonds; 21.30 Michel
Louis. 22.02 Wilt u even noteren?
NOS: 23.02 Met het oog op morgen.
AVRO: 00.02 Pim Jacobs' Platens-
cala. 1.02 One o'clock jump. 2.02
AVRO's Service Station. 6.02
AVRO: Muziek en verkeersin-
form.
HILV ERSUM II
NCRV: 18.00 Muziek in vrije tijd
*PP: 18.50 D'66. NCRV: 19.00 NCRV-
Leerhuis. 19.15 Psalm van de week.
19.30 Bandstand. NOS: 20.00 Hol
land Festival 1980: Nederlands Ka
mer Orkest met solisten: klass. mu
ziek. 22.50 Bond zonder naam. NOS:
22.30 Nws. 22.40 Parlement en toe
komst, lezing. NCRV: 23.25 Muziek
van eigen tijd. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
DINSDAG 10 JUNI
HILVERSUM I
AVRO: 7.C
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 Het levende woord. 7.30 Nws
7.36 Echo. (8 00 Nws H U) Nu H ,u
Lichte muz. 8.50 Postbus 900. 9 00
Gym. voor de vrouw. 9 10 Water-
standen. 9 15 Scheepspraat. 9.20 De
letter M. 10.30 Ouder worden we al
lemaal. 11 00 Ik sta hier
banken te praten. 11,30 Ratel.
de
7.08 Mu
verkeersinforms
t en uitleg 9.08 Concerttant.
De Zandbakshow. 10.10 Ar-
.vitaminen. 11.02 Biels Co.
Rondom twaalf. 12.30 Mon
OVERH.VOORL.: 12 16 Uitz
de landb. NOS: 12.26 Meded. tbv
land- en tuinb. 12.30 Nws. KRO:
12.36 Echo. 13.00 Nws 13 11 Goal,
13.30 Lange vingers. NOS: 14 30 Ken
dag op stap. klankbeeld KRO: 15.15
Boekenwijsheid. 15.30 Geen verbo
den toegang. 16.30 Het praatpn.gr.
17.24 Meded. 17.30 Nws. 17 36
Echo.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. VARA (Van
7.00-18.00 (S) Actual, via Dingen van
de dag 7.02 (S) Gesodemeurders
8.30 (S) Holland ze zeggen.. 10 30 (S)
Typisch Jansen 11.30 (S) VARA's
zockplaatje 13 30 (S) Spitsbeeld.
15.30 (S) Popkrant. 16.30 (S) Be-
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws 7.02 (S) Capriccio.
*9.00 Nws. 9.02 (S) Muzin 9 30 (S) Van
heinde en verre. 10.00 (S) Opus tien
tot twaalf 12.00 Nws. 12.02 Holland
Festival Journaal. 12.05 (S) Inter
mezzo. 13.03 (S) De meest verkochte
Klassieke Tien. 13.30 (S) Koren -
Korpsen. 14.00 Nws. 14 02 (S) De ho-
ge 'C 14 30 (S) Guitariteilen 15 00
(S) Belcantorium
