„Macht van
ambtenaren
neemt toe"
Problemen
Van Agt boven
hoofd groeien
Opnieuw 754 jaar en TBR geeist voor wurging scholiere
CPN solidair
met vrouwenstrijd
Leidenaar wordt ambassadeur
„Lozingen
op zee
beëindigen"
ZATERDAG 7 JUNI 1980
BINNENLAND
PAGINA 7
Onverwacht, en misschien zelfs onnodig, is de coalitie deze week in
forse problemen gekomen. Dat kan betekenen dat het kabinet
struikelt nog voordat begonnen wordt aan het opstellen van de
begroting voor 1981. In elk geval staan Van Agt en zijn ploeg drie
hete weken te wachten, voordat zij zich kunnen terugtrekken
naar de betrekkelijke rust van het Catshuis.
Als zwaarste hindernis voor de komende tijd geldt zonder twijfel
nog steeds de discussie over de begroting. Bovendien kwam er de
afgelopen dagen een definitief eind aan het beeld van twee min of
meer vreedzaam samenwerkende regeringspartijen.
Opnieuw zullen premier Van Agt en zijn ministers al hun talenten
moeten aanwenden om de rit te kunnen uitzitten. Na drie toch al
stormachtige jaren staat de wankele coalitie nu een orkaan van
abortus-, olieboycot- en de begrotingsproblemen te wachten.
De afgelopen weken leefde politiek Den Haag in een relatieve
windstilte. Voor de grotere fracties een mooie gelegenheid orde
op zaken te stellen in eigen huis. Nu dat min of meer gelukt is,
wordt het tijd elkaar weer eens aan de tand te voelen, vinden
kennelijk de dames en heren politici.
Enkele CDA-loyalisten (Scholten, Van Houwelingen) komt de
„eer" toe de eerste schoten te hebben gelost. Afgelopen dinsdag
begon de krachtproef echter eerst in alle hevigheid. Aanleiding
was het overleg tussen WD en oppositie over de abortus. Het
komende debat over de olieboycot vormde de escalatie, terwijl er
ook nog zo iets als de hypotheekrente op ons wacht.
De tegenstellingen over de abortus zijn politiek het interessantst,
omdat de coalitie ten aanzien van dat punt mijlenver uit elkaar
gedreven is. De huidige stellingen tonen namelijk aan dat de
VVD zelfs na bijna drie jaar kabinet-Van Agt nog met PvdA en
D'66 op concrete punten tot overeenstemming kan komen.
Of de bereikte compromissen tot resultaten zullen leiden, moet nog
worden afgewacht. Mocht het ervan komen, dan zal de WD-frac-
tie in de Eerste Kamer ditmaal het voorstel in elk geval niet
tegenhouden, zoals enkele jaren geleden.
Dit vooruitzicht heeft het CDA in woede doen uitbarsten. Alleen
door kordaat optreden wisten waarnemend CDA-fractieleider
Hans de Boer en WD-leider Koos Rietkerk te verhinderen dat de
twist tot iets onherroepelijks leidde.
Toch wist het CDA haar gram te halen. Want de onverwachte aan
vraag van de CDA-loyalist Jan Nico Scholten voor een spoedig
debat over de olieboycot, moet zo worden gezien. Het voorstel,
nota bene afkomstig van de PvdA-fractie, zou anders nooit zon
der meer de instemming van het CDA gekregen hebben. Ook gaf
de afwezigheid van fractieleider Lubbers - die de bui al enkele
maanden zag aankomen - de fractie een wat vrijere hand bij het
nemen van het besluit.
De WD en het kabinet zijn nu met de zwarte piet komen te zitten.
Beide verzetten zich fel tegen een eenzijdige boycot - het kabinet
na overleg met de Europese partners 'en de WD vanwege de
noodzaak de dialoog met Zuid-Afrika open te houden. Een ka
mermeerderheid denkt er echter anders over.
Een motie voor een boycot zal bij het debat op 17 j uni zeker worden
ingediend. De volgende dag kan deze door de Kamer worden
aangenomen. Tijdens de ministerraad, weer twee dagen later,
besluitwet kabinet de motie niet uit te voeren. En enkele dagen
later krijgen we een debat over dit kabinetsbesluit. Ziedaar één
van de mogelijke schema's voor een herhaling van de situatie bij
het kernwapendebat eind vorig jaar.
In elk geval zullen de onderlinge verhoudingen tussen de rege
ringspartijen sterk bekoelen. En daardoor zullen de gevechten
rond de begroting zeker niet gemakkelijker worden. Het CDA,
onder aanvoering van de loyalist Scholten, heeft premier Van Agt
daarmee in een weinig benijdenswaardige positie gebracht.
De doorslag bij de vraag over het voortbestaan (of niet) van de
huidige coalitie ligt dus opnieuw bij de politieke, diplomatieke
en leiderskwaliteiten van Van Agt.
Een politicus van de eerste orde, dat is hij. Zelfs zijn grootste
tegenspeler, oppositieleider Den Uyl, heeft dat onlangs nog eens
nadrukkelijk vastgesteld. Het geven van leiding lijkt hem wel
toevertrouwd, gezien zijn optreden in de ministerraad. Diploma
tie is echter een geheel andere zaak.
De meningen hierover lopen uiteen. Zo staat hij voortdurend bloot
aan kritiek vanuit het parlementen zijn eigen partij vanwege zijn
gewoonte zich over de hoofden van Kamer en partij heen direct
tot de kiezers te wenden. Ook wil hij zich nog wel eens weinig
lovend uitlaten over de politiek. Maar juist de mensen van wie hij
het moet hebben, verdienen daar hun, overigens goedbetaalde,
boterham mee.
De minister-president is nu toch Vrij ver, mogelijk te ver, gegaan.
Als we het ANP mogen geloven beklaagt Van Agt zich in een
nieuw te verschijnen boek van VARA-verslaggevers Tromp en
Witteman in niet mis te verstane woorden over de „vergroving"
van de omgangsvormen in de Kamer.
Kritiek zou hij ook hebben op de wijze van interrumperen in de
Kamer. Doordat dit „exotische" vormen heeft aangenomen,
wordt het voor een bewindsman erg moeilijk zijn standpunt dui
delijk naar voren te brengen, zegt Van Agt. Conclusie van de
premier hij vertoeft niet graag in de Kamer.
De oppositie zal hem ongetwijfeld vertellen, dat niemand hem
dwingt nog langer tegen zijn zin dit werk te verrichten. Daarnaast
moet ook Van Agt weten dat de Kamer zich altijd beroemt op de
grote democratische rechten van alle leden. Dat daardoor de
omgangsnormen misschien niet meer zo zijn als enkele decennia
terug, wordt daarbij zonder meer voor lief genomen.
Maar vooral weten alle kamerleden heel precies dat niet Van Agt
hen beoordeelt. Dat oordeel is voorbehouden aan de stemgerech
tigde Nederlanders. En die uitspraak kwam deze week aanzien
lijk dichterbij.
LOUIS BURGERS
ARNHEM (ANP) - De procureur-
generaal bij het gerechtshof in
Arnhem, mr. F. Vrijlandt, heeft
gisteren zeven jaar en zes maan
den gevangenisstraf, alsmede
terbeschikkingstelling van de re
gering geëist tegen de 20-jarige
Arnhemse kok Rene H. Deze
wordt ervan verdacht vorig jaar
september zijn leeftijdgenote
Ineke Jacobs uit Oosterbeek in
een bosje langs de Schelmseweg
in Arnhem te hebben verkracht
De eis van de procureur komt over
een met het vonnis van de recht
bank in Arnhem. Mr. Vrijlandt
verweet de gedachte in hoger be
roep te zijn gegaan, met het oog
merk door het hof te worden vrij
gesproken. Rene beseft blijkbaar
niet wat er aan de hand js, aldus
de procureur.
De kok heeft na een aanvankelijke
bekentenis bij de politie en de
rechter-commissaris alle hem ten
laste gelegde feiten ontkend.
Volgens de procureur was het
echter een goede zaak, dat de
rechtbank hem op 1 aprir een
TBR oplegde, ook al was die niet
geëist door de officier van justi
tie. Door die TBR kunnen vrou
wen in Arnhem en omgeving zich
de komende jaren veilig voelen,
aldus mr. Vrijlandt.
Hij achtte de TBR ook nodig omdat
de kok zich niet vrijwillig psy
chiatrisch wil laten behandelen
en hij de kans op herhaling groot
vindt. De kok stond al eerder te
recht voor verkrachting met ge
weld.
Diens advocaat mr. J. Soons vroeg
het hof om vrijspraak. Het bewijs
was volgens de raadsman niet
rechtmatig verkregen. Rene zou
na urenlange verhoren hebben
bekend, alleen maar om naar het
huis van bewaring overgeplaatst
te kunnen worden. Deze later in
getrokken bekentenis van zijn
cliënt vond mr. Soons onvol
doende bewijsmateriaal.
Er zijn verder geen getuigen, noch
stille getuigen, aldus de advocaat.
Dat Rene zich bij de reconstruc
tie van het gebeurde wel erg veel
details herinnerde, kwam vol
gens de raadsman doordat zijn
cliënt gegevens over deze zaak uit
verschillende kranten wist te
combineren. Uitspraak vrijdag Z\l
juni.
EINDHOVEN -.Prinses Juliana steekt met behulp van een estafetteloper
de bevrijdingsschaal aan. Daarmee opende zij gisteren het Internationaal
Verzetscongres 1980. Het vuur werd met behulp van estafettelopers uit
Overloon overgebracht naar Eindhoven. Het congres heeft een resolutie
aangenomen waarin de wereldbevolking wordt opgeroepen elke vorm van
dictatuur te bestrijden.
„Menten moet aangever zijn
geweest voor Duitsers"
ROTTERDAM (GPD) - „Pieter
Menten moet een aangever ge
weest zijn voor de Duitsers. Ik
hou het absoluut voor mogelijk
dat er order is gegeven om naar
Sopot te gaan met de woorden;
„Er moeten mensen geëxecu
teerd worden. Menten weet wel
wie". Dit zei vrijdagmiddag de
wetenschappelijk medewerker
Van der Leeuw van het Rijksin
stituut voor Oorlogsdocumenta
tie op de negende dag van het
proces-Menten in Rotter
dam.
Volgens Van der Leeuw is het mo
gelijk dat Menten op 7 juli 1941
zelf heeft gevraagd of hij een
tocht zou kunnen maken vanuit
het Poolse Lemberg naar zijn
honderdtwintig kilometer verder
gelegen bezittingen in Sopot. De
vraag waarom Menten aan execu
ties zou hebben deelgenomen
moet volgens de deskundige ge
zien worden in het licht van de
activiteiten van het "Duitse Ein-
satzcommando waar Menten
„ere-gast" en „tolk" was. „Het
werk van dat commando was het
executeren van vijanden van het
rijk. Zo zijn er in twee maanden
tijd zesduizend mensen ge
dood".
Verhelderend
Hoewel de heer Van der Leeuw er
meteen nadrukkelijk aan toe
voegde dat het maar om een hy
pothese ging kreeg hij toch bijval
van de officier van justitie mr. L.
Meijers. Deze complimenterde
hem met zijn „zeer verhelderend
betoog".
De bijzondere strafkamer van de
Rotterdamse rechtbank heeft
vrijdag het grootste deel van de
dag besteed aan het doornemen
van processtukken en het horen
van Mentens commentaar daar
op. Dat leidde tot een vrij eento
nig vraag- en antwoordspel tus
sen rechtbankpresident mr.
Schipper en de verdachte. De
laatste reeg de ene ontkenning na
de andere zodra er maar iets in de
dossierstukken stond dat belas
tend voor hem was.
Het proces-Menten wordt dins
dagmiddag voortgezet.
Minister Tuijnman:
DEN HAAG (GPD) - De lozingen
van afvalstoffen op zee moeten
volgens minister Tuijnman (ver
keer en waterstaat) worden
beëindigd, voorzover deze lozin
gen van invloed zijn op het zee
milieu. Dit zegt de bewindsman
in antwoord op vragen die dins
dag zijn gesteld tijdens het be
leidsdebat in de Eerste Kamer
over de begroting van verkeer en
waterstaat.
Volgens minister Tuijnman zijn er
op dit moment zes ontheffingen
gegeven op grond van de Wet
Verontreiniging Zeewater
(WVZ). Van die zes hebben er drie
betrekking op de lozing van af-
valzuren van de titaan-dioxyde
industrie. Die verontreiniging
moet, zo zegt de bewindsman in
antwoord op vragen van de CPN-
senator Kremer, uiterlyk in 1982
worden beëindigd.
De drie andere ontheffingen zijn
aan Nederlandse bedrijven, twee
in de chemische en een in de voe
dingssector, verleend. Aan de sa
nering van de chemische lozin
gen wordt momenteel gewerkt
Deze moet binnen twee jaar zijn
beslag krygen.
Er is onlangs nog een ontheffing
verleend voor een nieuwe lozing.
Volgens de minister gaat het ech
ter om lozing van smaakstoffen
(voornamelijk zout), die nauwe
lijks van invloed zijn op de wa
terkwaliteit.
Vier Nederlandse milieu-organisa
ties hebben bij de Kroon beroep
aangetekend tegen het recente
besluit van minister Ginjaar
(volksgezondheid) om ook dit
jaar toestemming te verlenen
voor het dumpen van radio-actief
afval in zee.
Het gaat volgens de organisaties
om 5.700 ton zogenaamd laag- en
midden-radio-actief afval, af
komstig van ziekenhuizen, labo
ratoria en het onderhoud van
kerncentrales in Nederland, Bel
gië en Zwitserland. Het Neder
landse aandeel bedraagt 1.800
ton. Het afval wordt verzameld
bij het energiecentrum Neder
land in Petten, waarvandaan het
eens per jaar via de hoogovens
haven in IJmuiden naar de Atlan
tische Oceaan wordt gebracht en
overboord gezet.
Tientallen
gifmeldingen
DEN BOSCH (ANP) - De provincie
Noord-Brabant heeft tot nu toe
enkele tientallen meldingen bin
nen gekregen van plaatsen waar
vermoedelijk chemisch afval is
gestort. Gedeputeerde A. W.
Brugman van milieuhygiëne zei
dit gistermiddag op een perscon
ferentie in Den Bosch.
Volgens de gedeputeerde is het on
doenlijk en waarschijnlijk ook
onnodig om in alle gevallen di-
rekt maatregelen te nemen. De
provincie heeft daarom besloten
alleen dan onmiddellijk in actie
te komen als er duidelijkheid be
staat over de aard en de omvang
van het gestorte chemisch afval
en of er gevaar is voor de volksge
zondheid.
Dat was tot nu toe op twee plaatsen
in Brabant het geval. Een terrein
met cyanidehoudende grond in
Den Bosch is met prikkeldraad
afgesloten om te voorkomen dat
mensen met de giftige stof in aan
raking komen. Verder zijn maat
regelen genomen bij een stort
plaats van chemisch afval in Ba-
vel
Oud-minister Geertsema:
ZUTPHEN (ANP) - De macht van de ambtenaren zal groter
worden. Deze voorspelling deed oud-minister Geertsema
van binnenlandse zaken, nu commissaris der koningin
voor Gelderland, gisteren in de jaarvergadering van de
vereniging van inspecteurs van 's rijks belastingen.
ft if.i 1 fJÏWKMÊk Hun macht neemt onder meer toe
V doordat de bewindslieden door
overbelasting steeds minder in
de gelegenheid zullen zijn de
WÊM touwtjes op hun departement in
handen te houden. Aan de andere
kant verwacht Geertsema, dat er
JXïV een situatie za* ontstaan, waarin
'iï'êÈM-mk de ambtenaar in het openbaar in
formatie over zijn beleid zal moe
ten geven aan de commissies van
het parlement De ambtenaar zal
steeds minder anoniem blijven.
Deze ontwikkeling wordt sterk
bevorderd door de wet open
baarheid van bestuur, waardoor
in de praktijk de opvattingen van
de ambtenaren openbaar zullen
worden.
Geertsema, die dit alles een gunsti-
ge ontwikkeling vindt, hield ook
een pleidooi voor een zeer ver
gaande vrijheid van meningsui
ting van de ambtenaar, ook wan
neer dat kritiek betekent op de
J bewindslieden. Dit geldt ook
voor de belastinginspecteurs en
hun vereniging. Het is volgens
Geertsema de plicht van de ver
eniging van belastinginspecteurs
de tweede kamer van advies te
dienen over voorgenomen belas
tingmaatregelen, in het bijzonder
wat betreft de uitvoerbaarheid
van wetten. Het is volgens Geert
sema te betreuren dat deze be
leidsuitvoerende ambtenaren
nauwelijks bij de voorbereiding
van belastingmaatregelen wor
den betrokken.
De taak van de belastinginspec
teurs zal zwaarder worden dooc
de toenemende mondigheid van
de burgers. Geertsema stelde
voor, dat de belastingdienst pe
riodiek verslag aan de tweede
kamer uiitbrengt over de uitvoe
ring van de belastingmaatrege
len. Daardoor zal een betere con
trole op die uitvoering mogelijk
worden.
Transavia-bom
was aansteker
DEN HAAG (GPD) - Een bom die
donderdagavond in een Transa-
via-toestel op het Griekse eiland
Rhodos werd aangetroffen, blijkt
geen echte bom te zijn geweest
maar een sigarettenaansteker in
de vorm van een handgranaat. De
aansteker was de vakantieherin
nering van een Nederlandse
vrouw. De Spaanse douane had
haar echter geadviseerd om het
ding, om misverstanden te voor
komen, niet in de handbagage
mee te nemen maar in het vracht-
ruim te laten vervoeren.
Bij aankomst op Schiphol werd de
tafelaansteker echter over het
hoofd gezien en weer meegeno
men in het toestel op de volgende
vlucht naar Rhodos. Daar zag
men de aansteker aan voor een
bom.
DERDE 'GEKLEURDE' NEDERLANDER
AMSTERDAM (ANP) - Het CPN-
congres - tot en met morgen in
Amsterdam bijeen - schaart zich
unaniem achter de opvatting dat
de vrouwenstrijd tegen discrimi
natie en onderdrukking moet
worden gesteund.
Die opvatting is neergelegd in een
ontwerp-resolutie, waarin soli
dariteit van de partij met de strijd
van vrouwen en vrouwenorgani
saties wordt uitgesproken. De
CPN - aldus deze resolutie - be
schouwt de strijd voor de bevrij
ding van vrouwen als een wezen
lijk en integrerend bestanddeel
van haar strijd.
Deze emancipatie-paragraaf is in
het ontwerp opgenomen op uit
drukkelijk verzoek vanuit de par-
tij.In zijn congresrede had partij
voorzitter Henk Hoekstra zich
reeds uitgesproken tegen achter
stelling en onderdrukking van de
vrouw in welke vorm dan ook.
Volgens de opvattingen binnen
de CPN moeten belemmeringen,
die het vrouwen moeilijk maken
om hun volle aandeel te leveren
aan de ontplooiing van partij-ac
tiviteiten worden weggenomen.
Reeds eerder werd vastgelegd
dat de 'strijdvaardige vernieu
wende rol" van de vrouwenbe
weging ook tot uitdrukking moet
worden gebracht in de samen
stelling van onder meer het par
tijbestuur. Morgen kiest het con
gres een nieuw partij bestuur
waarvoor veel vrouwen gekandi
deerd staan.
In een tweede resolutie wordt
eveneens aandacht geschonken
kan zijn om in het Nederland dat
10.000 kilometer verderop ligt
geboren te worden. De tendens
wijst erop dat voor sommige
rijksbanen nadrukkelijk vooreen
kleurling wordt gekozen mits hij
tenminste dezelfde capaciteiten
heeft als elk andere sollicitant.
Maduro daarover "De Nederlandse
regering doet alles om de wereld
duidelijk te maken dat de Antil
len zelfstandige partners zijn en
géén kolonie en dat gekwalifi
ceerde Antillianen dus ook voor
hoge posten in aanmerking ko
men. De bewindvoerders op de
Antillen hoeven bijvoorbeeld
ook niet aan de Nederlandse re
gering te rapporteren".
Door zijn wrkzaamheden als ge
volmachtigd minister zat de heer
Madoro, in Curasao was hij onder
meer directeur van de Girodienst
en adjunct-directeur van de
OGEM, vier jaar lang in het am
bassadeurs-circuit van Den
Haag. Hij kwam er ook veelvul
dig in contact met ambtenaren
uit zijn eigen regio, Zuid-Amen-
ka en hetCaribisch gebied. Merk
te dat de overeenkomsten in taal
en cultuur voor een zekere band
zorgden. Hij werd bij allerhande
officiële zaken gevraagd en leer
de het werk waarderen. Boven
dien "viel hij op".
Zijn Nederlandse tijd vond hij "fan
tastisch" ("je ontmoet in zo n
ftinctie de fijnste Nederlanders")
maar toch ziet Maduro reikhal
zend uit naar zijn verblijf in Zuid-
Amerika. Hij prijst het langzamer
levensritme, de gemoedelijkheid
en de hartelijkheid op beide ei
landen. De jaren die hy er door zal
brengen wil hij voor een deel be
steden aan het publiceren over
Zuid-Amerika, volgens Maduro
in Nederland nog een vrij onbe
kend werelddeel.
aan het emancipatiestreven. De
strijd voor de bevrijding van de
vrouw van iedre vorm van orider-
geschiktheid en uitbuiting wordt
in een nieuwe bepaling van bij
zondere betekenis genoemd. In
een volgende resolutie wordt
aangedrongen op het scheppen
van die voorzieningen, die nood
zakelijk zijn voor de bevrijding
van de vrouw.
LEIDEN - Noch de officiële aan
stelling als ambassadeur van Ne
derland in Trinidad en Tobago,
noch de benoeming tot Ridder
van de Nederlandse Leeuw
brachten hem uit z'n doen. Als
gevolmachtigd minister van de
Nederlandse Antillen wist de An
tilliaan E.G. Maduro (44) wel dat
zo'n lintje er bijhoort. En omdat
hij in die functie nauwe banden
had met vertegenwoordigers van
het Caribisch gebied wist de
momenteel in Leiden woonach
tige, inmiddels ex-minister dat
zo'n benoeming in de lucht hing.
Officieel heeft hij van de betreffen
de eilanden-bestuurders nog
niets gehoord. Vandaar zijn voor
zichtigheid als hij over de functie
praat die hij vanaf volgende
maand naar alle waarschijnlijk
heid zal gaan bekleden. Als hij -
na vijf jaar Nederland - naar
Zuid-Amerika vertrekt is de heer
Maduro welgeteld de vierde
kleurling die voor Nederland als
ambassadeur zal optreden.
Waarmee Maduro niet wil bewe
ren dat het als gekleurde landge
noot moeilijker is om aan zo'n re
presentatieve baan te komen als
voor een blanke. Officieel mag
het feit dat een kandidaat uit Su
riname of de Antillen afkomstig
is ook niets uitmaken. Dat staat
uitdrukkelijk vermeld in de in
1954 opgestelde statuten die bei
de „koloniën" in feite zelfstandig
maakten. Inwoners van Surina
me en de Antillen waren vanaf
dat moment Nederlander, op ba
sis van volkomen gelijkheid. Zo
dra zich een bekwame rijksge
noot presenteerde zou hij ook
voor dergelijke functies in aan
merking moeten komen.
Fijntjes merkt de kersverse ambas
sadeur op dat het heden ten dage
wellicht zelfs een aanbeveling
